Natuurmonumenten tegen
bouw huizen in IJmeer
Natuur Milieu
Ambtenaren blijken
vieze 'vetkleppen'
Kleurscheiding glasbak boven 50 procent
Grote vuurvlinder terug in de Wieden
WOENSDAG 11 OKTOBER 1995
wc
REDACTIE BERT DE JONG 072-196276
Kuifeenden op-het Umeer. Deze waterplas is heel belangrijk voor grote groepen rustende en fouragerende
watervogels. foto martijn de jonce
De vereniging Natuurmonu
menten heeft bezwaar aangete
kend tegen de voorgenomen
bouw van 18.000 huizen in het
IJmeer. Natuurmonumenten
stelt dat de waterplas van le
vensbelang is voor rustende en
fouragerende watervogels.
Daarnaast is het IJmeer een be
langrijke schakel tussen het
Naardermeer en het Wormer
en Jisperveld, twee terreinen
van Natuurmonumenten die
veel zeldzame planten en die
ren herbergen. Flora en fauna
moeten kunnen migreren. Het
IJmeer vormt daarbij de verbin
dingsroute tussen Waterland en
het Vechtplassengebied.
Het IJmeer is door het rijk aan
gewezen als kerngebied in de
zogeheten Ecologische hoofd
structuur, en als zodanig opge
nomen in het Natuurbeleids
plan en Structuurschema Groe
ne ruimte. De provincie Noord-
Holland en de gemeente Am
sterdam negeren die status. Ze
willen minstens 18.000 huizen
in het IJmeer bouwen. De wo
ningen zijn hard nodig voor
Amsterdamse woningzoeken
den. Volgens de provincie en de
gemeente zijn alternatieve
bouwlocaties, zoals bouwen in
Waterland, uit oogpunt van
schade aan natuur en land
schap nog veel beroerder.
Delen van het IJmeer zullen niet
gedempt worden. Bovendien
zijn ze bereid de natuur die
door bouwplannen verloren
gaat elders te compenseren.
Een soort pleister op de wonde.
Natuurmonumenten laat zich
daar niet door lijmen. „Want
een verbindingsschakel als het
IJmeer is domweg niet te com
penseren." Het IJmeer iS inter
nationaal van belang voor wa
tervogels als de kuif- en topper
eend en brilduiker. Aan de
boorden van het IJmeer ligt ook
een natuurreservaat in de pol
der IJdoom. Er huist sinds enke
le jaren een grote kolonie vis-
diefjes, die uit hun eerdere leef
gebied was verdreven door we
genbouw. Door het IJmeer
goeddeels te bebouwen verlie
zen de visdiefjes hun fourageer-
mogelijkheden. Andere vogel
soorten die het IJmeer zeer zul
len missen als voedselbron of
rustplaats zijn de aalscholver en
de smient. Bebouwing van het
IJmeer treft ten slotte de kleine
en zeldzame populaties ring
slangen en Noordse woelmui-
zen, die leven in de natte zones
langs de waterplas.
De inwoners van Nijmegen
stonden onlangs paf. Daar
werd de stadsreiniging on
genadig aan de schandpaal
genageld. AI bijna vijftien jaar
loost de dienst grote hoeveel
heden vetafval, afkomstig van
horeca, grootkeukens en sla
gerijen, onbehandeld op het
riool. Een milieuteam van de
politie heeft dat ontdekt.
I let gemeentebestuur van
Nijmegen heeft besmuikt op
de affaire gereageerd en be
terschap beloofd. Volgens de
vroede vaderen is er bij de
reinigingsdienst sprake van
een 'verkeerde bedrijfscul
tuur'. Het is ook van de gekke:
de burgers oproepen en sti
muleren milieubewust te
handelen, en er als lokale
overheid zelf een potje van
maken.
Er loopt trouwens nog een
tweede milieu-onderzoek te
gen de Nijmeegse reinigings
dienst, dat betrekking heeft
op vermeende malversaties
bij de afgifte van zogeheten
schone grondverklaringen
(nodig om te kunnen bou
wen) en het transport van
vervuilde grond. Het open
baar ministerie overweegt
strafrechtelijk optreden.
De illegale lozing van het vet
is wel steeds door werkne
mers gemeld aan hun superi
euren, aldus het politie-on-
derzoek. Maar hun bazen
vonden het geen probleem.
Vetldedders in het riool? Dat
moest kunnen. Het spul
breekt langs biologische weg
vanzelf af. Toch? Zo simpel
ligt het natuurlijk niet. Vetlo-
zingen zijn verboden. Zuive
ringsschappen maken enor
me kosten om dergelijke ver
vuilingen, leidend tot dichtge
slibde riolen, ongedaan te
maken.
Komt het vet in het opper
vlaktewater terecht, dan kan
het eveneens grote schade
veroorzaken. Op de Noord
zee, waar schepen hun tanks
spoelen waarin vetachtige
stoffen hebben gezeten, ster
ven elke winter nog grote
aantallen vogels die in de vet
te zooi terecht komen. Hun
verenpak verkleeft en verliest
de waterwerende functie. In
het kader van de beloofde be
terschap zijn tegen een aantal
ambtenaren inmiddels maat
regelen getroffen. Het vetafval
wordt sinds kort afgevoerd
naar een gespecialiseerd ver
werkingsbedrijf.
Zeeuwse poppels
kunnen niet
tegen rekken
Sneller dan gedacht is ontdekt
waarom dit jaar al honderden
Zeeuwse populieren bij het
minste of geringste briesje uit
het westen zijn omgeknakt. Niet
een mysterieuze boomziekte is
de oorzaak, maar een 'erfelijk
heidsfoutje'.
De cultivar (gekweekte variant)
die in Zeeland op grote schaal is
aangeplant langs wegen en dij
ken, ontwikkelt bij het rekken
en strekken gevaarlijke breuk
vlakken. Dat blijkt uit onder
zoek van de stichting Bos en
Hout.
Vooral tijdens harde zuidoosten
wind in de zomerperiode bui
gen de bomen sterk met de
windrichting mee. Dan rekken
de vezels van de stam bij het
ombuigen aan de ene kant uit,
terwijl ze aan de andere kant
krachtig worden samengeperst.
Normaal moet een boom daar
tegen kunnen, maar bij sommi
ge gekweekte populierenrassen
ontwikkelen zich door die rek
en strekoefeningen dus breuk
vlakken.
Eens temeer een pleidooi voor
de aanplant van boomrassen
die bewezen hebben dat ze van
een beetje wind niet omvallen,
ook al leveren ze wellicht wat
minder snel hout op, of groeien
de stammen wat minder mooi
recht.
Over het algemeen gaat het niet goed met de Ne
derlandse dagvlinders. Nog onlangs werd een
lange lijst van bedreigde en verdwenen soorten
gepresenteerd. Toch is het in de natuur niet al
leen kommer en kwel.
Zo fladderde afgelopen maanden in natuurge
bied de Wieden (Noordwest-Overijssel) opeens
de grote vuurvlinder weer rond. De Vereniging
Natuurmonumenten, die de Wieden -een waar
devol laagveen-moeras- beheert, noemt de vrij
massale terugkeer van de grote vuurvlinder 'een
spectaculaireontwikkeling'.
Volgens Natuurmonumenten is de terugkeer van
de grote vuurvlinder vooral te danken aan de
warme, droge zomers van 1994 en dit jaar. Daar
naast speelt vlindervriendelijk beheer een belang
rijke rol. Door het aangepaste beheer is de grote
vuurvlinder niet de enige zeldzarpe vlinder die
een positieve ontwikkeling te zien geeft in de
Wiedem Ook de zilveren maan is in de waterrijke
Kop van Overijssel weer ruim vertegenwoordigd,
evenals de grote weerschijnvlinder, koningin-
nepage en kleine ijsvogelvlinder. Stuk voor stuk
prachtige dagvlindersoorten, die helaas angstig
hoog op de rode vlinderlijst staan. Uit de ervarin
gen in de Wieden blijkt dat rekening houden met
vlinders in het beheer van natuurterreinen, par
ken, openbaar groen, tuinen, enzovoorts zeer ef
fectief kan zijn. Vooral als het weer ook nog een
handje meehelpt.
HEINZ
De glasbak is een succesnummer, ruim 78% van het eenmalige glas wordt erin gekieperd, foto joop boek
Meer dan de helft van het inge
zamelde glas (51,2 procent)
wordt nu via de glasbak op
kleur gescheiden. Daarmee kan
al het in Nederland in omloop
zijnde eenmalige glas op een
rendabele manier tot nieuwe
potten en flessen worden ver
werkt, zo blijkt uit cijfers van de
Branchevereniging Glas over de
eerste helft van 1995.
Volgens een woordvoerster van
de Stichting Promotie Glasbak
is de grens van 50 procent een
halfjaar eerder doorbroken dan
volgens afspraken tussen de
overheid en de glasindustrie de
bedoeling was. Innjiddels wordt
ruim 78 procent van het een
malige glas via de glasbak gere
tourneerd. Het streven is een
percentage van 80 aan het eind
van dit jaar.
De splitsing van bont glas (alle
kleuren door elkaar) in afzon
derlijke kleuren is vooral van
belang voor producenten van
wit glas. Van ongesorteerde
scherven kan zowel bruin als
groen glas worden gemaakt.
Voor wit glas (melkflessen,
groentepotjes) zijn per se witte
scherven nodig.
OPGAVE
KRUISWOORDRAADSEL
Horizontaal:
1. gezond, deel van de romp: 2.
voorzetsel, muzieknoot; 3. eike-
schiller, zuiver; 4. vol been; 5.
vaartuig; 6. voorvoegsel, titel; 7.
vleesgerecht; 8. oliehoudend ge
was; 9. ritueel gebruik, betaal
middel; 10. United Nations, en
omstreken; 11sporeplantje, ge
vangenis.
Verticaal:
1. rijwiel, Romeins marktplein;
2. deel v.e. fuik, prul, dochter
van Cadmus; 3. schrijnwerker; 4.
deel v.e. trap. pachtbewijs; 5.
niet parkeren, spil; 6. voederbak,
overlevering; 7. zelfzucht; 8.
Zwitsers kanton, vreemde munt,
pausennaam; 9. Spaans rijpaard,
bijbelse plaats.
OPLOSSING
SLEUTELWOORD
Horizontaal:
1. kippevel; 2. eerdaags; 3.
meerkoet; 4. pomerans; 5. huis
baas; 6. aterling; 7. aardworm;
8. nietsnut.
De woorden op de eerste en der
de verticale regel zijn: KEMP
HAAN en PREMIERE. Het sleu
telwoord luidt; SPRINGBALK.
p-a-t /.s <s-/z-a-p-p-/-g, o-m-
■z.-£ a/-a-m-£-as f-n-d-a g-e-n
a-l.l-£-b,£_/ o-p (s-s.
TOMPOES
Heer Bommel en de toornviolen
m
Het mannetje Kwetal huisde ergens
onder de grond van het Donkere Bo
men Bos. Daar had hij een werk
plaatsje ingericht waar hij allerhande
vreemde zaken vervaardigde en waar
hij zich onledig hield met het bestu
deren van de natuijr. Heer Ollie had
hem wel eens ontmoet, vandaar dat
de schrik snel zakte. „Zo", zei hij
zuchtend, ,,u vindt dit dus mooie wa-
ranten?" „Héél mooi", bevestigde
het ventje. „Vooral het sprietsel is
machtig en ik heb nog nooit zo'n
prettige knerf gezien. Zó bol, hè?"
„Ja, ja", prevelde heer Ollie. „Dat
dacht ik vanmorgen ook. Niet van
die sprietsels, bedoel ik, daar heb ik
nog niet zo over nagedacht, maar wel
dat ze mooi waren. Daar win ik wel
een prijsje mee op de tentoonstel-
Jing, dacht ik. Dat was vóórdat ik de
foto van de markies zag." „De mar
kies?" vroeg Kwetal. „Is dat een geur-
gewas?" „De markies", hernam heer
Bommel, terwijl hij op de tenen ging
staan en de hand hoog boven het
hoofd hief, „de markies heeft bloe
men, die zó hoog zijn! Zó hoog! En zó
breed zijn de bloemen van de mar
kies!" Bij de laatste woorden had hij
de armen uitgebreid en in deze hou
ding bleef hij een ogenblik bekom
merd staan. „Zó groot?" vroeg zijn
bezoeker onthutst. „En is dat mooi?"
Heer Ollie liet de armen zakken. Hij
ging op het muurtje zitten en begon
zijn pijp te stoppen. „Ja", zei hij kort.
„O", zei Kwetal. „Neem me niet kwa
lijk. Ik heb maar een klein denkraam
en ik vat niet direct alles. Zo zoek ik
bijvoorbeeld al een hele tijd naar een
tandig amarilwieltje, dat zó op een
pirsteen bevestigd is, dat er een vonk
uitkomt wanneer men dat wieltje
ronddraait..."
„Ik begrijp niet wat u bedoelt",
mompelde heer Bommel. Hij nam
zijn aansteker en stak zijn pijp aan...
H
T
W
R
DOOR HANS VAN ES
De opwarming van het Nederlandse klimaat blijft actueel. Het jaar
1995 zal evenals de voorafgaande zeven jaren warmer uitvallen dan
het klimatologische gemiddelde van 1960 tot 1990. Na ruim negen
maanden is het jaar 1995 al ruim 1.6 graden te warm. Als deze tren
tot eind december doorzet, zal dit jaar zich voegen bij de allerwarmsi
jaren van deze eeuw.
De positieve temperatuurafwijkingvan deze oktobermaand bedraagt
tot dusverre 2.7 graden en de wijnmaand zal dus ongetwijfeld een bi
drage leveren aan de uiteindelijke warmtesom van dit jaar. Toch was
oktober in de afgelopen jaren een vreemde eend in de bijt. Geen en
kele andere maand van het jaar presteerde het, maar oktober bleef
vier jaren op rij aan de koude kant. In 1992, 1993 en 1994 was de
herfstmaand zelfs flink te koud met negatieve afwijkingen van resp
2.5, 1.5 en 1.1 graden.
Oktober 1995 gaat echter voort op de ingeslagen weg met voortdu
rend bovennormale temperaturen. Minstens tot begin volgende week
zal het zachte, soms warme weer aanhouden dankzij de aanwezighei
een hogedrukgebied boven het vasteland van Europa. Dankzij de
hardnekkigeheid van dit weersysteem heeft zich de laaste dagen eer
opvallend 'warmte-eiland' gevormd boven noordelijke streken.
Niet alleen bij ons, maar zelfs tot in Zweden, waar eind september
nog matige vorst voorkwam, waren middagtemperaturen van 22 tot
25 graden geen uitzondering. Op een hoogte van vijf kilometer wer
den temperaturen gemeten van -10 graden; hoger dan op het zelfde
niveau boven de Sahara. De atmosfeer compenseert het warme en
zonnige weer in het noorden met relatief lage temperaturen in subtro
pische streken. Een koude bel in de bovenlucht bracht bovendien
flink wat onweersbuien in streken als de Spaanse oostkust, Tunesië
en Malta.
In West-Europa blijft de hogedruk echter heersen en de regenkansen
zijn de komende vijf dagen vrijwel nihil. Gistermiddag trok een u
droogd koufrontje over de westelijke kustsrtook. Het enige wat er van
te merken viel, was een invallende zwakke wind van zee en enkele ho
ge wolkensluiers. De rest van deze week zal er wel een strijd ontbran
den tussen de zon en de mist, die 's nachts wordt gevormd. Blijft de
mist overdag wat langer hangen, dan wordt het frisser dan de afgelo
pen dagen.
Bij een vroegtijdig doorbreken van de zon mag op aanhoudend nazo-
merse temperaturen worden gerekend met maxima van 20 graden ol
hoger.
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
donderdag.
Noorwegen:
Zeer wisselvallig met be
wolking en regen, in de
bergen met name morgen
sneeuw. Verder van tijd tot
tijd een stormachtige
wind. Maxima van 4 gra
den in het noorden tot 12
graden in het zuiden.
Vandaag in het zuiden pe
rioden met zon, naar het
noorden toe meer bewol
king en later op de dag re
gen. Morgen overal be
wolkt en af en toe regen.
Vooral in het midden en
zuiden een harde westen
wind. Maxima rond 13
graden,mo»gen in het
noorden dalend naar 6
Denemarken:
Flinke perioden met zon. -yj- zonm
Morgen mogelijk in het
noorden wat lichte regen. Middagtem-
peratuur ongeveer 17 graden.
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
In Ierland en west-Schotland veel be
wolking en regenachtig. Elders meer zon
en droog. Middagtemperatuur ongeveer
17 graden; maar in het noordwest-
Schotland rond 14 en in de omgeving
van Londen rond 21 graden.
België en Luxemburg:
In de nacht en ochtend op veel plaatsen
mist, die hier en daar hardnekkig kan
zijn. Later op de dag geregeld zon.
Droog. Middagtemperatuur van 18 gra
den vlak aan zee tot iets boven de 20
meer landinwaarts.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Rustig herfstweer met in de nacht en
ochtend een grote kans op mist. Later
op de dag vrij zonnig. Droog. Middag
temperatuur rond 22 graden, maar bij
hardnekkige mist beduidend lager.
Portugal:
Perioden met zon, maar eerst ook nog
enkele wolkenvelden. Droog. Middag
temperatuur van 24 tot 27 graden.
Madeira:
Vandaag zonnige perioden en droog.
Morgen meer bewolking en later op de
dag van het westen uit regen. Middag
temperatuur omstreeks 23 graden.
Spanje:
Zonnige perioden en droog maar aan de
oostelijke en zuidelijke costa's een klei
ne kans op een regen- of onweersbui.
Geleidelijk iets minder warm. Op mor
gen maxima meest rond 24 graden.
Canarische Eilanden:
Wolkenvelden, maar ook flinke perioden
met zon. Met name vandaag een kleine
kans op een bui. Middagtemperatuur
circa 27 graden
Marokko:
Westkust: stapelwolken afgewisseld met
zon. Vandaag enkele regen- of onweers
buien. Morgen vooral in het zuiden min
der buien. Maxima van 24 in het noor
den tot 27 plaatselijk in het zuiden.
Tunesië:
Zon afgewisseld door stapelwolken en
een enkele regen- of onweersbui. Mid
dagtemperatuur circa 25 graden.
Zuid-Frankrijk:
Flinke perioden met zon. Hier en daar
ook mist of laaghangende bewolking.
Vrijwel overal droog. Middagtempera
tuur ongeveer 24 graden, aan de voet
van de Pyreneeën plaatselijk hogere
maxima.
Mallorca en Ibiza:
Perioden met zon en met name morgen
een enkele regen- of onweersbui. Mid
dagtemperatuur ongeveer 24 graden,
Italië:
Flink wat zon, maar rn de ochtend vooral
in het noorden ook mist. In het zuiden
kans op een enkele (onweers)bui. Mid
dagtemperatuur rond 24 graden.
Corsica en Sardinië:
Flinke zonnige perioden, maar ook sta
pelwolken. Vandaag op Sardinië een en
kele bui, morgen ook op Corsica. Mid
dagtemperatuur omstreeks 25 graden.
Malta:
Perioden met zon en op beide dagen en
kele regen- en onweersbuien. Tempera
tuur in de middag ongeveer 25 graden
Griekenland en Kreta:
Veel zon, in het binnenland misschien
een regen- of onweersbui. Op de
Egeïsche Zee af en toe meer wind. Mid
dagtemperatuur rond 25 graden, maar
op de eilanden in de Egeïsche Zee enke
le graden lager
Turkije en Cyprus:
Zonnig, maar in het noordwesten van
Turkije ook enkele wolkenvelden. Vrijwel
overal droog. Middagtemperatuur van
22 graden langs de Turkse westkust tot
27 op Cyprus.
Duitsland:
Overwegend zonnig, maar in de nacht en
ochtend op veel plaatsen mist. Maxima
uiteenlopend van 19 graoen in het noor
den tot 24 in Beieren. In hardnekkige
mistgebieden blijft de temperatuur bij
14 graden steken.
Zwitserland:
Rustig en droog weer met veel zon. Op
de Zwitserse Hoogvlakte en ook n
re dalen soms mist of laaghangende b-
wolkmg die moeilijk oplost. Maxima or,
geveer 22 graden, bij langdurige mist la
Oostenrijk:
In het laagland en in de dalen mistcr
laaghangende bewolking. Later op df
dag vrijwel overal zonnig. Temperatuir
's middags ongeveer 23 graden.
Flinke zonnige perioden en droog
ochtend hier en daar mist. Middagten tüiy
peratuur tussen 22 en 26 graden In h;
noorden morgen enkele wolkenveldt D
en iets lagere temperatuur.
Tsjechië en Slowakije:
Overwegend zonnig en drooj
tend op enkele plaatsen mist. Middag
temperatuur circa 23 graden.
Hongarije:
Vrij zonnig weer met in de nacht en oct
tend plaatselijk mist. Middagtempeii
tuur tussen 22 en 26 graden.
DONDERDAG 12 OKTOBER 1905
Zon- en maanstanden
Zon op 06.59 Zon onder 17 5
Maan op 19.58 Maan onder 10
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 05.35 17.48 05.08 17,
Laag 01.35 13.55 01.16 13.
Weerrapporten 11 oktober 07 u
Amsterdam mist
Rotterdam
Maastricht
Berlijn
Boedapest
Bordeaux
Brussel
Cyprus
Dublin
Frankfurt
Genève
Helsinki
Innsbruck
Istanbul
Klagenfurt
Kopenhagen
Las Palmas
Londen
Luxemburg
Madrid
Malaga
Mallorca
Malta
half bew.
halfbew.
half bew.
licht bew 2
mistbanken v
New York
sch
dut
