Peperduur banenplan van Franse
president gaat juist banen kosten
u
België heeft te weinig geld voor 'tewerkstelling'
Feiten &Meningen
Duitsland trekt
jaarlijks miljarde
uit voor meer ban
Japan raakt bezorg
over werklooshei
Betere pensioenregelingen
MAANDAG 9 OKTOBER 1995
152
Het gaat goed met de Nededandse economie. Maar de werkloosheid blijft groot, ondanks de banengroei. Het kabi
net Kok heeft als motto 'Werk, werk, werk en nog eens werk' gekozen. De discussie in de politiek en bij werkgevers
en werknemers gaat ook onverdroten door om werk te scheppen. Hoe zit dat in de wereld om ons heen? Kampen
Japan, Duitsland, Frankrijk en België met dezelfde problemen? Een rondgang langs een paar arbeidsmarkten. En
de regeringsplannen om de werkloosheid te bestrijden.
Een groep economen deed in april een onderzoek
naar de economische plannen van de drie voor
naamste kandidaten voor het Franse president
schap. Allen hadden werkloosheidsbestrijding tot
prioriteit uitgeroepen, maar de voorgestelde ge
neesmiddelen verschilden enorm. De socialist
Jospin schreef arbeidstijdverkorting voor, de gaul
list Chirac wilde een combinatie van lagere werk
geverslasten en hogere lonen.
Het beleid van Jacques Chirac, zo becijferden de
economen van de OFCE (een soort Centraal Plan
Bureau), zou veel minder banen scheppen dan
dat van Edouard Balladur en Lionel Jospin. Maar
het was Chirac die weken later in het presidentië
le pluche neerzeeg.
Vijf maanden zetelt Chirac nu in het Elysée, en
zijn economisch beleid is duidelijk. Als kandidaat
beloofde hij de werkloosheid drastisch te zullen
verminderen en tegelijkertijd het begrotingstekort
bijna te zullen halveren tot drie procent van het
bruto nationaal produkt in 1997. Daarmee zou de
weg open blijven naar Franse deelname aan een
eenheidsmunt. Maar of hij die beide beloftes kan
waarmaken, wordt zeer betwijfeld.
Frankrijk heeft een werkloosheidscijfer van 11,4
procent, 4,5 procent hoger dan dat van Neder
land en twee procent hoger dan dat van Duits
land. Premier Alain Juppé heeft beloofd 700.000
banen te scheppen voor eind 1996. Om bedrijven
ertoe te verleiden meer personeel aan te nemen,
verlaagde hij de werkgeverslasten voor de laagst
betaalde werknemers, terwijl die lasten zelfs ge
heel vervielen indien bedrijven langdurig werklo
zen in dienst namen.
Het getal van 700.000 is echter minder indruk
wekkend dan het lijkt. In het veel kleinere Neder
land verwacht premier Kok tot 1998 450.000 ba
nen te kunnen creëren. En bovendien zal het ef
fect van die 700.000 banen op het werkloosheids
cijfer betrekkelijk gering zijn. De komende ander
halfjaar komen er ook honderdduizenden werk
zoekenden bij (tot maart 1995 werden 320.000
banen geschapen, maar de werkloosheid daalde
slechts met 180.000).
Maar het allergrootste probleem met Chiracs ba
nenplan is volgens economen de hoge prijs er
van. De sociale premies waarvan werkgevers wer
den ontheven, moeten nu worden opgehoest
door de staat. Maar het hoofd van diezelfde staat
heeft ook beloofd het begrotingstekort tot drie
procent van het bruto nationaal produkt te zullen
terugdringen.
Een uitweg uit dit dilemma was een bezuinigings
ronde geweest, maar uit vrees voor arbeidsonrust
sloten Chirac en Juppé dat uit. En aldus deden zij
wat al hun voorgangers hadden gedaan: ze ver
hoogden in strijd met alle beloftes de belas
tingen. In juli kondigde Juppé een verhoging van
de BTW met twéé procent aan, en vorige week
volgde nog meer slecht nieuws voor de geplaagde
belastingbetaler. En met ruim 44 procent van hun
bruto nationaal produkt betaalden de Fransen al
meer belasting dan de inwoners van enig ander
groot industrieland.
Jacques Chirac maakte zich tijdens de verkie
zingscampagne belachelijk met zijn voortdurend
Ruim zesduizend werknemers van een vestiging van Daimler-Benz Aerospace Airbus in het Duitse Finkenwerder demonstreerden vorige maand tegen plannen om honderden banen te schrappen.
FOTO REUTERS PETER MULLER
Het wil in België nog niet erg vlotten
met de 'tewerkstelling'. Tijdens de ver
kiezingscampagnes van dit voorjaar
werden van alle kanten programma's
beloofd om de werkloosheid terug te
dringen. Maar het ontbreekt het
rooms-rode kabinet Dehaene-Il dom
weg aan financiële armslag voor ambi
tieuze banenplannen:
België telt meer dan een half miljoen
werklozen. Het werkloosheidspercen
tage bedraagt over het hele land bezien
zo'n dertien procent, waarbij het in
Vlaanderen overigens aanzienlijk lager
ligt dan in Wallonië en Brussel.
De Hoge Raad voor Financiën, die in
België begrotingsadviezen opstelt, sug
gereerde onlangs dat dit percentage
niet alleen door nieuwe banen, maar
ook door het sneller schrappen van be
paalde categorieën werklozen kan wor
den teruggedrongen. Het Belgische
stelsel is relatief gul voor 'samenwo
nenden'. Daardoor worden grote aan
tallen vrouwen tot de langdurig werk
lozen gerekend, hoewel zij niet echt
werkzoekend zijn, zo betoogde de
Raad. Daarom vond ze een trucje met
de statistieken heel goed verdedigbaar.
Sinds enige tijd kent België ook zoge
heten PWA's, Plaatselijke Werkgele
genheidsagentschappen, die bemidde
len bij het verschaffen van werk met
behoud van uitkering. Daarbij gaat het
vooral om 'klusjes' bij particulieren en
in de non-profitsector, die de werkloze
een klein extraatje opleveren. Een
PWA-activiteit, wordt gezegd, is niet
het einde, maar niets doen is erger. In
tussen begint men zich af te vragen of
een uitkering moet worden stopgezet,
wanneer een werkloze een PWA-klus
weigert. Velen vinden dat onterecht,
omdat de PWA's in de praktijk nauwe
lijks echte banen opleveren.
Ook de resultaten van het werkgele
genheidsplan, dat het kabinet Dehae-
ne-I in 1993 opstelde, zijn nog niet bij
ster rooskleurig. De vakbonden hebben
berekend dat het niet meer dan 11.000
banen heeft opgeleverd. De minister
van tewerkstelling en arbeid kwam tot
18.000 banen. Volgens de minister van
begroting tenslotte zal het plan tegen
het eind van 1996 in totaal 28.100
nieuwe banen hebben opgeleverd.
Voor het kabinet Dehaene-II staat het
'werkgelegenheidstekort' niet op de
eerste plaats, alle verkiezingsbeloftes
ten spijt. Momenteel heeft het terug
dringen van het begrotingstekort de
hoogste prioriteit. Dat moet van vijf
procent nu aan het eind van 1996 zijn
gedaald tot maximaal drie procent van
het bruto binnenlands produkt.
Dehaene wil hoe dan ook aan dit crite
rium voor de toetreding tot de Econo
mische en Monetaire Unie (EMU) van
de Europese Unie voldoen. In de we
tenschap dat hij, ondanks een bezuini
ging van tenminste vijf miljard gulden
in het komende begrotingsjaar, weinig
kan veranderen aan de torenhoge
staatsschuld. Deze schommelt rond de
135 procent, terwijl hij volgens de
EMU-criteria maar zestig procent mag
bedragen.
De 'gouverneur' van de Nationale Bank
van België, Fons Verplaetse, is het vol
mondig met Dehaene eens. Verplaetse
zei één dezer dagen openlijk dat 'het
verhogen van de arbeidsintensiteit' pas
voorrang zal krijgen als België aan de
budgettaire EMU-normen voldoet.
BRUSSEL ALY KNOL
herhaalde kreet: ,,De salarisstrook is niet de vij
and van de werkgelegenheid. Een extra franc voor
de werknemer is een extra franc voor de econo
mie." Dit advies werd door ambtenaren, aan wier
salarissen veertig procent van het staatsbudget
opgaat, uiteraard ter harte genomen. Volgaarne
wilden de ambtenaren de werkgelegenheid be
vorderen door hogere salarissen te eisen.
Niet alleen moet Juppé dit jaar 6,7 procent meer
uitgeven aan de ambitieuze banenplannen, hij
moet nu ook rekening houden met een stijging
van ambtenarensalarissen met drie procent. Het
gevolg van Chiracs geestrijke beleid, zo voorspel
de de groep van economen in april al, is een be
lastingverhoging die uiteindelijk de groei van de
economie zal fnuiken en daardoor juist banen zal
kosten.
PARIJS CEES VAN ZWEEDEN
Voor de bestrijding van de
werkloosheid in Duitsland trekt
de regering in Bonn jaarlijks
miljarden uit. Niettemin moet
ze nu al een paar jaar achtereen
constateren dat de cijfers die
het Instituut voor de Arbeid in
Neurenberg elke maand over
het land uitstort nog niets van
hun deprimerende karakter
hebben verloren.
Ook de economische opleving,
die dit jaar begon en volgend
jaar een economische groei van
ongeveer 2,5 procent moet op
leveren, zal volgens de progno
ses nauwelijks effect hebben op
de harde kern van de werkloos
heid.
Volgens de meest recente cij
fers, die van augustus, waren
meer dan 3,5 miljoen mensen
werkloos, dat wil zeggen 9,3
procent van de beroepsbevol-
king. Flet beroerdst zijn de
mensen in de voormalige DDR
er aan toe: ruim een miljoen zit
ten zonder baan. En hoewel de
ze regio een economische groei
van meer dan tien procent kent,
gaat deze spectaculaire ontwik
keling aan 13,9 procent van de
werkwilligen voorbij. Ruim
300.000 van hen zijn inmiddels
langer dan een jaar werkloos.
Ook in het rijke westen blijft het
tobben, aldus de gegevens van
het Instituut. Ruim 2,5 miljoen
mensen zijn werkloos (8,2 pro
cent), van wie een derde,
850.000, langer dan een jaar.
Deze situatie zou nog veel dra
matischer zijn geweest, als de
regering geen actief arbeids
marktbeleid had gevoerd. Vorig
Zli
jaar is dankzij deze pn
ma's voorkomen dat
het oosten van het lan
miljoen mensen de tri )re
naar het arbeidsburea
moeten maken. In hei
werden via dit pakket
personen geholpen.
De uitgaven voor deze
gramma's zijn enorm,
oosten werd alleen al
omgerekend een klein
jard gulden, 63,5 proc
collectieve uitgaven,
strijding van de werkle
uitgetrokken. In het wja'
dit bedrag aanmerkeli ff'
maar bedraagt met 25
nog altijd 27,6 procen
collectieve uitgaven.
De programma's varii
het subsidiëren van di
nen, het promoten va
roepsopleidingen, via
verschaffende maatre
langdurig werklozen t
bruggingskredieten v<
sen die een eigen bed
beginnen.
Voor schoolverlaters 1
in Duitsland een veel
leèrlingstelsel, waarbi
werkt en tegelijk een
krijgt. Maar hier dreig
schrijnend tekort aan
plaatsen, met name
malige DDR.
De toestand op de Du
beidsmarkt ziet er vijl
hereniging weinig roe
uit en op een spoedig
ring mag niet worden
aldus de deskundiger
BONN PETER VAN NUUSEI
11
ijdl
Werkloosheid in Japan? Is er
niet, althans nauwelijks. Maar
het probleem hangt als een
zwaard van Damocles boven
het land. De economie
stagneert al vier jaar. Het aantal
werklozen stijgt: weliswaar
langzaam, maar gestaag. In
april bereikte het werkloos
heidscijfer haar na-oorlogse re
cord van 3,2 procent.
Het is nog steeds een cijfer
waarbij ieder Europees land zijn
vingers aflikt. De Japanse over
heid sloeg de schrik echter om
het hart toen ze zag dat de stij
gende trend vooral is toe te
schrijven aan het snel stijgend
aantal werkloze jongeren. En de
situatie wordt op dat front voor
lopig niet beter, want alle grote
en middelgrote bedrijven zitten
in een grote rïstraku (een verja-
panisering Van het Engelse
woord 'restructuring', herstruc
turering).
De bedrijven doen dit op aanra
den en met steun van de over
heid om opgewassen te zijn te
gen de concurrentie van buiten
landse bedrijven. 'Ristraku' be
tekent in de meeste gevallen
produktielijnen naai- lage-lo-
nenlanden verhuizen, met als
gevolg vacaturestops en tien
duizenden mensen met ver
vroegd pensioen in eigen land.
De kranteberichten van afgelo
pen week bevestigen de trend:
Bij Japans zes grote staalbedrij
ven zullen tot 1996 zo'n 25.000
arbeidsplaatsen verdwij nen;
Toshiba heeft onlangs aange
kondigd vijfduizend arbeids
plaatsen te schrappen; Akai
Electrics wil het met veertig
procent minder werknemers
doen.
En er valt nog heel w;
'ristraken', zo beweei
Naruse, managing dij
Nikkeiren, de Japansi
van Werkgeversorgau
werkelijkheid is er eei
loosheid die dubbel
als de officiële cijfers
ven. Er zitten namelij
drijven nog eens zo
sen die gewoon niets
hebben. Werklozen o
lijst van de bedrijven
Het is dus aan de ove
iets voor schoolverlat
gestudeerden te doei
moment heeft de Jap
ring twee initiatieven
Werkzoekenden won
tact gebracht met we
vooral uit het middei
bedrijf. Zo had het
van arbeid op 3 septe
Tokyo een banenmai
groot stadion georgai
opkomst was overdoi
12100 werkzoekende
De komende maandf
op nog eens zeventig
door het land dergel
markten plaats hebbf
Recent kwam de rege
een tweede initiatiefi
Komend jaar komt vi
miljard yen (zo'n 8,3
gulden) beschikbaar
creatieve onderneme
bedrijf willen opricht
banen zijn niet te ver
bestaande industrieë
de redenering. Ment)
het ondersteunen var
lent een nieuw soort 1
Sony zal opleveren.
TOKYO «JUDITH STALPERS
2f
Kle
van is dat er nu snel en concreet iets metdjtoi
len wordt gedaan en het rapport niet in de
bureaula verdwijnt.
Een nadeel is dat de (fiscale) pensioenprai
wetenschap nauwelijks de kans is gebodeiG'
het rapport te reageren. Dit wordt echter d
dervangen door het feit dat een aantal vooC
de deskundigen op pensioengebied, zoals
raren Lutjens en Stevens, deel uitmaakte v
werkgroep. Daarnaast moet een aantal ma
nog worden verfijnd en omgezet in concrf
ving en uitvoeringsregels. Tegen de tijd da QS J
beurd is, zullen de voornaamste knelpunt!
tiek op de nieuwe maatregelen bekend ziji
dan rekening mee worden gehouden.
BELASTING BELICHT
De maand september van dit jaar kenmerkte zich
door de stormachtige ontwikkelingen op pensioen-
gebied. Zo kondigde minister Dijkstal (binnenlandse
zaken) verleden week aan dat als het aan hem ligt
ambtenaren een flexibeler (en goedkopere) pen
sioenregeling krijgen. Dat is mede mogelijk omdat de
fiscale regelingen omtrent pensioenen begin deze
maand van de een op de andere dag zijn aangepast.
Reden voor deze omslag was het eind augustus uit
gekomen rapport van de werkgroep 'Fiscale behan
deling pensioenen', ingesteld door staatssecretaris
Vermeend (financiën). Deze werkgroep heeft 29 aan
bevelingen gedaan die Vermeend zeer snel drie
dagen later al per 1 september heeft laten ingaan.
Door de voorstellen van de werkgroep is flexibilise
ring van pensioenregelingen mogelijk, in die zin dat
zowel eerdere en lagere pensioenen mogelijk zijn als
latere en hogere. Nu is de pensioenleeftijd altijd tus
sen de 60 en 70 jaar en kan het pensioen nooit hoger
zijn dan 70 procent van het laatstgenoten loon.
Door de nieuwe maatregelen is de pensioenleeftijd
tussen de 55 en 70 jaar en kan het pensioen maxi
maal 100 procent van het laatst genoten salaris zijn.
Een deeltijdpensioen (naast het werk al een paar da
gen per week met pensioen) is door de nieuwe maat
regelen al mogelijk vanaf 55 jaar (was 60 jaar), en ook
het zogenoemde tijdelijk overbruggingspensioen
(TOP) in de jaren waarin men nog geen AOW krijgt is
al mogelijk vanaf 55 jaar.
Door de nieuwe maatregelen mogen pensioenuitke
ringen, in tegenstelling tot nu, onder bepaalde voor
waarden variëren. Ook is voortaan pensioenopbouw
mogelijk over bijzondere beloningen. Zo kan men
voortaan pensioen opbouwen over ploegendienst
toeslagen, provisies, overwerkvergoedingen en, ein
delijk, is pensioenopbouw over de 'auto van de zaak'
mogelijk.
Als men aan het eind van de carrière terugtreedt naar
een lagere functie met een lager salaris, dan was tot
nu toe pensioenopbouw slechts mogelijk over dit la
gere salaris. Door de nieuwe maatregelen mag pen
sioen worden opgebouwd alsof het oude salaris nog
wordt ontvangen. Dat betekent bij pensionering dus
een hoger pensioen. Pensioenopbouw kan voortaan
ook gewoon doorgaan als men met ouderschapsver
lof gaat, tijdens studieverlof, in de periodes na vrij
willig ontslag en tijdens zogenaamde sabbatical
Om de rechtszekerheid van de belastingbetaler te
verbeteren, is de mogelijkheid geschapen om de
pensioenregeling ter beoordeling aan de belastingin
specteur voor te leggen en kan men (zonodig) in be
roep gaan tegen diens beslissing.
Het is duidelijk. Een uitgebreid pakket van maatrege
len is genomen, waar de praktijk een stuk beter mee
uit de voeten kan. Pensioenregelingen op maat zijn
steeds beter mogelijk.
Opvallend is dat Vermeend maar drie dagen nodig
had om dé voorstellen van de werkgroep in daadwer
kelijke maatregelen om te zetten. Een voordeel hier-
s, lar
