522
110 GOLD
jormalige Rode Leger bedelt om geld en eten
Rwanda zoekt wankelend naar evenwicht
Buitenland
;i:/a dwarsboomt Rwanda-tribunaal
'Mister Ward krijgt
nieuwe bestemming'
Tegen kinderprostitutie
-7 OKTOBER 1995
'Paramount Pictures.
ORIGINELE SERIE MET ONDER MEER
CAPTAIN KIRK EN MR. SPOCK.
GINELE STAR TREK ZIE JE ALLEEN BIJ
Bij jou nog niet
op de kabel?
Vraag erom bij
je Gemeente of
bel met de
kabel info lijn
06-300414
(50c. p/m)
ie s %en nog maar één taak: zelf fysiek overleven
atmc
nairobi frans van den houdt
correspondent afrika
Wat gebeurt er in Rwanda als straks het
vliegtuig met Paul Kagame, de sterke en
vice-president, wordt neergeschoten
door Hutu-milities en de man overlijdt?
Ligt het dan niet voor de hand dat het
door Tutsi's gedomineerde Rwandees
Patriottisch Front (RPF) begint met het
afslachten van Hutu's?
Vragen van een lezer van een Keny-
aanse krant. Vragen waaruit duidelijk
wordt dat de vertwijfeling over Rwanda
nog altijd groot is bij de buitenwereld of
beter gezegd, groter wordt, gezien recen
te moordpartijen onder Hutu's in Kana-
ma en Kayove door soldaten van het na
tionale leger.
„De situatie in het land is nog altijd
erg onzeker", meent eer\ Westerse diplo
maat in Kigali, de hoofdstad van het
Oostafrikaanse landje. „Ik kan niet zeg
gen dat de spanning door de moorden is
toegenomen maar het wordt wel steeds
moeilijker een koers aan te geven
Rwanda zal gaan volgen. Het kan alle
kanten op. Er hoeft maar dit te gebeuren
en de richting kan heel snel veranderen
en niet in gunstige zin".
Het RPF is nu zo'n 15 maanden aan de
macht in Kigali en heeft in die tijd ge
poogd het desolate land weer een beetje
op de rails te zetten. Natuurlijk is dat nog
lang niet gelukt. De vernietiging is daar
voor veel te omvangrijk en .de wonden
bij Hutu's en Tutsi's zitten te diep.
Pogingen tot verzoening verlopen ui
terst moeizaam en stuiten al snel op haat
en immens wantrouwen. Iedere moord
en iedere aktie die als vergelding kan
worden uitgelegd, zorgt in zo'n klimaat
onmiddellijk voor een fikse terugslag.
Bijvoorbeeld voor de terugkeer-pro
gramma's voor de miljoenen vluchtelin
gen in de buurlanden.
„We hadden gehoopt dat de vrijwillige
repatriëring na de aktie van Zaïre dat
vluchtelingen met geweld over de grens
zette, red. eindelijk eens goed van de
grond zou komen", zegt de Westerse di
plomaat, „maar dan krijg je ineens die
moorden in Kanama en Gisenyi en zie je
meteen de repercussies; de hele operatie
komt in gevaar".
In tegenstelling tot de Hutu-vhichte-
lingen blijven de meeste buitenlandse
missies in Rwanda, waaronder de Neder
landse, buitengewoon veel vertrouwen
houden in het huidige regime. „Maar
aan dat vertrouwen zijn wel vele vraagte
kens, maren en mitsen verbonden", be
nadrukt een Europese afgezant. „Om er
voor te zorgen dat het niet alsnog de ver
keerde kant opgaat met het land is voor
ons intensief toezicht en veel overleg
met de regering noodzakelijk".
Sinds de kabinetswisseling van augus
tus en de komst van een nieuwe premier
is de greep van het RPF op de regering
duidelijk verstevigd, maar dit heeft vol
gens waarnemers niet tot een verharding
van haar politiek geleid. De leiders doen
daarentegen hun best schoon schip te
maken en het bewind een democratisch
gezicht te geven.
Wanneer het leger zich aan excessen
te buiten gaat worden de schuldigen ge
arresteerd en berecht. Op dit moment
zitten 700 soldaten vast op verdenking
van moord en ander crimineel gedrag.
„Probleem is alleen dat Rwanda geen
militaire rechtspraak kent en militairen
niet door een civiele rechtbank kunnen
worden gestraftmeldt een diplomaat.
„De soldaten kunnen daarom nog niet
berecht worden maar de regering doet
haar uiterste best snel een oplossing
voor die lacune te vinden".
Ook het bloedbad in Kanama van twee
weken geleden (110 doden) is volgens
hem serieus onderzocht. „En de schuldi
gen worden vervolgd. Onze indruk is dat
dat serieus is aangepakt en dat er niet
slechts sprake is van 'window-dressing
in de richting van Westerse donoren".
Wat betreft de berechting van de meer
dan 50.000 verdachten van volkeren
moord die overal in het land in overvolle
gevangenissen langzaam wegkwijnen, is
nog steeds geen vooruitgang geboekt
Wel wordt nu iets gedaan om het huma
nitaire lot van de gevangenen wat te ver
lichten.
De arrestaties onder Hutu's, vooral de
genen die terugkeren uit vluchtelingen
kampen, gaan ondertussen onvermin
derd door. Volgens hulpinstanties keren
iedere week gemiddeld 7.000 ontheem
den terug uit landen als Tanzania, Zaïre
en Burundi. Van hen worden er na on
derzoek zo'n 50 vastgezet.
Terwijl het aantal verdachte burgers
blijft groeien, zijn de aanstichters van de
volkerenmoord, de hoofdschuldigen dus,
nog altijd buiten schot gebleven. De
voorbereidingen van het internationale
oorlogstribunaal, te houden in het Tan-
zaniaanse Arusha, gaan weliswaar door
maar verlopen uiterst traag.
barre Russische winter. Iets meer dan de helft van al
le gebouwen en inrichtingen is wintervast. Maar de
soldaten en officieren die het geluk hebben een dicht
dak boven hun hoofd te hebben zullen niet veel te
eten hebben. Om maar te zwijgen over hun nog min
der fortuinlijke collega's.
Brandstof
Het leger hongert nu al. Aan exercities en gevechts
oefeningen denkt in de meeste garnizoenen vrijwel
niemand meer. Er is geen brandstof en reserve-on
derdelen voor het rijdend materieel zijn er niet. Adju
dant Valentin Martinov van een tankregiment in de
buurt van Moskou denkt met weemoed terug aan be
tere tijden: „Toen stonden we een half uur nadat er
alarm was gegeven, klaar om een afstand van hon
derden kilometers te overbruggen.
Vandaag de dag hebben we nog maar één taak: zelf
fysiek overleven. De verwarming doet het niet, 75
procent van onze brandstof is niet klaar voor de win
ter en elke dag kunnen licht en gas worden afgeslo
ten omdat de rekening niet is betaald". Dat dit niet
overdreven is, werd eind vorige maand duidelijk toen
zelfs de stroomtoevoer naar een marinebasis met
atoomonderzeeërs werd afgesloten. Een kernramp
kon nog net worden voorkomen.
Bevriezen
Kapitein Sergej Borisov heeft niets met atoombom
men te maken. Hij zit bij de infanterie. Zijn voor
naamste taak is er voor te zorgen dat zijn mannen
niet bevriezen. Een hele klus want de meeste gebou
wen zijn rijp voor de sloop. „We bereiden daarom
een tentenkamp met veldkeukens voor. Binnen ko
men kleine potkacheltjes, maar we hebben zelfs
moeite om aan brandhout te komen".
Het grootste probleem vormt de voeding voor het
leger. Diverse hoge bevoorradingsofficieren klagen in
het openbaar dat hun troepen miserabel gevoed
worden. „Dit jaar hebben onze soldaten en officieren
geen komkommers, tomaten of appels gezien. We
hadden zelfs problemen om aan aardappels te ko
men. Het basisrantsoen bestaat uit pap die onze koks
een beetje op smaak brengen met vet en gestoofd
vlees. In plaats van brood eten we de droge kost uit
onze noodrantsoenen en ook die voorraad is bijna
op. Zelfs tijdens de zwaarste periode in de oorlog wa
ren de reservedepots niet zo leeg", meldt een batal
jonscommandant.
De plaatsvervangend hoofdfoerier van de strijd
krachten generaal-majoor Artjomov liet een officiële
verklaring uitgaan: „De strategische noodvoorraden
hebben een kritisch niveau bereikt. Dit ondermijnt
de effectiviteit van de troepen. Sommige eenheden
hebben grote problemen door de onregelmatige aan
voer van eerste levensbehoeften, zoals vis, brood,
vlees, boter en andere produkten. Slechts 25 procent
van de behoeften is gedekt. Aan verse produkten is
na de oogst vrijwel niets ingekocht. De rantsoenen
voor bijvoorbeeld de gevechtsvliegers en voor de be
manningen van onderzeeboten zijn extreem laag: er
is geen enkele compensatie voor fysieke inspannin
gen".
Bedelen
Maar dat geldt niet alleen voor deze specialisten. Een
Russische journalist deed verslag van zijn ontmoe
ting met een groepje jonge soldaten, dat even buiten
Moskou een klusje opknapte. Een citaat uit zijn vetr
haal: „Ze zagen er smerig uit. Toen een vrouw, waar
schijnlijk een officiersvrouw, passeerde, vroegen ze
geld, 300 roebel (ongeveer een dubbeltje-red). Aan
een volgende voorbijganger vroegen ze 200 roebel en
een paar sigaretten.
Het zijn minimale bedragen, maar deze soldaten
hebben hun eigen logica. Ze weten namelijk dat hun
officieren ook al maanden geen geld hebben ontvan
gen en als ze 1.000 of 5.000 roebel vragen, krijgen ze
niks. Dus proberen ze met kleine beetjes genoeg bij
elkaar te krijgen om iets te kunnen kopen'.
Op de vraag of ze zich niet beschaamd voelen om
dat ze als bedelaars moeten optreden was het ant
woord 'nee'. „In het begin wel, nu zijn we eraan ge
wend. We bedelen om de beurt en als de ouwe stom
pen ons geld niet afpikken, kopen we een brood, een
liter melk en wat sigaretten voor ons vieren".
Overleven
Kolonel Nikolai Nederov, van de staf van het 22ste le
ger, begrijpt best dat de staat kort bij kas zit, maar
dat hij niet meer weet wat hij zijn officieren moet
zeggen als ze weer droge noodrantsoenen ontvangen
in plaats van hun inkomen. Het 22ste leger ligt bij Ni
zhni Novgorod, een rijke streek. Het zorgt zelf, net als
veel andere eenheden, voor een behoorlijk deel voor
verse groente en fruit.
Ook houdt het 22ste er een aardige veestapel op
na. Maar dat is de Russische belastingdienst niet ont
gaan en dus kreeg deze strijdmacht de fiscus op be
zoek. Of er maar even betaald kon worden. Per 1.000
gulden zelf geproduceerd voedsel moest 1.200 gul
den belasting worden betaald. Sindsdien begrijpen
ze bij het 22ste leger de wereld niet meer.
De hoogste militaire aanklager, generaal Valentin
Panitsjev, toont begrip voor de situatie: „Veel solda
ten die eigenlijk paraat moeten zijn, zijn ondervoed.
Gezinnen van kaderleden dreigen te verhongeren. Is
het een wonder dat officieren en onderofficieren in
strijd met de krijgstucht andere manieren zoeken om
aan inkomsten te komen? Sommigen werken 's
nachts als bewaker, anderen staan in kiosken. Een
aantal is op het pad van de misdaad terecht geko
men. Vaak stelen officieren en manschappen mate
rieel om het door te verkopen".
Parlement
De grote vraag is nu of en hoe deze aangeslagen mili
taire gigant op de ellende gaat reageren. Hoe zal bij
voorbeeld het stemgedrag zijn van de strijdkrachten
bij de parlementsverkiezingen in december? Hun
baas, minister van defensie Pavel Gratsjov, meende
het Ei van Columbus te hebben gevonden: indien de
Doema, het parlement, niet naar het leger luistert,
dan moet het leger in de Doema gaan zitten. En dus
beloofde hij zijn steun aan 123 topofficieren, onder
wie 23 generaals, die een zetel willen bemachtigen.
'Absurd en ondemocratisch', reageerde het parle
ment.
Volgens de liberaal Alexej Arbatov willen de Russen
helmaal geen generaals in hun parlement. De uiterst
populaire generaal Lebed, overigens een uitgespro
ken vijand van Gratsjov, houdt er een andere opvat
ting op na: „De mensen moeten niet bang zijn voor
militairen die in de Doema willen. Ze moeten juist
bang zijn voor diegenen die dat niet willen".
Pogingen tot verzoening verlopen uiterst moeizaam
touwt
e deli de erfgenamen van het eens zo
m he; Rode Leger de winter door? Dat
jchtjdie het opperbevel van de Russi-
eenrachten sinds maanden kwelt. De
aal $iler de nog altijd bijna twee mil-
wm(iiren is dramatisch. Hongerende
nt va1 officieren die al maanden geen
ersteben ontvangen. Piloten kunnen
gespi omdat er geen brandstof is en
dda8tscheeps oefeningen van de
^n'jachten hoeft al helemaal niet
srveprden gedacht. Onze correspon-
ndd Hoogendijk schildert een even
jord-als treurig beeld van het Russi-
n. De
sral ii
i hoogendijk
mistF
daarrvijgzame generaals en admiraals in Rus-
'P niilarm. Volgens kolonel-generaal Vasili
H'chtofd van de afdeling financiën van het
het jen defensie, zit 80 procent van de vlieg-
|ke rcte weinig brandstof. Nieuw materiaal
dkrachten wordt volgens hem niet of
.«kocht. „Als het zo doorgaat zal over tien
hts vijf procent van de Russische bewa-
valificatie 'geavanceerd' verdienen. Van
jdkrachten is dan geen sprake meer", al-
r^aal.
L-4\a Kolomatin schetst een droevig beeld
!^jjereiding van de strijdkrachten op de
Meesterspion CIA uit Genève weggehaald
genève bob kroon
correspondent
De station chief van de CIA in
Genève, de 57-jarige Terry
Ward, is vorige week onver
wacht door John Deutch, het
nieuwe hoofd van de Ameri
kaanse inlichtingendienst, ont
slagen en naar Washington te
ruggeroepen. De reden hiervoor
is de duistere rol die Ward heeft
gespeeld bij de clandestiene
operaties van de CLA in Guate
mala destijds een toevluchts
oord voor de door Washington
gesteunde 'contra's' uit Nicara
gua.
In Guatemala werd in de ja
ren tachtig door een zekere ko
lonel Julio Alpirez een aantal
'linkse' dissidenten uit de weg
geruimd, onder wie Michael
Devine, een in Guatemala
woonachtige Amerikaan, en een
guerrilla-strijder die met een
Amerikaanse juriste was ge
trouwd. Kolonel Alvirez stond
tot 1992 op de loonlijst van de
CIA als 'speciale medewerker'
voor een bedrag van 40.000 dol
lar per jaar.
In Guatemala en Honduras
zijn politieke 'verdwijningen'
schering en inslag. De Ameri
kaanse weduwe van de geliqui
deerde guerrillastrijder maakte
echter zoveel misbaar, dat het
Democratische Congreslid Ro
bert Torricelli de zaak vorig jaar
in de openbaarheid bracht. Pre
sident Bill Clinton gaf Deutch
opdracht een enquête-commis
sie in te stellen, die de CIA-chef
in Guatemala, Frederick Burger,
en Terry Ward verantwoordelijk
stelde voor de liquidaties. Ward
was tot 1993 belast met alle
CIA-operaties in Latijns-Ameri-
ka en als zodanig verantwoor
delijk voor het werk van Burger
en Alvirez.
Ten tijde van de Republikein
se presidenten Reagan en Bush
zou deze affaire zonder meer in
de doofpot zijn gestopt, maar
onder Bill Clinton heeft de CIA
zijn vertrouwde sluier van ge
heimzinnigheid ten dele moe
ten inleveren. Deutch heeft de
taak een eind te maken aan de
oncontroleerbare praktijken van
zijn geheime dienst en meer
dan ooit is de CIA nu tegenover
het Congres rekening en verant
woording schuldig voor zijn
miljardenverslindende opera
ties.
Terry Ward was geen der
derangs 007; hij stond bij vriend
en vijand te boek als een gerou
tineerde meesterspion. Volgens
het Franse vakblad Monde du
Renseignement en Zwitserse in
formanten had Ward in bijna
alle internationale crisishaarden
zijn sporen verdiend. Hij begon
in Laos, waar hij in 1963 verant
woordelijk was voor Air Ameri
ca, de 'luchtvaartmaatschappij'
van de CIA.
Daarna werd hij achtereen
volgens gestationeerd in Argen
tinië, Venezuela, Peru, Bolivia,
Honduras en de Dominicaanse
Republiek. Tussen 1987 en 1989
was 'agent' Ward in Honduras
verantwoordelijk voor de CLA-
steun aan de anti-Sandinisti-
sche rebellen, daarna kreeg hij
het toezicht op alle CIA-opera
ties in Latijns-Amerika.
Vorig jaar volgde zijn over
plaatsing naar Genève, een fel
begeerde post voor iedere
rechtgeaarde James Bond. De
even neutrale als internationale
Zwitserse stad staat al sinds de
oorlog bekend als een super
markt voor inlichtingendien
sten, waar als diplomaten of
VN-functionarissen vermomde
spionnen naar hartelust kunnen
grasduinen.
Voor Libië, Irak en Iran is Ge
nève nog steeds de voornaam
ste 'antenne' in Europa. Maar
ook de westerse landen laten
zich hier niet onbetuigd, om
van de voormalige Sovjetunie
maar te zwijgen. De Amerikaan
se VN-missie had op het ontslag
van Terry Ward uiteraard geen
commentaar. „Hij was inder
daad aan de missie verbonden",
zei woordvoerder Larry Taylor
droogjes. „Mister Ward schijnt
nu een nieuwe bestemming te
krijgen".
itrouwen en haat spelen nog steeds een belangrijke rol in Rwanda. De toekomst van het land is
foto reuter corinne dufka
dag van 12.00 uur 's middags tot 24.00 uur 's nachts
king is een zaak voor de Veiligheidsraad, aldus de
openbare aanklager. In het uiterste geval kan de
Veiligheidsraad sancties afkondigen tegen VN-
Iidstaten die het werk van het tribunaal belem
meren.
De Kenyaanse radio meldde woensdag dat Moi
had gezegd dat hij medewerkers van het tribunaal
zal laten arresteren bij aankomst in Kenya. Na de
machtsovername vorig jaar in Rwanda hebben
veel Hutu's, onder wie vermoedelijk enkele be
langrijke oorlogsmisdadigers, hun toevlucht ge
zocht in Kenya.
Taipei Met poppen probeerde de stichting Tuin van de Hoop gisteren de aandacht te trekken in een park
in de Taiwanese hoofdstad Taipei. De stichting bestrijdt de kinderprostitutie. Particuliere organisaties
schatten het het aantal minderjarige prostituées in Taiwan op 80.000. foto epa taochuan yeh
'eer anklager Richard Goldstone van het
aif BenDunaal heeft de Kenyaanse president
aif be» Moi op de vingers getikt. Aanleiding
«faking van Moi dat medewerkers
chtDe,anda-Tribunaal niet welkom zijn in
aif be*1 zou zelfs arrestatie boven het hoofd
cht be«
alfbw! waarschuwt dat Kenya het volken-
Chtb€Jt als onderzoekers van het tribunaal
au be»dt gewezen. Weigering tot medewer-
allbe»'
all bw
alf oe*"
