Paniek over 'explosie' van I
ziektekostenverzekering is onzi
'Gouden' VN hebben weinig reden voor feestj
Feiten Meningen
Zingende
dubbeldekkers
Lomperiken
ZATERDAG 7 OKTOBER 1995
9KTC
Hoe heb ik toch kunnen overwegen om het openbaar
vervoer ontrouw te worden! Maar gelukkig is voor mij,
anders dan voor Patrick Kluivert, een rijbewijs niet weg
gelegd. En terecht, ik zou maar onverantwoord inhalen,
door rood licht rijden, de maximumsnelheid negeren,
en schouwburgdirecteuren doodrijden. Nee, heel goed
dat Kluivert z'n rijbewijs heeft, en ik niet!
Derhalve moet ik wel gebruik blijven maken van de
trein. Nu, zo'n straf is dat helemaal niet. Als ik op een
station sta te wachten, word ik altijd gezellig aange
sproken door medereizigers die mij herkennen en
graag over mijn boeken willen praten. Niet zelden
wordt mij in kernachtige bewoordingen nog even het
hele evangelie uit de doeken gedaan en wordt mij voor
gehouden dat zo iemand als ik later door God met dub
bele slagen geslagen zal worden.
Wat ook groots is: de treinen zijn tegenwoordig vrij
wel allemaal vertraagd. Daardoor heb je haast altijd een
trein eerder dan de trein die je van plan was te nemen.
Zo iemand als ik die altijd veel te vroeg op het station
arriveert, vertrekt zelfs vaak met twee treinen eerder.
Wat een tijdwinst!
En dan die prachtige, nieuwe
dubbeldekkers, In het begin
ging ik altijd boven zitten om
dat ik dat uitzicht vanuit de
hoogte zo leuk vond. Maar dat
heb ik snel afgeleerd omdat ik,
lang 1.85, steevast tweemaal
mijn kop stootte. Eerst al als ik
ging zitten, en gegarandeerd
ook, tot grote vreugde van mijn
medereizigers, als ik bij het uit
stappen opstond. Merkwaardig
vond ik overigens in de eerste
dubbeldekkers die langzame
schuifpui, in plaats van de nor
maal openklappende deuren. In
de allernieuwste dubbeldekkers
zitten weer normale deuren,
maar deze treinen hebben iets heel eigenaardigs.
Ze beginnen eerst zachtjes, maar allengs harder te
neuriën als de trein vertrekt. In het begin dacht ik nog
dat het opzet was, een nieuw soort spoorwegmuzak,
maar toen een medereiziger tegen een conducteur er
over klaagde, zei hij dat het hinderlijk was, maar dat er
'iets aan gedaan zou worden'. Iets is gedaan, de dubbel
dekkers zingen zachter dan in 't begin, maar ze zingen
nog steeds.
Overigens moet ik zeggen dat dat onvoorspelbare ge
zang, als je niet langer dan tien minuten in de trein
hoeft te zitten, wel iets leuks heeft. Bovendien levert het
gemakkelijk een onderwerp van gesprek. Laatst zat ik
van Leiden naar Den Haag tegenover een bijzonder
leuke vrouw. Ze was al grijs, maar droeg een gedurfde
coupe windhoos en sierlijke houten oorbellen. Toen de
treinmuzak begon, keken we elkaar glimlachend aan en
was ik al snel met haar in gesprek over de opmerkelijke
smalle bagagerekken en het gebrek aan beenruimte in
de nieuwe dubbeldekkers. In een auto zou zoiets je
nooit overkomen. Nu verstreken tien zeer aangename
minuten, en kon ik niettemin - dus voor ik echt mijn
hart aan haar verloor - nog tijdig uitstappen.
MAARTEN 'T HART
medewerker
„Zoekt u iets?", roept een rollende Fran
se stem vanaf de veranda van een hou
ten huis. Nee, niet echt. We komen ge
woon even rond banjeren, een beetje
jungle opsnuiven, fotootje klikken. Het
zuiden van Kameroen staat er vol mee,
met regenwoud. Bovendien loopt de
weg van de havenstad Douala naar de
kust er dwars doorheen. Dus waarom
niet even de jeep met airco gepar
keerd in zo'n koddig dorpje met een
open missiekerk en lemen hutjes?
Wel zwaar hoor, die tropische hitte. Na
de koelte van de jeep voelt het alsof je in
een natte wollen deken wordt gerold. En
veel beesten vliegen hier ook rond; ge
mene muggetjes die aan je opgezette
enkels knabbelen. Op de zompige tak
ken van omgevallen bomen plakken ha
gedissen en overal groeien kamerplan
ten op Jurassic Park-grootte. Mooi, en
zo ontzettend echt.
„Kan wel zijn", moet de man op de
veranda hebben gedacht. „Maar dat
doen wij hier dus niet zo." Hij heet Alf-
onse Bonga en hij is lekenpriester van
dit dorpje vlakbij de kustplaats Kribi. De
houten presbyteriaanse kerk waar wij
zojuist lompweg binnen stapten, is min
of meer van hem. Sterker nog, de hele
gemeenschap valt zo'n beetje onderzijn
verantwoordelijkheid. En als er al
vrijkaartjes voor een bezoek aan zijn
dorp bestaan, deelt hij ze uit.
Oeps! En wij stampen hier op onze Hol
landse boerenklompen zomaar rond
zonder de man een blik waardig te keu
ren. Beschaamd buigen we het hoofd.
Onze nederige excuses worden zoals het
een goed christen betaamt geaccepteerd
en met een handdruk bezegeld. We
kunnen het immers niet helpen. Het is
in Nederland nu eenmaal niet gebruike
lijk om je aan de burgemeester voor te
stellen voor je 'zijn' dorp in mag. Maar
we zijn leergierig en pikken dit lesje in
Afrikaanse zeden en gewoonten graag
even mee.
En nu we hier toch zijn, heeft Bonga nog
wel wat gal te spuwen over die arrogan
te westerlingen die denken dat de hele
wereld van hen is. Neem nou al dat
hardhout dat hiervandaan komt, en de
koffie, de thee en de bananen. In Ka
meroen werken de arbeiders zich een
slag in de rondte op de plantages. Voor
een habbekrats verdwijnt het allemaal
naar 'Het Westen' waar het voor goed
geld wordt doorverkocht aan onderne
mers. Oké, het is ook beleid van zijn ei
gen regering. Maar kunnen wij daar nou
niet eens wat aan doen?
Nou, wij drinken hier best vaak Max Ha-
velaar koffie en hardhouten kozijnen
willen we allang niet meer. Onze bana
nen komen uit het Caribisch gebied en
thee, dat komt toch vooral uit Azië? ja
sorry hoor, wij kunnen het allemaal ook
niet helpen. Maar laten we u niet langer
ophouden. Vriendelijk dank voor de wij
ze lessen. En succes met uw parochie.
DOUALA WILLEKE HEUKOOP
CDA gebruikt A WBZ-operatie voor aanslag op sociaal gezicht kabinet
ege
-M_ en in
ien j<
Boze gezichten wachten de particuliere ziektekostenverzekeraars als ze tegen het einde van dit jaar de nieuwe polissen de deu^g"
doen. Het is niet hun schuld, maar door een schuifoperatie in de financiering van de gezondheidszorg zullen de premies in l^nk
fors hoger worden. Hoeveel precies valt op dit moment nog niet te zeggen, maar een gezin met kinderen moet niet gek opkijketij he
de rekening een dikke duizend gulden hoger is, ruim twintig procent meer. Maar is dat een reden om, zoals het CDA via een pijjj
dure-slimmigheidje wil bereiken, de hele zaak voorlopig maar niet door te laten gaan? ueie
Voordat ze schuimbekkend hun
ziektenkostenverzekeraar op
bellen, kunnen de particulier
verzekerden beter even hun
loonstrookje van januari af
wachten. En als ze goed kijken,
zullen ze merken dat ze uitein
delijk helemaal niet (veel) slech
ter af zijn. Met name de alleen
staande particulier verzekerden
houden aan de schuifoperatie
een aardige cent over.
Met de schuifoperatie van janu
ari verdwijnt het laatste 'vuiltje'
van het uiterst ambitieuze,
maar mislukte plan van de
toenmalige staatssecretaris van
volksgezondheid Simons om in
het kabinet Lubbers-Kok een
brede volksverzekering tegen
ziektekosten van de grond te til
len. De bewindsman wilde de
Algemene Wet Bijzondere Ziek
tekosten (AWBZ) bedoeld
voor grote onverzekerbare ris-
cio's als opname in een ver
pleeghuis of psychiatrische in
richtinggebruiken als kap
stok. In de AWBZ, die groten
deels naar draagkracht wordt
gefinancierd, zouden geleidelijk
aan steeds meer voorzieningen
worden ondergebracht.
Gedesillusioneerd en lamgesla
gen door de massieve tegenwer
king van particuliere verzeke
raars, een groot deel van de me
dische wereld en de nodige po
litieke tegenstanders, haakte Si
mons vlak voor het eind van de
kabinetsperiode af. Het naar
hem genoemde plan-Simons
werd vervolgens door de nieu
we paarse coalitie haastig van
tafel geveegd. Er zat echter nog
een vuiltje: Simons had in 1992
een aantal voorzieningen, waar
van de medicijnen (ongeveer
5,5 miljard per jaar) de grootste
was, overgeheveld naar de
AWBZ.
Na vier jaar gaat per 1 januari
1996 dat pakket, in totaal goed
voor ruim zeven miljard gulden,
weer terug naar het ziekenfonds
en de particuliere ziektekosten
verzekering. Daardoor kan de
AWBZ-premie omlaag. Dat ge
beurt per 1 januari ook. Ten
eerste verdwijnt de nominale
premie (het vaste bedrag van
112 gulden per jaar in 1995 voor
iedere volwassen verzekerde).
Daarnaast gaat de premie 1,5
procent omlaag.
Een particulier verzekerde al
leenverdiener betaalt daardoor
volgend jaar bijna 900 gulden
AWBZ-premie minder dan in
1995. Voor hemzelf en zijn part
ner betaalt hij 224 gulden min
der nominale premie, terwijl de
procentuele verlaging van de
AWBZ bij een belastbaar van
44.000 gulden (of meer) nog
eens 675 gulden in het laatje
brengt. Wie de moeite neemt,
kan dat straks zonder al te veel
problemen op zijn loonstrookje
terugvinden. Dat voordeeltje
van 900 gulden zal in de meeste
gevallen niet helemaal opwegen
tegen de duurdere ziektekos
tenpolis, maar echt dramatische
verschillen zal het ook niet ge
ven.
Een alleenstaande particulier
verzekerde houdt daarentegen
geld over aan de operatie. Hij
houdt eveneens 675 gulden
over aan de procentuele AWBZ-
verlaging en voor hem vervalt
eveneens de 112 gulden nomi
nale premie. Bij elkaar betaalt
hij dus volgend jaar bijna 800
gulden minder aan de AWBZ.
Maar hij gaat veel minder extra
premie betalen aan zijn verze
keraar. Particuliere ziektekos
tenpremies worden per persoon
geheven. Waar een alleenver
diener met twee kinderen in fei
te vier premies betaalt, betaalt
een alleenstaande maar één
premie. Die premie zal met
rond de 300 gulden stijgen, zo1
dat de schuifoperatie een al
leenstaande netto een kleine
500 gulden per jaar oplevert.
INKOMENSPLAATJE
Ziekenfondsverzekerden heb
ben vrijwel allemaal profijt van
de operatie. Bij hen staat tegen
over het wegvallen van de no
minale AWBZ-premie een vrij
wel even grote stijging van de
nominale premie Ziekenfonds
wet (al kan die per ziekenfonds
iets verschillen). Maar de verla
ging van de AWBZ-premie met
1,5 procent levert de meeste
verzekerden méér op dan de
stijging met 0,55 procent van de
ziekenfondspremie. Een alleen
staande minimumloner gaat er
een tientje per maand op voor
uit, een minimumloner met een
gezin speelt vrijwel quitte.
Omdat de 'winst' zit in de pro
centuele premie, wordt het
voordeel groter naarmate het
inkomen hoger is. Een modale
alleenstaande gaat er daardoor
ruim 35 gulden per maand op
vooruit, een modaal gezins
hoofd ongeveer 25 gulden.
Datziekenfondsverzekerden
geld overhouden aan de schuif
operatie, komt vooral omdat
het kabinet 2,7 miljard gulden
extra in de ziekenfondskassen
heeft gestort. De ziekenfondsen
hoeven daardoor van de ruim
vijf miljard extra uitgaven door
de overhevelingsoperatie nog
niet de helft door te berekenen.
Particuliere verzekeraars daar
entegen moeten de twee mil
jard extra uitgaven door de
AWBZ-operatie wél helemaal
via premiestijgingen binnenha
len. Voor wie ook nog bedenkt
dat de AWBZ-premie slechts
met 1,5 procent daalt terwijl dat
met 2,3 procent zou kunnen
(wat een particulier verzekerde
ongeveer 350 gulden extra
AWBZ-voordeel zou opleveren),
doemt het beeld op van beter
betaalden die iets inleveren te
gen lagerbetaalden die er ietsje
op vooruit gaan.
Weten ze dat bij het CDA niet?
Natuurlijk wel. CDA-kamerlid
De Jong zegt wel dat hij 'ge
schrokken' is van die verhoging
van twintig procent van particu
liere polissen, maar dat getal is
al een halfjaar bekend. En De
Jong is echt niet zo dom dat hij
de zaak niet in het juiste per
spectief kan zetten. Toch wil hij
de hele schuift^^
aparte wet regt pro1
se vertraging vjnaxi
betekent. »n vai
Dat heeft echtpartij
re reden. Waniveeg
klapt het met iheid
het kabinet inQen ii
komensplaatjO vre<
jaar in elkaar. Voo
se stijging van leid i:
in '96 (met bijrdatai
heeft het kabir
rekenen en sch
gewenste 'eve ,ani
mensontwikkè
Er hoeft maart
uitstel van deA,
bijvoorbeeld -
huis stort in elf™
en lagere inkoi j
der uit elkaar.
iebei
van inkomensj
ook moge zijn,
toch al niet ove
ciale profiel 00
binet bepaald
En dat komt heJgerr
niet slecht uit. 't ink
jeen
HAARLEM. SJAAKOSen
ienfo
nverg
Bo\
iszat
i wer
•l een
ffn kl;
Het VN-gebouw op Manhattan maakt al van verre duidelijk dat de volkerenorganisatie 50 jaar bestaat. Of dat ook reden is voor een feest, is een andere vraag.
idep
Heel uitbundig zullen de feestelijkheden bij de
Verenigde Naties niet zijn. De organisatie viert
eind deze maand haar vijftigste verjaardag,
maar doet dat in een van de ernstigste crises uit
haar bestaan.
De malaise is het gevolg van een aantal misluk
te vredesoperaties de afgelopen jaren. De be
moeienissen met Somalië en Rwanda liepen uit
op een debacle en met hun voorzichtige opereren
in Bosnië zijn de VN geheel overvleugeld door de
NAVO en haar krachtiger aanpak. Bovendien ma
ken de VN een financiële crisis door die volgens
Westerse diplomaten ernstiger is dan ooit.
Aldus is er weinig over van de jubelstemming
van direct na de Koude Oorlog. Toen deed de ge
dachte opgeld dat de Verenigde Naties aan de
wieg stonden van een nieuwe wereldorde, met de
Veiligheidsraad als supervisor. Dat was mogelijk,
zo werd gedacht, omdat van Russische obstructie
niet langer sprake was.
Maar al gauw bleek dat Moskou niet het obsta
kel was geweest voor een goed functioneren van
de Veiligheidsraad. Ook in het Westen ontbreekt
de politieke wil om wereldconflicten via de VN op
te lossen. Terwijl de grote mogendheden de afge
lopen jaren oeverloze discussies hebben gehou
den - en dat nog steeds doen - over een mogelijke
uitbreiding van de Veiligheidsraad, is er een dui
delijke tendens dat die raad minder belangrijk
wordt.
De crisis in het voormalige Joegoslavië is daar
een voorbeeld van: de Veiligheidsraad heeft de
militaire besluitvorming uitbesteed aan de NAVO
en de lokale VN-commandanten; de Veiligheids
raad komt er niet aan te pas.
De Nederlandse VN-ambassadeur Biegman
concludeert dat de VN niet het geschikte orgaan
is om grote internationale geschillen op te lossen.
Volgens hem kunnen de VN wel meer nuttig werk
verrichten op milieugebied en bij het zoeken naar
oplossingen voor sociale problemen en bevol
kingsvraagstukken in de wereld. De Vrouwencon
ferentie in Peking is daar een voorbeeld van.
Gezien de crisi,ssfeer is het niet verbazingwek
kend dat VN-secretaris-generaal Boutros Boutros
Ghali de vredeshandhaving in Bosnië zo snel mo
gelijk wil overlaten aan een multinationale vre
desmacht, waarvoor de VN niet direct verant
woordelijk zijn. Een belangrijke overweging voor
de VN om zich uit het wespennest op de Balkan
terug te trekken is ook van financiële aard. Er is
steeds minder geld voor vredesoperaties doordat
de grote mogendheden, de Verenigde Staten
voorop, steeds minder bereid zijn mee te betalen.
Het is gebruikelijk dat deelnemende landen de
kosten voor dergelijke operaties voorschieten.
Maar in juli heeft de VN-chef bekendgemaakt dat
van terugbetaling voorlopig geen sprake kan zijn.
Nederland heeft, een vordering van 29 miljoen
dollar op de VN.
Met een tekort van 3,7 miljard dollar heeft de fi
nanciële situatie van de VN dit jaar een nieuw
dieptepunt bereikt. Slechts 65 landen, waaronder
Nederland, betalen hun contributie op tijd. Vijf
tien wanbetalers, de armste landen in de wereld,
is het stemrecht ontnomen. De grote wanbeta
lers, waaronder de VS en Rusland, zorgen er
steeds voor dat zij boven het minimum blijven
om hun stemrecht te behouden. Volgens bereke
ningen van de VN heeft Washington een schuld
van 1,4 miljard dollar aan achterstallige contribu
tie. De schuld van Rusland bedraagt 495 miljoen
hetst
dollar. De wanbetaling door de Vnjei
in de Algemene Vergadering behatrix
De ene na de andere bondgeifen 2
scherpe bewoordingen over het A dan
drag. Sommige Amerikanen scha%etti
net zoiets als op krediet jarenlange
die je vervolgens weigert te bev0ile'
moeten worden gewassen', zo sqjjkti
mentator in The New York Times. le ho
De Australische minister Garethjjauv
op dat de tekorten niet groter zijfce v;
ting van de brandweer en politieoore
Het gaat om 'peanuts', zei de Nedj-g0i
ter van buitenlandse zaken Vans zei
het dichtdraaien van de geldlo%eel<
ook een politieke realiteit: op de Veerd
dag van de VN is er geen animolderi
om de chaos in de wereld via eenfbcee
rende wereldorganisatie te beheersing
ïe ee
NEW YORK THIEU VAESSEN _hang
EN JAAP VAN WESEL
uitei
itrix 1
in G
