Akkoord bereikt
over Oost-Slavonië
Buitenland
Blair belooft Britten 'vernieuwing1
Coup herdacht
Coupleider woedend
over Franse inval
ictrme op Franse filmbeelden
dood KelkalMaak 'm af
Meester koorddanser in kruitvat
XII hield encycliek tegen
Boycot van
verkiezingen
in Ivoorkust
Mururoa zit
vol barsten
erling een wekker van school
pon-tyne» Omdat een groot aantal leerlingen vna elf
relmaat te laat op school komt, heeft het hoofd van
in Newcastle (Noordoost-Engeland) gisteren 230
n de kinderen uitgedeeld. „Wij hopen dat dit cadeau
•n leert hoe belangrijk op tijd zijn is en dat ze voort-
tijd wakker worden zonder op hun ouders te reke-
|j als nadere toelichting.
en mogen niet naar top Etna
ezoekers doen er goed aan weg te blijven van de top
l, de hoogste actieve vulkaan van Europa in het oos-
Jië. Zij krijgen deze raad van de lokale autoriteiten,
den op rook en kleine lavastromen uit de krater,
wordt afgeraden naar de top te gaan", aldus de plaat-
riteiten.
•aak Murtaza Bhutto
in speciale rechtbank heeft Murtaza Bhutto, broer
hier van Pakistan, vrijgesproken van betrokkenheid
;d op de politicus Chaudry Zahoor Elahi. Elahi werd
r geleden vanuit een hinderlaag vermoord. Murtaza
'|n in het buitenland en maakte deel uit van een be-
bppositie voerde tegen het militaire bewind van ge-
De rechtbank oordeelde dat er onvoldoende bewij-
>r de betrokkenheid van de broer van premier Bena-
bij de moord.
>eace geeft foute voorlichting
e Britse reclamecodecommissie heeft een bewering
=u-organisatie Greenpeace, dat in zee gestort che-
kleinere mannelijke geslachtsorganen veroorzaakt,
^)emd. Greenpeace heeft gezegd dat het zich zal hou-
■uitspraak van de commissie. De organisatie bedien-
■et meer van de kranteadvertentie met de gewraakte
jée snijdt wanbetaler penis af
>oze prostituée heeft een klant een stuk van zijn
heden omdat hij niet wilde betalen voor haar dien-
jde politie. De vrouw ging er na haar daad maandag-
idoor. De politie had haar gisteren nog niet opge-
|zo min als het afgesneden lichaamsdeel.
pnocit in sociale zekerheid
b Belgische regering wil komend jaar snoeien in de
Jrheid en de belastingen verhogen om zo het begro-
Iterug te dringen. Vermindering van dat tekort tot 3
p het bruto binnenlands produkt is een harde voor-
r toetreding tot de Europese Monetaire Unie. De
n moeten zo'n 120 miljard frank, een dikke zes mil-
I, opleveren. De regering wil met name het mes zet-
fktekosten en werkloosheidsuitkeringen.
ch cadeau voor baby Arafat
Zahwa, het twee maanden oude dochtertje van PLO-
:r Arafat, heeft een cadeautje gekregen van de vrouw
ilische premier Yitzhak Rabin. Lea Rabin schonk de
ca een zilveren duif om boven de wieg te hangen,
eind altijd in vrede zal wiegen", aldus de premiers-
geëist tegen Franse ex-minister
et corruptieproces tegen de Franse oud-minister van
»non heeft het openbaar ministerie gisteren 'vier tot
ingenisstraf geëist alsmede een boete van 170.000
46-jarige Carignon moet volgens de aanklager tevens
kiesrecht voor vijfjaar verliezen en mag vijf jaar
jare functie bekleden. De voormalige bewindsman
beschuldigd steekpenningen ter hoogte van 7,5 mil-
te hebben aangenomen in ruil voor een contract
)rivatiseerde waterleidingbedrijf Lyonnaise des Eaux.
Kroatië krijgt gebied op termijn terug
BRIGHTON Rtr-DPA-AFP
Kroatië en Serviërs hebben gisteren een uit elf punten
bestaand principe-akkoord getekend dat de basis moet
vormen van een regeling voor de Kroatische regio Oost-
Slavonië, die sinds 1991 door de Serviërs wordt bezet. Dit
hebben de Verenigde Naties in Genève gisteren bekend
gemaakt.
zagreb-sarajevo-genèveStoltenberg noemde het ak-
AFP-Rtr-DPA koord 'een belangrijke eerste
stap voor de oplossing van de
kwestie Oost-Slavonië'. De
Kroatische president Tudjman
had na de inname van de Kraji-
na-regio in augustus herhaalde
lijk gezegd dat voor eind no
vember ook Oost-Slavonië zou
worden bevrijd, zonodig met
geweld voor het geval een
vreedzame regeling niet moge
lijk zou zijn. Zo'n aanval zou
een reactie zou kunnen uitlok
ken van het aangrenzende Ser-
Volgens het akkoord moet een
door de VN aangewezen
'tijdelijke autoriteit' in een over
gangsperiode toezien op demi
litarisering en de veilige terug
keer van vluchtelingen uit het
gebied, zo staat in het docu
ment. Het staat nog niet vast
hoe lang de overgangsperiode
zal zijn, mogelijk wel vijf jaar.
Oost-Slavonië zou dan weer on
der Kroatisch bewind moeten
komen.
VN-bemiddelaar Thorvald
Het akkoord werd bereikt in
Erdut in Kroatië tijdens overleg
tussen de Kroatische regering
en de leiders van de Kroatische
Serviërs uit Oost-Slavonië.
De overeenkomst staat in
schril contrast met de zware be
schietingen die Bosnische rege
ringstroepen gisteren vanuit Sa
rajevo uitvoerden op de
Bosnisch-Servische stellingen
rond de stad. De Verenigde Na
ties toonden zich verbolgen
over de actie en zullen protest
aantekenen bij de Bosnische re
gering.
Amnesty International is van
daag over de hele wereld een
actie begonnen om het lot van
duizenden verdwenen mensen
in het voormalige Joegoslavië
op te helderen. Sinds in 1991 de
burgeroorlog in voormalig Joe
goslavië begon, zijn naar schat
ting 20.000 mensen verdwenen.
Tony Blair heeft zijn Labour-
partij gisteren opgeroepen tot
een morele kruistocht om de
macht te veroveren en een ver
nieuwing van de Britse samen
leving door te voeren. De op
positieleider beloofde een
technologische en sociale
transformatie van de maat
schappij, waarmee het land zal
zijn opgewassen tegen de uit
dagingen van de 21ste eeuw.
In een geestdriftige toespraak
voor het Labour-congres in de
Zuidengelse badplaats Brighton
beloofde Blair een 'jong land' te
scheppen zonder klassentegen
stellingen en ongelijkheid, kwa
len die volgens hem Groot-Brit-
tannië generaties lang hebben
geplaagd. ,,Een jong land, uitge
rust voor de toekomst met een
rechtvaardige maatschapij en
een nieuwe politiek en een dui
delijke visie op zijn rol in de we
reld", aldus de I.abour-leider.
In een zeer persoonlijke rede
verlegde de 42-jarige Blair de
nadruk van de interne partijher
vormingen in het afgelopen
jaar, die uitmondden in een
New Labour, naar het beleid dat
een toekomstige Labour-rege-
1*1
JA
Tony Blair tijdens zijn toespraak.
ring zou voeren. De oppositie
leider verraste zijn aanhang met
de belofte dat elke school, elk
ziekenhuis en elke bibliotheek
een aansluiting zal krijgen op de
'informatie superhighway'. ,,De
combinatie van technologie en
kennis zal ons leven verande
ren. De wapenwedloop kan
voorbij zijn. De wedloop om
kennis is begonnen."
De oppositie-leider wierf
openlijk naar de gunst van de
Conservatieve kiezers. Hij
noemde zichzelf een patriot
omdat alleen Labour de sociale
rechtvaardigheid kan herstellen
en een partij van alle mensen is.
foto max nash
Daarom is niet alleen een even
wichtig economisch beleid no
dig, maar ook een door de jeugd
gesteunde „morele vernieu
wing". Alleen door de jeugd
werkloosheid en armoede te be
strijden zijn nieuwe maatschap
pelijke krachten los te maken,
zei hij.
Onder Labour zal Groot-Brit-
tannië in Europa een leidende
rol spelen, beloofde Blair.
„Europa is voor ons van groot
nationaal belang. In Europa ter
zijde staan zou niet alleen ver
raad aan Europa, maar verraad
aan Groot-Brittannië beteke
nen."
moskou Een handjevol mensen heeft gisteren in Moskou de mislukte coup van 1993 tegen de regering Jeltsin herdacht. Nabestaanden en vrien
den van de slachtoffers hielden bij het televisiestation Ostankino een korte demonstratie. Het TV-station was destijds bezet door aanhangers van
parlementsvoorzitter Chasboelatov, die er met geweld uit werden verwijderd. Daarbij vielen doden. foto epa sergei chirikov
MORONI-PARUS AFP-DPA-Rtr
VERVOLG VOORPAGINA
Coupleider kapitein Combo
Ayouba reageerde woedend op
de Franse inval. In een verkla
ring van de zogenoemde Mili
taire Overgangscomité werd ge
sproken van het 'immorele ge
drag van een koloniale macht'.
Combo zei zijn belofte om de
macht over te dragen aan bur
gers al was nagekomen. Hij riep
Parijs op zijn militaire actie te
staken. De Franse regering is
echter van mening dat Combo
slechts als boegbeeld fungeert
- voor Denard, de echte sterke
man achter de machtsgreep.
Huurlingenleider Denard zei
dat de gevangen zittende presi
dent Said Djohar zich in goede
gezondheid bevindt. Hij weiger
de hem over te dragen aan de
Franse troepenmacht, maar
riep op tot onderhandelingen.
Parijs bracht direct na de
putsch zijn in de regio gestatio
neerde troepen in staat van pa
raatheid en dirigeerde schepen
naar de eilanden. Het Franse
ministerie van defensie beriep
zich daarbij op een verdrag voor
militaire bijstand uit het jaar
1978.
PORTRET: KIRO GLIGOROV
lieten van de ver-
orist Khaled Kelkal,
jijdag in een voor-
n, heeft in Frankrijk
[geroepen waarom
tnd gevangen kon
^kal, die volgens de
I Criteiten betrokken
?(/e;ecente serie bom-
i Parijs en Lyon, is
loeien bloede neer-
Jat valt althans op
|t filmbeelden van
ïstation M6. Het
ek is een deel van
onthouden, maar
3 journalisten heb-
idige opnamen in-
jen zien.
van M6 heeft
leel van de schiet
partij tussen Kelkal en acht ge
ndarmes gefilmd. Op de wel uit
gezonden beelden valt te zien
hoe de 'terrorist' wordt gedood.
De film begint als Kelkal al ge
wond op de grond ligt. Duidelijk
zichtbaar is dat hij zijn arm op
richt, het pistool in de hand.
Een der gendarmes roept 'Kijk
Uit!', en vuurt. Daarop valt de
arm omlaag. Een andere gend
arme loopt op Kelkal af, schopt
diens pistool uit de hand, en
roept ,,OK, het is goed". Khaled
Kelkal is dood.
De camera liep echter al kort
voordat Kelkal zijn arm opricht
te. Terwijl Kelkal gewond op de
grond licht, schreeuwt een ge
ndarme: „Finis-le!, finis-le!
Maak 'm af!). Een kogel treft
Kelkal, die pas daarna zijn arm
opricht om terug te schieten.
Dat stelt de vraag of de gendar
mes, die Kelkal in totaal elf keer
troffen, wel uit noodweer heb
ben gehandeld, zoals ze tot nu
toe hebben gezegd.
Het had in Frankrijk van meel
af aan al enige bevreemding ge
wekt dat acht gewapende gend
armes niet in staat waren on
een enkele, zij het eveneens ge
wapende verdachte te arreste
ren. Zelfs als blijkt dat de gend
armes de verdachte nodeloos
hebben doodgeschoten, komen
zij evenwel niet in de proble
men. De gebruikelijke regel dat
de politie alleen het vuur mag
openen uit zelfverdediging, en
zelfs dan niet op het hoofd mag
mikken, geldt niet voor gendar
mes. Gendarmes, die tot het le
ger behoren, mogen al schieten
als een verdachte weigert een
bevel te gehoorzamen.
oordeling nazi-Duitsland
rdef»
ad
t8:
14'
heeft het antisemitisme van nazi-
:herp willen veroordelen. De rooms-
ider had hiertoe een encycliek ge-
umani Generis Unitas (de eenheid
selijke soort), die echter na zijn plot
lijden in 1939 in de archieven van
is verdwenen. Zijn opvolger Pius
is bekritiseerd wegens zijn zwijgen
mvervolging tijdens de Tweede We-
iesloot de encyclièk niet uit te bren-
n de Belgische historici Georges
t Bernard Suchecky in een boek over
encycliek, die jarenlang onopge-
archieven van het Vaticaan heeft ge-
iteurs, respectievelijk een benedictij-
en een joodse hoogleraar, vonden
alatenschap van de opsteller van de
lerikaan John LaFarge. Hun boek, De
icycliek van Pius XI, verschijnt mor-
incycliek is het christendom onver-
:t racisme, inclusief antisemitisme.
:e schrijven veroordeelt de rassen-
de joden in Duitsland en Italië.
:re kant bevat de tekst ook voorbeel-
raditionele rooms-katholieke afkeer
van het jodendom. De National Catholic Repor
ter publiceerde in 1970 al delen van de encycliek
maar niet het gedeelte over de joden. Passelecq
en Suchecky hebben verklaard dat ze voor de
publicatie van hun boek sterke druk van het Va
ticaan en de machtige jezuïetenorde hebben
moeten weerstaan.
Volgens pater Robert Graham, een van de be
langrijkste rooms-katholieke deskundigen op
het gebied van de Tweede Wereldoorlog, heeft
paus Pius XII delen van de tekst van zijn voor
ganger gebruikt voor zijn encycliek Summi Pon-
tificatus, die in oktober 1939 verscheen.
„Pius XII nam verschillende dingen uit het ont
werp over, waaronder bijvoorbeeld de eenheid
van het menselijke ras, maar hij maakte geen
melding van de joden of het antisemitisme", al
dus Graham. „De paus moest een beslissing ne
men over de oorlog. Zijn argument was dat hij
niet wist wat de gevolgen zouden zijn als hij zich
tegen de verschrikkingen zou uitspreken. Er za
ten 2.000 priesters in Dachau en hij heeft daar
nooit een woord over gezegd."
Pius XI had in de jaren voor zijn dood al opzien
gebaard met veroordelingen van het nazisme en
het fascistische bewind van de Italiaanse dicta
tor Mussolini. In 1938 verklaarde hij dat antise
mitisme 'ontoelaatbaar' was en voegde daar aan
toe: „In de geest zijn wij allen semieten."
Aan het begin van het conflict
dat Joegoslavië uiteen heeft ge
reten, stond Macedonië er
slecht voor: het is één van de
armste voormalige republieken
en de bevolking bestaat uit ver
schillende etnische groepen.
Bovendien is het omringd door
landen die historische aanspra
ken maken op zijn grondgebied.
Toch is één man erin geslaagd
dit kruitvat niet te doen ontplof
fen: Kiro Gligorov. Als een
meester van de evenwichtspoli-
tiek heeft hij bereikt dat Mace
donië de enige van de voormali
ge Joegoslavische republieken is
die niet bij de oorlog op de Bal
kan betrokken raakte.
Gligorov, die dinsdag op 78-jari-
ge leeftijd ernstig gewond raak
te bij een aanslag in Skopje, was
vier jaar geleden een van de ar
chitecten van de onafhankelijk
heid van Macedonië. Sindsdien
bleef hij een bemiddelende en
matigende rol spelen.
„Vanaf het eerste begin hebben
wij ingezien dat Macedonië al
leen onafhankelijk kan zijn bin
nen de bestaande grenzen. We
hebben duidelijk gemaakt dat
wij geen aanspaak maken op
anderen gebieden en ons niet
wensen te mengen in de bin
nenlandse aangelegenheden
van onze buren. Dit is de enige
voormalige Joegoslavische re
publiek waar de nationalistische
passies niet zijn ontvlamd en
het nationalisme geen boven
toon voert", zei Gligorov vorig
jaar.
Hij werd op 3 mei 1917 geboren
in Stip, in het oosten van Mace
donië. Hij studeerde rechten in
Belgrado, waarna hij zich aan
sloot bij het verzet tegen de
Duitse bezetter. Na de Tweede
Wereldoorlog werkte Gligorov
bij de Nationale Bank in Belgra
do. Hij bekleedde vervolgens de
post van minister van financiën
(1962-'67) alvorens voorzitter
van het federale parlement te
worden. Van 1974 tot 1978 was
hij lid van het Presidentschap
van de Joegoslavische Staat, een
college dat president Tito in het
leven had geroepen om zijn op
volging voor te bereiden.
Een verdere politieke carrière
zat er evenwel niet in. Zijn po-
De ravage in het centrum van Skopje na de aanslag op president Gligorov.
gingen de economie in Joego
slavië om te vormen tot een
meer marktgerichte economie
stonden dat in de weg. In de ja
ren '60 was hij voorzitter van
een economische hervormings-
comm'issie, die echter na drie
jaar een vroege dood stierf om
dat Tito vreesde dat die het na
tionalisme zou aanwakkeren en
zou leiden tot het einde van het
communistische machtsmono
polie.
Aan het einde van de jaren '80
riep de toenmalige Joegoslavi
sche leider Ante Markovic hem
naar Belgrado om alsnog veran
dering te brengen in het econo
mische beleid. Deze pogingen
faalden opnieuw, met name
door toedoen van de machtige
Servische en Kroatische leiders
Milosevic en Tudjman.
Tijdens de crisis die uitmondde
in de uiteenspatting van Joego
slavië keerde Gligorov terug
naar Macedonië. Daar koos het
parlement hem op 27 januari
1991 tot president. In het voof-
jaar van .1992 kreeg hij het ge
daan dat de eenheden van het
voormalige Joegoslavische le
ger, die in Macedonië waren ge
stationeerd, zonder bloedver
gieten het gebied verlieten.
Hij spande zich altijd in een be
leid van evenwicht te voeren
ten aanzien van zijn buren:
Griekenland, Bulgarije, Albanië
en Klein-Joegoslavië (Servië en
Montenegro). Elke andere poli
tiek in dit land van twee miljoen
inwoners, waarde minderhe
den (Albanezen, Turken en Ser
viërs) eenderde van de bevol
king uitmaken, zou een bron
van conflicten opleveren, zei hij.
In 1993 liet hij als voorzorgs
maatregel duizend blauwhel
men van de Verenigde Naties
langs de grenzen met Klein-Joe
goslavië en Albanië stationeren.
Ondanks zijn inspanningen
heeft Macedonië geen bondge
noten onder zijn buurlanden
gevonden. Bulgarije erkende de
onafhankelijkheid, maar natio
nalisten zien de Macedoniërs
als afstammelingen van het Bul
gaarse volk. Belgrado zou lon-
foto ap» geda nenkovic
ken naar het noorden van Ma
cedonië, waar een Servische
minderheid leeft. Van hun kant
eisen de nationalistische Alba
nezen het westelijk gedeelte van
Macedonië. Griekenland, dat
erkenning door de Europese
Unie tegenhoudt, eist dat Ma
cedonië zijn naam verandert.
Athene vreest dat Skopje anders
aanspraak kan maken op
Grieks-Macedonië.
Gligorov, die in oktober vorig
jaar tijdens de eerste vrije presi
dentsverkiezingen werd herko
zen, heeft nooit van naamsver
andering willen weten. Wel leid
de zijn voorzichtige politiek tot
een akkoord met de Grieken vo
rige maand, waarbij Macedonië
zijn vlag zou veranderen in ruil
voor opheffing van de economi
sche boycot die de Grieken an
derhalfjaar geleden tegen het
kleine buurstaatje afkondigden.
den haag helen gorter
De vroegere koloniale macht
Frankrijk heeft de staatsgreep
veroordeeld en de economische
hulp bevroren. Franse militai
ren verdreven ook al aan het
eind van de jaren tachtig in een
vergelijkbare interventie de
Franse huurlingenleider Denard
van de archipel. De huurling
was tot 1989 de ongekroonde
koning van de Comoren. Ook
deze keer heeft Frankrijk de
„uitschakeling van de groep
huurlingen" tot het nadrukkelij
ke doel van zijn militaire opera
tie verklaard.
In de Franse pers wordt onder
tussen de vraag gesteld hoe de
door Denard geleide huurlingen
voor tweederde deel Marok
kanen er in zijn geslaagd on
gemerkt op de Comoren te ko
men. De Franse inlichtingen
dienst zou de voorbereidingen
opgemerkt moeten hebben. Le
Monde stelt dat Denard en zijn
mannen alleen met stilzwijgen
de instemming van Parijs op de
Comoren hebben kunnen ko
men. Parijs zou belang hebben
gehad bij het vertrek van Djo
har.
ABIDJAN Rtf-AFP
De oppositiepartijen in Ivoor
kust die samen in het Republi
keinse Front zitten, zullen de
presidentsverkiezingen op 22
oktober boycotten. Dat deelden
vertegenwoordigers van het
Front mee na een ontmoeting
met president Konan Bédlé. De
ze had geweigerd de nieuwe
kieswet te wijzigen.
Het Front wil doorgaan met
protestdemonstraties, ondanks
het verbod daarop dat Bédié
heeft afgekondigd voor een drie
maanden durende periode. In
dat tijdsbestek zijn er drie ver
kiezingen.
Het ondergronds kernproefge
bied bij het atol Mururoa in de
Stille Oceaan zit vol barsten.
Door die barsten zou volgens
sommige deskundigen op ter
mijn radioactiviteit kunnen ont
snappen. De Franse krant Le
Monde meldt dit vandaag op
basis van een legerkaart.
De kaart dateert volgens Le
Monde van 1980. Frankrijk
heeft nadien nog ongeveer 100
ondergrondse kernproeven ge
houden bij het koraaleiland. De
tekening toont verscheidene
barsten van enkele kilometers
lengte, sommige 8.500 meter
diep en 3,5 meter breed. Er was
geen informatie binnen welke
periode de barsten waren ont
staan.
Experts van de Franse natio
nale Atoomenergiecommissie
en het Directoraat voor Nucle
aire Experimentele Centra zei
den dat er geen reden was om
te twijfelen aan de stabiliteit
van het atol. Een wetenschap
pelijke commissie van de Eu
ropese Unie die eind vorige
maand de veiligheid van het
proefgebied mocht controleren
heeft echter geklaagd dal /ij
geen volledige toegang heeft ge
kregen tot het atol en slechts
een deel van de informatie waar
zij om had gevraagd.
