Somalië en Zaïre blijven zeer riskante landen
Fransen jagen
op verdachte
van aanslagen
Buitenland
Taliban met mascotte
Nep-invaliden krijgen riante baan bij de PTT
im en Kim kunnen via
nweg toch trouwen
Staatsgreep op Comoren
Conferentie levert
Angola beginbedrag op
Jaar na Estonia-ramp nog geen duidelijkheid voor nabestaanden
DERDAG 28 SEPTEMBER 1995
euw bankbiljet in VS
De Amerikaanse federale bank heeft gisteren het
terp gepresenteerd voor een nieuw biljet van honderd dollar
f). Daarop staat evenals op het oude biljet weer de af-
iding van Benjamin Franklin, waaromheen speciale inkt-
Èen zijn aangebracht, evenals watermerken en andere bijna
htbare tekenen die vrijwel niet te kopiëren zijn. Het biljet
volgend jaar in circulatie. Oude bankbiljetten behouden
hun geldigheid.
en in Zwitserland
i» In Zwitserland komt al volgende week een nieuw biljet
jvijftig frank in omloop. Voor het eerst staat er een portret
ben vrouw op afgebeeld, de avantgarde-kunstenares Sophie
[iber-Arp. Volgend jaar komt er een biljet van twintig frank,
met een tussentijd van steeds een halfjaar nieuwe biljet-
tan tien, tweehonderd, duizend en honderd frank in omloop
Het biljet van vijfhonderd frank verdwijnt. De oude bil-
!n blijven nog twintig jaar geldig.
incering ruimteveer afgelast
Canaveral De lancering van het Amerikaanse ruimteveer
imbia vanaf Cape Canaveral is vanochtend afgelast vanwege
in de waterstoftoevoer in een van de drie hoofdmotoren
de space shuttle. Het lek werd ontdekt ongeveer twee uur
^t het vullen van de grote externe brandstoftank met 1,14
Den liter vloeibare waterstof en zuurstof was begonnen,
mici van de NASA bogen zich over het probleem, maar kon-
nog niet zeggen of het uitstel dagen of weken zou gaan du-
i klagen bananenbeleid EU aan
hingtonDe Verenigde Staten dienen gesteund door Gu-
nala, Honduras en Mexico een klacht in bij de Wereld-
delsorganisatie (WTO) tegen het bananenbeleid van de Eu-
}se Unie. De VS menen dat de voorkeursbehandeling die de
jeeft aan de Caribische bananenexporterende landen discri-
ferend is voor de grote Amerikaanse bananenondernemin-
en hun werknemers in met name Latijns-Amerika.
oeder gedood voor vijftig dollar
jyTH» Een dertienjarige jongen uit Forsyth in de Amerikaan-
laat Georgia heeft een weddenschap met zijn vriendje ge-
Dat betekent dat hij 50 dollar, zo'n tachtig gulden,
|t voor het doden van zijn moeder. De dader wedde afgelo-
"vrijdag dat hij zijn moeder zou doden. De jongen doodde
Sslapende moeder met een schot door het hoofd en hield
j daarna schuil. Een leraar wist hem te overreden zichzelf aan
^ven, de politie arresteerde de jongen gisteren.
iiina levert Iran geen kerncentrales
Vork China heeft de Verenigde Staten gisteren meege-
|d dat besloten is geen kerncentrales aan Iran te leveren. De
(ïese minister van buitenlandse zaken Qian Qichen maakte
besluit bekend tijdens een onderhoud met zijn Amerikaanse
jitgenoot Warren Christopher.
jus vergeet de dieren niet
"caanstad Paus Johannes Paulus II heeft gisteren de gewe-
Franse actrice en dierenbeschermster Brigitte Bardot van
idierenliefde overtuigd. Hij vergeet de dieren nooit en denkt
[c aan Sint Franciscus, de beschermheilige van de dieren, zei
idot. Het voormalige 'sekssymbool' had met andere voor-
hters van de rechten van dieren een korte ontmoeting met de
I Zuidkoreaanse uuugge-
ïtshof heeft gisteren bepaald
huwelijken tussen mensen
achternaam wet-
Izijn toegestaan, als ze el-
in het buitenland het ja-
d hebben gegeven. De uit-
hk betekent een grote door-
f» in dit land, waar slechts
le tientallen achternamen
tan (Kim is daar een van)
en bevolking van 44 mil-
A1 honderden jaren be
er een wettelijk verbod op
(elijken tussen mensen met
Tededeling van Menken Drinks
nken Drinks heeft moeten besluiten pakken tropische vruchtennectar uit
markt te halen. In deze pakken kan schimmel ontstaan, waardoor de
aliteit en smaak niet meer aan de'gestelde eisen voldoen. Er is geen
'aar voor de gezondheid.
t betreft UITSLUITEND nectar in literpakken met de volgende kenmerken:
Houdbaar tot:
)er Tweedrank Tropical 28 05 96
ah Tropical Mix 28 09 96
ïaliteitsmerk Tropische Mix 28 09 96
de bovenkant van het pak staat deze uiterste houdbaarheidsdatum ver-
ld naast de afsluiting. Alle pakken tropische nectar met een andere houd-
irheidsdatum zijn goed.
jnsumenten die pakken in huis hebben, worden verzocht de inhoud weg
pooien en het uitgeknipte vakje met de houdbaarheidsdatum onder ver-
pdmg van bank- en gironummer op te sturen naar
Menken Drinks,
antwoordnummer 70, 2240 VB Wassenaar, (zonder postzegel).
3r nadere inlichtingen kan gebruik worden gemaakt van de speciale Men-
i Drinks Informatielijn 06-0550. Deze lijn is met ingang van vandaag da-
ijks (behalve zondag) geopend van 09 00 tot 21.00 uur.
nken Drinks biedt, mede namens haar afnemers, haar welgemeende
ontschuldigingen aan voor het ontstane ongemak.
Vluchtelingen lopen bij terugkeer wel degelijk nog vaak levensgevaar
nairobi frans van den houdt
correspondent
Osman Abdi had het na ruim twee jaar wel gezien
in Kenya. Hij wilde terug naar zijn land van her
komst, Somalië. Verleden week hees hij zich, sa
men met tientallen landgenoten, op een oude
vrachtwagen die hem naar zijn geboortedorp zou
terugbrengen. De euforie duurde tot slechts enke
le kilometers over de grens. Daar werden de So-
maliërs door een gewapende bende aangevallen
en beroofd van hun persoonlijke bezittingen en
het voedsel dat ze van de VN hadden gekregen.
Twee vluchtelingen werden doodgeschoten, een
van hen werd als vermist opgegeven.
Hoe veilig is Somalië nu eigenlijk, kan je je af
vragen. Temeer daar de Nederlandse regering net
heeft besloten dat vluchtelingen uit onder andere
Somalië en Zaïre zonder levensgevaar kunnen
worden teruggestuurd. Een dergelijke veronder
stelling blijkt wel erg voorbarig.
Beide landen verkeren al jaren in opperste cha
os. Zaïre wordt nauwelijks bestuurd, Somalië
heeft helemaal geen bestuur; in Zaïre terroriseert
het leger naar believen de bevolking, in Somalië
zijn het vele gewapende bendes en clanmilities
die de dienst uitmaken; in beide landen worden
nog altijd uitermate willekeurig mensen opge
pakt, vastgezet, gemarteld en vermoord. Deze
landen veilig' noemen is onverantwoord.
„Veiligheid is een erg relatief begrip in Somalië,
waar burgers met machinegeweren rondlopen en
de politie nog altijd geen vuist kan maken",
meent een woordvoerster van de vluchtelingen
organisatie van de VN (Unhcr).
Als gevolg van die nog altijd zeer onstabiele si
tuatie ziet de Unhcr zich gedwongen haar repa
triëringsprogramma voortdurend bij te stellen.
Na het bloedige incident van verleden week is de
terugkeeroperatie vanuit Kenya voorlopig stopge
zet.
Hoe het met de veiligheid in bepaalde streken
van Somalië gesteld is. wordt beoordeeld aan de
hand van gegevens 'uit het veld' van de ontwikke
lingstak van de VN (UNDP) in Somalië en berich
ten die de vluchtelingen via eigen kanalen berei
ken.
„Uiteindelijk zijn het altijd de vluchtelingen zelf
die bepalen of het voor hen veilig is om terug te
gaan of niet. Dat mogen wij niet en ook regerin
gen van gastlanden niet voor hen doen", bena
drukt de Unhcr-medewerkster.
Veel van de 2.500 Somaliërs die de afgelopen
weken vrijwillig teruggingen naar hun land waren
allerminst gerust op wat hen 'thuis' nog te wach
ten staat. Vrees overschaduwt de vreugde. Vooral
gezien het overal weer oplaaiende geweld en de
daarmee gepaard gaande voedseltekorten. Hulp
verleners. journalisten en critici van de clanlei
ders zijn bovendien steeds vaker het slachtoffer
van gijzelingen en overvallen.
In Zaïre heeft de oppositie met de introductie
van het meerpartijen-systeem de laatste jaren
veel vrijer kunnen opereren. Burgers hebben met
ongekende felheid de politieke situatie kunnen
becommentariëren. Maar toch staan critici van
president Mobutu en de regering van premier
Kengo wa Dondo nog altijd bloot aan intimidatie
en arrestatie.
De dagen dat iedereen die zich een opponent
toonde van de wrede dictatuur onherroepelijk
werd opgepakt en opgesloten, gemarteld en zelfs
geëxecuteerd zijn weliswaar voorbij, maar de on
derdrukking blijft. Mensen die jaren geleden om
politieke redenen gevlucht zijn en nu terugkeren,
kunnen daarom nog altijd vervolgd worden.
Bijkomende problemen in sommige regio's,
bijvoorbeeld Kivu en Katanga, zijn de strijd tus
sen stammen en de van hogerhand uitgevoerde
etnische zuiveringen, die nogal wat slachtoffers
hebben gevraagd en nog steeds vragen. Lid zijn
van een 'verkeerde' stam kan daarom (en men
senrechtenorganisaties beschikken over talloze
voorbeelden) levensgevaarlijk zijn.
maidan-shahr Taliban-strijders Afghaanse guerrilla's, gerecruteerd uit islamitische studenten bewonderen hun mascotte, een adelaar,
die op een gecamoufleerd kanon is neergezet. De foto werd genomen aan het front bij Maidan-Shahr, zo'n 25 kilometer ten westen van de
hoofdstad Kabul. De Taliban hebben al enkele malen aangekondigd de hoofdstad te zullen veroveren. foto reuter peter creste
Grote zoekactie bij Lyon
Honderden Franse politie-agenten zoeken sinds vanmor
gen een bosrijk gebied ten westen van Lyon af naar een
man die van terreuraanslagen wordt verdacht. De politie
kamt met speurhonden en vanuit de lucht met helikop
ters de streek uit.
lamitische fundamentalisten
achter de aanslagen zitten,
maar tot nog toe is geen enkele
door de politie geïdentificeerde
verdachte aangehouden.
Talrijke Fransen van Noord-
afrikaanse afkomst of Noord-
afrikanen zijn ondervraagd en
politie en leger hebben zeker
800.000 identificatiecontroles
gehouden. Kelkal is de enige bij
naam genoemde verdachte. Hij
kwam kort na zijn geboorte in
Algerije met zijn familie naar
Frankrijk en staat bekend als
kruimeldief, zonder duidelijke
connecties met orthodox-isla
mitische kringen en/of Algerijn
se oppositiegroeperingen.
De verdachte is de 24-jarige
Khaled Kelkal. Drie mannen die
banden zouden hebben met
Kelkal, werden gisteren in het
gebied gearresteerd, na een
schotenwisseling. Kelkal ont
kwam. Twee van de aangehou
denen hebben dezelfde woon
plaats als Kelkal: de Lyonese
voorstad Vaux-en-Velin.
Sinds juli zijn bij bomaansla
gen in Parijs en Lyon zeven
mensen om het leven gekomen.
Een niet-ontplofte bom langs de
TGV-spoorlijn Lyon-Marseille
droeg vingerafdrukken van Kel
kal. De politie vermoedt dat is-
Italiaans onderzoek onthult fraude
dezelfde achternaam. Duizen
den stellen wonen daarom on
gehuwd samen. Omdat ze dan
geen verzekeringen kunnen af
sluiten en geen aanspraak kun
nen maken op andere voorzie
ningen voor gehuwden, is de
roep om herziening van de wet
steeds luider geworden» De wet
was er oorspronkelijk op gericht
om inteelt te voorkomen. Het
hof oordeelde gisteren dat een
Zuidkoreaans paar, dat in 1969
in het huwelijk trad in Japan,
zich als gehuwd moet kunnen
laten registreren in Zuid-Korea.
ROME EELCO VAN DER LINDEN
CORRESPONDENT
De Italiaanse overheid koestert
de invalide mens. Een uitke
ring is niet moeilijk te verkrij
gen en wie nog kan werken,
vindt dikwijls een plekje bin
nen het ambtenarenkorps. Bij
de posterijen klopt er echter
iets niet: van de 100 invalide
werknemers die de afgelopen
dagen aan een medisch onder
zoek zijn onderworpen, blijken
er 96 kerngezond.
Het onderzoek is begonnen na
dat Alfonso Pecoraro Scanio,
een parlementslid van de Groe
ne Partij en de stichting Volare,
opgericht door de vorig jaar
overleden zanger Domenico
Modugno, vraagtekens hadden
gezet bij het aannamebeleid
van de PTT. Men richt zich
vooralsnog op het tijdvak 1990-
1992, toen niet minder dan
2.500 invaliden de posterijen
zijn komen versterken.
De eerste resultaten van het
onderzoek zijn meer dan opval
lend. De gezonde invaliden blij
ken allen tussen de 30 en 35 jaar
te zijn. Een van hen leed vol
gens de officiële papieren aan
een ernstige rugziekte, maar
was in werkelijkheid fit genoeg
om in de middaguren les te ge
ven in body-building in twee
verschillende sportcentra. Een
andere bleek zijn militaire
dienst gewoon vervuld te heb
ben en roem te oogsten met pa
rachute-springen.
Het juridisch onderzoek, ge
coördineerd door het openbaar
ministerie van Rome, richt zich
ook op de rol van Carlo Vizzini,
een Siciliaanse sociaal-demo
craat die in de bewuste periode
minister van posterijen was. Het
feit dat een groot deel van de
invaliden afkomstig is van Sici
lië wekt bevreemding, alsook
het feit dat het aantal aannames
sterk toenam in het zicht van de
parlementsverkiezingen van
1992. Veel personen bleken, ge
heel in contrast met wat ge
woon is in bureaucratisch Italië,
vrijwel direct na hun aanvraag
te kunnen worden geplaatst.
De magistraten zijn gestuit op
een ware handel in vervalste
medische verklaringen. De na
men van de 'invaliden' blijken
vaak overeen te komen met die
van vakbondsmensen en hoge
functionarissen binnen de PTT.
Scanio verbaast zich niet over
de eerste resultaten. Hij ver
moedt dat zich onder de
200.000 PTT'ers minstens
10.000 'nep-invaliden' bevin
den. Twee jaar geleden onthul
de Volare dat je voor 18.000 gul
den een invalide-status kon ko
pen.
Volgens het ministerie van de
schatkist staat eenderde van alle
invaliditeitspensioenen op
naam van kerngezonde Italia
nen. Het ministerie baseert zich
op de bevindingen van de me
dische inspecteurs die in de eer
ste zes maanden van dit jaar
12.750 controles hebben ver
richt en daarbij 4.149 personen
ontmaskerden. In Italië genie
ten 7 miljoen personen een in
validiteitspensioen, een gemid
delde van een op de acht. De
staat keert aan hen jaarlijks 57
miljard gulden uit.
Moroni afptussen leger en coupplegers zou
een kind zijn gedood.
Volgens diplomaten hebben
de opstandige militairen groe
pen gevangenen vrijgelaten.
Daarbij zouden ook personen
zijn die aan de mislukte staats
greep van 1992 hadden deelge
nomen. Sinds 1975 zijn er op de
Comoren (450.000 inwoners)
zeventien staatsgrepen geweest.
De president van de eilanden
groep Comoren is vanochtend
door een groep opstandige mili
tairen gevangen genomen. Pre
sident Saïd Mohamed Djohar
zit vast in het militaire kampe
ment Kandani, bij de hoofdstad
Moroni. Het kamp is omsingeld
door regeringsgetrouwe solda
ten. Bij een schotenwisseling
BRUSSEL Rtr-AFP-ANP
dollar steun; het land kreeg toe
zeggingen tot een totaal van 1
miljard dollar, ruim anderhalf
miljard gulden. Nederland zeg
de bijna honderd miljoen gul
den voor de komende twee jaar
toe.
Bij de conferentie in Brussel
was ook Dos Santos' grote ri
vaal, Unita-leider Savimbi, aan
wezig.
De Angolese president José
Eduardo dos Santos kan tevre
den naar huis. De in Brussel ge
houden conferentie voor de we
deropbouw van het door burge
roorlog vrijwel geheel vernielde
Afrikaanse land heeft meer op
geleverd dan verwacht. Angola
had gehoopt op 700 miljoen
stockholm/frankfurt* karl ernst
Toen op 28 september 1994 kort na 2.30 uur de
eerste berichten over de ramp in de Oostzee de
wereld rondgingen was alles al achter de rug.
De veerboot Estonia was onderweg van Tallinn
naar Stockholm voor de zuidwestkust van Fin
land vol water gelopen, gekapseisd en gezon
ken. Honderden mensen gingen mee de diepte
in: Van de 989 passagiers en bemanningsleden
overleefden er slechts 137, onder wie ook een
Nederlandse vrachtwagenchauffeur; het was het
ergste scheepsongeluk in de Oostzee in vredes
tijd.
Niemand had op dat moment nog een vermoe
den welk drama zich twintig zeemijl van het Fin
se eiland Ut in de stormachtige en nachtzwarte
Oostzee had afgespeeld. Alles ging zo snel dat de
mensen geen tijd meer hadden om zich in veilig
heid te brengen, vertelde een geredde passagier
enkele uren later. Velen verdronken in hun hut.
De laatste uren van de Estonia zijn een jaar later
nog altijd niet precies te reconstrueren. Vast staat
dat bemanningsleden al voor middernacht uit het
voorste deel van het schip klappen hebben horen
klinken. Een matroos die wordt uitgestuurd om
poolshoogte te nemen kan echter niets bijzon
ders ontdekken en geeft dat door aan de brug. In
tussen vaart het Finse schip met onverminderde
snelheid door. Het eerste noodsignaal wordt om
1.25 uur uitgestuurd. Op dat moment is de ramp
echter al in volle gang en maakt het schip 30 gra
den slagzij.
Tonnen water gutsen via de afgerukte boegdeur
het autodek binnen en de machines zijn uitgeval
len. Zes minuten later valt ook het licht uit. Door
de stikdonkere gangen rennen vertwijfelde men
In de Estse hoofdstad Tallinn werd gisteren een her
denkingsdienst gehouden voor de slachtoffers van
de Estonia. foto»ap
sen. De boordluidsprekers geven geen aanwijzin
gen van de bemanning meer door. het schip helt
al 60 graden over.
Er wordt een tweede SOS uitgestuurd. Deze
wordt opgevangen door de veerboot Silja Europa,
die zich opmaakt om de schipbreukelingen te
hulp te snellen. Door de stroomuitval is de be
manning echter niet meer in staat de positie van
het zinkende schip door te geven. Korte tijd later
verdwijnt de Estonia van de radarschermen.
Terwijl in Estland, Finland en Zweden om de do
den wordt getreurd, komen direct al speculaties
op gang over de oorzaak van de ramp. Pas na da
gen het tot 60 meter diepte gezonken wrak is
inmiddels gelokaliseerd en gefotografeerd
wordt duidelijk dat de boegklep van het schip in
de storm moet zijn afgerukt en dat het schip
daardoor is gezonken. De klep wordt twee kilo
meter van het wrak teruggevonden, op 18 oktober
naar boven gehaald en in de weken daarna nauw
keurig onderzocht.
Twee teams deskundigen, een uit Zweden, Fin
nen en Esten samengestelde onderzoekscommis
sie en een groep deskundigen van de werf Meyer
in het Duitse Papenburg, waar het schip in 1979
van stapel liep, buigen zich maandenlang over de
schuldvraag. Eep van de vragen is of technische
mankementen dan wel menselijk falen, ofwel een
combinatie van beide, tot het ongeluk hebben ge
leid.
Het internationale team, dat in opdracht van de
Zweeds-Estse rederij en de regeringen van Fin
land. Estland en Zweden handelt, richt zware be
schuldigingen aan de Meyer-werf: De bouten van
de boegdeur zouden niet zwaar genoeg zijn uit
gevoerd om de druk van het water te kunnen
weerstaan. Maar de bouwers in Papenburg zeg
gen dat het ongeluk vooral te wijten is aan fouten
van de bemanning.
Direct na het vernemen van de geluiden in de
boeg hadden volgens hen de machines zachter
gezet en het schip gekeerd moeten worden. Bo
vendien had men voor alle zekerheid de boeg
deur handmatig moeten vergrendelen. Dat zou
allemaal niet zijn gebeurd. De Meyer-deskundi-
gen beweren ook dat het schip slecht was onder
houden en gerepareerd. Lasnaden deugden niet,
aangetaste delen waren niet vervangen. En de
sensoren die bij de sluitingen van de boegdeur
horen te zitten om onmiddellijk te melden wan
neer deze niet behoorlijk gesloten zijn, waren op
de Estonia niet meer aanwezig.
Gunnar Bendreus, woordvoerder van de grootste
organisatie van nabestaanden van Estonia-slacht-
offers DIS, heeft weinig vertrouwen in de objecti
viteit van de onderzoeken. Hij wijst erop dat in de
internationale commissie de overheden van Est
land en Finland vertegenwoordigd zijn. Beide zijn
partij in de zaakEstland omdat het mede-eige
naar is van de rederij die de Estonia exploiteerde
en Finland omdat het de Estonia ondanks de on
deugdelijke boegconstructie een veiligheidsfiat
Heeft gegeven.
Volgens Bendreus is aan de veiligheid van het
veerbootverkeer in het jaar na de ramp nog niets
verbeterd. Volgens hem wordt de branche gedre
ven door mensen die uitsluitend geïnteresseerd
zijn in geldverdienen. De enige verplichting die
sindsdien internationaal is opgelegd is het bij
houden van een passagierslijst. Schepen in de
Oostzee moeten daar vanaf 1 november aan vol
doen. Afwezigheid van zo'n lijst heeft in het geval
van de Estonia geleid tot wekenlange onzeker
heid over het precieze aantal slachtoffers.
De nabestaanden van de Estonia-slachtoffers
hebben gisteren Zweden ernstige verwijten ge
maakt over het feit dat de veerboot niet mag wor
den geborgen. Zweden heeft in overleg met Est
land en Finland de boot tot zeegraf verklaard. De
Zweedse transportminister Ines Uusmann wil be
tonblokken storten op het schip om plunderingen
en ongewenste bezoeken tegen te gaan. De nabe
staanden willen dat er tenminste geprobeerd
wordt de lichamen te bergen.
In Zweden, Finland en Estland wordt vandaag
één-minuut stilte in acht genomen ter nagedach
tenis aan de 852 slachtoffers.
