Costner worstelt en gaat ten onder
Film
,'Farinelli': over een
banger die wat mist
Een leven lang teren op vier dagen passie
Aletta Jacobs wordt
een nog groter raadsel
INDERDAG 28 SEPTEMBER 1995
—MS IN LEIDEN
Met bijrol voor Jeroen Krabbé
FILM OVERZICHT
y MARCO VAN PELT
"jvj Breestraat 66. Leiden Drugstore
a'W do 28/9 tot en met za 30/9
en) uur.
loijjkhuis, Vrouwenkerksteeg 10, Lei-
Farinelli, do 28/9 tot en met 1/10
22.15 uur.
Imhuis, Cornelis Geellaan 2. Al-
den Rijn: De Illusionist, do
28/9 20.30 uur.
D$store Cowboy (1990) van
vej>seur Gus van Sant is het
n laai van vier jongeren met
1 f fits één hobby: dope. Van
j, opk bekend van My priva-
1laho (1990) en Even Cow-
zJ get the Blues (1994), brak
aa; deze Film internationaal
jnfr. Het interessante van
jn|gsrore Cowboy is dat de film
ajn moraliserend wijsvingertje
0 leekt en de wereld van ver-
lijfden origineel en met veel
i^e humor weergeeft.
p grootste kick van hoofd-
t jpelers Matt Dillon en Kelly
?r^:h is het overvallen van
h^heekafdelingen van zieken-
p ten, om aan pillen en poe-
vai te komen. Aan het zorgelo-
g gestaan van de junkies komt
kejipt een einde als één van de
aajdeleden aan overdosis bez-
vajt. Van Sant filmde op een
t |]e, afstandelijke en realisti-
Cp manier de autobiografie
vel James Fogle, waarvoor de
"ijver nooit een uitgever
'iien Krabbé
ikjnelli is op
3XJiuis. Farin
traatzanger die in het begin van
de achttiende eeuw grote triom
fen vierde. De Belgische regis
seur Gerard Corbiau verzon om
dat gegeven een verhaal over de
zanger, die strijd levert met zijn
bestaan als castraat, met zijn
broer Riccardo en met Georg
Friedrich Handel een rol die
Jeroen Krabbé voor zijn reke
ning nam. Corbiau sleepte met
zijn film een Oscar-nominatie
in de wacht.
De muziek in de film is van
een bijzonder hoog niveau,
hoewel er geen geluidsopna
men van castraten bestaan.
Corbiau gaf er zijn eigen inter
pretatie aan en mixte de stem
men van een tenor en een so
praan. De rest van Farinelli is
nogal moralistisch: Corbiau laat
te pas en te onpas weten hoe
slecht het wel niet was om jon
gens te castreren.
Klassieker
Als eerste in de reeks klassiekers
brengt het Parkfilmhuis in Al
phen De Illusionist (1984) van
Jos Stelling en Freek de Jonge.
Het is een droomachtige tragi
komedie zonder dialogen, over
de jeugd van een theaterkomiek
die op het platteland opgroeide
en zijn haat-liefde verhouding
met zijn gestoorde broer. De
film is opgetrokken uit autobio
grafische notities, symbolen en
grapjes die zo kenmerkend zijn
voor Freek de Jonge. De Illusio
nist werd in 1984 onderschei
den met een Gouden Kalf.
k de Jonge in 'De Illusionist', met links zijn gestoorde broertje (Jim
der Woude).
.MS AMSTERDAM
g.30, 16.00, 19.30, 22 00: Tot
sns
nifOO, 15.45, 18.30, 21.30: Funny
iat4
n .30, 16.00, 19.30, 22.00: The
rjjlide of Frankenstein
jjJMBRA 1
VJ.45, 15.30, 18.15, 21.15: The
aidges of Madison County
CftMBRA 2 (020) 6233192
15. 16.00, 18.45,21.30; vrat
en 18.45, 21.30 Antonia
'eLEVUE CINERAMA (020)
1Ü876
ic» 15, 16.00, 19.15, 22.00: Judge
erfedd
I j tERAMA 2
{.15, 16.00, 18.45, 21.30: Anto-
^PSO 1 (020) 234876
°M5. 15 30. 18.15, 21.15: The
sHdges of Madison County
n^PS0 2
"life. 15, 22.00; do vr ma di ook
»n^ 15, 16.00: While You Were
leeping
ECENTER CORALINE (020)
p615
8.45, 16.15, 19.30, 21.45, zo ook
1 00 When Night is Falling
,|fE NAPPA
M OO. 16.30, 19.30: A Bronx Tale
2.12: Fresh
eiROT
45, 19.30: Clerks
15,22.15, zo ook 11.00: Tokyo
:adence
..VIGO
H.00, 16 15, 19.30, 22.00, zoook
1.00 Sleep with me
^MA 1(020)6151243
e«45, 21.30; zazo wo ook 13.00,
n t.OO Waterworld
I rit MA 2
iaf.15, 22.00; za zowoook 15.30:
Jidge Dredd
foadway
-J 1(020) 6234579
245, 15.30, 18 15,21.15: Water-
«15, 16.00, 18.45, 21.30: Under
lege 2
f 3
__p.l5, 16 00: Casper
p 45, 21 30: Flodder 3
n[4
eP-15, 16.00, 18 45, 21.30 Congo
\'i 5
jjjB45, 21 30; do vr madi ook
1^3 15, 16.00: Die Hard With A Ven-
CITY7
13.15, 16.00, 18.45,21.30: Bat
man Forever
DESMET (020) 6273434
18.45, 21.00: Land And Freedom
22.15; do t/m za ook 20.00; zo ook
14.00: Les Roseaux Sauvages
zo t/m wo 19.00, 20.30; zo ook
16.30: Wallace Gromit
KRITERION 1 (020) 6231708
19.30, 21.45 (ma met 21.45); zo
ook 15.00: Tot Ziens
18: Farinelli
di 22.15: Sneak Preview
KRITERION 2
20.15.22 15 (di niet 22.15); zoook
15.00: Le Buttane
ma 21.45: Invasion of the Body Snat-
17.30: The Madness of King George
FILMMUSEUM
do t/m zo 20.30; zoook 15.00: De
Jaren Tien
20.00: Cinematheek
RIALTO 1(020) 6753994
17.45 (beh. wo): Candy Mountain
19.30, 22.00, zoook 15.00: Sopy-
RIALT0 2
18.45: Tokyo Story
22.00; De Schaduwlopers
zo. 15.15: Academiefilms
THE MOVIES 1 (020) 6386016
17.00, 19.30, 22.00; zoook 14.45:
Carrington
THE MOVIES 2
17.30, 19.45; zoook 15.15- La Ma-
dre Muerta
21.45; vr za ook 00.30: Pulp Fiction
THE MOVIES 3
17.45, 19.30; zo ook 15.00: Aletta
21.00: Kaos
THE MOVIES 4
19.45, 22.00; zo ook 14 45: The
Madness of King George
17.00: La Reine Margot
TUSCHINSKI1(020)6262633
13 00,16 30,20.15 Braveheart
zo 10.30: Les Deux Timides
TUSCHINSKI 2
12 45, 15.30, 18.15, 21.15: Water-
TUSCHINSKI 3
13.15. 16.00, 18.45, 21.30: While
You Were Sleeping
TUSCHINSKI4
13.15, 16.00, 18.45, 21.30 French
Kiss
TUSCHINSKI 5
18.45, 21.30; do vr madi ook
13.15, 16.00: First Knight
TUSCHINSKI CINEAC
11.45, 14.15, 16.45, 19.15,
21.45: Nell
DE UITKIJK (020) 6237460
15.00, 18 00. 20.00, 22.00: Living
in Oblivion
Het programma van de Haagse
en Leidse bioscopen staat op
de kunstpagina.
'Waterworld' is spannend, maar niet origineel
Creativiteit in Hollywood
anno 1995 da's hon
derdvijfenzeventig miljoen
dollar uitgeven aan een
film die scène voor scène
gemodelleerd is naar een
oude low-budget actiefilm.
Waarvan het niveau overi
gens niet geëvenaard
wordt. Kevin Costners Wa-
teriuorld biedt waar voor
zijn geld, daar kan geen
twijfel over bestaan. Maar
een goede film kóóp je
niet, die maak je. Dat had
Costner toch moeten leren
bij het bestuderen van Ge
orge Millers Mad Max-fil
ms.
FILM RECENSIE
MARK VAN DEN TEMPEL
Waterworld. Te zien; Luxor, Leiden; Euro
4, Alphen a/d Rijn; Asta 1 en Movieworld
8, Den Haag.
Waterworld is een fenomeen;
dat was al bekend lang voor de
film moest uitkomen. Rampza
lig verlopen locatie-opnamen
bij Hawaii die het budget om
hoog joegen, ruzies tussen ster
Kevin Costner en regisseur Ke
vin Reynolds, trucage-shots die
pas twee weken voor de pre
mière gereed waren. Dat is nu
allemaal voorbij. Waterworld
gaat met Judge Dredd en Apollo
13 de competitie aan als één
van de grote najaarsfilms, en
het publiek komt niet voor het
budget. Het publiek wil ver
makt worden, en vermaak
biedt de film.
De aanleiding voor het ver
haal van Waterworld komt
voort uit een reële zorg: het
broeikaseffect. Wat dat betekent
laat het eerste beeld uit de film
goed zien. De poolkappen van
Kevin Costner (links) met zijn voor deze gelegenheid kale opponent Dennis Hopper in 'Waterworld'.
de wereldbol in het Universal-
-logo smelten, en de wereld
loopt onder. Een Waterwereld
blijft over. Wat rest van de men
selijke beschaving leeft op een
drijvend atol van staal. De be
woners van het atol worden be
dreigd door een bende piraten,
Smokers genaamd. En dan heb
je nog eenlingen als de Mariner.
Deze zwerver (Costner zelf) is
de voorbode van een nieuw
mensenras. Hij heeft kieuwen
achter zijn oren, een vermogen
dat hem in staat stelt diepe
duiktochten te ondernemen.
De Mariner verplaatst zich
per catamaran, een vaartuig sa
mengesteld uit schroot dat een
veelvoud aan uiterst vernuftige
apparaten herbergt zoals een
filter om van urine drinkwater
te maken en allerhande wa
pentuig. Alleen de Mariner weet
dat het beloofde land waar ie
dereen van droomt, Dryland,
niet bestaat. Hij heeft met eigen
ogen gezien hoe de vroegere
continenten nu diep onder de
waterspiegel liggen. Maar op
het atol is men er heilig van
overtuigd dat er toch ergens een
droge plek moet bestaan, en ze
denken het bewijs te hebben in
de vorm van een kaart, die geta
toeëerd staat op de rug van het
Eastwood en Streep in romantisch drama
FILM RECENSIE
MARK VAN DEN TEMPEL
Bridges of Madison County. Te zien: Lido
1, Leiden; Babyion 1, Den Haag, Movie-
world 5, Scheveningen.
Er bestaat in het Engels een
prachtige uitdrukking, die ver
taald kan worden met: Je kunt
een drol niet oppoetsen. Na het
zien van Clint Eastwoods be
werking van de keukenmeiden
roman The Bridges of Madison
County kan dit gezegde meteen
naar het rijk der fabelen worden
verwezen.
Op papier leek de keuze voor
Clint Eastwood als regisseur en
hoofdrolspeler van de ver
filming van Amerika's favoriete
huilboek The Bridges of Ma
dison County, een onwaar
schijnlijke. Clint 'the man's
man' als dichtende natuurfo
tograaf, die een boerin van mid
delbare leeftijd het hoofd op hol
brengt? Aan de andere kant
voordat hij Bird en A Perfect
World ging maken, rezen er ook
vraagtekens, terwijl dat nader
hand toch hoogtepunten in zijn
oeuvre bleken te zijn.
The Bridges of Madison Coun
ty van Robert James Waller
hield het met zijn wollig proza
en schaamteloze sentimenten
drie jaar uit op de bestellerlijs-
ten van de VS. De auteur creëer
de met hoofdpersoon Robert
Kincaid een natte droom voor
de middelbare vrouw: voorma
lig marinier, verweerd maar
sexy, een dichter die zichzelf op
gitaar begeleid, gevoelig en niet
opdringerig. O ja, bovendien
kookt hij ook nog lekker en kan
hij goed dansen.
Natuurlijk heeft Robert leuk
werk, hij fotografeert voor de
National Geographic en kan
daar mooi over vertellen. Een
opdracht voor dat blad brengt
hem naar Iowa, waar hij de
fameuze overdekte houten
bruggen in de streek Madison
moet vastleggen. Daar ontmoet
hij Francesca Johnson, een goed
geconserveerde veertiger, die
haar ambities in de ijskast
moest stoppen toen ze met een
boer trouwde. Hoewel ze zich
gelukkig getrouwd acht, wordt
ze zich na de kennismaking met
de fotograaf pijnlijk bewust van
het gemis aan intimiteit en pas
sie in haar huwelijk. Na een ge-
zamelijk bezoek aan één van de
bruggen vraagt ze hem te eten,
en van het één komt lang-
'zaam maar zeker het ander.
Maar mèt het kortstondige ge
luk groeit ook de wroeging en
de angst. In Madison blijft na
melijk maar weinig verborgen.
In zijn bewerking van Walkers
boek liet Clint de structuur van
het verhaal intact. Eastwoods
ingrepen zitten vooral in de uit
werking van de karakters en in
het snoeien in Walkers tenen
krommende dialogen. Weg is de
macho-pose van Robert, die
hier meer op Clint zelf lijkt. Een
loner uit eigen verkiezing, die
mensen neemt zoals ze zijn, zo
lang ze hem zelf ook maar ac
cepteren.
Eastwood zet de rol beheerst
neer, met een natuurlijke char
me en humor die hem iets jon
gensachtig geeft. Meryl Streep,
eindelijk weer in haar element
na een reeks slecht passende
rollen, geeft knap weerwerk.
Langzaam laat ze Francesca
ontwaken uit haar zelfopgeleg
de isolement, om gedurende
vier dagen een leven aan ver
gooide kansen en tekort geko
men passie in te halen.
Zolang zij het scherm delen is
Bridges puur genot. De twee be
reiken een vorm van interactie
die ze in Hollywood zo mooi
chemistry noemen en die je nog
maar zelden op het doek ziet.
Uit hun samenspel spreekt de
kracht van Eastwoods spaarza
me stijl van regisseren. Bij hem
staat acteren voorop, en door
de schaarse montages laat hij
de scènes sterk leunen op zijn
en Streeps spel.
Eastwood komt zelfs met een
volmaakt slotbeeld, waarin Kin
caid (Meryl Streep) in de stro
mende regen beseft dat het alle
maal voorbij is. Omdat het boek
nog een eind verder neuzelft,
vond Eastwood het helaas niet
passend om zijn verfilming op
dat punt al te laten stoppen.
Dus moet de kijker zich door
een finale heenworstelen die
niet alleen overbodig is, maar
ook veel van de opgebouwde
spanning laat wegvloeien. Het is
Clint Eastwood dan ook niet he
lemaal gelukt uit een driestui
vers-verhaal een klassieker te
halen. Maar hij komt er ver
draaid dichtbij.
meisje Enola. Ook de leider van
de Smokers, Deacon (een kale
Dennis Hopper) weet van deze
kaart, en valt met zijn man
schappen het atol aan om die te
bemachtigen.
Het pleit voor de twee Kevins
ster Costner en regisseur
Reynolds dat ze het verhaal
van Waterworld niet hebben
willen romantiseren. Deze men
sen leven onder erbarmelijke
omstandigheden, waardoor elk
onderling vertrouwen ont
breekt. Ook Costners eigen per
sonage is een echte eenling met
lak aan anderen, wat tot nogal
wat spanningen leidt, wanneer
hij zijn boot met twee vrouwen
moet delen. Dat maakt de Mari
ner, die constant nors kijkt en
geen enkel gevoel voor humor
bezit, tot een niet erg aantrek
kelijk personage.
Belangrijker gebrek is het feit,
dat er nauwelijks sprake is van
een bevredigende plot in de
film. Goed, er wordt gezocht
naar het beloofde (Droog-)land,
maar de Mariner is toch voor
namelijk bezig de aanvallen van
de Smokers van zich af te slaan.
Die zijn zonder meer spectacu
lair en samen met de inventieve
art-direction, de beste reden
om de film te bezoeken. De in
name van het atol levert een
half uur adembenemende actie
op, net als de vernietiging van
de Smokers-tanker Exxon
Valdez lezen we op de romp) en
een wandeling op de zeebo
dem.
Zo zitten, verspreid over de
hele lengte van de film, telkens
geweldige spanningsmomen
ten, die de kijker afleiden van
het feit dat het verhaal even
stuurloos ronddobbert als de
Mariner bij windstilte. Dat moet
je de makers van The Road
Warrior, de Mad Max-hlm die
model stond voor het verhaal
en de aankleding van Water
world meegeven: zij boden voor
een fractie van de prijs net zo
veel sensatie en een heel wat
bevredigender plot. En een
knappere held.
Zie voor een uitgebreid inten'iew met
Kevin Costner het zaterdagbijvoegsel
van deze week.
FILM RECENSIE
PIETER VAN LIEROP
Aletta Jacobs, Het Hoogste Streven. Te
zien: Filmhuis, Den Haag.
Aletta Henriëtte Jacobs Het
Hoogste Streven is de titel van
een merkwaardige film, die
Nouchka van Brakel vervaardig
de over de vrouw die be
schouwd wordt als de eerste
Nederlandse feministe. Voor ie
mand met Van Brakels staat van
dienst die de afgelopen da
gen in Utrecht tijdens het Ne
derlands Film Festival van A tot
Z te toetsen is geweest is de
fascinatie voor deze historische
persoonlijkheid logisch.
Aletta Jacobs (1854-1929)
werd geboren in Sappemeer als
één van de elf kinderen van een
vrijzinnig-joodse dorpsarts. Met
speciale door Thorbecke ver
leende permissie kreeg ze als
eerste vrouw de gelegenheid
om in Groningen medicijnen te
studeren.
Haar hele leven heeft ze tegen
de stroom opgeroeid. Arbei
dersvrouwen gaf ze voorlichting
over hygiëne en geboorterege
ling. In 1901 was ze mede-op
richtster van de Vrijzinnig De
mocratische Bond en toen de
Eerste Wereldoorlog uitbrak,
nam ze het voortouw in de vre
desbeweging.
Het is allemaal genoegzaam
bekend. Maar toch zat Nouchka
van Brakel nog steeds met de
vraag: wie was Aletta Jacobs?
Wat voor mens was ze nou ei
genlijk?
Er bestaat een mooi doorte-
kend fotoportret van Aletta Ja
cobs op gevorderde leeftijd. Ze
blikt stuurs in de camera van de
fotograaf. In interviews heeft
Nouchka toegelicht dat ze niet
in staat was die blik te door
gronden en dat ze verder ook zó
weinig echt persoonlijk materi
aal over Aletta Jacobs kon ach
terhalen, dat ze het idee van
een documentaire liet varen. Ze
koos voor een vorm, die tussen
speelfilm en pseudo-documen-
taire inhangt, met als vertrek
punt de raadselachtigheid van
Aletta Jacobs' norse conterfeits-
el. Het gevolg is een van voor
tot achter geënsceneerde film
over een introverte, narrige
Aletta Jacobs bij wie er zelfs in
ogenblikken van triomf moei
zaam een lachje afkan.
Van Brakel is het vergeefse
tasten gaan verheffen tot stijl
middel, via een opmerkelijke,
zij het wanhopige ingeving. Je
komt terecht in vorige eeuwse
taferelen en regelmatig hoor je
dan Van Brakel een figurant of
nevenpersonage aanschieten
met een vraer Aletta, waarop
warempel ook nog antwoord
komt in merkwaardig archaïsch
Nederlands. Maar we horen an
no 1895 ineens ook een Amster
damse vrouw opgetogen ver
kondigen dat ze, dank zij een
door Aletta Jacobs geschonken
pessarium, nu 'baas in eigen
buik' is.
Het resultaat van de onortho
doxe aanpak is dat van iemand
over wie anderhalve eeuw
nadat ze werd geboren niet
zo veel persoonlijks meer te
achterhalen valt, onwillekeurig
het beeld wordt geschapen dat
ze ook tijdens haar leven een
wandelend raadsel was. Ik be
twijfel of dat terecht is, zoals ik
ook niet zo zeker weet of Aletta
Jacobs werkelijk zo'n zwijgzaam
persoon geweest kan zijn.
Het totaalbeeld blijft nu zeer
onvolkomen en speculatief, het
geen Nouchka van Brakel overi
gens zelf beter beseft dan wie
ook. Ze onderstreept het zelfs in
de finale. Dat zwaktebod was
schijnbaar niet te vermijden. In
zuiver productioneel opzicht, in
aanmerking genomen met hoe
weinig geld deze 'kostuumfilm'
gemaakt moest worden, is het
nog een klein wonder dat hij er
zo puntgaaf uitziet. Maar zelfs
met een budget dat twee keer
zo hoog was geweest zou men
Aletta Jacobs leven, in deze aan
pak, moeilijk recht hebben kun
nen doen.
Herzog filmt verovering Mexico
HOLLYWOOD
Regisseur Werner Herzog Fitz-
carraldo, Nosferatu) slaagt er
telkens weer in financiers voor
zijn kostbare filmexpedities te
vinden. Na tien jaar leuren vond
Herzog het natuurtijdschrift
National Geographic en Francis
Coppola's American Zoëtrope
bereid geld te steken in The
Conquest of Mexico. Dit moet
een epos worden over de ver
overing van Mexico door de
Spanjaarden, maar dan gezien
vanuit het gezichtspunt van de
onfortuinlijke Azteken. Er zal
zo'n achttien maanden op loca
tie worden gefilmd. Herzog
denkt de kosten te kunnen
drukken door de benodigde
30.000 figuranten voor een be
langrijk deel 'uit de computer'
te halen. De opnamen beginnen
pas in de zomer van 1996, en
gezien Herzogs reputatie met
betrekking tot budget- en tijds
overschrijdingen zal dus nog
wel geruime tijd duren voor The
Conquest of Mexico de biosco
pen haalt.
Clint Eastwood en Meryl Streep in 'Bridges of Madison County': puur genot als zij samen het scherm delen.
