'In elke straat zit
wel een alcoholist'
Feiten &Meningen
Pak passief
kiesrecht af na
veroordeling
voor racisme
Aandeel KPN volgens bank onrealistisch laag
Kranten met foto's^
boeven groot succes,1
Het piemelseizoen
MAANDAG 18 SEPTEMBER 1995
GIJSSCHREUDERS
juridisch
medewerker
Welke juridische mogelijkheden zijn er om
extreem rechtse politici aan te pakken als
zij zich in het parlement of in de gemeente
raad bezondigen aan racistische uitlatin
gen? Deze vraag heeft het Landelijk Bureau
Racismebestrijding laten onderzoeken.
Uit dit onderzoek, verricht door
mr. M. Wijman, komt naar voren dat het
onwenselijk is de bestaande parlementaire
onschendbaarheid op te heffen. Wel zou de
mogelijkheid moeten worden geschapen
om mensen die door de rechter wegens ra
cistische uitlatingen zijn veroordeeld als bij
komende straf uit het passief kiesrecht te
zetten, waardoor zij niet (meer) gekozen
kunnen worden.
Leden van de Tweede of Eerste Kamer, de
gemeenteraad en de Provinciale Staten zijn
niet gerechtelijk vervolgbaar voor wat zij in
de vergadering hebben gezegd of schriftelijk
hebben overgelegd. D66 heeft zich bij mon
de van Tweede-Kamerlid Th. de Graaf uit
gesproken voor opheffing van deze parle
mentaire onschendbaarheid als het gaat
om volksvertegenwoordigers die zich schul
dig maken aan racistische uitspraken.
Volgens De Graaf is de onschendbaarheid
van volksvertegenwoordigers gegaran
deerd in de Grondwet een gedateerde
vorm van bescherming. Waarom zouden
kamer-, raads- of statenleden in de verga
dering ongestraft
dingen kunnen roe
pen waar anderen
voor veroordeeld
worden? Hij vreest
dat extreem-rechts
de parlementaire
onschendbaarheid
bewust wil misbrui
ken om normen te
overtreden en daar
mee publiciteit voor
racistische opvattin
gen te krijgen.
Het ziet er echter
niet naar uit het
pleidooi van D66
voor opheffing van
de onschendbaar
heid van gekozen
vertegenwoordigers veel handen op elkaar
krijgt. Met name de burgemeesters die in
de gemeenteraden te maken hebben met
verwerpelijke uitlatingen van raadsleden
van de CD of CP'86 zien geen heil in het
middel, zo blijkt uit het onderzoeksrapport
van Wijman.
Er bestaan grote principiële bezwaren.
Vanouds geldt de onschendbaarheid van
afgevaardigden als een essentieel onderdeel
van de democratische besluitvorming.
Volksvertegenwoordigers moeten vrijmoe
dig kunnen spreken, zonder vrees voor
strafrechtelijke vervolging, hoe weerzinwek
kend hun opvattingen ook mogen zijn.
Als een groepering erop uit is strafbare
feiten te plegen zoals aanzetten tot ras
sendiscriminatie kan zij door de rechter
worden aangemerkt als criminele organisa
tie. Het openbaar ministerie kan dan een
vordering tot ontbinding van een dergelijke
partij aanhangig maken. Maar zolang een
partij democratisch gekozen vertegenwoor
digers heeft in het parlement, de Provincia
le Staten of de gemeenteraad, behoren de
zen op gelijke voet alle rechten van volks
vertegenwoordigers te kunnen uitoefenen.
Hoe zou men mensen willen verplichten
zich aan de wet (met name de anti-discri
minatiebepalingen) te houden als zij niet in
staat worden gesteld hun politieke opvat
tingen naar voren te brengen?
Daarbij moeten zij zich wel houden aan
de spelregels. Als zij het reglement van orde
in de vergadering aan hun laars lappen kan
de Kamervoorzitter (of in de gemeenteraad
de burgemeester en in de staten de commi-
saris der koningin) ingrijpen. Zodra een ex-
treem-rechtse afgevaardigde zich schuldig
maakt aan de belediging van volksgroepen
kan de voorzitter hem het woord ontne
men. De schuldige kan zelfs uit de vergade
ring worden verwijderd. Uit het onderzoek
van mr. Wijman blijkt dat de burgemeesters
vinden dat zij aan deze bevoegdheden ge
noeg hebben om tegen ordeverstoringen
door extreem-rechtse vertegenwoordigers
op te treden.
Zijn er dan verder geen juridische moge
lijkheden om een dam op te werpen tegen
het propageren van rassenhaat? Volgens
Wij man bestaan die wel degelijk. Zij draagt
in haar onderzoeksrapport een belangwek
kende optie aan voor de bestrijding van ex
treem-rechtse uitingen. Bij een veroorde
ling wegens racisme (buiten de vergadering
van vertegenwoordigende lichamen) zou de
rechter als bijkomende straf iemand het
passief kiesrecht moeten kunnen ontne
men. Dat is het recht om als Kamer-, sta
ten- of raadslid gekozen te worden.
Het Wetboek van Strafrecht kent bij som
mige andere misdrijven deze mogelijkheid.
Na de Tweede Wereldoorlog zijn oud-NS-
B'ers die werden veroordeeld wegens colla
boratie als bijkomende straf veelal uit het
passief kiesrecht ontzet. Het artikel dat ra
cisme strafbaar stelt (137 c van het Wetboek
van strafrecht) zou dan met deze mogelijk
heid moeten worden uitgebreid.
Inmiddels heeft het D66-kamerlid De
Graaf zich bedacht en zich voor dit voorstel
uit het rapport-Wijman uitgesproken. Een
bijkomend voordeel ervan is dat op deze
manier niet hoeft te worden getornd aan de
parlementaireonschendbaarheid.
Al-Anon, partners van alcoholisten praten met lotgenoten
„Een ander begrijpt er niets van. Een alcoholist komt over als iemand die aardig is, graag wil hel
pen en gul is. Het zijn eigenlijk heel beminnelijke, innemende mensen". Else was getrouwd met
een alcoholist. Jarenlang maakte zij mee hoe haar partner trachtte zijn probleem op haar af te
wentelen; het was de schuld van Else dat hij dronk.
Else: „Alleen degenen die het zelf hebben
meegemaakt, begrijpen dit soort proble
men. Niemand gelooft je, want de Verhalen
zijn zo onwaarschijnlijk. Daar komt bij dat
een alcoholist z'n activiteiten naar buiten
toe goed verzorgt. Op het werk gaat alles
prima. Op een feestje worden voor de gezel
ligheid een paar borrels gedronken, maar
eenmaal thuis laat hij zich vollopen. Getui
gen zijn nu eenmaal ongewenst. Dus als je
er met anderen over praat, krijg je als reac
tie 'dat kan niet kloppen' of 'wat gemeen
om dat te zeggen'. Maarzij zijn er niet bij".
Het alcoholprobleem is, zegt Else, nog altijd
iets wat onder de mat wordt geveegd. Het
blijft binnenkamers, er rust een taboe op.
Ook bij de professionele hulpverleners,
zoals artsen en sociale instanties, is het be
grip voor gezinsleden die dagelijks worste
len met een aan alcohol verslaafd familielid,
minimaal. „Ze verwijzen je door of zoeken
het probleem bij jou zelf', weet Else uit er
varing.
Else heeft, net als Wim wiens vrouw alcoho-
liste is, besloten haar ervaringen met ande
ren te gaan delen. Door het hele land zijn
praatgroepen opgericht die onder de aan
duiding Al-Anon wekelijks bijeenkomen.
Getroffenen die elkaar in huiskamerge-
sprekken met raad en daad bijstaan, maar
vooral open naar eikaars verhalen luisteren.
Anonimiteit is de basis, al hebben Else en
Wim de behoefte het bestaan van Al-Anon
breder bekend te maken. Om zo meer lot
genoten te kunnen helpen. En die zijn er,
zegt Else. „In elke Nederlandse straat zit wel
een alcoholist".
VOORTDURENDE STRIJD
Wim en Else vertellen over hun leven met
resp. een vrouwelijke en een mannelijke al
coholist. Partners die al 's ochtends vroeg
de fles grijpen. Oplopende schulden, liegen
en bedriegen, urenlange verblijven in cafés.
Flessen die worden verstopt, scheldpartijen,
fysiek geweld, huisraad dat door de ramen
gaat, kwaad weglopen.
Wim spreekt over een 'moordend en wur
gend proces'. Een voortdurende strijd op le
ven en dood die de partner van de alcoho
list niet kan winnen. Else verwijst naar de
gewoonte van de alcoholist de schuld altijd
bij een ander te zoeken. „Je krijgt te horen:
'Geen wonder dat ik drink met zo'n wijf als
jij En de schulden die hij opbouwt, worden
veroorzaakt omdat jij niet zuinig genoeg
met het huishoudgeld omgaat".
Else: „Als je tegen je partner zegt dat elke
dag drinken niet goed is, voelt die dat als
controle en gaat dan stiekem drinken. Als je
'm daarop betrapt, is het argument 'jij con
troleert mij voortdurend dus moet ik dat
wel'. En zo gaat het maar door".
GEESTELIJKE HERNIA
Wim: „Je wordt zo getart, uitgedaagd en ge
manipuleerd dat je jezelf op een gegeven
moment niet meer kunt beheersen. Dan
loopt het uit op fysiek geweld of je loopt
weg. Maar ja, na een ommetje kom je toch
weer terug. Het geeft zo'n gevoel van on
macht, want je kunt niet winnen van die
verslaving. Bovendien mis je elk perspectief
op verbetering. In feite heb je geen bestaan
meer en dat werkt verlammend. Ik heb er
een geestelijke hernia aan overgehouden".
Kleine kinderen worden vrijwel steeds door
hun moeder beschermd tegen de aan alco
hol verslaafde partner. Opsluiting van de
kleintjes komt echter regelmatig voor. Zijn
de kinderen ouder, dan ontvluchten ze zo
veel mogelijk de ouderlijke woning. Wim:
„Ze ruiken het gewoon. Niet de drank, maar
het gebrek aan harmonie. Zodra ze de voor
deur opendoen, weten ze of het weer mis is.
Dan nemen ze zo snel mogelijk de benen.
Of laten de handen wapperen en gebruiken
geweld. De eerste de beste gelegenheid zelf
standig te gaan wonen, paldcen ze".
Ook de kinderen krijgen een geestelijke
klap. „Mijn oudste zoon zal z'n hele leven
niet naar het graf van zijn moeder gaan",
weet Wim heel zeker. „Hij kan het niet op
brengen na wat zij ons heeft aangedaan".
AFWENTELEN
De partners van alcoholisten die met lotge
noten gaan praten, krijgen daardoor vooral
weer moed. „De anderen proeven en voelen
wat jij hebt meegemaakt. Dat ventileren
lucht op en geeft je positieve energie", al
dus Wim. „Wat je vooral leert, is dat het
jouw schuld niet is. Jij giet die alcohol niet
naar binnen, maar je partner. Uit eigen vrije
wil", vult Else aan. „Als je dat door hebt,
ben je niet meer klein te krijgen. Je gaat dat
thuis ook uitstralen. Daardoor kan je part
ner de schuld niet meer op jou afwentelen.
Dat is het begin van een herstel".
Blijft de vraag waarom iemand gaat drin
ken. Zowel Wim als Else verklaart dat er bij
hun huwelijk niets was te merken van alco
holisme bij de partner. Else: „Het gaat heel
geleidelijk. Er is eigenlijk geen 'moment'
aan te wijzen waarop het drinken begint,
ook al zal de alcoholist wel een aanleiding
weten te verzinnen. Zoals een rotte jeugd,
de oorlog, spanningen op het werk, noem
maar op".
Wie meer informatie wil: Al-Anon Neder
land, postbus 10368,1001 EJ Amsterdam.
DEN HAAG CAREL GOSELING
De Koninklijke PTT Nederland
(KPN) staat er volgens de ana
listen van ABN Amro florissant
voor. In een rapportage die
gisteren bekend werd, voor
spelt de bank tot de komende
eeuwwisseling een winstgroei
van 11 procent per jaar. Vorig
jaar, bij de beursgang van
KPN, kwam de bank nog tot 7
procent.
Volgens de analisten van AB-
N Amro staat KPN buitenge
woon stabiel in de telecommu-
nicatiewereld. Binnenlands
door de relatief grote vrijheid
om de eigen tarieven te bepa
len, het uitstekende kabelnet
werk en de nog onontgonnen
Nederlandse telefoonmarkt. En
buitenlands door strategische
belangen in de Tsjechische Re
publiek en mogelijk binnenkort
in Belgacom en door een ijzer-
sterk verbond, via Unisource,
met de Amerikaanse reus AT&T.
Volgens ABN Amro is Unisource
hèt sterkste internationale tele-
comverbond ter wereld.
Draadloos telefoneren, via
GSM, ontwikkelt zich pijlsnel en
ABN Amro verwacht dat de
nieuwe concurrent, Libertel, dat
in elk geval niet op het gebied
van tarieven zal zijn. Omdat
vennoot Vodafone, net als het
in Groot-Brittannië heeft ge
daan, naar maximalisatie van
winst streeft en niet van omzet.
Bij de onderhandelingen over
de vergoedingen voor het ge
bruik maken van eikaars net
werken ('interconnectie', waar
door abonnees van beide syste
men elkaar moeten kunnen bel
len), is alles zo soepel verlopen
dat verwacht mag worden dat
geen van tweeën streeft naar
prijsafbraak. Óok het later in te
voeren draadloze DCS 1800 te
lefoonnet (voornamelijk lokaal-
regionaal) zal volgens de ana
listen weinig invloed hebben op
de prijzen van de landelijke
GSM-aanbieders.
Het oudste onderdeel van KPN,
de posterijen, staan er dankzij
de uitdunning van het perso
neel en het uitstekend te exploi
teren adressenbestand krachtig
bij. De winst zal niet met de
aanvankelijk geraamde 10 pro
cent per jaar maar met 15 pro
cent stijgen. Ook kabeldochter
Casema is sterk. KPN heeft an
derhalf miljard gulden uitge
trokken om via overnames tot 3
miljoen aansluitingen te komen
(nu 1,3 miljoen) over vijf jaar.
KPN's kracht wordt volgens de
bank nog vertroebeld door de
uiterst voorzichtige manier van
boekhouden, waardoor de winst
in het eerste halfjaar van '95 bij
voorbeeld met slechts 6 procent
groeide, terwijl dat eigenlijk
(zonder een herstructurerings
voorziening bij PTT Telecom)
19 procent was.
Het rapport verschijnt aan de
vooravond van de verkoop van
een tweede lichting aandelen
van het voormalige staatsbe
drijf. ABN Amro begeleidt die
verkoop namens de Staat. In ju
ni vorig jaar verkocht die al 30
procent van de aandelen KPN,
later dit najaar volgt een tweede
'tranche'. Die is minstens 20
procent, want de Staat heeft ge
zegd een minderheidsbelang te
willen overhouden, waarschijn
lijk dertig procent of meer.
De beurskoers van het KPN-
aandeel is volgens ABN Amro
onrealistisch laag. Het voorma
lige staatsbedrijf is daardoor
momenteel zelfs het goedkoop
ste beursgenoteerde telecombe-
drijf van Europa. Het zou KPN,
de Staat der Nederlanden, de
huidige aandeelhouders en na
tuurlijk de bankiers niet slecht
uitkomen als daar spoedig wat
aan verandert.
De belegger in KPN kan volgens
het rapport rekenen op een ren
dement van 14 tot 15 procent
per jaar, via koerswinst en divi
dend. De KPN-directie heeft be
loofd de dividend-uitkering te
verhogen van 52 procent van de
nettowinst tot 80 procent. Dat is
in de VS gebruikelijk en topman
Dik heeft al laten weten dat hij
KPN naar de beurs van Wall
Street wil brengen.
DEN HAAG FRED VAN ESSEN
-4-
Fe
toot
Een van de meest bekeken televisieprogramma's in de Vel
nigde Staten is al jaren America's Most Wanted (de Amerif
kaanse versie van Opsporing Verzocht), dat gaat over mid
digers die in het hele land worden gezocht. Maar ook diclJ
bij huis worden wetsovertreders opgespoord: hun gezichitvi
verschijnen steeds vaker met naam en toenaam in speciafciti
kranten die in grote oplagen worden verspreid in woon-Tlai
buurten.
In Scottsdale, Arizona, heeft de overheid een misdaadbe-[
strijdingsteam opgezet waarin verschillende diensten sa-U(
menwerken. Het team bestaat twee jaar en heeft zojuist d[
duizendste crimineel gepakt. Jack Callahan, woordvoerde fiÜ
van de federale recherche FBI, zegt dat de politie van Scoi 'or
dale een grote steun heeft aan de burgers die een tijdje ge iet
den het All Points Bulletin opzetten. ng
Het is een van die 'boevenbladen' die regelmatig in de sta ge
worden verspreid. „We zien het als een kans om voortvlui rp
tige misdadigers bekend te maken en het publiek aan te
sporen te helpen ze van de straat te krijgen", zegt Callaha
En inderdaad, in de krant wordt de hele doopceel van de
misdadigers gelicht, compleet met foto en strafblad. De
krant komt om de drie of vier maanden uit en moet rond!IC:
men van advertenties van fast-food restaurants, slijterijen
autodealers, pandjesbazen en... advocaten. Dat zijn teven
de adressen waar de 10.000 tot 20.000 exemplaren van de
krant komen te liggen en door het publiek worden meege
nomen. De politie en organisaties van burgers schrijven naa
gelmatig in columns over misdaadpreventie. Vaak wordei
ook foto's van vermiste kinderen afgedrukt. In Florida ver
schijnt de Bay Area Crusader, een krant die al drie jaar
staat, zelfs een keer per maand. Ken Donovan, die het bla
in Tampa Bay opzette, zegt dat de bevolking de misdaadi j^j
de angst beu is. „Wij vragen de mensen om er iets aan te
doen binnen de mogelijkheden die de grondwet geeft, z<
er geen burgerwachten hoeven te worden opgericht. Je ge
de criminelen gewoon aan omdat je weet wie ze zijn", zej
hoofdredacteur Donovan. r(c
De 'Crusader' heeft de politie meer dan 480 voortvluchtig
misdadigers helpen opsporen. Donovan helpt burgers in
andere steden in Amerika nu bij het opzetten van bladen
Kentucky, de staat New York, Oregon en Los Angeles ver
schijnen binnenkort de eerste nummers.
De eenvoudige zwart-wit kranten hebben min of meer de
uitwerking van de posters waarmee vroeger misdadigers
werden gezocht in het 'Wilde Westen'. „We distribueren'
krant in de ergste buurten", zegt John Johansen, uitgever
van het Crime Prevention Bulletin in de hoofdstad Washii aa
ton. „We pakken de criminelen op de plaats waar ze won< aa
De mensen weten wie ze zijn. Het doel is de mensen bij d ,ei
gemeenschap te betrekken en te voorkomen dat anderen
slachtoffer worden", aldus Johansen. Net als de meeste o
richters van de bladen is Johansen zelf nog nooit slachtof
geweest van een misdrijf. Wel is hij net als andere redacte
ren geinteresseerd in televisieprogramma's als America's
Most Wanted.
Sommige burgerrechtenactivisten zijn niet zo blij met de
boevenkranten.'Hun grootste bezwaar is dat verdachten
met al hun gegevens worden afgebeeld, terwijl in volgend J]
edities niet wordt gezegd of zij eventueel een proces hebb
gekregen en schuldig bevonden zijn. Verdachten zouden
daardoor een etiket krijgen opgeplakt waar ze niet meer
afkomen.
De redacteuren van de krantep zitten daar niet mee, zij w
zen liever op de successen die zij boeken. Zo prijkte op dt
voorpagina vgn de krant van Johansen vorig jaar de foto T
Johnny Leè Simpson, die werd gezocht voor de moorden
enkele leden van een jeugdbende. De krant was nog maai
net uit of de tips rolden binnen bij de politie. Al na enkele
dagen zat Simpson achter de tralies. Hij werd gepakt in df
buurt waar de moorden hadden plaatsgevonden en de on
wonenden hadden de moed om hem aan te geven.
WASHINGTON LAURA MYERS
Ik word er altijd
weer even aan
herinnerd door
Nederlands be
zoek dat en
thousiast en niet
gehinderd door
kennis van het Italiaans aan het
snuffelen slaat ip de verschillen
de lectuurmanden. „Hé smeer
lap, wat lees jij in hemelsnaam?
klinkt het dan plotseling. Ik
zie een paar enorme 'full color'
borsten ritmisch bewegen en
daarnaast een pret-gezicht dat
een beetje vettig om uitleg
vraagt. „Vakliteratuur", ant
woord ik. En het is de waarheid.
Al jaren siert vrouwelijk
bloot de 'covers' van de be
kendste opinieweekbladen. Po
litieke kleur is niet van invloed:
het linkse L 'Espresso doet even
hard mee als het tot de Berlus-
coni-stal horende Panorama.
Beide bladen zijn elke week ver
wikkeld in een erotisch getinte
concurrentieslag. Een onder
zoek naar 'het nieuwe vreemd
gaan' wordt beantwoord met
een reportage over 'lesbische
liefde'. Als de een 'Ontluikende
pornografie in het voormalige
Oostblok' heeft, biedt de ander
een 'dossier' aan over seksueel
geweld op de divan van de psy-
cho-analist. Alles natuurlijk ge
lardeerd met veel bloot.
'Zijn wij viespeuken?', vroeg La
Stampa zich begin deze zomer
af. De kwaliteitskrant gaf de
aanzet tot enig zelfonderzoek
nadat Time en de The Washing
ton Post zich hadden beklaagd
over de Italiaanse blootmanie
en de vrouw-onvriendelijke ten
densen hierin. Televisie, recla
me, mode en ook de serieuze
pers maken zich hieraan schul
dig, klonk het streng aan de an
dere kant van de Oceaan. Een
enkele Italiaanse feministe zei
dat de Amerikanen 'helaas' ge
lijk hebben en dat de oorzaak
ligt in het feit dat mannen en
dus ook hun smaak in alle sec
toren van de Italiaanse maat
schappij domineren.
De Italiaanse man wordt be
schuldigd, maar een brede dis
cussie komt niet van de grond.
De enigen die zich iets vai e
kritiek lijken te hebben aa a
trokken, zijn de hoofdred: ie
ren van de vele pikante roi e
weekbladen. En zij doen d ir
hun eigen wijze. De
weken werd niet zoals anc m
jaren gejaagd op bekende 'g
borsten, maar op bekende h
mels. De politicus Casini,
baas Agnelli, zanger Rama
voetballer Vialli werden all i
'verrast' door indiscrete pt jo
razzL Op het strand, in de
of in eigen tuin, zoals de a
Beriigni, die werd vereeuw !L
terwijl hij tegen de heg urii
De fotografen deden hun
zo goed dat deze zomer al
omgedoopt tot het 'pieme
zoen'.
Gerechtigheid? Wraak op(
macho-cultuur'? De menii 0
lopen uiteen. De slachtofff
klagen, maar sommige ma 2
nen, zoals de leider van de
Groenen Ripa di Meana, zi 1
dat het juist is een politicu
naakt af te beelden 'omdai
kiezers er recht op hebben
menselijke kant van een le n
te kennen'. De intellectuee
Giordano Bruno Guerri spilr
van een positieve ontwikki,c
omdat eindelijk de man to 0
object is gepromoveerd.
Veel collega's van Guerri h a
len echter de laatste mode
signaleren 'de definitievec
winning van de slechte sm
Umberto Eco merkt in zijn 1C
lumn in L'Espresso óók iel s
ders op. „Ik heb vrede meilr
bestaan van weekbladen v
voyeurs. Dat ik nu de intie a
delen ken van Casini en Af
komt echter niet omdat ik
bladen heb gelezen', maar a
dat de serieuze pers alle fo 11
overneemt', aldus de schnj e
Hij doelt ook op L'Espressr 11
net als Panorama, de nieiï
trend heeft 'ontdekt'. Beidt
den bestrijden elkaar nu m
rijk geïllustreerde 'dossier?
het piemelseizoen. En ikfl
uitleggen.
EELCO VAN DER LINDEN
CORRESPONDENT
