Karadzic: Deur
naar vrede open
Weg naar duurzame vrede in Bosnië is nog lang
van tiMfflSi&lïi
Buitenland
adicale David Trimble
ider Ulster Unionisten
HULSTA CADRE
PROGRAMMA
VOLGENS VAN TIL
Frankrijk wijst vier
leden Greenpeace uit
Een harde onderhandelaar
Vrouwen zien forum ondanks
problemen als een succes
__kw
:OAG 9 SEPTEMBER 1995
eer ultimatum ontvoerders Kashmir
i |Tar-new delhi De guerrillastrijders die in de Indiase deel-
1 Kashmir al twee maanden een groepje westerse toeristen
louden, hebben gisteren een nieuw ultimatum gesteld. Ze
ihun vier resterende gijzelaars te vermoorden als hun eisen
binnen 24 uur worden ingewilligd. Dat heeft een plaatselijke
j tgemeld. Aanvankelijk hadden de ontvoerders vijf buiten-
wk se toeristen in hun macht. Op 13 augustus werd een van de
e Noor Hans Christian Oströ, onthoofd aangetroffen.
den bij treinongeluk in Londen
Twee passagiers zijn omgekomen en verscheidenen
ten gewond toen zij gisteren een trein moesten verlaten die
laidenhead, bij Londen, in brand was gevlogen. Een trein
P uit de andere richting kwam, reed op de slachtoffers in. Een
de gewonden is er slecht aan toe. Het precieze aantal ge-
den was niet bekend. De oorzaak van de brand is eveneens
onduidelijk.
ïti-abortusactiviste krijgt 20 jaar
Een vrouw die in acht abortusklinieken brand heeft
icht, is gisteren in het Amerikaanse Portland (Oregon) tot
wcnfotig jaar cel veroordeeld. Het uitzitten van de straf begint pas
002. Dan verloopt namelijk haar gevangenisstraf wegens het
jeten, in 1993, op een arts die zwangerschapsonderbrekingen
en oert.
raëlische terreurgroep claimt moord
ZEI !QN_i Gemaskerde mannen in Israëlische uniformen hebben
eren op de Westelijke Jordaanoever een 25-jarige Palestijn
dgeschoten. Een groep die zich Eyal noemt en zegt te strij-
i tegen de Israëlisch-Palestijnse vredesovereenkomsten heeft
janslag opgeëist.
it be
ntva «dental Filipijnen stijgt tot 26
jgRAL santos Het dodental van de overstromingen die woens-
het zuiden van de Filipijnen troffen, was gisteren gestegen
26. Het Rode Kruis meldde dat vierhonderd mensen die eer
als vermist waren opgegeven, waren gevonden in een hoog
den egen dorp dat door de overstromingen van de buitenwereld
safgesneden. Volgens plaatselijke hulpverleners worden nog
jd 117 mensen vermist. Bijna zesduizend mensen zijn
doos geraakt door de overstromingen.
JGf
.Jraftombe van 4.500 jaar nog intact
[adelphia Amerikaanse archeologen hebben in Syrië een
X) jaar oude graftombe gevonden die nog niet door plunde-
s is bezocht. Verwacht wordt dat de tombe een schat aan ge-
lens oplevert over een beschaving in de vroege bronstijd in
kord-Mesopotamie. Dat hebben de archeologen, verbonden
hPenn University in Philadelphia, gezegd.
IGlellen in Grozny na dood van tiener
)P Een 17-jarige jongen is gisteren in de Tsjetsjeense
id Grozny doodgeschoten door een Russische soldaat,
den Tsjetsjenen gingen naar aanleiding van het incident
t op om te demonstreren tegen de Russen. Het Russi
er stuurde pantservoertuigen op de, demonstranten af en
met geweld, wanneer de demonstranten niet zouden
en.
Verlenging sancties tegen Irak
j**Éiyork» De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties heeft gis-
de handelssancties verlengd die tegen Irak werden afge-
Jpndigd nadat het in 1990 het buurland Koeweit was binnenge-
'■"nlfen. De beslissing komt enkele weken nadat Bagdad na het
Oplopen van de leider van het Iraakse wapenprogramma
ar(j oest toegeven dat het raketten en bommen had uitgerust met
ologische wapens en hard werkte aan een kernwapen. Irak
id beweerd de biochemische strijdmiddelen na de verloren
«Golfoorlog in 1991 te hebben vernietigd.
K. radicale David Trimble is
teravond gekozen tot leider
de Noordierse protestantse
ster Unionisten Partij (UUP).
ble is een van de felste
ordvoerders van de partij die
nauwe banden van de pro-
icie met Groot-Brittannië wil
mdhaven.
Trimbles overwinning was
n verrassing. John Taylor, een
-matigder' en pragmatischer
il lionist, gold als de grote favo-
om James Molyneaux op te
jen. Molyneaux trad twee
ken geleden af na zestien jaar
UUP te hebben geleid.
50-jarige Trimble is vijf
ar lid van het Britse Lagerhuis
weest en was eerder docent
chten aan de Queens Univer-
in Belfast. Hij geldt als een
BOEDAPEST HANS GERTSEN
CORRESPONDENT
Het nieuws uit Genève over een prin
cipe-akkoord tussen de regeringen
van Bosnië, Kroatië en rest-Joegosla-
vië (Servië en Montenegro) met be
trekking tot Bosnië-Hercegovina is
goed. Sneller dan menigeen wellicht
voor mogelijk had gehouden, zijn de
ministers van buitenlandse zaken van
de drie betrokken landen het eens ge
worden over het Amerikaanse vredes
plan. Het eerste vredesplan dat werke
lijk kansrijk is.
Maar ondanks de ontegenzeggelijk
geboekte vooruitgang is het te vroeg
om te juichen. De Amerikaanse on
derminister van buitenlandse zaken.
Richard Holbrooke, die de gesprekken
leidde, sprak gisteravond terecht van
'een mijlpaal op weg naar vrede'. Er
zullen er nog vele moeten volgen alvo
rens er werkelijk duurzame vrede in
Bosnië kan heersen.
Om te beginnen gaat het nog
slechts om een principe-akkoord dat
is bereikt tussen de onderministers
van buitenlandse zaken van Kroatië,
Bosnië en rest-Joegoslavië. Die laatste
was gemachtigd om mede namens de
(eveneens aanwezige) Bosnische Ser
viërs te onderhandelen. De vraag is nu
of de leiders van de Bosnische Ser
viërs, Karadzic en Mladic, het allemaal
onderschrijven en loyaal willen uit
voeren. Het feit dat de Bosnische Ser
viërs nog altijd niet bereid zijn hun
zware wapens rond Sarajevo terug te
trekken en de NAVO doorgaat met
bombarderen, is niet bepaald hoopge
vend.
Een ander groot probleem dat nog
dient te worden geregeld, is de positie
van de moslim-enclave Gorazde. De
Bosnische Serviërs hebben er nooit
een geheim van gemaakt dat ze Gora
zde willen inlijven bij hun 'Republika
Srpska'. Holbrooke heeft al geopperd
Gorazde te ruilen tegen gebieden die
nog in handen van de Bosnische Ser
viërs zijn rond de Bosnische hoofd
stad Sarajevo. De Bosnische regering
heeft dat idee tot nu toe echter van de
hand gewezen.
Als het probleem Gorazde al in goed
overleg kan worden opgelost, zijn er
nog diverse andere hete hangijzers die
wel eens een struikelblok zouden kun
nen gaan vormen op weg naar een
daadwerkelijke vrede. Zoals de garan
tie dat vluchtelingen die dat wensen,
kunnen terugkeren naar hun huizen
of anders schadeloos dienen te wor
den gesteld.
Vele honderdduizenden Kroaten,
Serviërs en vooral moslims zijn de af
gelopen jaren voor het oorlogsgeweld
gevlucht danwel weggejaagd door een
van de strijdende partijen. Na alles
wat ze hebben meegemaakt, willen
velen waarschijnlijk niet terug naar
hun inmiddels 'etnisch gezuiverde'
gebieden van oorsprong. Vele hon
derdduizenden vluchtelingen komen
dus in aanmerking voor schadeloos
stelling. De vraag is waar de vele tien
tallen miljarden die daarmee zullen
zijn gemoeid vandaan moeten ko
men.
De uitwerking van de toekomstige
status van Bosnië zal ongetwijfeld ook
nog heel wat voetefï in de aarde heb
ben. De keuze voor een opdeling van
Bosnië in twee grotendeels autonome
'eenheden' die uiteindelijk echter on
der het centrale gezag van de federale
regering in Sarajevo blijven vallen, is
even onvermijdelijk als riskant. De
Bosnische Serviërs houden de vrijheid
om zelfstandige relaties met andere
staten, zoals Servië, aan te knopen en
deels een eigen buitenlands beleid te
voeren. Net zoals de federatie van
Kroaten en moslims. Dat dreigt vroeg
of laat tot conflicten met het federale
gezag in Sarajavo te leiden.
Een ander probleem, en zeker niet
het minst belangrijke, is in het geheel
nog niet geregeld. Namelijk de status
van Oost-SIavonië. Het laatste stukje
Kroatisch grondgebied dat nog in
handen van de Krajina-Serviërs is.
Kroatië wil het vruchtbare en olierijke
Oost-SIavonië terug hebben. Als het
niet via onderhandelingen lukt dan
moet het maar met geweld, zo heeft
de Kroatische president Tudjman al
herhaalde malen gedreigd.
Als het probleem Oost-SIavonië niet
spel op een voor alle partijen aan
vaardbare wijze kan worden geregeld,
dreigt er een nieuw groot Kroatisch
offensief. De mogelijkheid dat Servië
zich in die strijd zou mengen, is verre
van denkbeeldig. En een nieuwe
Kroatisch-Servische botsing zal het nu
bereikte principe-akkoord onmiddel
lijk uit elkaar doen spatten.
uitgesproken tegenstander van
nauwere banden tussen Noord-
Ierland en de Ierse Republiek.
Hij deed pas op het laatst mee
aan de verkiezing om het UUP-
leiderschap en was de jongste
van de vijf kandidaten.
De benoeming van Trimble
aan het hoofd van de grootste
protestantse partij zal het vre
desproces in Noord-Ierland niet
direct vergemakkelijken. De po
gingen na een jaar staakt-het-
vuren tussen de paramilitaire
groepen van katholieken en
protestanten het vredesproces
nieuw leven in te blazen kregen
de afgelopen week een zware
tegenslag te verduren.
De Ierse regering zegde de
topconferentie met de Britse
premier Major op het laatste
moment af wegens aanzienlijke
meningsverschillen.
De Bosnisch-Ser-
vische leider Ka
radzic heeft gis
teravond ver
klaard dat het in
Genève bereikte
beginselakkoord
tussen Kroatië,
Servië en Bosnië-
Hercegovina 'een
deur naar vrede
heeft geopend'.
Maar hij onder
streepte dat de
overeenkomst al
leen verbaal is en
dat er meer werk
nodig is om zijn
nieuwe Servische
republiek te con
solideren.
PALE-WASHINGTON
GENÈVE •DPA-Rtr-AFP
„Het is helemaal
niet gemakkelijk
een staat voor ons
zelf te bereiken. In
3,5 jaar hebben wij
een eerste stap be
werkstelligd", zei
Karadzic voor de
Bosnisch-Servische
televisie. Hij genoot
duidelijk van de er
kenning van zijn
zelf-uitgeroepen Re
publiek Srpska in
het beginselak
koord. „Wij zijn niet
langer de Bosnische
Serviërs", zei de in
militair uniform geklede leider, zware wapens alleen zou ge-
„Veel commentatoren waren bruiken uit verdediging. Hij no-
vandaag gedwongen de woor- digde het bondgenootschap uit
den Republika Srpska uit te waarnemers te sturen om hier-
spreken", zei hij. op toe te zien. Maar Karadzic
Maar Karadzic gaf aan hoe gaf geen teken dat het
moeilijk het voor de onderhan- Bosnisch-Servische leger op het
delaars zal zijn de gisteren ge- punt staat te buigen voor de ei-
dane voorstellen in praktijk te sen van de Verenigde Naties,
brengen. Daaronder is de ver- zoals het terugtrekken van zwa-
deling van Bosnië binnen de re wapens van beschermde ge-
huidige grenzen in 51-49 pro- bieden als Sarajevo. „Wij eisen
cent tussen een moslim-Kroati- dat de NAVO zijn aanvallen
sche federatie en Karadzics Ser- staakt. Wij zullen niet toestaan
viërs. „Er is alleen een verbaal dat het Servische volk wordt
akkoord in Genève bereikt, er is ontwapend."
niets ondertekend", zei hij. „Wij De Verenigde Staten begroet-
hebben de garantie gekregen ten gisteren de beginselverkla-
voor een onafhankelijke staat ring. President Clinton noemde
zoiets als het model van de Eu- de doorbraak een 'belangrijke
ropeseUnie." mijlpaal op weg naar de vrede'.
Karadzic eiste opnieuw be- Clinton riep de strijdende par-
eindiging van de NAVO-lucht- tijen op bij de onderhandelin-
aanvallen. Hij zei dat zijn leger gen soepeler te zijn om een al-
De Russische president Boris Jeltsin heeft gisteren opnieuw uitgehaald naar de
NAVO wegens de luchtaanvallen die het bondgenootschap uitvoert op Bosnisch-
Servische doelen in Bosnië. Jeltsin zei dat de acties van de NAVO kunnen leiden tot
'een oplaaiing van de oorlog in heel Europa'. „Waarom worden alleen de Serviërs
gestraft?", vroeg Jeltsin gisteren op een persconferentie in het Kremlin, foto anp
omvattende vredesregeling te
bereiken.
De Servische minister van
buitenlandse zaken Milutinovic
noemde de overeenkomst met
Bosnië en Kroatië een grote
doorbraak waarmee de Bosni
sche Serviërs tevreden zouden
moeten zijn. „Uiteraard moeten
wij en zij zeer tevreden zijn met
wat vandaag is gebeurd." In zijn
delegatie zaten twee hoge
Bosnische Serviërs.
De Bosnische minister van
buitenlandse zaken Sacirbey
sprak van een 'compromis'.
Maar hij behield reserves over
de uitkomst van het overleg.
„Wij erkennen de Servische Re
publiek (op Bosnisch grondge
bied) pas indien er vrede is", zei
hij.
Van Til introduceert bij u een nieuw woonpro-
gramma van Hülsta dat uitstekend met onze
diverse interieurstijlen harmonieert. Keuze uit
hoogte- en diepteverschillen, diverse hout
soorten (al dan niet met kleurige lakfronten)
maken dit systeem zo veelzijdig als het wonen
zelf. De speciale Hülsta-computer stelt ons
exclusief in staat om iedere individuele combi
natie voor u visueel te maken en 'op maat'.
12000m2 DESIGNCENTRUM
PARUS-PAPEETE-DEN HAAG
AP-AFP-RTR-DPA
Frankrijk heeft gisteren vier
Greenpeace-activisten het land
uitgezet, omdat ze de openbare
orde zouden hebben verstoord
in Frans Polynesië en Frankrijk
zelf met hun protestacties tegen
de Franse kernproeven. De uit
gewezen activisten zijn per
vliegtuig van Polynesië naar Pa
rijs overgebracht, vanwaar ze
naar bestemmingen buiten
Frankrijk moesten vertrekken.
Het hoofd van de Franse af
deling van Greenpeace, Pe
nelope Komites," stuurde een
brief naar de president van
Frans Polynesië. Gaston Flosse,
waarin ze protesteerde tegen de
uitwijzing: „Er is iemand ver
antwoordelijk voor de geweld
dadige protesten in Papeete en
dat is president Jacques Chi
rac".
De vier activisten zijn Stepha-
PORTRET: RICHARD HOLBROOKE
Hij staat bekend als een harde
onderhandelaar, iemand die
van zijn hart geen moordkuil
maakt. Maar ook een man die
muren weet te slechten, strij
dende partijen tot elkaar weet te
brengen. En daarbij bereid is
zelf'vuile handen' te maken. Ri
chard Holbrooke, de 54-jarige
Amerikaanse diplomaat die de
vredesbesprekingen in ex-Joe-
goslavië uit het slop heeft ge
haald, moet een tevreden man
zijn. Zijn doel: vrede op de Bal
kan zonder al te grote directe
militaire betrokkenheid van de
Verenigde Staten, lijkt gisteren
in Genève dichterbij te zijn ge
komen.
En passant heeft hij president
Clinton een dienst bewezen in
diens strijd met de Senaat, die
onder leiding van de Republi
kein Dole, maar mèt steun van
een flink aantal van Clintons ei
gen Democraten, het wapen
embargo tegen Bosnië wil op
heffen. Een succesvolle Ameri
kaanse bemiddelingspoging in
ex-Joegoslavië zal Clinton zeker
extra argumenten verschaffen
de Senaat van dat voornemen af
te houden.
Onderminister Holbrooke
zijn officiële functie is hoofd
van de Europa-afdeling op het
Amerikaanse ministerie van
buitenlandse zaken is een
doorgewinterde onderhande
laar. Nadat hij de Amerikaanse
president Lyndon Johnson in de
jaren zestig had geadviseerd
over Vietnam, werd hij in 1968
opgenomen in de staf van de
Amerikaanse delegatie die in
Parijs sprak met de Vietname-
zen over het beëindigen van de
oorlog. Gesprekken die toen
overigens niks opleverden.
Holbrooke was al eerder on
derminister onder president
Carter. Van 1977 tot 1981 be
kleedde hij die post, zij het met
de portefeuille Oost-Azië en het
Stille-Zuidzeegebied. Toen de
Republikein Reagan aan de
macht kwam, ging hij het za
kenleven in. Hij werd directeur-
generaal van Lehman Brothers,
een van de belangrijkste inves
teringsbanken in New York, en
maakte in korte tijd fortuin.
Richard Holbrooke.
Holbrooke was in die tijd bo
vendien een veel gevraagd poli
tiek commentator en raadgever.
Hij werd alom geprezen om zijn
intelligente en heldere analyses.
Het wekte daarom niet echt
verbazing dat de onervaren
Clinton Holbrooke opnam in
zijn verkiezingsstaf. Zoals in de
VS gebruikelijk werd hij daar
voor ruimschoots beloond: in
1993 benoemde Clinton hem
tot ambassadeur in Duitsland.
Een functie die hij slechts tien
maanden zou bekleden omdat
Clinton hem in Washington no
dig had om zijn zwakke buiten
landse staf te versterken.
Holbrooke, op zijn 31ste al
hoofdredacteur van het blad
Foreign Policy, staat bekend als
een man die geen blad voor de
mond neemt. „Hij kan koppig
en irritant zijn", aldus een wes
terse diplomaat in Washington.
Holbrooke, een rasechte New-
yorker, wordt echter ook geken
schetst als 'joviaal en een le
vensgenieter'.
Zijn openhartigheid, niet al
tijd passend in het diplomatieke
wereldje, is in de VS zelf niet gé-
heel onomstreden. Met sommi
ge ambtenaren op zijn departé-
ment verkeert hij in staat van
oorlog nadat hij in onverbloem
de termen de bureaucratie had
gehekeld. „Hij weegt zijn woon
den niet op een goudschaaltje",
aldus een goed ingewijde bron.
De onderminister behoort iQt
die Amerikanen die vinden dat
hun land als grootmacht een
bijzondere verantwoordelijk
heid heeft. Tot zijn helden be
horen mannen als Harw
Truman en George Marshall.
Zonder schroom zegt hij dan
ook dat Amerika dé leider van
het Westen moet blijven. Euro
pa, zo is zijn stellige overtui
ging, is daartoe zelf niet in staal.
I lolbrooke heeft het bewijs
daartoe zelf geleverd. Daar waér
de Europeanen Owen, Stoltert-
berg en Bildt jammerlijk faaj-
den, slaagde de Amerikaan.
DEN HAAG» GERARD CHEL
nie Mills, eén Nieuwzeelandse
leidster van de Greenpeace-
campagne tegen de kernproe
ven, Philippe Pupuka van de Sa
lomonseilanden, Derek Nicols
uit Nieuw-Zeeland en Peter
Schwartz, de kapitein van het
protestschip MV Greenpeace.
Mills zou een vliegtuig naar
Schiphol hebben genomen.
Chirac heeft gisteren toege
stemd in een missie van de Eu
ropese Unie om de veiligheid te
controleren van de ondergrond
se kernproeven bij het atol
Mururoa in de Stille Oceaan.
Greenpeace Nederland is zeer
teleurgesteld over de manier
waarop de Nederlandse rege
ring heeft gereageerd op de en
tering van twee Greenpeace-
schepen door de Franse marine.
Directeur Geert Drieman vindt
het 'raar dat Den Haag zelfs
geen minimumsignaal heeft af
gegeven. Nederland had direct
moeten reageren'.
PEKING-HUAIROU ANP-Rtr-DPA-AFP
In Huairou, op enkele tientallen kilometers van
de Chinese hoofdstad Peking, is gisteren het fo
rum van niet-gouvernementele organisaties
(NGO's) geëindigd dat werd gehouden in de
marge van de VN-Vrouwenconferentie. On
danks de inmenging door de Chinese autoritei
ten beschouwt voorzitter Supatra Masdit het
tiendaagse forum als succes.
„De communicatie tussen verschillende cul
turen was op dit forum vaak een uitdaging. En
die zijn we meestal met succes aangegaan", al
dus de Thaise parlementariër tijdens de afslui
tende persconferentie. Het forum was met
30.000 deelneemsters uit 150 landen de groot
ste bijeenkomst van vrouwelijke activisten die
ooit is gehouden.
Met name vluchtelingen uit Tibet, een poli
tiek omstreden deel van China, en lesbiennes
klaagden er tijdens het vrouwenforum over dat
ze werden gehinderd door de Chinese autori
teiten. Agenten van de veiligheidsdienst door
zochten hotelkamers en persoonlijke eigen
dommen van de Tibetaansen. Ook fotografeer
den zij de activiteitentent van de lesbiennes op
het forumterrein en ontvreemdden zij folders
in de Chinese taal.
Tijdens zijn toespraak tot de officiële VN-
Vrouwenconferentie in Peking benadrukte de
Nederlandse minister Melkert van emancipa
tiebeleid gisteren dat het nu de taak is voor
mannen om te emanciperen. Het leverde hem
veel applaus op. Zijn toespraak oogstte lof, om
dat hij onderwerpen die in Nederland gewoon
zijn op de conferentie bij naam noemde. In
veel landen is het bijzonder dat een minister
het heeft over seksuele rechten van vrouwen,
de rol van mannen en campagnes als 'Als een
vrouw nee zegt, bedoelt ze nee'.
„Op deze conferentie gaat het niet alleen
over rechten van vrouwen, het gaat ook over de
verantwoordelijkheid van mannen. Over de rol'
van moeders is al uitgebreid gediscussieerd, nu
is het de hoogste tijd dat we de rol van vaders
moderniseren", aldus Melkert.
Hij kreeg ook de handen op elkaar toen hij
het had over hoe belangrijk een eerlijke verde
ling tussen mannen en vrouwen van betaald en
onbetaald werk is voor de emancipatie. „Vrou-
wen moeten de mogelijkheid hebben tot eco-
nomische zelfstandigheid. Werkgelegenheid
voor vrouwen is niet alleen een zaak van gelijk
heid. Het is een sociale noodzakelijkheid en
een investering in de ontwikkeling van nationa
le economieën", aldus de minister.
Hij hoopt dat in het slotdocument van de.
VN-Vrouwenconferentie goede paragrafen ko-
men over het recht van vrouwen op hun eigen
seksualiteit, het kiezen van een eigen partner,
en reproductieve rechten. Dit is alles wat met
vruchtbaarheid te maken heeft, zoals het vol
doende aanwezig zijn van voorbehoedmidde-
len en goede medische zorg voor moeder en
kind. Deze onderwerpen heeft Nederland inge-
bracht in het voorlopige slotdocument. De ko-
mende weken zal hier veel over worden gespro
ken, omdat hierover allerminst overeenstem
ming is tussen de landen.
De algemene vergadering van de vrouwen-
conferentie is gisteren korte tijd onderbroken
toen een groep lesbiennes aan de balustrade
van een balkon een spandoek bevestigde met
de tekst: Lesbische rechten zijn mensenrech
ten. Binnen een minuut verwijderde VN-bewa
kingspersoneel de ongeveer twintig lesbiennes
en het paarse spandoek van het balkon. Een ca-
ijneraploeg uit Hong Kong, die het incident had
gefilmd, werd aangehouden en pas na een uur
weer vrijgelaten. De homoseksuele vrouwen ei
sen meer rechten van de conferentie.
