LEIDATO
Bed in de vorm van een Jeep
Rus moet verdraagzaamheid worden bijgebracht
Leiden
De eersten
op de beurs
Theo Bakker
Menselijk Leiden
Kerk Samenleving
ZATERDAG 9 SEPTEMBER 1995
AG?
CHEF HENNYVAN EGMOND. 071-356414, PLV -CHEF HANS KOENEKOOP.
DE DEELNEMER
LEIDEN «RUDOLF KLEUN
De kassa was nog niet eens echt
geopend toen zich even na half
een gistermiddag de eerste Lei-
dato-bezoekers aan de poort
van de Groenoordhallen meld
den. Vooraan het rijtje het echt
paar Langeslag-Van Leeuwen
uit De Zilk dat door directeur
André de Jong van de Groen
oordhallen persoonlijk welkom
wordt geheten. Hij overhandigt
de eerste beursbezoekers een
plant en loodst ze mee naar het
restaurant voor een kop koffie.
De heer en mevrouw Lange-
slag laten de belangstelling blij
verrast over zich heen komen.
„We hadden hier helemaal niet
op gerekend. We zijn op zieken
bezoek geweest en wilden aan
sluitend naar de Leidato. We
zijn uiteindelijk toch al in de
buurt." De eerste betalende be
zoekers van de Leidato zijn de
Langeslaggen overigens niet.
Niet alleen niet omdat ze als
eerste bezoekers hun kaartje
hoe dan ook vand e organisatie
hadden gekregen, maar vooral
omdat ze 65-plussers zijn. „We
wilden wel betalen, maar 65-
plussers mogen 's middags gra
tis naar binnen. Dat was vorig
jaar ook zo."
Een speciaal doel voor het be
zoek aan de huishoudbeurs
heeft het echtpaar niet. „Nu, ja
ik heb gezegd dat ik voor mijn
dochter naar babywol zou kij
ken, daar is de Leidato een goe
de plek voor." En wijzend op de
motregen buiten zegt mevrouw
Langeslag: „En het is nu natuur
lijk lekker weer om hier naar toe
te gaan."
Leidato klaar voor het publiek
LEIDEN AD VAN KAAM
Drie uur voor de officieuze ope
ning van de 34ste Leidato Huis
houdbeurs heerst er een wel
haast serene rust in de Groen
oordhallen en de aanpalende
tenten die daar speciaal voor de
gelegenheid zijn neergezet. Een
enkele standbouwer haalt nog
haastig de witkwast over de
dunne scheidingswand, een an
der bevestigt met een nietma
chine een laatste poster aan een
pilaar. Van hectische toestan
den, waar in het verleden zo
vlak voor de opening nog wel
eens sprake was, is ditmaal he
lemaal niets te merken. Alles ligt
keurig op schema; de beurs is
klaar voor zijn publiek.
Nee, neem dan vorig jaar. Pa
niek is in dil verband misschien
niet het juiste wocfrd, maar
dicht er tegenaan zat het toen
wel. Waar bleef die vloerbedek
king nou, zo kunnen we niet
vooruit, luidde toen de algeme
ne klacht. Die pas verstomde
toen op het allerlaatste moment
de tegels arriveerden en de bou
wers, soms tussen het inmid
dels binnengestroomde publiek
door, de laatste hand aan hun
stands konden leggen. „Daar
hebben we wel van geleerd",
zegt Jan van der Klugt jr. nu, die
namens de organisatie een oog
je in het zeil houdt. „Zoals je
ziet ligt alles nu ruimschoots
binnen de tijd op z'n plaats."
Hij maakt een redelijk ont
spannen indruk, zegt ook nau
welijks problemen te zijn tegen
gekomen bij het opbouwen van
de najaarsbeurs. „Op een alcke-
fietje met een standhouder na
die wat vloerbedekJdng bij zijn
buurman had 'geleend' en een
balie van een ander die niet op
tijd was gekomen, liep het ver
der op rolletjes. Ik maak me ook
niet meer zo snel zenuwachtig.
Tuurlijk heb je er mensen bij
die zelf hun spullen zijn verge
ten en dan proberen of jij niet
wat voor ze kunt regelen. Voor
zover dat in mijn vermogen ligt,
kijk ik wat ik kan doen. Lukt dat
niet meteen, dan regelen ze het
zelf maar."
Hoewel inrichting en pro
gramma niet zo gek veel ver
schillen van recente afleverin
gen - de vaste bezoeker weet
In tal van stands op de Leidato zijn auto's te vinden. Deze glanzende Rolls Royce is een van de blikvangers.
FOTO'S HIELCO KUIPERS
onderhand de weg, al krijgt die
bij wijze van service ditmaal
een plattegrond mee - vallen
toch een paar dingen op. Op
een huishoudbeurs als deze ver
wacht je niet meteen auto's aan
te treffen. Welaan, dit jaar zijn
er maar liefst vier te bewonde
ren. Waarbij vooral de glanzen
de Rolls Royce in de 'bruidss
uite van Emmy' een blikvanger
van de eerste orde is. Niet min
der opvallend trouwens is de
racewagen, een Formule Ren
ault, van Happy Service. In wel
ke stand je dan ook een VIP-dag
op Zandvoort kunt winnen. De
jeugdige bezoeker tenslotte zal
zich vergapen aan een bed in de
vorm van een Jeep. Ook al ge
zien de prijs, zou dit wel eens
'de auto van het jaar' kunnen
worden.
Tussen de bedrijven door is
Andre de Jong, de directeur van
de Groenoordhallen, alweer
met hele andere zaken bezig.
„Dit staat", wijst hij vanaf het
balkon over de tent, „daar heb
ik verder geen omkijken naar.
Mijn voornaamste zorg is de
veemarkt. Die zal, net als vroe
ger op de Beestenmarkt, vanwe
ge de Leidato voor een goed
deel buiten plaatshebben. Er
komt een looppad met plastic,
zodat de boeren langs de stands
naar de bank en het restaurant
kunnen. Verder hebben we een
tent gebouwd waar we 2000
nuchtere kalveren in kwijt kun
nen. Ik hoop niet dat ze er meer
aanvoeren, want dan lopen die
beesten straks tussen de de wa
terbedden en koelkasten. Dat
lijkt me nu niet zo'n geschikte
combinatie. Misschien wel aar
dig is dat zondagnacht tussen
drie en vier uur hier de Nightri-
der komt. Dat is die voormalige
Miss Universe uit Leiden, Irene
van der Laar. Doet tegenwoor
dig een tv-programma."
Een week na de Leidato zit
zijn zaak opnieuw tot de nok vol
als Beestenspul zijn tenten in de
Groenoordhallen opslaat. „Dat
belooft weer gekker te worden
dan in vorige jaren het geval
was. Het lijkt wel of de mensen
steeds exotischer dieren in huis
halen. Het programma is trou
wens overvol dit jaar. Want we
hebben ook nog een snuffel-
beurs, een computerbeurs en
zelfs een homo-beurs, compleet
met volleybaltoernooi en al.
Maar is dit maar eens afwer
ken."
.•k;
irwi
Wil!
Al in de hal van mijn slaap-
fabriek te New York schiet
me een meisje aan. 'Ik heb
honger, meneer. Geef me
geld.' Ik heb net een koffie
van zes gulden genuttigd en
wil de uitgaven niet direct te
hoog lapen oplopen, dus
geef haar een gulden.
Veertig straten 'uptown' wil
ik lopen, maar ik zal nooit
zover komen. Want voorge
nomen heb ik me nu eens
goed stil te staan bij alles. Je
kunt wel schrijven dat ner
gens sterker dan in de 'Big
Apple' duidelijk wordt hoe
zeer de mens de weg kwijt
is. Maar waar zie, hoor, ruik,
voel je dat dan aan af?
De zon brandt. Voor me
loopt een dikke negerin met
een reusachtig wiebelach-
terste. Een jonge, manke
jongen, mager als een lat en
voortdurend schuddend
met zijn hoofd, loopt tegen
haar op. Zij scheldt, hij
scheldt. Zelf loop ik over de
roosters van de onder
grondse waaruit hete stank
mijn benen schroeit. Op
straat zitten de gele taxi
wrakken elkaar claxonerend
achterna. Jongens op rol
lerskates cirkelen er met
doodsverachtingtussen-
door. Schuin voor me steekt
een man, der dagen zat,
zonder op of om te kijken
over en blijft bij genade, of
bij ongenade, wat moet je
zeggen, gespaard.
In de etalages trekken stro-
boscopische lichteffecten de
aandacht. Een kale, blanke
puber met getatoueerde ar
men deelt folders uit. Voor
me loopt een Mike Tyson,
boven ons cirkelt een heli
kopter, een brandweerwa
gen baant zich met een or
kaan aan lawaai een weg en
een blanke, bejaarde vrouw
voor me kijkt omhoog en
schreeuwt. Tegen de muur
van een winkel waar ze
schoenen met diamanten in
de zolen verkopen, ligt een
vervuilde. Van een passant
die over hem struikelt,
krijgt-ie een schop. Schuin
naast hem hangt een bord
met 'Psychic Adviser, 10$
Psychic Readings.' Op straat
passeert een wagen met
'Jordache makes great
things happen.' Maar de
verloren man kijkt er apa
thisch naar. Zelfs de intel
lectueel met op zijn rug 'je
bent niet wat je bezit' vliegt-
ie niet aan.
Bijna loop ik een tandeloze
vrouw ondersteboven die
zomaar ophoudt met lopen.
Even verder kijk ik om, nog
steeds staat ze daar als ver
steend, hoofd naar de
grond, mompelend in zich
zelf. Dan trekt een overdosis
aan sirenes de aandacht.
Een koffieshop is afgezet.
Binnen houdt een wanhopi
ge het personeel onder
schot. De meeste mensen
lopen gewoon door. De dag
is op zijn heetst, een walm
hamburgerlucht verstikt,
neonreclames knallen op
het netvlies, onder me hoor
ik de 'subway' denderen en
dan plotseling is deze mar-
telstad, die ik aanbid, me te
veel. Als een vogel zou ik
weg willen vliegen, maar ik
ben ingesloten in een kooi
van vijftig, zestig verdiepin-
dA
gen hoge gebouwen. Ba
nauwd, teveel, terug. I
ik mijn kamerdeur dichl
hoor slaan wijkt het k
zweet.
Ik doe het gordijn dicht
pak de telefoon. 'Hallo,
Meindert.Vroeger werl
Meindert voor deze kra IS1
Maar hij bleef niet zitte ter
waar-ie zat en verroerdike
zich. Naar New York, al
correspondent. Meindt
een goeie kerel. 'Ben jij
nooit eenzaam, Meinde scl
Is het jou soms ook niet itel
veel? Als je denkt aan Le11
den, waaraan denk je d; yj
Verlang je nooit terug?'
'Ik weet dat ik terug ga,
daarom verdraag ik het
wel. In New York blijf je
tijd alleen. Iedereen blij ÜS
hier alleen, lijkt het wel.
Niks in deze stad is mee g
menselijke maat. De gel ï.l
wen, het verkeer, het ge! 'el
de stank, alles. Leiden is 1
menselijk. Maar heb je
soms zin om morgenavij
ergens te gaan eten.' L
Ik kan er weer tegen. AlsL
me een uurtje later weeijl
mijn hol waag, stop ik in
mijn kontzak mijn ticketn
Het is inmiddels laat opV1
avond en op de hoek van
een verlaten zijstraat, wep
van het geraas, staat eenL
gerin tegen een lantaarnijl
bedelbekertje in de hands
Niet eens meer de puf oir1
geld te vragen. Wie ben jt
Wat rest jou nog? Waaroifr
heb jij niet een ticket datjl
terug kan brengen naar»
stad die nog 'menselijkvf
REDACTIE DICK VAN DER PLAS, 0?
Vladimir Fedorov signaleert gebrek aan religieuze kennis
O
Het meest dringende
probleem van Rus
land op dit moment
is gebrek aan religieuze kennis,
vindt aartspriester Vladimir Fe
dorov uit St. Petersburg. „Als
het een goed opgeleid priester
niet lukt om de zaken goed te
onderscheiden, wat kan men
dan van niet opgeleide leken
verwachten", verzucht Fedorov.
De aartspriester is directeur
van het Russisch Instituut voor
Geesteswetenschappen, dat
zich beijvert om wat te doen
aan het gebrek aan religieuze
vorming van de gemiddelde or
thodoxe geestelijke, maar ook
van Russische ambtenaren en
andere beleidsmakers. Fedorov
geeft van zijn zorgen blijk in
Flash, het tijdschrift van de or
ganisatie Kerk in Nood/Oost-
priesterhulp, dat dit keer geheel
gewijd is aan de Russisch-Or-
thodoxe Kerk.
Met collega's is Fedorov het
van harte eens dat Rusland aan
moreel verval onderhevig is.
Ook hij constateert een 'ideolo
gisch vacuüm' en het gebrek
aan een ideologische basis is
voor jongeren volgens hem 'ka-
tastrofaal'. „Bij hen is er sprake
van een moreel verval zonder
weerga." Hoe hij de Russische
samenleving wil typeren? „Deze
maatschappij is vandaag de dag
orthodox noch religieus te noe
men. Zij lijkt overwegend hei
dens te zijn. Er heeft een onge
kende opbloei van bijgeloof
plaats. Quasi-religieuze groepen
en magiërs verschijnen op het
toneel."
Patriotten
Maar kennis alleen, hoe belang
rijk ook, is niet voldoende, reali
seert hij zich. De nieuwe kerken
en groeperingen zijn ook popu
lair omdat ze warmte en liefde
uitstralen. In veel orthodoxe ge
meenten is nauwelijks sprake
van echte gemeenschappen.
Nationale en religieuze ideo-
Rusland en de ruim duizend jaar oude
Russisch-Orthodoxe Kerk zijn altijd nauw
verbonden geweest. Nu het slecht gaat met
Rusland, gaat het ook beroerd met de oude
kerk. Velen keren de kerk de rug toe, of
verruilen haar voor uit het Westen afkomstige
kerken en groepen. Veel orthodoxe geestelijken
reageren daar uiterst bedenkelijk op. Ze stellen
zich nationalistisch op en zien perestroika en
de gevolgen daarvan als een komplot van
zionisten en vrijmetselaars.
logieën hebben een enorme
functie, meent Fedorov. Al of
niet gewapende conflicten in de
samenleving kunnen door ideo
logieën worden beteugeld. Het
is zijn overtuiging dat tijdens de
'putsch' van 1993 de Russisch-
Orthodoxe Kerk een
„vredestichtende rol" heeft ge
speeld. Maar al binnen een paar
maanden, zo geeft hij toe, bleek
de sympathie van veel ortho
doxe priesters voor de extreem-
nationalistische ideeën van de
oppositie.
Zo viel in het kerkblad Zavtra
(Morgen) dat in St. Petersburg
verschijnt, in maart 1994 een
warm pleidooi te lezen voor de
genen die gepoogd hadden de
president ten val te brengen. De
aartspriester constateert tot zijn
treurnis ook dat „velen het als
een feit zien dat de patriotten
door de Russisch-Orthodoxe
Kerk worden gesteund".
Een andere indicatie voor Fe
dorov dat het niet best gesteld is
met het kerkelijke kader, is het
gebrek aan oecumenisch den
ken. Zo is de relatie met de
Rooms-Katholieke Kerk nog al
tijd niet geweldig. Veel ortho
doxe geestelijken verwijten het
Vaticaan ziek, schuldig te maken
aan 'zieltjeswinnerij' in een
vanouds orthodox gebied.
Maar, zegt Fedorov, een een
voudig rekensommetje leert dat
Rome 'nog heel wat Russen
moet bekeren om weer op het
oude zielental van voor de revo
lutie van 1917 te komen.
Hij ziet zelfs een anti-bewe
ging. Zo is onlangs de anti-ka
tholieke catechismus van 1914
heruitgegeven. Hoe onredelijk
de kritiek op de RK Kerk is,
blijkt volgens Fedorov uit die
catechismus. Enerzijds, zo legt
hij uit, wordt rooms-katholie-
ken verweten dat zij in hun li
turgie gebruik maken van een
taal, die onbegrijpelijk is voor
degenen die de gebeden uit
spreken. Maar een poging om
een Russische uitgave van de li
turgie in een gemeente in Mos
kou in te voeren, werd weer ge
hekeld als een goedkope poging
om succes te boeken.
Fedorov ziet het fundamenta
lisme, dat kan groeien door het
gebrek aan kennis bij velen, als
grote boosdoener. „Fundamen
talisme staat heel vaak voor na
tionalisme en de jacht op de
'vijanden van het Heilige Rus
land'. Fundamentalisme beli
chaamt ook het nie'. accepteren
-.Al uvL
In veel orthodoxe gemeenten is nauwelijks sprake van echte gemeenschappen.
van vernieuwing en het afwij
zen van oecumenische arbeid."
Hij geeft nog een voorbeeldje
hoe slecht het met de geestelij
ke bagage van de gemiddelde
priester is gesteld: „Twee jaar
geleden stelde een priester uil
Moskou voor de televisie aan
kinderen de vraag: lieve kinde
ren, weten jullie waarom wij
tien vingers hebben? Omdat on
ze Heer ons tien geboden heeft
gegeven." „Wat veel mensen als
orthodox zien, is vaak niet meer
dan een vorm van bijgeloof',
stelt Fedorov vast. „Veel men
sen bewegen zich ergens tussen
onnozelheid en dwaaleer, maar
zullen altijd beweren orthodox
te zijn."
De RK Kerk heeft sinds het
roemruchte Tweede Vaticaanse
Concilie van de jaren zestig een
vernieuwing doorgemaakt.
„Jammer genoeg is het binnen
de Russisch-Orthodoxe Kerk tot
op heden niet gekomen tot zo'n
concilie", aldus Fedorov. In af
wachting daarvan moeten vol
gens hem binnen de kerk alle
zeilen worden bijgezet om de
opleiding van priesters, maar
ook van leraren te verbeteren.
Op dit moment wordt volgens
hem op geen enkele staatsin
stelling het vak kerkgeschiede
nis of theologie onderwezen.
Door dit „religieus analfabe
tisme" is volgens hem het suc
ces van nieuwe religieuze bewe
gingen te verklaren. „Het succes
van de nieuwe religieuze bewe
gingen zou niet alleen de ker
ken moeten alarmeren, maar de
hele maatschappij. Een demo
cratische samenleving zou be
wegingen die een totalitair den
ken prediken, niet moeten aan
moedigen." Fedorov vreest dat
de stroom westerse valuta die
via de nieuwe groeperingen het
land binnenkomt, er mede voor
zorgt dat de overheid niet snel
zal optreden.
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 7 maart 1860)
KANTOOR
Rooseveltstraat82 071-356356
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-128030
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging:
Ma. t/m/vr.18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-128030
DIRECTIE
B. M. Essenberg,
G. P. Arnold (adjunct), J. Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majopr, F. Nypels,
H. G. van der Post (adjunct)
PUBUC RELATIONS
W.H.C.M. Steverink 071 -356356
OMBUDSMAN
R.D.Paauw 071-356215
Tel. dag. 9.30 -11.30 uur of per post.
REDACTIE
G.J. Visser, chef redactie nieuwsdienst/kunst
H.W. van Egmond, chef red. Groot Leiden
A.J.B.M. Brandenburg, chef eindredactie regio
F. Blok, chef eindredactie algemeen
W.F. Wegman, chef red. Duin- en Bollenstreek
W. Spierdijk, chef sportredactie
J. Preenen, chef binnen-, buitenland, eco
Redactie:
Hoofdredactie:
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 1?
071
ABONNEMENTEN
bij vooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per maand (autom. betaling)
per kwartaal (acceptgiro)
per kwartaal (autom. betaling)
per jaar (acceptgiro)
per jaar (autom. betaling)
VERZENDING PER POST
per kwartaal (NL)
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETTES
Voor mensen die moeilijk lezen, sl
hebben of blind zijn (of een anderei
"dicap hebben), is een samenvatting
regionale nieuws uit het Leidsch Dag
geluidscassette beschikbaar Voor int
08860-82345 (Centrum voor Gespro
U I Z E
Z I E K E N H
ONGEVALLENDIENST
Academisch Ziekenhuis vanaf zaterdag 13.00 t/m dinsdag 13.00 eni
woensdag 13.00 t/m vrijdag 13.00, woensdag 13.00 uur (Diaconessei
en dagelijks St.Elisabeth Ziekenhuis.
BEZOEKUREN
DIACONESSENHUIS
(tel. 071-178178): dagelijks 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45 uur.
Kraam- en zwangerenafdeling: buiten de gewone bezoektijden, vooi
ners bovendien van 10.30 -11.15 uur en van 19.45 - 21.00 uur
Special Care Unit: 10.30-11.00 uur, 15.00- 15.30 uur en 19.00-19.30ii
na overleg met de dienstdoende verpleegkundige.
Kinderafdeling: 10.30-19.00 uur, na overleg met de dienstdoendi
pleegkundige.
Jongerenafdeling: 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45 uur.
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging St. Elisabeth
(tel. 071-454545): dagelijks 14.00-15.00 uur en 18.30-19.30 uur, klasi
II daarnaast ook 1115—12.00 uur.
Kraamafdeling: 14.30-15.30 uur en 18.30-19.30 uur (voor vaders tot
uur).
Kinderafdeling: 14.30-19.00 uur (voor ouders de gehele dag).
Afdeling hartbewaking (CCU)en intensive care (IC): 14.00-14.30 u
18.30-19.00 uur.
Spoedeisende hulp: dag en nacht geopend
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging Rijnoord
(tel. 01720-63131): dagelijks 14.00-15.00 uur en 18.30-19.30 uur, kl
en II daarnaast ook 11.15-12.00 uur.
Geen spoedeisende hulp meer mogelijk
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
(tel. 071-269111): alle patiënten (behalve kinderen) 14.15-15.00 ui
18.30-19.30 uur.
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde 18.15-19.00 uur, 19.00-20.00 U
leen Partners/echtgenoten met kinderen.
Voor zwangeren: zaterdag en zondag van 10.00 tot 11.00 uur, uitslii
voor partners/echtgenoten en eigen kinderen.
Kinderafdelingen: voor ouders van opgenomen kinderen is er een ruin
zoek mogelijkheid in overleg met de hoofdverpleegkundige.
Voor andere bezoekers gelden de volgende tijden: keel-, neus- en ooi
kunde en neurologie: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30 uur; oogheelkun
heelkunde 14.15-15.00 uur en 18.30-19.00 uur.
Kinderkliniek: zalen voor peuters, kleuters en grote kinderen: 15.15-
uur; babyzaal en boxenafdeling: volgens afspraak.
