Programma Monumentendag
3DAG 7 SEPTEMBER 1995
k-Hurgronjehuis, Rapenburg 61 in Leiden, is een fraai voorbeeld van achttiende-eeuw
en interieurkunst. De voorgevel dateert uit 1701Het interieur werd grotendels vorm-
1764. De grote voorzaal op de begane grond heeft een schitterende schoorsteenpar-
jerd in rococostijl, een rijke variatie op de barok. Het 'witje', een schildering die een
wwerk lijkt te zijn, boven de schoorsteen werd in 1937 geschilderd door jonkvrouw M.
Snouck Hurgronje, een beroemd hoogleraar Arabisch aan de Leidse universiteit, was de
woner van het pand. Momenteel is het pand in gebruik door het Leids universiteits-
foto pr
1.51
1 motto 'Monumenten Mensenwerk' worden
iwen opengesteld, waarvan een groot aantal
het jaar niet of nauwelijks te bezoeken
boekje met een wandelroute en uitgebreide
igop de verschillende monumenten is gra-
gbaar bij de VW, het Stadhuis, het Stads-
de openbare bibliotheek. In dit boekje
mensen 'achter' de monumenten (de ar-
S, opdrachtgevers en de diverse ambachts-
«ciale aandacht.
ijzonder is de openstelling van de Kerk-
kamer van de Pieterskerk aan het Pieters-
Het pas gerestaureerde beschilderde pla-
goudleerbehang, de grote hoeveelheden
len het fraaie houtsnijwerk geven een in-
kend beeld van 17e en 18e eeuwse vak-
idere bijzondere gebouwen van deze Open
etal ntendag in Leiden zijn het Trianon Theater
reestraat 31 en de tuinzalen van Nieuw-
Hooigracht 39.
stadhuis, Breestraat 94, zijn bodemschat-
Leidse binnenstad te bewonderen, die tij-
Citr [ravingen in 1994 en 1995 zijn aangetrof-
ins geven wethouders en raadsleden uitleg
>aar gebouw.
Irijfsverzamelgebouw
'V/Drukkerijmuseum, Middelstegracht 87 en
iden aan de Breestraat 119 en Rapenburg
lonstreren ambachtslieden hun vaardighe-
begraafplaats Groenesteeg onthult burge-
'Goekoopom 11.30 uur een kunstwerk. In
ran de begraafplaats is een tentoonstelling
raven van Groenesteeg en hun geschiede-
t Brouchovenhofje aan de Papengracht 16,
|nbachts-en Baljuwhuis, Voorstraat 12-14,
traal informatiepunt gevestigd. Hier kan
r informatie over de activiteiten en de
Routebeschrijvingen worden verkregen. Ook
fde gratis toegangsbewijzen voor het klooster
n de voormalige zilverfabriek (nu Mexx) af
i Monumentendag in Voorschoten heeft
Ina 'Kerken en klooster'. In de Dorpskerk aan
mplein 2, de H. Laurentiuskerk, hetZitman-
i de Laan van Langenhorst 1 en de gerefor-
:rk aan de Schoolstraat 2 zijn tentoonstel-
IjfDaarnaast heeft in de Dorpskerk en de gere
ilde kerk respectievelijk van 10.45-11.15 uur
15-12.15 uur een optreden van het klarinet-
tmble Lignum onder leiding van Nico
i hand van een boekje kan van 14-17 uur
hdeling door het park van klooster Bijdorp,
pek Veurseweg 3, worden gemaakt, tevens is
gelijk om deel te nemen aan een rondleiding
lOude Zaal en de Kapel van het klooster Al-
egang met een gratis toegangsbewijs.
voormalige zilverfabriek (nu Mexx) aan de
»eg 219 worden om 10, 11 en 12 uur steeds
eidingen voor maximaal 20 personen gehou-
leen toegang met een gratis toegangsbewijs.
Ier zijn de volgende monumenten geopend:
jij Oud Woelwijck aan de Essenlaan 5, Huize
g aan de Leidseweg 557, de Knipmolen
i wegen, de beeldentuin van de openbare
en Woelwijck aan de Woelwijcklaan 11
fe rondwandelingen door de Voorstraat onder
dige leiding bieden de mogelijkheid om dit
olie beschermde dorpsgezicht te bekijken,
en 14 uur vertrek bij Ambachts- en Baljuw-
jenslotte zijn er verschillende wandel- en
(ites uitgezet met als thema's monumenten,
lof boerderijen.
In Wassenaar is een wandel- en fiets
route uitgezet, die langs de monu
menten voert. De monumenten zijn
van 10-16 uur geopend
In raadhuis 'De Paauw', Raadhuis
laan 22, worden van 11-12 uur een
lezing over de tuinarchitectuur van
het park 'De Paauw', een balletpre-
sentatie en een lézing over de ge
schiedenis van 'De Paauw' gehouden.
Muziek door klassiek gitarist Ludwig
Rondón.
In de opengestelde kerken worden
verschillende activiteiten ontplooid
In de Dorpskerk aan het Plein 3 zijn
vanaf 13.30 uur rondleidingen, ten
toonstellingen en muzikale presenta
ties. Om 12, 14en 15.30 uur zijn in
de rk kerk St. Willibrordus aan de
Kerkstraat 77 rondleidingen. Ook
worden in de Goede Herderkerk rond
leidingen gehouden.
Bij korenmolen 'Windlust' staan
tussen 12 en 13 uur jazzmuziek en
een tentoonstelling op het program
ma. In boerderij 'Kerkewoning', Ker-
kehout 103, worden rondleidingen
gehouden.
Het bunkercomplex in de wijk
Rijksdorp, ingang Van der Doeslaan
3, is op 9 en 10 september open Dit
complex van ongeveer 25 bunkers
van verschillend formaat is nog niet
eerder voor het publiek opengesteld,
omdat het in gebruik was bij de lucht
macht In de bunkers wordt recent
werk vertoond van de Wassenaarse
kunstenaar Bas van der Poll
Verder zijn Gang 9/10 en de Was
senaarse Oudheidkamer te bezichti-
het Snouck Hurgronjehuis aan het Rapenburg 61 en
het Academiegebouw aan het Rapenburg 73 worden
rondleidingen gegeven. In de Marekerk aan de Lan
ge Mare 50 zullen verschillende organisten het orgel
bespelen En in de vrijmetselaarsloge La Vertu aan
de Steenschuur 4-6 en het Academiegebouw wor
den tentoonstellingen gehouden.
Verder zijn de volgende gebouwen te bezichtigen:
de Kroonvilla aan de Stationsweg 25, Molen de Valk
aan de 2e Binnenvestgracht, de Stevenshofmolen
aan het fietspad rond de Stevenshof, de Leidse
Schouwburg aan de Oude Vest 43, de Harteburgkerk
aan de Haarlemmerstraat 110, hoek Lange Mare, de
Waag aan de Aalmarkt 21, de Petruskerk aan de
Lammenschansweg tussen 40 en 42, Bibliotheca
Thysiana aan het Rapenburg 25 en het Bonaventu-
racollege aan de Burggravenlaan 2.
Verschillende activiteiten omlijsten de Open Mo
numentendag in Leiden Aanstaande vrijdag om 20
uur wordt in De Lakenhal een lezing door prof. dr.
A.J.J. Mekking over behoud en hergebruik van ker
kelijke monumenten gehouden. Op de dag zelf kun
nen bezoekers van de Open Monumentendag gratis
gebruikmaken van twee motorsloepen, die door de
Leidse grachten varen. De sloepen varen elk half uur
en men kan opstappen bij de Waaghoofdbrug en bij
het Academiegebouw aan het Rapenburg. Daarnaast
zijn het Rapenburgen het Pieterskerkhof autovrij.
Tenslotte vertellen in verschillende monumenten le
den van de Vertelkring Leiden verhalen geïnspireerd
door de geopende monumenten. Het programma
van de Vertelkring is verkrijgbaar bij de geopende
panden. In de Historische haven aan het Kort Galge
water wordt het publiek middels een stand geïnfor
meerd over 'varende' monumenten.
De Petruskerk aan de
Lammenschansweg
in Leiden vormt een
gaaf geheel met d
72 omliggende wo
ningen. Het geheel
verrees in 1935, ont
worpen door de ar
chitect AJ. Krophol
ler. Zijn grondge
dachte over vormge
ving komt in de Pe
truskerk goed tot uit
drukking: vormen
moeten voortvloeien
uit het materiaal en
de bouwconstructie
en het doel van het
gebouw onderstre
pen. Dit heeft geleid
tot een robuuste bui
tenkant met zwaar
vormgegeven details.
archieffoto loek
zuyderduin
Dit jaar is gekozen voor het thema 'Kerken in Alke-
made'. Zes kerken zijn van 9.00 tot 17.00 uur voor
het publiek toegankelijk.
In Oude Wetering zijn de gereformeerde kerk aan
de Kerkstraat 49, de remonstrantse kerk aan de
Kerkstraat 42 en de hervormde kerk aan de Kerk
straat 11 te bezichtigen In deze kerken vinden ver
schillende activiteiten plaats, bijvoorbeeld rondlei
dingen, een tentoonstellingen orgelmuziek. Het mo
numentale orgel in de rk kerk Onze Lieve Vrouwe Ge
boorte aan de Pastoor van der Plaatstraat 17 in Rijp-
wetering wordt van 12.30-13.00 uur en van 16.00-
16 30 uur bespeeld. In de rk kerk St. Bavo aan de
Leidse weg 4 in Oud Ade worden rondleidingen door
vrijwilligers gehouden Tenslotte bespelen in de h
Hervormde kerk aan de Julianalaan 7 op Kaag drie
organisten beurtelings het orgel.
In een boekje, verkrijgbaar bij de deelnemende
kerken en het gemeentehuis en de Openbare Biblio
theek van Roelofarendsveen, iseen fietsroute langs
de zes kerken opgenomen. Speciaal voor de fietsrou
te wordt op 9 september een pontveer ingezet om
fietsers over te zetten van Zevenhuizen naar Kaag
!1U
De Open Monumentendag in Alphen aan den Rijn
heeft dit jaar als thema 'Monumenten in beweging'
De monumentendag valt dit jaar samen met enkele
andere activiteiten rond de opening van de Swaens-
wijkbrug over de Oude Rijn en het feit dat 350 jaar
geleden in Alphen de ondertrouw van Pieter Stuy-
vesant plaatsvond. In de Adventskerk wordt de on
dertrouw om 11.00 uur nagespeeld met ondermeer
100 figuranten waaronder het College van Burge
meester en Wethouders.
Op deze dag is een breed scala aan monumenten
te bezichtigen De herenhuizen aan de Rijnkade 5
en 11, de grafkapel Baron de Smeth achter de Ad
ventkerk, molen De Eendracht aan de Gouwsluisse-
weg, molenviergang Aarlanderveen aan de Achter
middenweg, de Kortsteekterweg en de Kerkvaartse-
weg, de Vrouwgeestermolen, de wipmolen aan de
Steekterweg 31, de Ned. hervormde kerk 'Ouds-
hoornsekerk', de Bonifacius-kerk aan de Para
dijslaan 6. de Adventkerk aan de Julianastraat 69.
boerderij 'Middel-Stee' aan de Kortsteekterweg 44
en boerderij Gnephoek44.
Twee historische sleepboten, waarop het publiek
gratis mag aanmonsteren, varen tussen de Ouds-
hoornse kerk en de Rijkkade heen en weer
De gemeente Jacobswoude heeft vanaf Leimuiden
via Rijnsaterwoude en Woubrugge naar Hoogmade
een fietsroute uitgezet, die langs 44 monumenten,
beeldbepalende panden en enkele historische plek
ken gaat. De route is gedeeltelijk ook met de auto te
volgen. Een aantal van deze monumenten is van
10.00 tot 15.00 uur open voor publiek. In Leimui
den zijn dat de Ned. hervormde Kerk aan de Dorps
straat 49 en de rk kerk St. Jan de Doper aan de Wil
lem v.d. Veldeweg 22-24.
In Rijnsaterwoude zijn de Ned. hervormde Kerk
aan de Herenweg 26 en de 'Dekkermolen' aan de
Herenweg 38 geopend, terwijl in Woubrugge de
Ned. hervormde Kerk aan de Comriekade 6 te be
zichtigen is.
Een viertal molens in Hoogmade zijn open voor
publiek: de 'Vlietmolen' aan de Vlietkade 1, de
'Grosmolen' aan de Doespolderweg 2, de 'Doesmo
len' aan de Doespolderkade en de 'Hoogmadesche
molen' aan het Noordeinde. Verder zijn in Hoogma
de de boerderij/zomerhuis/stal aan de Doespolder
weg en de Ned. hervormde Kerk aan de Vissersweg
la te bezichtigen.
In de Oude Kerk aan de Boulevard zijn verschillende
activiteiten: naast rondleidingen en een expositie
over de restauratie van de kerk, bespeelt tussen 11
en 12 uur beiaardier M van Kmjf het carillon. Vlak
bij de Oude Kerk bevindt zich het Kerkhaventje met
twee exposities. En even verder staat de Vuurbaak,
waar men op 30 meter hoogte van het uitzicht kan
genieten. In de Nieuwe Kerk is een foto-expositie en
kan het Van den Heuvel-orgel worden bezichtigd.
Onder leiding van de organist J. van Rijn kan het or
gel worden bespeeld.
Verder zijn het rustieke Andreashofje, de Schip-
persdam, de Vredeskerk met het beroemde Batzor-
gel en het gemeentehuis te bezichtigen.
De grafkapel van de familie Theodorus Baron de Smeth, achter de Ad
ventkerk in Alphen aan den Rijn, werd in 1773 gebouwd. Het gebouw
tje toont een degelijke allure: een gestucadoord koepelgewelf en zes
pilasters. Na het overlijden van bankier Theodorus de Smeth kwam de
familie met de kerkmeesters overeen, dat er aan de kerk een grafkapel
gebouwd mocht worden. De kapel zou altijd als begraafplaaats voor de
familie De Smeth dienen, ook als de familie niet langer Heer van Alphen
en Rietveld zou zijn. foto ben de bruyn
In de Dorpskerk aan de Kerklaan bespeelt A. Vooys, in samenspel
met een trompetist, J. van Rijn en P. Kuijt het orgel. Verder zorgt
een kamerkoortje voor een muzikale opluistering en is een exposi
tie van ansichtkaarten te bezichtigen In de rk kerk St. Johannes de
Doper aan de Kerkstraat heeft onder meer een unieke expositie
over vaandels van de kerk plaats. Verder is molen De Geregtigheid
te bezichtigen.
De hervormde Dorpskerk herbergt dit
jaar, van 7 tot en met 9 september,
een unieke klokkententoonstelling.
Tijdens deze dagen wordt de tentoon
stelling opgeluisterd met koorzang en
orgelconcerten In de gereformeerde
kerk aan de Julianalaan worden ver
schillende activiteiten voor jong en
oud gehouden In het kerkgebouw
van de NPB, tegenover de gerefor
meerde kerk, worden om 11 en 14
uur dia's over oud-Sassenheim ver
toond en toegelicht. Ook is de Pan-
cratiuskerk tegenover het voormalige
raadhuisgeopend.
In het Sikkens Schildersmuseum
en in het voormalige raadhuis kunnen
jong en oud kennismaken met de ge
schiedenis van het schildersvak. Voor
kinderen tussen de 7 en 11 jaar
wordt er een speurtocht gehouden.
Tenslotte is molen 'De Speelman'
met een expositie over de restauratie
van de molen te bezichtigen.
Het Sikkens Schildersmuseum in Sassenheim herbergt een omvangrijke en rijkge
schakeerde expositie over het schildersvak, historische behangsels en produkten van
het 200 jaar oude merk Sikkens. Het museum is gevestigd in het voormalige ge
meentehuis van Sassenheim. Dit pand is gebouwd in de jaren '20 volgens de archi
tectuur van de Amsterdamsche School. De raadszaal is in de oorspronkelijke staat
bewaard gebleven. foto henk bouwman
Het klooster Bijdorp in Voorschoten heeft een lange geschiedenis. Al in de 16e eeuw was er op de plek van het huidige
klooster aan de Veurseweg een boerenhofstede die later Bijdorp zou gaan heten. De hofstede was oorspronkelijk eigen
dom van ridder Jacob Oem van Wijngaarden. De latere eigenaar, Farensbach, verkocht de hofstede in 1878 aan de con
gregatie van de Heilige Catharina van Siena. Daarbij werd bedongen dat één kamer niet gewijzigd mocht worden. Deze
kamer is ook nu nog in zijn oorspronkelijke staat te bezichtigen. Eind vorige eeuw is de bouw van het huidige klooster be
gonnen. Opvallend is onder andere de neo-gotische kapel uit 1895. foto archieffoto wim dijkman
De gemeentekamer van het Boerhaavehuis, waar al
lerlei historische bodemvondsten zijn bijeenge
bracht, kan worden bezocht. Vrijwilligers geven tus
sen 10 en 16 uur uitleg over Boerhaave, het huis en
de historische tuin. Tevens is slot Teylingen te be
zichtigen.
Een aantal molens is opengesteld Het gaat om de
Zijllaan en Meijpoldermolen, de Kalkpoldermolen,
en de Munnikkenmolen.
In Lisse is een aantal kerken voor het publiek open
gesteld. In de hervormde kerk op het Vierkant zijn
rondleidingen. De Agathakerk kan vanuit de tuin van
de pastorie eens van de andere kant bekeken wor
den. In nieuwbouwwijk Poelpolder isde Nederland
se hervormde Pauluskerk te bezichtigen En het or
gel in de gereformeerde kerk vrijgemaakt aan de
Prinsessestraat wordt door verschillende musici be
speeld Daarnaast zijn de Mariakerk en de parochie
van de hh Engelbewaarders geopend.
Verder zijn Dever, de Zemelpoldermolen, het ou
de station van Lisse en het tentoonstellingsterrein
Keukenhof open voor publiek.
De Witte Kerk in het dorpscentrum en de Hoog-
eveense Molen aan de Leidsevaart zijn open voor
bliek.
In Oegstgeest zijn kasteel Endegeest aan de Ende-
geesterstraatweg 5 en het Groene Kerkje aan de
Haarlemmerstraatweg open voor publiek De Witwa-
termolen in het Irispark zal bij voldoende wind draai-
Een goed beginpunt van een bezoek aan de Rijns-
burgse monumenten is het Museum Genootschap
Oud Rijnsburg aan de Oude Vlietweg 6 Daar is on
der meer een informatieboekje over de opengestelde
monumenten te verkregen Tegenover het museum
staat de Oude hervormde kerk. waar rondleidingen
worden gegeven en bezoekers de toren kunnen be
klimmen. In de Maranatha-kerk in de Hermansstraat
zullen verschillende plaatselijke organisten het orgel
bespelen In het Spinozahuisaan de Spinozalaan en
in molen 'De hoop doet leven' aan de Oegstgeester-
weg zijn deskundigen aanwezig om bezoekers toe
lichting te geven.
«IH'M*IJ
I:IIIJIW«1I1»U
Een viertal monumenten is geopend voor publiek:
het Poldermuseum in Noorden, het Smederijmuse
um aan het Zuideinde, de Hollandsche Leeuw in de
Dorpsstraat en het Reghthuysaan het Reghthuys-
plein. In het Reghthuys is een tentoonstelling van
schilderijen en keramiek te bezichtigen.
li'Wil-lïï'IH
De zilverfabriek oorspronkelijk genaamd 'De Koninklijke Nederlandse Gouden en Zilveren Werken' in Voorschoten werd
in 1858 op het landgoed Berbice gebouwd. Eigenaar J.M. van Kempen verhuisde in die tijd zijn fabriek van Utrecht naar
Voorschoten, onder andere omdat hij veel klanten in de omgeving van Den Haag had. Nadat het bedrijf in Voorschoten de
aktiviteiten beëeindigde werd het pand in 1986 door kledingfirma Mexx aangekocht. Deze verbouwde het pand, waar
door achter de gevel van de zilverfabriek een modern gebouw naar het ontwerp van een Amerikaanse architect verrees.
Een bijzonder detail van het geheel is het toegangshek in Jugendstil. foto henk bouwman
De Grote- of St. Jeroenskerk aan de Voorstraat, het
Noordwijkse centrale informatiepunt tijdens de
Open Monumentendag, is het startpunt van rondlei
dingen langs twee monumentale woonhuizen in en
nabij de Voorstraat en het oude raadhuis aan de
Voorstraat 42 De rondleidingen starten om 11, 12
en 14 uur. Andere activiteiten in de Grote- of St.
Jeroenskerk zijn: vanaf 9.45 uur speelt een strijk
kwartet. om 11.30, 13.30 en 15 uur worden rond
leidingen in de kerk gegeven en een fototentoonstel
ling laat het Noordwijk van toen en nu zien
In Hofstede Restaurant Cleyburgh aan de Heren
weg 225, oorspronkelijk een 17e eeuwse boerderij,
kan een kopje koffie worden gedronken. Aan de
overkant van de weg worden in het bollenbedrijf van
de familie Hoogeveen, rondleidingen gegeven Te
vens worden in de Kapel aan Zee aan de Hoofdstraat
96 en in de Bollenschuur aan de Voorstraat 42 rond
leidingen gehouden
Verder zijn de Vuurtoren aan de Koningin Wilhel-
mina Boulevard, het Kruidenwinkeltje aan de Pické-
straat 46. de Hogewegsemolen aan de Hogeweg. de
rk Jeroenskerk aan de Van Limburg Stirumstraat 24
en de Museumboerderij aan het Jan Kroonsplein 4
te bezichtigen
In Benthuizen is in de hervormde kerk onder meer
een verkoop van tweedehands boeken, waarvan de
opbrengst is bestemd voor het orgelfonds. In oud
heidkamer 'Het Molenhuis' aan de Dorpsstraat 139
is een tentoonstelling met historisch materiaal over
Benthuizen te bezichtigen en wordt in een 'winkel
van Sinkel' ouderwets snoepgoed, kleine presentjes
en dergelijke verkocht. Bij korenmolen 'De Haas'
kan vers gemalen meel gekocht worden.
In Hazerswoude-dorp zijn de hervormde kerk, rk
kerk hh Engelbewaarders en korenmolen 'Nieuw Le
ven' aan de Dorpsstraat 228 te bezichtigen. Ook bij
de molenaar van korenmolen 'Nieuw Leven' kan vers
gemalen meel gekocht worden.
In de hervormde kerk in Koudekerk aan den Rijn
worden de hele dag rondleidingen gegeven en wordt
het orgel bespeeld In de oudheidkamer aan de
Dorpsstraat 55a is een tentoonstelling ingericht over
Koudekerk aan den Rijn in de jaren 1940-1945.
Hier is ook een route- en informatieblad verkrijgbaar
voor een historische wandeling in dit dorp.
Tenslotte is poldermolen 'Rheynenburch' aan de
Van Beethovenlaan 63b in Hazerswoude-Rijndijk
open voor publiek.
