Op zoek naar vrijheid en eigenwaarde Boeken Simone van der Vlugt folgt Thea Beekman op Hendrickje Spoor ontkracht haar eigen thematiek -TERDAG 2 SEPTEMBER 1995 REDACTIE RENEE DE BORST 023-150241 I'Pelgrimsschelp' stelt 'Amulet' in de schaduw ,i JEUGDBOEKEN RECENSIE J CASPER MARKESTEUN one van der Vlugt, De amulet. Uitge- t Lemniscaat, 27,50. Francis Temple, Pelgrimsschelp. Vertaling. Anneke Ko- -g-Corveleijn. Uitgeverij Lemniscaat, 29,50. ik niet wist dat De amulet L jeugdboekendebuut van Si- Dne van der Vlugt was, zou ik zworen hebben dat Thea i^lckman de geestelijke moeder ran was. Mocht Beekman nenkort haar lier aan de wil- hangen dan heeft Lemnis- at de opvolgster al in huis. 8e Êen dapper dertienjarig meis- aanals hoofdpersoon, de zeven- aar jnde eeuw in Duitsland als "Vorische achtergrond, hek- 0 ^verbranding, een strijdbare tvaaldere' vrijbuiter als mentor: et '°!t zijn allemaal ingrediënten e uit een boek van Thea Beck on afkomstig lijken. Zelfs de trij0|l doet denken aan die van de jint ljat^ h odsi >tor van de Nederlandse his- ite"Hsche jeugdroman: 'Nina's e llHofd tolt. Nog nooit heeft ze Tlenmand aan het geloof horen rijfelen. O ja, er zijn ketters ge- )eg op de wereld. Maar die orden verbrand omdat ze een ïdere religie hebben, niet om it ze nergens in geloven.' Om die overeenkomsten is De milet nog niet slecht. Er is, ze- !r voor een debuut, eigenlijk laar weinig mis mee. Simone in der Vlugt schrijft een goed- 1 pend, soepel verhaal over Ni- S S, die sinds haar moeder haar ndje op de brandstapel vond, 'j haar oom en tante woont in ;t Duitse Würzburg. De hek- inprocessen zijn in volle gang. veral vinden vrouwen en kin- ren, soms hele gezinnen, een uwelijke dood. Als ook Nina t lot van haar moeder dreigt ondergaan, wordt ze de stad tgesmokkeld om uitgehuwe- kt te worden aan een oude )er. Dat lot lijkt haar bijna net erg als de dood op de brand-, pel. Nina vlucht, voorziet in haar eigen onderhoud, vlucht weer, verkleedt zich als jongen, ontmoet de oude Max met wie zij lange tijd optrekt en van wie zij veel leert en komt uiteinde lijk bij een groep zigeuners te recht bij wie zij liefderijk ont vangen wordt. Haar terugkeer, na jaren, bij oom en tante, is voor haar een desillusie en de lezer ziet Nina tussen de regels door weer naar de zigeuners gaan. Een prima verhaal kortom voor een debuut. Een beetje jammer voor Si mone van der Vlugt is het daar om dat bij dezelfde uitgever vrijwel gelijktijdig een andere historische jeugdroman uit kwam die De amulet in de scha duw stelt. De Pelgrimsschelp van de Amerikaanse Frances Temple heeft juist die kwalitei ten die bij Van der Vlugt (nog) niet aanwezig zijn. Het gegeven is niet zo bijzonder: de veertien jarige Elenor maakt samen met Thomas, aan wie ze uitgehu- weljkt is, een pelgrimstocht naar Santiago de Compostela. Zo boeten ze voor de zonden die Thomas met andere kruis vaarders uit het dorp heeft be gaan en voor de zonden die de achtergebleven vrouwen in de tussentijd hebben bedreven. Het bijzondere bij Temple is de uitwerking. Zij gaat niet op de hurken, heeft een fabelachtig oog voor detaillering, geeft een schitterende historische teke ning van het eind van de der tiende eeuw, schrijft levensecht en overtuigend en ziet en pas sant kans om in vrijwel elk van de 32 hoofdstukken een mooie gedachte of overpeinzing uit te werken. Elenor en Thomas, die in het begin eigenlijk niets van elkaar willen weten, vatten ge durende de zware tocht een vol strekt overtuigende en oprechte liefde voor elkaar op. Behalve een indrukwekkend historisch verhaal, is De Pelgrimsschelp daarom ook nog eens een lief desverhaal in optima forma. PUZZEL )PGAVE vfRYPTOGRAM lcj .Horizontaal: jjjJl. Fanatiek jager (6); 7. Ge- I gehaakt dier (5); 8. Wat men uit schakelt voor de verkoop (5); 9. Verder minder ver (5); 10. Ge weldig, toch is het bankstel niet de;best! (4); 11. Kleine kinderen te- genover een vogel (6); 12. Aan- qibeeldjes opstapelen (6). OPLOSSING ^Verticaal: ,t 2. Heen en terug voor de naviga tie (5); 3. Frase gevuld met ani- je mo (6); 4. Komt vluchtig op in de Jnjauto (6); 5. Nijdig dier met effect IUJ(4); 6. Pand van een adviseur? m|(8); 10. Met name deze jongen is niet laf (4); 11. In de markt of in jje hand (3). KRUISWOORDRAADSEL I BIAI S TTAWETN I K I E I L I QQQQ Q BDBH QQQ QUU DB □BDBB U B BBB Q B |S|M O E SB I NiN I G BB U 13 3 QQ CJH Q BB □BB aua BBB □□BB B D BBBBBBB Q Roman en vier verhalen van Serge van Duijnhoven BOEKEN RECENSIE niet (roman) De overkant van het geluk (verhalen) Uitgeven) Prometheus 1995 Beiden boeken kosten 29,90 Twee boeken in één jaar: er zijn weinig schrijvers die hem dat na zullen doen. Aan ideeën heeft Serge van Duijnhoven (1970) kennelijk geen gebrek. Twee jaar geleden debuteerde hij als dichter en hij is een van de initi atiefnemers van de Kunstgroep Lage Landen en het tijdboek MillenniuM. Afgelopen voorjaar verscheen zijn roman Dichters dansen niet, onlangs kwam daar de verhalenbundel De overkant en hetgelukbi). De roman kreeg wat werven de woorden mee van A.F.Th, van der Heijden; beiden zijn af komstig uit Brabant en zoals Van der Heijden in zijn eerste romans het onaangepaste stu dentenleven van de jaren ze ventig probeerde weer te geven, zo schetst Van Duijnhoven de Amsterdamse bohème van de jaren negentig. Maar daar houdt de vergelijking dan ook wel mee op. Dichters dansen niet opent programmatisch: 'We waren met een man of tien, twintig. Jonge enthousiastelingen, klei ne ridders en verschoppelingen van de kunst die vonden dat er dingen aan het veranderen wa ren en dat het tijd was voor nieuwe ideeën, een nieuwe groep, een nieuw blad.' Een zin met een hoog Titaantjesgehalte: overmoed blijkt eruit, maar op de loer liggen al de weemoed en het besef dat de tijd ook hier wel raad zal weten met de ziek te die jeugd heet. Van Duijnhovens personages leven vooral 's nachts groots en meeslepend, als muziek, drank en dealers er in slagen de wer kelijkheid te versieren, als er van de een naar de ander gedar teld wordt. Zijn roman eindigt als een verloren geliefde op een grauwe middag in de regen ver ongelukt. De dood staat helemaal cen traal in De overkant en het geluk waarin in vier verhalen gepro beerd wordt een verleden op nieuw te beleven. En op zich is er met een dergelijke thematiek niets mis, zo als er ook niets te gen motieven als jeugd, religie, liefde en dood is. Wat mij echter wel ging ergeren, is de aanwe zigheid van een tamelijk onbe nullige hoofdpersoon. Hij is 'the good guy in a bad world': de an deren (een excentrieke buur man, een radicale missionaris, een zwerversmeisje in New '-Serge D u i j N H Q\£E N oyerkcuit enjietj York en een gedesoriënteerde, wel zeer jonge Amerikaanse moeder) worden geanalyseerd en beoordeeld, de hoofdper soon zelf blijft echter voortdu rend buiten schot. En juist om dat we alles door zijn ogen meemaken, blijft hij een tame lijk grijze muis die mij geen mo ment echt interesseerde. Wat meer durf om de belangrijkste persoon als een raadsel te pre senteren, wat minder niet ter zake doende zijwegen ook, en de verhalen worden onmiddel lijk boeiender. Ook Van Duijnhovens stijl is in deze verhalen veel minder gepassioneerd en dwingend dan in zijn roman. Clichés als: 'De oogjes van Patrick blonken als kleine planeten die zacht be wogen in een vloeibaar, blauw heelal', bla...bla-taal in: 'Het doordringende besef van een fundamenteel onvermogen tot communiceren maakt het on mogelijk dat er ooit zoiets al is het maar een moment ge weest is.' Standaardtaal voor standaardsituaties: literatuur vraagt wat dat betreft wat meer vakmanschap. Of Van Duijnhoven veel te vertellen heeft, ik weet het niet. Zijn hoofdpersonen onder schrijven ongetwijfeld de vol gende opmerking van Veerle uit het tweede verhaal: '...soms is het net of alles een weerspiege ling is van iets wat al bestaat. Alsof alles niet meer dan een schaduw is van iets anders, zon der dat we kunnen weten wat origineel is en wat illusie, wat echt is en wat niet, omdat we precies op de rand van die twee schaduwen leven.' Die schrijvers zijn interessant die, gegeven dat inzicht, toch over die rand heen durven te gaan, wier werk geen schaduw is van iets anders, maar die een eigen wereld creëren. Opvolger van 'De Verweerde Spiegel net zo overbodig ROMANS RECENSIE RENEE DE BORST nendnekje Spoor De Verweerde Spiegel Uitgevenj De Bezige Bij (1993) Prijs 27,50. Een huwelijk Uitgevenj De Bezi ge Bij. (1995) Prijs/29,50 Soms heb je het wel eens in het café. Dat je flarden van een ge sprek opvangt, dat je helemaal niet wilt volgen. Maar je hoort het toch. Het onderwerp van gesprek is de liefde. 'Maar ik dacht wel... ik had wel het idee dat wij... Balthazar je houdt toch wel van mij?' of 'Over Ber nard moet je je geen zorgen maken, die houdt toch wel van je. Twee mensen kunnen elkaar nooit helemaal doorgronden, er blijven altijd dingen die je niet van elkaar weet of begrijpt. Daar moet je niet bang voor zijn.' Deze week heb ik in één avond het tot nu toe verschenen proza van Hendrickje Spoor (1963) tot mij genomen en ik had de hele tijd het idee dat ik naar zo'n gesprek zat te luiste ren. De Verweerde Spiegel (twee jaar geleden verschenen en door de kritiek neergesabeld) en Het Huwelijk (onlangs versche nen en niet echt rijp voor loven de recensies). In totaal zo'n tweehonderdzestig pagina's ge- Hendrickje Spoor. babbel over de liefde. Het enige voordeel van deze boeken is dat je ze redelijk vlot uit hebt. Maar als het zover is, ontdek je dat je in die tijd ook iets leuks had kunnen doen. Overigens laat dat onverlet dat er hele volks stammen zijn die van breed uit gesponnen larmoyant, roman tisch geneuzel houden die volksstammen kan ik deze boe ken van harte aanbevelen. In beide boeken gaat het over een ingewikkeld soort drie hoeksverhouding, waarbij de PUBLICITEITSFOTO hoofdrolspelers ieder in de hun toegemeten ruimte hun 'ver haal' vertellen. Goed, de onmo gelijkheid van de romantische liefde kan een heel mooi thema zijn, maar het lukt Spoor op bij na bewonderenswaardige wijze de door haar gekozen thematiek te ontkrachten, waardoor een bloedeloos soort vervolgboekjes op vroeger populaire meisjes series als Pitty op kostschool is ontstaan. Laura's eerste grote liefde loopt een fikse deuk op en Louise's huwelijk voor de vol trekking al bijna op de klippen zouden toepasselijke titels zijn. De bedoeling en de zin van dit proza nota bene uitgege ven door De Bezige Bij, toch een uitgeverij die als het om li teraire kwaliteit gaat een repu tatie hoog te houden heeft ontgaat mij ten enen male. In houdelijk is het me allemaal veel te pathetisch. Als Spoor een poging heeft gedaan satirisch te zijn of een parodie te schrijven op romantische zwijmelarij is die naar mijn smaak volkomen mislukt. De personages blijven zo plat als een dubbeltje en zijn au fond (overigens een lie velingswoord van de schrijfster) bijna karikaturen van zichzelf. De hartstocht en passie worden gesuggereerd op een manier die doet denken aan zo'n lubberen de ballon die al een tijdje gele den van lucht is voorzien. Stilis tisch kleeft er een vervelend Li- belle-bijsmaakje aan. Ach, het is eigenlijk zoals Hendrickje Spoor zelf schrijft: 'Wij zitten uren te kletsen over de liefde. Het is zo heerlijk om weer eens van ge dachten te wisselen met ie mand van mijn eigen leeftijd.' Ik raad haar van harte aan dat heel veel te doen, maar dan graag in een ander café dan het mijne. HEINZ Aftöy KAP/T£/M 'K0£W/Y£T:A/£:MZ S Z TOMPOES Tom Poes en de Bommel-legende Heer Bommel keek en beetje onge rust naar de vreemde trechter boven zijn hoofd. „Wat gaat u doen?" vroeg hij. „Niet, dat ik het niet begrijp, maar ik wil het graag even horen, als u begrijpt wat ik bedoel." „Natuurlijk", zei de professor glimla chend. „U wilt uw voorvader spre ken, nietwaar? De voorvader van de legende, om precies te zijn. Welnu, dat kan. Deze klok, de linker, kan te ruglopen. Wanneer ik u neutraliseer en u vervolgens op het teruglopende tijdritme overschakel, dan gaat u te rug in de tijd, volgt u me?" Heer Ollie staarde hem zonder be grip aan en het was duidelijk dat hij zich niet helemaal op zijn gemak voelde. Daarom vervolgde de geleer de met een prettige glimlach, „het zal niet moeilijk zijn. Uw gedachten lo pen nu'ook reeds achter." Zo sprekende liet hij de trechter een weinig zakken en haalde een schake laar over. In het linker uurwerk be gon het te zoemen en nu werd Tom Poes echt ongerust. „Kom uit die stoel!" riep hij toesnellend. „Dit was de bedoeling niet. Sickbock gaat te ver." „Dat geloof ik ook", zei heer Bommel, boos wordend. „Ik achter lopen? Dat gaat te ver!" De professor liet zich niet afleiden. Met één hand hield hij Tom Poes te gen en met de andere haalde hij een hefboom over. Een felle ontlading schoot omlaag en omhulde heer Ol lie met bliksemflitsen. Het volgende ogenblik was de stoel ledig, en de wijzers van de klok liepen zó snel te rug, dat ze niet zichtbaar waren. „Nu loopt de heer Bommel niet alleen achter, doch zelfs achteruit", prevel de de geleerde. „Hij zal zich gelukkig voelen." H W R DOOR HANS VAN ES Gisteren bevond Nederland zich op een vluchtheuvel van probleem loos nazomerweer, omsingeld door actieve weersystemen. In de dro ge, van oorsprong polaire lucht speelde de zon een hoofdrol. De sta pelwolken, die tussen het felle blauw van de hemel zichtbaar waren, hadden weinig verticale ontwikkeling; echte mooi-weerwolken dus. De temperatuur bleef met 20 graden keurig op het normale niveau voor begin september. Op de satellietfilm van vrijdagmiddag was ech ter al duidelijk te zien dat het fraaie weer bij ons nog maar een kwes tie van tijd was. Ons land werd in de tang genomen door een uit het oosten naderende regenzone, behorende bij een rondtollende depres sie boven Polen en een activerend koufront, naderend uit het noord westen. Vooral de storing boven Centraal-Europa heeft de laatste da gen zeer veel regen veroorzaakt boven delen van Duitsland; plaatselijk meer dan 100 millimeter, bij zeer kille temperaturen van 10 tot 12 graden. De berggebieden boven 1500 meter kregen zelfs een vroege wmterinval. Op de Zugspitze (Zuid-Duitsland) is in luttele dagen 150 centimeter sneeuw gevallen. Toch is de westwaarse uitbreiding van deze koudeput niet erg alarmerend. Een smalle regenzone dringt van middag vanuit het noordoosten binnen, maar neemt tegelijkertijd in betekenis af. Een intensiever regengebied brengt eindelijk neerslag over het gortdroge Engeland en komt in de avond over de zuidwestelij ke helft van Nederland te liggen. Wellicht blijft een smalle strook tus sen de twee slechtweergebieden (vrijwel) droog. In elk geval zal de ve le bewolking het kwik op een graad of 17 houden. Morgen zijn de twee storingsgebieden samengesmolten tot een grote herfstdepressie bij Zuid-Noorwegen. Ons land krijgt bezoek van een bel kou in de hogere luchtlagen, waarbij de westenwind tot krachtig aanwakkert. De atmosfeer wordt flink onstabiel en weldra komen re gen- en onweersbuien tot ontwikkeling. Plaatselijk kan er 10 tot 25 millimeter neerslag vallen. Het onstandvastige najaarsweer houdt volgende week aan. Het Eu ropese vasteland wordt de eindbestemming van een paar levenslusti ge oceaanstoringen, die dankzij een sterker wordende westelijke straalstroom de vaart er in zetten. Het verschil met de achter ons lig gende buiige periode, met continue noordwesten- of noordenwinden zit 'm in de windrichting. Er is vanaf maandag sprake van een overwe gend zuidwestelijke stroming, waarmee nog betrekkelijk zachte lucht wordt aangevoerd. De maxima schommelen zodoende tussen de 17 en 20 graden. Tussen de regen- of buienstoringen in zijn er ook mooie, zonnige momenten. u R KNMI Weersvooruitzicht Geldig tot en met zaterdag. Noorwegen: Flinke zonnige perioden en droog, maar in het zuidoosten meer bewol king en van tijd tot tijd re gen. Middagtemperatuur tussen 16 en 21 graden. Zweden: In het zuiden meest be wolkt en af en toe regen, zondag mogelijk ook on weer Elders nu en dan zon. maar zondag toene mende kans op regen of onweer. Vooral zondag veel wind. Middagtempe ratuur tussen 16 en 20 graden, zondag in het noorden mogeli|k warmer Denemarken: Af en toe zon, ook gere geld wolkenvelden. Vooral zondag nu en dan regen, later mogelijk ook onweer. Middagtemperatuur onge veer 19 graden. Engeland, Schotland, Wales en Ierland: Zaterdag bewolkt en van het noordwes ten uit af en toe regen. In Engeland eerst nog wat zon en droog. Zondag half tot zwaar bewolkt en enkele buien. Mid dagtemperatuur dalend tot ongeveer 15 graden, maar in de omgeving van Lon den morgen nog meer dan 20 graden. België en Luxemburg: Wolkenvelden en vooral zondag eerst af en toe regen. Zondag later op de dag van het westen uit enkele opklaringen. Mid dagtemperatuur zaterdag rond 18 gra den; zondag enkele graden lager. Noord- en Midden-Frankrijk: Tamelijk bewolkt en vooral in het noor den en noordoosten nu en dan regen. In het zuiden van Bretagne, in de Vendee en het Loire-dal meer zon en vrijwel overal droog. Middagtemperatuur rond 20 graden. Portugal: Naast zon ook enkele wolkenvelden en later op de dag een kleine kans op een lokale regen- of onweersbui. Middag temperatuur aan zee uiteenlopend van 24 tot 28 graden, landinwaarts lokaal 34. Madeira: Zaterdag nog zonnige perioden. Zondag meer stapelwolken en kans op een bui. Middagtemperatuur circa 25 graden. Spanje: Flinke zonnige perioden maar ook enke le wolkenvelden. Vooral in het noorden en noordoosten een kleine kans op een lokale regen- of onweersbui. Langs de Golf van Biskaje maxima rond 24 gra den, elders 27 tot 35 graden. Canarische Eilanden: Nu en dan zon en vooral zondag kans op een bui Middagtemperatuur ongeveer 28 graden Marokko: Westkust: nu en dan zon maar ook een toenemende kans op een regen- of on weersbui. Middagtemperatuur rond 28 graden. Tunesië: Perioden met zon een een kleine kans op een lokale bui Middagtemperatuur aan zee ongeveer 30 graden. Zuid-Frankrijk: Zaterdag flinke zonnige perioden en droog. Zondag vooral in het westen en kele wolkenvelden en mogelijk een bui. Middagtemperatuur ongeveer 23 gra den, maar langs de kusten van de Mid dellandse Zee 25 graden of meer. Mallorca en Ibiza: Naast zon ook stapelwolken. Waar schijnlijk droog. Middagtemperatuur cir ca 30 graden. Italië: Zonnige perioden en een kleine kans op een regen- of onweersbui. Middagtem peratuur uiteenlopend van 23 graden in het noorden tot 27 in het midden en zui- Corsica en Sardinië: Flinke perioden met zon en vrijwel overal droog. Geleidelijk minder wind. Middagtemperatuur oplopend naar on geveer 27 graden Malta: Perioden met zon en waarschijnlijk droog. Maximumtemperatuur oplopend naar ongeveer 30 graden. Griekenland en Kreta: Flinke perioden met zon en in het wes ten en noorden mogelijk een lokale re gen- of onweersbui. Middagtemperatuur ongeveer 26 graden. Turkije en Cyprus: Vrij zonnig en droog. Middagtempera tuur van 25 graden op de Dardanellen tot circa 30 langs de Turkse zuidkust en op Cyprus. Duitsland: Tamelijk veel bewolking en perioden met regen Maxima rond 18 graden. Zwitserland: Zon afgewisseld door wolkenvelden en met name in het noorden plaatselijk re gen. Middagtemperatuur van 18 graden in het noordoosten tot 23 in het zuiden. Oostenrijk: Afwisselend zon en wolkenvelden en met name in het noorden nu en dan re gen. Maxima ongeveer 20 graden, zater dag in het noorden enkele graden lager Polen: Overwegend veel bewolking en perioden met regen. Tijdelijk minder wind. Koel met middagtemperaturen rond 15 gra- Tsjechië en Slowakije: Veel bewolking en perioden met regen, zondag ook een enkele opklaring. Maxi ma rond 14 graden, zondag iets hoger. Hongarije: Veranderlijk bewolkt en vooral in het noorden nu en dan regen. Middagtem peratuur ongeveer 20 graden, zaterdag in het noorden enkele graden lager. ZONDAG 3 SEPTEMBER 1995 Zon- en maanstanden Zon op 06.55 Zon onder 20.23 Maan op 16.22 Maan onderOO. 14 Waterstand IJmuiden Katwijk Hoog 10.26 23.00 23.59 22.33 Laag 05.24. 18.06 05.05 17.47 MAANDAG 4 SEPTEMBER 1995 Zon- en maanstanden Zon op 06.56 Zon onder 20.20 Maan op 17.14 Maan onder01.13 Waterstand IJmuiden Katwijk Hoog 11,46.00.00 1119 23.33 Laag 06.45. 19.15 06.26 18.56 Weerrapporten 01 september 20 uur: station weer wind temp neersl Vhssingen Aberdeen Berli|n Boedapest Bordeaux Brussel Cyprus Kopenhagen Las Palmas Londen° Luxemburg Madrid Malaga Mallorca Malta nnw6 21 9 0.0 21 9 0.0 20 13 0.0 21 10 0.0 18 13 0.0 28 23 0.0 23 20 0.0 13 11 14.0 17 9 0.1 23 13 0.0 19 17 0.0 28 20 0.0 21 10 0.1 15 13 0.1 18 6 0.0 15 14 0.0 14 7 0.1 27 19 0.0 17 13 0,0 27 22 0.0 30 18 0.0 0.0 21 0.0 17 7 0.0 17 0.0 22 0.0 25 19 0.1 26 21 0.1 26 14 0.1 9 8 3.0 20 15 10.0 20 11 0.0 18 11 0.0 13 8 24 0 24 10 0.0 22 10 00 13 0.0 Wenen regen Bangkok naif bew Buenos Aires licht bew. Casablanca half bew Johannesburg onbew. New Orleans licht bew New York licht bew TelAvnr Tokyo Toronto licht b< 5 12 9 0.6 w 7 15 10 1.0 w2 15 7 0.1 1 32 26 2.0 8 16 11 0.0 2 29 23 0.0 s.0 22 11 00 2 26 18 0.0 r3 35 21 0.0 w6 32 23 0.0 *3 21 00 D4 34 25 0.0 -3 30 14 00 -6 0.0 r3 21 12 0.0

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1995 | | pagina 7