Nederlandse militairen niet naar Gorazde Buitenland ^redesgesprek ministers Servische president profiteert van aanvallen in Bosnië %-joegosiavië in Genève NAVO bombardeert Milosevic steviger in het zadel F-16's toegerust met 'domme bommen' Parijs verhindert protestacties tegen kernproeven Dutchbat-soldaten niet schuldig aan val Srebrenica TERDAG 2 SEPTEMBER 1995 RTR Reut jr i edapest-den haag gpdBonn bijeen. Daar zullen zij (volg voorpagina gens een anonieme Bosni- J ie regeringsfunctionaris was opschorting van de luchtac- i een voorstel van de Ameri- inse onderhandelaar Hol- ioke, die gisteren en vandaag Belgrado met de Servische sident Milosevic sprak over Amerikaanse vredesvoor- I. Volgens Holbrooke is er ake van een 'spectaculaire oruitgang' in het vredespro- „Dit zijn de eerste serieuze iprekingen over kwesties van en vrede". )it weekeinde komen de le- van de Internationale Con- tgroep voor ex-joegoslavië in fashingtonDe banengroei in de Verenigde Staten is in augus- Bonn bijeen. Daar zullen zij door Holbrooke op de hoogte worden gesteld van zijn vorde ringen. De Bosnische Serviërs en moslims zouden na overleg met de Amerikaanse onderminister van buitenlandse zaken een verdeelsleutel hebben bereikt voor Bosnië. Ook hebben de Bosnische Serviërs erin toege stemd zich bij de onderhande lingen door Milosevic te laten vertegenwoordigen. „We steu nen het Amerikaanse vredesini tiatief en dat betekent dat we terugkeren naar de onderhan delingstafel", aldus de Bosnisch-Servische leider Ka radzic. boedapest hans gertsen ikse banengroei VS is fors hoger uitgevallen dan door economen was voorspeld, ët aantal arbeidsplaatsen, exclusief de landbouw, steeg met 19.000 terwijl op 150.000 was gerekend. Dat heeft het Ameri- tanse ministerie van werkgelegenheid gisteren bekendge- ïaakt. De banengroei in augustus kwam voor een behoorlijk eel op naam van de overheid, vooral door het begin van het ieuwe schooljaar. Tamils willen gijzelaars vrijlaten lomboDe Tamils die dinsdag de Srilankaanse veerboot Iris toana kaapten en twee marineschepen van de Srilankaanse re- ering vernietigden, hebben gisteren aangekondigd 136 passa- de veerboot vrij te laten. De passagiers worden volgens een regeringswoordvoerder in Colombo eerst ondervraagd, cht passagiers en twee marinemannen blijven voorlopig in anden van de gijzelaars. Zij komen niet vrij zonder enige con- .essie. )verleg Athene en Tirana mislukt fhene De belangrijke onderhandelingen tussen de ministers an buitenlandse zaken van Griekenland en Albanië over rech- in van minderheidsgroepen zijn gisteren mislukt/Daarmee /erd de hoop op een verbetering in de betrekkingen tussen bei- e buurlanden de grond ingeslagen. De ontmoeting van de twee ewindslieden 's middags duurde maar 15 minuten. De och- ndzitting werd voortijdig afgebroken toen de Albanese minis- ;r Serreqi boos de vergadering verliet voor overleg met zijn re- ering in Tirana. "Citaat New York voert doodstraf in [lbany New York is de 38ste Amerikaanse staat geworden die le doodstraf toepast. Een door de huidige Republikeinse gou- erneur George Pataki ondertekende wet op de doodstraf, die 18 ^aar was tegengehouden door opeenvolgende Democratische gouverneurs, werd gisteren van kracht. In New York werd voor let laatst in 1963 een executie uitgevoerd. Ethiopië beschuldigt Sudan ippis abeba Ethiopië heeftdê Sudanese regering -gisteren -be schuldigd van het verbergen van drie Egyptische terroristen die vorden gezocht voor de mislukte aanslag op de Egyptische pre- EBident Mubarak. Ethiopië kondigde maatregelen aan tegen net buurland Sudan. Ethiopië heeft een aantal Sudanese diplomaten uitgewezen en de luchtvaartmaatschappij Sudan Airways verbo den nog langer op de Ethiopische hoofdstad Addis Abeba te vlie- 9 ;en. Griekenland veroordeelt Jehova's uheneEen militair tribunaal in Saloniki (Griekenland) heeft 61 ehova's getuigen veroordeeld die militaire dienst weigeren. Ze cregen elk vier jaar gevangenisstraf opgelegd. Vorig jaar heeft iet Europees parlement Griekenland gevraagd niet langer men- tja;en gevangen te zetten die gewetensbezwaren tegen militaire [iienst hebben. De regering in Athene zou onmiddellijk stappen noeten nemen om te komen tot een vervangende dienstplicht, riekenland is het enige land van de Europese Unie waar geen üternatief voor de militaire dienst bestaat. correspondent Het klinkt wellicht raar, maar de Ser vische president Slobodan Milosevic zou wel eens de grote winnaar kun nen zijn van de gigantische strafexpe ditie die de NAVO tegen de Bosnische Serviërs op touw heeft gezet. Mede dankzij de NAVO is de positie van 'de sterke man van de Balkan' er alleen nog maar steviger op geworden. De raadselachtige Servische president hield zich de afgelopen dagen net als enkele weken geleden tijdens het Kroatische offensief tegen de Krajina- Serviërs opvallend koest. Terwijl de Russische president Jeltsin voor de vorm nog protesteerde tegen het hard handige NAVO-ingrijpen in Bosnië, werd er vanuit Belgrado geen kik ge hoord. Uitgerekend de man die de Bosnische en Kroatische Serviërs vier jaar geleden tot rebellie aanzette en hun de droom van een Groot-Servië voorhield, zweeg in alle talen toen NAVO-vliegtuigen be gonnen aan hun missie om de Bosni sche Serviërs terug in het gareel en richting onderhandelingstafel te bom barderen. De reden is simpel: Milosevic gelooft zelf al lang niet meer in de droom van een Groot-Servië. Het is zelfs de vraag of hij er ooit in geloofd heeft. De voor malige partijbons kwam in 1987 aan de macht door een nationalistische koers in te slaan. Minder uit overtuiging dan uit koele berekening. Dankzij zijn na tionalistische retoriek wist de ex-com- munist ook na de val van het IJzeren Gordijn in 1989 aan de macht te blij ven. De man die voor een belangrijk deel verantwoordelijk is voor het ontstaan van de oorlogen in ex-Joegoslavië om dat hij nadrukkelijk de nationalistische geest uit de fles haalde en daarmee een tijdbom onder Tito's erfenis een verenigd Joegoslavië legde, probeert zich nu alweer geruime tijd als een vre desduif te ontpoppen. De wurgende internationale sancties tegen rest-Joe- goslavië (Servië en Montenegro) zijn daar ongetwijfeld mede debet aan, maar verklaren niet alles. Milosevic, door de Britse journalist Misha Glenny in zijn standaardwerk The Fall of Yugoslavia treffend om schreven als 'de meest paradoxale van alle dictatoren', is, als het er op aan komt, uitsluitend in zijn eigen politieke overleven geïnteresseerd. En de afstraf fing die de NAVO de afgelopen dagen aan de Bosnische Serviërs heeft gege ven, speelt hem daarbij in ieder geval op de korte termijn in de kaart. In Belgrado neemt het gemor tegen Slobodan Milosevic toe. Met name de extreme nationalisten, nog maar enke le jaren geleden zijn grootste aanhan gers, betitelen Milosevic nu zonder omwegen als 'verrader'. Hij heeft zijn Servische broeders eerst in West-Slavo- nië, vervolgens in de Krajina en nu weer in Bosnië, immers keihard laten vallen. De Servische president hoeft echter niet wakker te liggen van die kri tiek. Milosevic en zijn partij controle ren de massamedia in Belgrado vrijwel volledig en het gemor dringt niet of nauwelijks tot het grote publiek door. Toen de Krajina viel, legden de Servi sche media de schuld voor dat debacle niet bij Slobodan Milosevic, maar bij de leiders van de Bosnische en Krajina- Serviërs. Die hadden de nadrukkelijke adviezen van Milosevic om zich soepe ler op te stellen en te gaan onderhan delen immers in de wind geslagen. Daarmee hadden ze alle onheil over zichzelf afgeroepen, zo luidden de commentaren in de Servische media. Niet alleen met de verslagen Kroatisch- Servische leiders, maar ook met de lei ding van de Bosnische Serviërs in Pale leeft Milosevic al geruime tijd in on min. De machtstrijd tussen generaal Ratko Mladic en de leider van de Bosnische Serviërs, Radovan Karadzic, heeft daar alles mee te maken. Karad zic probeerde Mladic onlangs aan de kant te schuiven omdat die laatste geldt als een vertrouweling van Slo bodan Milosevic. Tot begin deze week wilde Karadzic absoluut niets meer we ten van Milosevic die hij, net zoals de extreme nationalisten in Belgrado, als een verrader beschouwt. De bommen, raketten en granaten van de NAVO-luchtmacht en de snelle re actiemacht hebben er nu toe geleid dal Karadzic een paar tonen lager zingt. Iri het besef dat hij het niet langer alleen j tegen de internationale gemeenschap op kan nemen nu die eindelijk gekoze'ft heeft voor kordaat optreden, heeft de stijfkoppige psychiater uit Pale een vei£ nederende knieval voor Milosevic moeten maken. Karadzic, die nog maar een week gele den zei dat de Bosnische Serviërs on- mogelijk met minder dan 64 procent van het Bosnische grondgebied genoeg gen konden nemen, spreekt nu ineens!; positief over het Amerikaanse vredes- plan dat de Bosnische Serviërs hooguit 49 procent van Bosnië gunt. Maar nog; veelzeggender is dat Karadzic Milose- vic schriftelijk heeft gemachtigd om namens de Bosnische Serviërs te on- derhandelen over vrede. Daarmee heeft Karadzic Milosevic' positie ver- stevigd. Slobodan Milosevic, alias 'de I; sfinx', is niet alleen nog steeds in Bel- grado onbedreigd de baas, maar sinds!; deze week ook weer in het hoofdkwaiv tier van de Boshische Serviërs te Pale. Een Nederlandse grondwerktuigkundige voorziet een F-16 van zijn bommenlast. foto anp ed oudenaarden villafranca anp De Nederlandse luchtmacht heeft de pers giste ren een kijkje laten nemen op de Italiaanse lucht machtbasis Villafranca, van waar de Nederlandse F-16's de afgelopen dagen deel hebben genomen aan de acties tegen de Bosnische Serviërs. Er zijn voor zover is bekendgemaakt intussen 42 vluchten door de Nederlandse F16's uitge voerd, waarvan er achttien waren gericht op het vernietigen van gronddoelen. De Nederlandse bommen zijn ongeveer dertig jaar oud. Modem kunnen ze dus met de beste wil van de wereld niet worden genoemd. Het zijn zogenoemde vrije-valbommen, in jargon 'domme bommen' genoemd. Met de 'slimme' worden de laserge- stuurde projectielen bedoeld. Maar de Neder landse F16's zullen daar pas in 1997 mee zijn uit gerust. Intussen moet de piloot het met de domme bommen doen en dit vraagt een heleboel van zijn vaardigheden, of zoals Eikeboom het zegt: wat aan geavanceerde apparatuur ontbreekt, moet met menselijke kennis worden gecompenseerd. Veel Nederlandse straaljagerpiloten drukken voor het eerst in een echte oorlog op de rode knop. „Maar we hebben geen moeite de bommen af te werpen. Na de verschrikkelijke beelden van de aanval op Sarajevo zijn we over iets heen ge tild. We schromen niet de militaire doelen uit te schakelen. Sarajevo moet eindelijk veilig worden, dat is de inzet van de actie", aldus luitenant-kolo nel Jouke Eikeboom. frankrijk is een politiestaat. Zelfs het recht op protesteren wordt ons hier ontzegd' EU-waarnemers nog niet vrij ZAGREB Rtr-ANP De vijf Europese waarnemers die sinds maandagavond werden vermist en wier ver trek naar Zagreb eerder vrij dag werd gemeld, werden gisteravond nog steeds vast gehouden door de Bosnische Serviërs. Aangenomen wordt dat er onenigheid is ontstaan over hun vrijlating* tussen Servische militairen en civie le autoriteiten. Eén van de vijf waarnemers is de Neder lander Peter Schoonenwolf uit Amersfoort. Premier Kok: niet meer nodig Nederland stelt geen troepen beschikbaar voor de verdelf diging van Gorazde. Premier Kok zei gisteren tijdens dë wekelijkse persconferentie dat de NAVO-luchtaanvalleci van de afgelopen dagen de situatie in Bosnië dusdanig hebben gewijzigd dat uitzending van Nederlandse man;! schappen naar de moslimenclave op dit moment 'absof luut niet aan de orde' is. den haag anpworden, ook als het om Goraz| de gaat. Kok: „We trekken onze De premier benadrukte dat de lessen uit Srebrenica, maar blijB- regering in de toekomst VN-ver- ven in de toekomst gewoon aafi zoeken om militaire bijstand op onze internationale verplichtirfr hun merites blijft beoordelen, gen voldoen." Het is daarbij vanzelfsprekend Den Haag zal bij volgende dat de ervaringen uit de aanwe-" verzoekerrvair de VN eisen dm zigheid van Dutchbat iivS*ebre- Nederlandse blauwhelmen i nica in het eindoordeel worden een duidelijke bevelsstructuur meegenomen, aldus Kok. vtföfdë'n ingepast. Bij 'Sr'ëb'fènif Het kabinet oordeelde dat de ca' was volgens Kok 'niet altijd luchtaanvallen een situatie heb- duidelijk wie voor wat verantt ben gecreëerd waarin de nood- woordelijk was'. Ook de deelnajr zaak van militaire aanwezigheid me van meer landen aan eep verdwenen is. Het NAVO-lucht- troepenzending en een groter? wapen biedt voorlopig een vol- omvang van een uit te zenden doende garantie tegen eventue- VN-eenheid behoren tot de Nei- le Servische aanvallen op de en- derlandse voorwaarden. Het za clave. niet zo zijn dat bij een VN-vei^ Met het kabinetsstandpunt zoek een automatische druk op lijkt een meningsverschil tussen de knop volgt en Nederland Kok en minister Van Mierlo troepen beschikbaar stelt, aldui (buitenlandse zaken) enerzijds de premier, en minister Voorhoeve (defen- Met het besluit geen man! sie) Voorhoeve in den minne schappen naar Gorazde te stuü geschikt. ren vermijdt het kabinet eep Voorhoeve voelt na de erva- botsing met de Tweede Kamec. ringen in Srebrenica niets voor Tijdens het Srebrenica-debeft het opnieuw stationeren van van donderdag werd duidelijk Nederlandse militairen in een dat een kamermeerderheid we& kwetsbare positie. Kok en Van nig voelt voor het plaatsen vap Mierlo vinden echter dat elk Nederlandse troepen in een sy- VN-verzoek voor blauwhelmen tuatie die vergelijkbaar is mét zorgvuldig bestudeerd moet die in Srebrenica. cees van zweeden rrespondent et krijgsplan leek perfect. Het reenpeace-jacht Beluga zou =aar het hart van Parijs opsto ken, met aan boord meer mil- ienen handtekeningen tegen e Franse kernproeven. Terwijl et schip bij een der Seine- ruggen afmeerde, zou zich van ie brug naar het Elysée-paleis en menselijke keten vormen fe'an milieuactivisten. En voor et gretige oog van honderden amera's zouden dan de hand- ïkeningen via die keten naar eie man gaan die op talloze T- jiirts als 'Hiro-Chirac' werd af- ebeeld. a Maar twee uur na het begin ■Jan de actie keek Anne Boon, |e actieleider van Greenpeace- jJederland, gistermiddag hulpe- )os in het rond. De Beluga was oor de Fransen tegengehou- en bij een sluis, 20 kilometer troomopwaarts van Parijs. Van e 700 activisten die nodig wa in voor de menselijke keten, /aren er bijna 300 onderschept oor de Franse politie. Handte- eningen'waren in beslag geno- nen, directrice Pénélope Komi- ;s van Greenpeace-Frankrijk /as gewoon opgepakt en afge- oerd. „Ik denk", zei Anne loon, „dat we maar even de ^ppen bij elkaar moeten ste in". De onverzettelijke houding an de Franse autoriteiten had |ich eerder in de week al aange kondigd. Lang geleden, had ipreenpeace voor haar Beluga ten ligplaats gereserveerd. Plot seling werd die ligplaats in Pa rijs echter ingetrokken en de zo merse boottocht over de Seine i/erkeerde in een Odyssée. Slui- Glimlachend, maar onverbidderlijk zorgden de Fransen ervoor dat de actievoerders het palei^ van president Chirac niet konden bereiken. foto epa eric feferberg zen op de Seine bleken ineens niet meer open te kunnen, en toen de bemanning desondanks de contouren van de Eiffeltoren zag opdoemen, kwam de politie in actie. Verder dan de sluis van Su- resnes mocht niet worden geva ren. En hoewel de sluiswachter, een pacifist, alleszins bereid was de Beluga doorgang te verlenen, verbood de gendarme hem zijn deuren naar de lichtstad te ope nen. Dat was nog maar het begin van de politionele actie. De hoofdcommissaris van Parijs verbood de vorming van een menselijke keten van de Pont Alexandre III naar Chiracs pa leis, en gaf zijn ondergeschikten opdracht iedere poging daartoe •in de kiem te smoren. Busjes op weg naar het be dreigde gebied werden tot staan gebracht, en op handtekening- lijsten en andere gevaarlijke goederen gecontroleerd. Anne Boon: „Wij waren met 120 man uit Nederland vertrokken, tien groepjes van twaalf. Van hen zijn hooguit tachtig of negentig aangekomen. Een vrachtwagen met rubberboten, die een vre desvloot hadden moeten vor men op de Seine, werd van de weg gehaald. En we denken dat ook handtekeninglijsten in be slag zijn genomen". Voor de activisten die wel de Seine hadden gehaald, was de Pont Alexandre III een brug te ver. Zes onschuldig ogende meisjes wekten de toorn van een dozijn gelaarsde en ge knuppelde politiemannen toen zij onbeduidende bordjes om- hoogpriemden met 'Nee Tegen de Kernproeven'. Zij zagen de vrucht van hun huisvlijt ter plekke vernietigd. „Dit is schan delijk gedrag", zei Mireille, een jeugdige onderwijzeres uit Vi- tryn, en één van hen. „Frankrijk is een politiestaat. Zelfs het recht op protesteren wordt ons hier ontzegd". In maar weinig meer gepolijs te bewoordingen liet zich ook Dick van der Molen uit, een Belg en één van de zestien aan wezige parlementariërs. „Ik heb op mijn school geleerd dat in Frankrijk de mensenrechten zijn uitgevonden. Al wat wij wil len, is ontvangen worden op het Elysée. Maar we staan hiér nu al anderhalf uur op een antwoord te wachten van de hoofdcom missaris, die in contact staat met het paleis. Wij pikken dit niet langer. Bij thuiskomst in België dienen we een protest in bij de Franse ambassadeur". De hoofdcommissarris hoor de de boze woorden van de hoogmogende Belg met een lichte glimlach om de mond aan; van dat protest zal de pre sident niet wakker liggen. Wie ook glimlachte, was een direc trice van Greenpeace Interna tional, die op enige afstand geamuseerd toekeek. „Jacques Chirac had beter gewoon de handtekeningen in ontvangst kunnen nemen", sprak ze. „Dit machtsvertoon stelt hem alleen maar in een nog kwader dag licht". Bosnische premier Silajdzic heeft lof voor inzet Nederlanders De Bosnische premier Haris Silajdzic verwijt Dutchbat de val van Srebrenica niet „De Ne derlandse regering is een van de meest behulp zame regeringen geweest. Nederland is een klein land dat zijn best heeft gedaan. De fout ligt bij de leiders van de VN die de instructies hebben gegeven", aldus Silajdzic gisteren in Bonn. De VN zijn volgens de premier tekortgeschoten toen duidelijk werd dat een Servische aanval op handen was en Dutchbat amper hulp kreeg. Er was sprake van een gebrek aan coherent, logisch beleid. „Een paar soldaten konden Srebrenica niet beschermen, konden niet de wapens grijpen tegen heel Servië", verklaarde Silajdzic. De Bosnische premier heeft, ruim een maand na de val van de moslim-enclave, begrip voor de Dutchbat-soldaten die nu thuis zitten en zuchten onder schuldgevoelens en onbegrip voor het ge beurde. Dat onbegrip is iets wat ook de premier maar niet wil loslaten. „Herinnert u zich die foto van een moslim-jon gen die de Serviërs de keel hadden afgesneden? Hoe kan men kinderen niet alleen doden, maar ook nog martelen voordat zij worden vermoord? Kinderen die niets begrijpen van wat er gaande is? Daar zijn geen woorden voor, en ik weet geen naam voor het beest dat dat heeft gedaan." Vol gens de officiële statistieken van de Bosnische re gering zijn zeker 17.000 kinderen gedood in de burgeroorlog. Een tweede fenomeen dat Silajdzic met een blijvend gevoel van onbegrip vervult, is de VN. „Ik had mijn opvattingen over de Verenigde Na ties. Maar zij blijken een bureaucratische organi satie te zijn die optreedt zoals het Rode Kruis. Ik heb de VN herhaaldelijk herinnerd aan het eigen handvest dat in hoofdstuk 7 voorziet in het af dwingen van vrede, desnoods met geweld." Silajdzic is al jaren verontwaardigd over hqt wapenembargo tegen Bosnië. „Ik kan dit niet he lemaal begrijpen. Het gaat mijn bevattingsve£ mogen te boven. Hoe kan de VeiligheidsraacJ, met zijn vijf permanente leden, instemmen mqt iets wat voor iedereen zichtbaar onrecht is? Hieij- uit blijkt dat de VN in staat zijn grote fouten tp maken, en daarom denk ik dat die organisatip hervormd moet worden." Over de vredesonderhandelingen wil Silajdzip weinig kwijt. „U zult begrijpen waarom", zegt hij met een brede glimlach. Het enige detail van h$ vredesproces waarop Silajdzic nader in wil gaaij, is het lot van de moslim-enclaves in Oost-Bosniij. Hij ontkent geruchten als zouden de Amerikanep in hun nieuwe vredesinitiatief van de regering ip Sarajevo eisen dat zij niet alleen de reeds geval len 'veilige zones' Srebrenica en Zepa aan de Seip viërs afstaat, maar ook instemt met de verplaat sing van tienduizenden moslims uit Gorazde orfi entiteiten met makkelijker verdedigbare grenzefi te creëren. „De Amerikanen hebben ons niet gevraagd orh Gorazde af te staan. Holbrooke (de Amerikaans? onderhandelaar, red.) heeft mij verzekerd dat hij dat niet aan de Servische leiding in Belgradp heeft aangeboden. De Amerikanen hebben onjs alleen gevraagd bereid te zijn om erover te pra ten, en dat is al een heel grote concessie van onzÉ kant." Als er uiteindelijk vrede komt in Bosnië, ligt tó" een nieuwe taak voor Nederland in het verschiep „Wij hebben ziekenhuizen nodig, straten, snep wegen. De internationale gemeenschap is or£ dat verschuldigd", aldus Silajdzic. De Bosnischp premier gaf, samen met de voorzjtter van dp Duitse Bondsdag Rita Slissmuth, een persconftp rentie tijdens het Internationale Congres voor dp Documentatie van de Genocide in Bosnië-Heijr zegowina, dat tot 4 september in Bonn wordt gc£ houden. I

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1995 | | pagina 5