Soeharto: Staatsbezoek begin van nieuwe
toekomst in betrekkingen met Nederland
Maarten 't Hart gaat lezers wekelijks een beetje jennen
Ieren leven
een jaar tussen
hoop en vrees
Feiten Meningen
DONDERDAG 31 AUGUSTUS 1995
152
NIEUWSANALYSE
Jorris Minne werd op toerisme-beur-
zen door zijn buitenlandse collega's
vaak aangesproken op een meeleven
de toon, die aanleunde tegen neerbui
gend. „Je zag ze denken: wat een baan,
toerisme in Noord-Ierland verkopen
zegt Minne, stafmedewerker van de
Noordierse VW. Maar dat is allemaal
verleden tijd. „Dank zij de wapenstil
stand word ik weer als een serieuze
concurrent beschouwd", aldus Minne.
Het is deze week een jaar geleden
dat het Ierse Republikeinse Leger (IRA)
de wapens neerlegde; later volgden
schoorvoetend de protestante milities
in Ulster. Minne en zijn collega's kre
gen plots de kans om het prachtige
Noordierse landschap te verkopen-
zonder de rook van bomexplosies.
Hun branche profiteerde geweldig van
het nu een jaar oude bestand: het aan
tal buitenlandse bezoekers aan Noord-
Ierland is dit jaar met 56 procent toe
genomen.
Maar deze nog altijd bescheiden
'boom' legde meteen zwakke plekken
bloot. Een tekort aan hotelkamers bij
voorbeeld. Eén van de gevolgen van
bijna een kwart eeuw geweld. De om
geving mag nog zo feeëriek zijn, bom
explosies en terreur nodigen niet uit
tot forse investeringen in de toeristen
sector.
Daarvoor is meer stabiliteit nodig
dan een nerveuze gewapende vrede.
Een mooi akkoord bijvoorbeeld over
de toekomst van Noord-Ierland, tus
sen Groot-Brittannië, de Ierse repu
bliek, de Noordierse protestante partij
en en de katholieken van Sinn Fein, de
politieke vleugel van de IRA. En dat
vergt een enorme mentaliteitsveran
dering voor alle partijen.
Het enige dat de 60 procent pro
testanten en de 40 procent katholieken
in Noord-Ierland op dit moment echt
delen, is een gevoel van opluchting
over een jaar van relatieve rust. Het
liet de bevolking ruiken aan een nor
maal leven. Tegen alle verwachtingen
in hielden zowel de IRA als de 'free
dom fighters' van protestante organi
saties zich aan de afspraak om het wa
pentuig voortaan thuis te laten. Hele
maal rustig werd het natuurlijk niet.
Extremisten en dissidenten uit beide
kampen gingen geregeld met honkbal
knuppels en ijzeren staven op strafex
peditie tegen vijanden en/of verraders.
Protestant en katholiek hebben el
kaar nog lang niet gevonden. Nog
steeds wil de meerderheid van de pro
testanten dat 'hun Ulster' een deel van
het Verenigd Koninkrijk blijft. En opi
niepeilingen geven aan dat de meeste
katholieken vinden dat Noord-Ierland
op den duur aansluiting bij de Ierse re
publiek moet krijgen.
Het bestand geeft echter hoop. Het
brengt mensen ertoe bezoeken te
brengen aan streken waar ze zich an
ders niet zouden wagen: Noordierse
protestanten naar de republiek, katho
lieken naar voorheen protestante bas
tions. Britse kranten rapporteren
vreugdevol over protestante en katho
lieke commando's, die na een jaar
'werkloosheid' met elkaar in de pub
een biertje drinken.
Deze zwaluwen kunnen pas zomer
brengen als het bestand kan worden
omgezet in een permanente vredesre
geling. Daarvoor zouden alle betrok
ken partijen met elkaar om de tafel
moeten gaan zitten. De eis van Lon
den en de Ulster protestanten
dat de IRA eerst alle wapens moet inle
veren vóór er kan worden gepraat, ver
hindert dat.
Sinn Fein-leider Gerry Adams zegt
dat het dogmatisch vasthouden aan
deze eis aantoont dat de Britten
slechts uit zijn op totale overgave van
de IRA. Daar zit een kern van waarheid
in. De IRA-terreur hield niet op bij Ier
se grens, maar trof ook de Britten in
eigen land. Vandaar dat de Britse pre
mier Major ooit zei dat zijn maag zich
omdraaide bij de gedachte dat hij ooit
met de terroristen van Sinn Fein zou
moeten onderhandelen. Dat dit nu
toch gebeurt, wordt door Londen be
schouwd als een enorme concessie,
waarbij het zou moeten blijven.
Het gevaar is echter dat de haviken
uit beide kampen als overwinnaars uit
de strijd zouden komen wanneer on
derhandelingen uitblijven, binnen de
IRA zou sterke stroming bestaan, die
Adams terzijde wil schuiven als niet
snel een onderhandelingsresultaat
wordt behaald dat neerkomt op aan
sluiting bij Ierland. Adams heeft tegen
over deze vleugel een succesje nodig,
en daar hoort dus niet bij de eis om
wapens in te leveren nog voordat er
een resultaat is geboekt.
Aan protestante kant ligt het zo mo
gelijk nog moeilijker. Deze week trad
James Molyneaux af, leider van de
grootste Unionistische politieke partij.
Daardoor zitten de toch al verdeelde
protestanten nu met een leiderschaps
crisis. Molyneaux was een geslepen
vos, die anders dan zijn fel unionis
tische tegenstrever dominee Paisley
inzag dat krampachtig Vasthouden
aan de eigen zekerheden politiek ver
lies kan brengen. Als zijn opvolger op
schuift in de richting van net Paisley-
kamp, dan blijft langdurige vrede in
Noord-Ierland een droom.
LONDEN HANS GELEUNSE
■Exclusief interview met president van Indonesië
Schrijver maakt vanaf zaterdag column voor deze krant
Koningin Beatrix en de prinsen Claus en Willem-Alexander hebben vandaag hun bezoek aan Indonesië afgesloten.
Voor hun gastheer, president Soeharto, heeft het bezoek een „nieuwe toekomst" van beter begrip, samenwerking
en vooral intensiever handelsverkeer en culturele betrekkingen ingeluid.
weer zo'n pennestrijd is ont
staan over het wel of niet opne
men van de evolutietheorie in
eindexamens. Allerlei krankzin
nigen hebben er een mening
over, zoals ene meneer Bruin-
sma die onlangs in NRC Han
delsblad schreef dat hij de hand
van de Schepper ziet in de evo
lutie. Wat een stomme bioloog!
Zo'n man moet toch ook weten
van parasieten en van vreselijke
wormen die er in mensen hui
zen en die door je ogen naar
buiten komen? Nou, als je daar
het werk van de Schepper in
herkent, ik begrijp er niks van".
Vakantie.
„Vreselijk. Een van de ergste
rampen die een mens kan over
komen. Thuis heb je alles bij de
hand. In de tuin staat alles te
groeien en je haalt 't zo binnen.
In den vreemde moet je voor al
les heel duur betalen en met
twee koffers leven. Al die dingen
die je nodig hebt, zijn er dan net
niet. En dan nog al die stress..."
„Ik ga ook nooit naar verre lan
den. Voordatje weg kunt, moet
je allemaal enge prikken heb
ben. In je bil bijvoorbeeld. Mijn
verste bestemming was Mallor-
ca. Vier uur vliegen. Dat vond ik
ontzettend ver".
„Ik ben niet zo bang voor vlie
gen, dat vind ik heel leuk eigen
lijk. Maar het feit dat, als er iets
zou gebeuren, je dan niet te
voet terug kan. Ik wil nooit zo
ver gaan, dat ik niet te voet zou
kunnen terugkeren. Dus België
vind ik eigenlijk ai de grens".
Veronica's Travestie Show.
't Hart veert op: „Dat heb ik met
enorm veel plezier bekeken. Het
was eigenlijk een dunne formu
le, maar het werd ontzettend
aardig gedaan. Het zag er vrese
lijk leuk uit allemaal. Wat ik een
beetje bezwaarlijk vond, was
dat die jongens die optraden,
wel erg op het uiterlijk schoon
waren gericht. Dat gaf een
scheef beeld van de zaak.
Frits Bolkestein.
„Ik koester geen grote sympa
thie voor die man, ook niet voor
de partij waar hij voor staat.
Maar ik heb ook geen grote he
kel aan hem. Van Agt, daar had
ik een vreselijke afkeer van. Bol
kestein laat me helemaal koud,
ik denk niet dat ik zo gauw iets
over hem zal schrijven. Het lijkt
me niet de man die mij inspi
reert om grappen over te maken
of te jennen, of iets te schrijven
waarmee je hem belachelijk
kunt maken. Over die man van
de PvdA, hoe heet-ie, eh, Rot
tenberg, daar zou ik wel over
willen schrijven. Daar zou ik wel
raad mee weten.
Verliefd zijn.
„Dat is een Van de ergste din
gen die je kunnen overkomen.
Je verliest je hoofd, je bent hele
maal beneveld. Je neemt beslis
singen, impulsief, waarvan je la
ter denkt 'Jezus, hoe heb ik zo
stom kunnen handelen'. Het
heeft zich al in geen tijden meer
bij mij voorgedaan. Van verliefd
zijn krijg ik ook een hoge bloed
druk."
De Evangelische Omroep.
„Daar is mijn moeder lid van,
dus daar kan ik niets kwaads
over zeggen. Ik merk er weinig
van. Ze hebben op de radio wel
heel goede klassieke-muziek-
programma's. Veel beter dan de
VPRO. Die hebben altijd snert-
programma's. EO-programma's
op TV bekijk ik nooit. Behalve
als er samenzangprogramma's
zijn vanuit de Grote Kerk in
Maassluis. Dan kijk ik. Of ik be
kenden zie."
De krant.
„Dat is iets waar je elke dag
naar uitkijkt. Maar heb je hem
eenmaal gelezen, dan hou je er
eigenlijk een vaag gevoel van te
leurstelling aan over. Zo'n ge
voel van 'ik had er meer van
verwacht'. Het is net als met de
post. Je verwacht iets bijzon
ders, maar het zijn toch altijd
dezelfde dingen die je krijgt".
„Wat er nou precies tegenvalt
aan een krant? Eh, misschien
mis ik een goede column...."
WARMOND PETER KUUT
De Indonesische president ziet
uit naar zijn tegenbezoek aan
Nederland, waarvoor koningin
Beatrix hem heeft uitgenodigd.
„Het is al te lang geleden, nu
zo'n 25 jaar, dat ik in Nederland
was en we zullen ons via de ge
bruikelijke kanalen beraden
overeen geschikt tijdstip", al
dus Soeharto in een exclusief
gesprek met de Geassocieerde
Pers Diensten, waarbij ook deze
krant is aangesloten. De 74-jari-
ge president was uitstekend ge
luimd en goedlachs en zei zich
„fit en gezond" te voelen.
Soeharto hoopt dat koningin
Beatrix een goed beeld van het
Indonesische land en volk heeft
gekregen. Zelf is hij onder de in
druk van de kennis van zaken
van de koningin tijdens de ge
sprekken vorige week in Jakarta.
„Haar Engels is perfect en ze
houdt niet van omongkosong
(zinloos geklets)", voegde Soe-
harto's persoonlijke tolk hieraan
toe.
De president benadrukt dat hij
niets wil weten van Nederland
se spijtbetuigingen over het ver
leden. „We moeten geen gevan
genen van het verleden wor
den." Nederland en Indonesië
moesten zich natuurlijk bewust
zijn „van de reis die ze door de
geschiedenis hebben gemaakt",
aldus de president. „Maar we
moeten vooruitzien in de hoop
op een betere toekomst. We
zetten alles op onze nationale
ontwikkeling om het Indonesi
sche volk een hogere levens
standaard en meer rechtvaar
digheid te bezorgen. In dat ver
band moeten onze beide lan
den de verantwoordelijkheid
nemen om nieuwe geschiedenis
te schrijven op basis van soeve
reiniteit, gelijkwaardigheid en
onderling begrip."
Zich richtend tot de jongere ge
neratie in Nederland merkt Soe
harto op dat „zij die straks de
teugels overnemen, onze ge
schiedenis moeten kennen om
er lering uit te trekken zodat de
fouten uit het verleden niet
worden herhaald". In dat op
zicht beschouwt hij ook „de
zaak Pronk" als definitief afge
daan. „Indonesië wil alle hin
derpalen voor een goede ver
standhouding met Nederland
uit de weg geruimd zien. We
Koningin Beatrix nam vorige week afscheid van president Soeharto. Volgens de Indonesische president markeert het staatsbezoek een nieuwe toekomst in de betrekkingen tussen Ne
derland en Indonesië. foto reuter enny nuraheni
hebben niets tegen mensen
rechten, ook niet in de kwestie
Oost-Timor. Maar dan alleen in
de zin van dialoog en niet van
confrontatie. We werken samen
met de VN-commissie voor de
mensenrechten en Indonesië
heeft internationale rapporteurs
uitgenodigd om een onderzoek
te komen instellen naar de ver
meende schendingen van men
senrechten in Oost-Timor.
Maar mensenrechtenkwesties
mogen niet als voorwaarde wor
den gebruikt voor ontwikke
lingshulp of economische sa
menwerking. En zekér niet als
politiek drukmiddel, intimidatie
of inmenging in onze binnen
landse aangeledenheden", al
dus Soeharto. Als Nederland
„niet opnieuw dit soort obsta
kels opwerpt dan beschouwen
wij de casus Pronk als afgedaan
en kunnen onze wederzijdse
betrekkingen verder worden
uitgebouwd".
Volgens de Indonesische presi
dent is een breed scala van sa
menwerking mogelijk op eco
nomische en cultureel gebied.
„We moeten onze contacten in
tensiveren en uitbreiden, niet
alleen op regeringsniveau, maar
ook tussen academici, zakenlie
den en mensen uit de culturele
sector. Ik denk aan culturele en
zakelijke missies, tentoonstel
lingen, symposia en andere ma
nieren om de contacten te ver
stevigen. De oprichting van het
Nederland-Indonesië Forum in
beide landen is een gewaar
deerd instrument voor meer in
tensieve samenwerking en be
grip", aldus Soeharto.
Het Indonesische staatshoofd is
goed op de hoogte van de han
delsrelaties tussen zijn land en
Nederland. „Nederland is de
zesde investeerder in Indonesië
met in totaal 116 projecten ter
waarde van meer dan 2,7 mil
jard dollar. Nu we hebben be
sloten tot verdere deregulering
en het tegengaan van bureau
cratie van onze economie, zijn
er grote mogelijkheden voor
verdere Nederlandse investerin
gen, te meer omdat buitenland
se bedrijven hier nu 100 procent
zeggenschap krijgen over hun
investeringen. Ik zie de land
bouw, de tuinbouwsector, het
toerisme, de ontwikkeling van
onze infrastructuur en kleine
alsmede middelgrote bedrijven
als goede mogelijkheden voor
Nederland. En de toevloed van
Hollandse toeristen is uiteraard
welkom voor ons nationale in
komen."
Over zijn opvolging (zijn huidi
ge ambtstermijn loopt af in -
1998, red.) weigert Soeharto
vragen te beantwoorden. Met
een lachje wil hij slechts kwijt:
„Als democraat geloof ik in de
wijsheid van ons constitutionele
systeem, en alles wat het presi
dentschap betreft zal door het
Indonesische volk volgens de
grondwet worden geregeld".
JAKARTA BOB KROON
Het is alweer een paar jaar gele
den dat schrijver Maarten 't
Hart menigeen verbijsterde
door zich in vrouwenkleren in
het openbaar te begeven. Die
periode heeft hij naar eigen zeg
gen nu achter zich: het mantel
pakje komt niet meer van het
knaapje af. Wat blijft, is een
Maarten die schrijft. Vanaf ko
mende zaterdag ook als colum
nist van deze krant. Wekelijks
zal hij over wat hij in de wereld
waarneemt zijn licht laten schij-
Tweemiijoen boeken („Dat zegt
m'n uitgever tenminste") zijn er
van dr. Maarten 't Hart (50) ver
kocht sinds hij in 1971 debu
teerde met Stenen voor een
ransuil Alleen al van Een vlucht
regenwulpen werden zo'n
450.000 exemplaren gedrukt. En
vorig jaar ontving 't Hart voor
zijn boek Het woeden der gehele
wereld de Gouden Strop voor de
beste Nederlandstalige mis
daadroman.
Inmiddels staat het volgende
boek alweer op stapel. Veel wil
en kan hij er niet over zeggen.
„Het is min of meer een vervolg
op Het woeden der gehele wereld
Geen echte thriller, tenminste
zo zie ik het niet. Ik ben nog
maar op de helft, dus ik kan nog
niet precies overzien hoe het al
lemaal zal aflopen. Ik heb daar
over wel een plan in mijn hoofd,
maar al schrijvend merk ik toch
vaak dat je er een beetje van af
wijkt. Ik laat me leiden door wat
me invalt als ik achter de com
puter zit."
't Hart gaat zijn invallen nu ook
benutten voor deze krant. We
kelijks zullen er van hem stukjes
verschijnen, „die het liefst een
klein beetje controversieel zijn".
Er verschijnt een duivelse gri
mas op zijn gelaat: „Ik wil pro
beren mensen een beetje tegen
de haren in te strijken. Te jen
nen, te provoceren. Ik weet niet
of dat lukt en in hoeverre dat
ook kan. Misschien dat een co
lumn over de paus die ik ze
ker wil gaan schrijven min-
Maarten 't Hart: „Sport is levensgevaarlijk, vakantie vreselijk en verliefd zijn heel erg".
der goed zal vallen bij sommige
lezers."
Een goede column moetje wil
len uitlezen, stelt 't Hart. „Het
moet prikkelend zijn, persoon
lijk, opiniërend, grappig eventu
eel, al is dat niet altijd even
makkelijk. Niks is moeilijker
dan geestig zijn, maar je moet
het wel proberen. Voor NRC
Handelsbladheb ik stukjes ge
schreven die een beetje colum
nachtig waren, maar die waren
vrij lang. Ik zit nu aan 3.500
aanslagen vast. Dat is niet zo
erg veel, je wilt altijd meer zeg
gen dan je kwijt kunt. Dan komt
het erop neer datje dat 'meer'
eerst opschrijft en dan alles wat
overbodig is gaat schrappen. De
grote kunst van het schrijven, is
hu eenmaal schrappen wat niet
essentieel is. Dat 't pats! pats!
pats! pakt!"
De schrijver belooft plechtig dat
hij niet al te vaak zijn stok
paardjes zoals klassieke mu
ziek, literatuur zal berijden.
„In klassieke muziek zijn zo
weinig mensen geïnteresseerd.
Er zitten geen massa's te wach
ten op columns waarin ik een
cantate van Bach behandel.
Slechts als er iets in de actuele
sfeer gebeurt, zal ik erover
schrijven.
Hoe kijkt 't Hart dan tegen het
nieuws van alledag aan? Wat
voor columnistenvlees hebben
we met hem in de kuip? „Ik kijk
naar het journaal van 8 uur en
ik lees de krant. Maar ik volg het
niet met een vergrootglas", zegt
hij. Niettemin begroet hij met
juichende instemming „Ja,
leuk!" een lijst met namen en
begrippen waarop hij fris van de
lever commentaar mag geven.
We beginnen met Ajax.
't Hart: „Heb ik onlangs nog ge
zien in de wedstrijd tegen Feye-
noord om de Supercup. Ik heb
met verbazing zitten kijken,
want volgens mij zijn ze een
stuk achteruit gegaan sinds vo
rig seizoen. Feyenoord is beter
foto hielco kuipers
geworden. Dat verheugt me
enorm, want ja, ik kom per slot
van rekening uit Maassluis. Ik
ben altijd erg voor Feyenoord
geweest."
„Ik vind sport eigenlijk onzin
nig. Levensgevaarlijk ook. Je
krijgt er allemaal blessures van.
Die topvoetballers hebben al
weet ik hoe vaak in het zieken
huis gelegen, terwijl ik tot mijn
vijftigste slechts één dag in het
ziekenhuis heb doorgebracht."
Internet.
„Het lijkt allemaal prachtig,
maar ik heb geen idee waar het
werkelijk over gaat. Een vriend
van mij is er goed in, die heeft
eens op mijn computer allerlei
smerigheid tevoorschijn ge
haald. De meest ongelooflijke
pornografie stond op het
scherm. Hij heeft het er geluk
kig weer snel afgehaald, want ik
zou niet weten wat ik er in een
zwak moment mee zou doen."
De evolutietheorie.
„Het is ongelooflijk dat er nu
