'Dit leidt tot een echte
escalatie, tot oorlog'
worden
Euro Game lijkt nieuwe Golden Ten-affaire te
Feiten &Meningen
Jordanië laat
band met Irak
steeds meer vieren
mHH£§
ZATERDAG 26 AUGUSTUS 1995
NIEUWSANALYSE
Koning Hussein. FOTO» AP
Voor zover er nog onduidelijkheid bestond
over de houding van Jordanië ten aanzien
van Irak, heeft koning Hussein daar deze
week definitief een eind aan gemaakt. In
een televisietoespraak, afgelopen woens
dag, lanceerde de Jordaanse vorst een aan:
val op het regime van Saddam Hussein -
zonder de Iraakse dictator met name te
noemen - en prees overloper Hussein Ka-
melal-Majid.
,,Mijn gesprekken met broeder Hussein
Kamel hebben geholpen bij het verdrijven
van de wolk die ons zicht geruime tijd heeft
verduisterd", zo vertelde hij. De koning
sprak verder over de behoefte van het
Iraakse volk aan vrijheid, democratie en
mensenrechten en maakte duidelijk dat de
economische sancties van de Verenigde
Naties pas zullen worden opgeheven als het
regime in Bagdad voldoet aan alle verlan
gens van de Veiligheidsraad. Tot dan toe
had Jordanië zich alleen maar in negatieve
zin over de sancties uitgelaten.
De koning verwees naar de honderden
Koeweiti's die sinds de Golfoorlog worden
vermist. Maar het opmerkelijkst was toch
de onverhulde steun die hij uitsprak voor
Kamel Hussein al-Majid, de naar Jordanië
overgelopen rechterhand van Saddam. Hij
bleek zelfs geloof te hechten aan Kamels
verklaring dat Saddam een nieuwe invasie
van Koeweit en Saoedi-Arabië had voorbe
reid, een onthulling die de Jordaanse pers
de afgelopen week nog belachelijk had ge
maakt.
De Iraakse invasie van 1990 in Kuwait
kwam voor de Jordaanse vorst als een on
aangename verrassing. Aan de vooravond
van de Golfoorlog weigerde hij niettemin de
Arabisch-Westerse coalitie te steunen, niet
omdat hij zo geestdriftig was over de aard
van Saddams dicatuur maar om pragmati
sche redenen. Hij voelde er niets voor zijn
land aan te bieden als slagveld. En boven
dien maakte de pro-Iraakse gezindheid van
de Jordaanse Palestijnen (55 procent van de
bevolking) het hem moeilijk zich tegen Sad
dam te keren.
Irak is nu geen militaire factor van belang
meer. Sinds het einde van de Golfoorlog en
de omwenteling in Oost-Europa zijn Israël
en de Verenigde Staten in het Midden-Oos
ten sterker dan ooit.
Het was niet de toespraak van deze week,
maar de ondertekening van het vredesver
drag met Israël, vorig jaar oktober, die dui
delijk maakte waar koning Hussein op dit
moment staat. Het verdrag werd mogelijk
nadat ook het realistische deel van de Pa
lestijnen had besloten samen met Israël een
weg naar vrede te zoeken. Vanaf dat mo
ment wist Hussein dat hij binnenslands op
een meerderheid voor zijn nieuwe politiek
kon rekenen, wat niet wegneemt dat hij nog
altijd het hoofd moet bieden aan een fana
tiek afwijzingsfront van radicale moslims en
pan-Arabisten.
Hoewel het vredesverdrag met Israël Jor
danië kwijtschelding van zijn Amerikaanse
schulden en betere betrekkingen met het
Westen opleverde, bleven de relaties met
Saoedi-Arabië, Koeweit en de andere Arabi
sche partners van de Golf-coalitie uiterst
koel. Maar nu koning Hussein de Iraakse
overlopers in zijn armen heeft gesloten en
openlijk kritiek spuit op het regime van
Saddam gaat ook dat veranderen.
Opgejut door de Amerikanen onder
minister Robert Pelletreau heeft net een
rondreis door de Arabische wereld afgeslo
ten hebben de Koeweiti's aangeboden
Jordanië olie te leveren als het niet langer
van Irak zou kopen.
Sinds Saoedi-Arabië in 1990 de leveran
ties stopzette met het doel Amman in de
Golfcoalitie te dwingen is Jordanië voor
zijn olie volledig afhankelijk van Irak. Iedere
dag brengen tankauto's 75.000 vaten het
land binnen. In ruil daarvoor krijgt Irak
voedsel en andere produkten, waaraan het
door de. VN-boycot dringend behoefte
heeft. Een belangrijk deel van de Jordaanse
economie drijft op de handel met Irak en
alleen al daarom maakt koning Hussein
geen haast met het verbreken van de eco
nomische banden, wat hij in zijn toespraak
nog eens bevestigde.
In het Golfgebied is de verklaring van de
Jordaanse koning met instemming ontvan
gen. Vooral diens 'bevestiging' dat Saddam
opnieuw wilde toeslaan, krijgt in de media
uitgebreid aandacht. In Irak beschuldigt de
legerkrant Al-Kadissiya de Amerikaanse on
derminister Pelletreau van het uitoefenen
van druk op Amman 'om Iraaks economie
te wurgen en zijn geduldige volk de honger
dood te laten sterven'.
Maar het opmerkelijkst was dat de Iraak
se staatstelevisie de toespraak van koning
Hussein integraal uitzond, zij het voorafge
gaan door de mededeling van een nieuws
lezer dat de kijkers volwassen genoeg wer
den geacht om de toespraak op de juiste
waarde te schatten. Het was de jongste in
de reeks onlogische en onvoorspelbare ge
beurtenissen die h^t regime van Saddam
Hussein zo typeren.
TEL AVIV AD BLOEMENDAAL
CORRESPONDENT
Per avond mag iemand niet
meer winnen dan 10.000 gul
den. Maar dat is hier nog nooit
gebeurd."
Een blik in de wat gezapige zaal
leert dat op drie van de vijf ta
fels wordt gespeeld. De spelers,
enkele dames met grijze krul
len, wat heren van middelbare
leeftijd, zijn allen lid van de ver
eniging. Alleen dan mogen zij
meedoen. Iedereen kan lid wor
den, mits een geldige legitima
tie kan worden getoond. Verder
is een ieder welkom in het casi
no, desnoods alleen voor een
bakkie koffie.
„Hier worden geen miljoenen
verdiend", zegt René. „We zijn
nu anderhalf jaar bezig maar
het loopt niet goed. Ik vraag me
zelfs af hoe lang en of we er mee
door kunnen gaan."
Aanvankelijk was Delft één van
de dertien gelegenheden met
het nieuwe spel. In vier plaatsen
werd door justitie ingegrepen.
In Alkmaar, Zwolle, Weert en
-Udenhout werden de tafels in
beslag genomen maar werd gek
genoeg geen aanklacht inge
diend. De overgebleven negen
zaken balanceren tussen slui
ting of niet.
„Spande Justitie maar eens een
zaak tegen mij aan", zegt Van
de Sande. „Dan zou ik tenmin
ste voor een rechter kunnen
aantonen dat het een behendig
heidsspel is. Desnoods richt ik
ter plekke een casino in."
DEN HAAG RON DE GROOT
ANP
Bevolking Kosovo bang voor komst van Serviërs uit Kroatië
In de Nederlandse gokwereld is
een nieuw spel de inzet van een
conflict tussen de Raad voor de
Casinospelen, de uitvinder van
het spel en exploitanten van ca
sino's waar het wordt gespeeld.
Het gaat om Euro Game, of Eu
ro Observatie Game dat op dit
moment op negen plaatsen kan
worden beoefend. Volgens de
raad is het niets anders dan een
illegaal kansspel. De uitvinder
en de exploitanten noemen het
een behendigheidsspel dat niet
onder de Wet op de kansspelen
zou vallen.
De raad, die naleving van deze
wet in de gaten houdt, trok on
langs aan de bel. Op 25 tot 30
plaatsen in Nederland zouden
illegale gokholen het anti-ver-
slavingsbeleid op losse schroe
ven zetten door met een nieuw
spel fervente gokkers te trekken.
De illegale casino's adverteren
open en bloot en zorgen daar
mee dat probleemgokkers ver
vallen in hun oude gewoonte.
Bij justitie is al enkele keren ge
vraagd of er iets aan deze wild
groei in de kansspelwereld klan
worden gedaan. Kwade genius
achter (een deel van) de hausse
aan illegale casino's lijkt A. van
de Sande, directeur van Casino
Service Breda. De gewezen
technisch-chemicus ontwikkel
de het gewraakte Euro Game,
kreeg er patent op en levert en
verhuurt sindsdien de speelta
fels. De tafels en het spel blijven
van hem: hij strijkt maandelijks
de huur voor zijn tafels en vin
ding op.
Voor de Raad voor de Casino
spelen is Euro Game niks
nieuws onder de zon en slechts
een afgeleide van het inmiddels
Kosovo geldt sinds jaren als het kruitvat van de Balkan. De spanningen tussen de onderdrukte Al
banese meerderheid en de Serviërs loopt verder op nu Servië vluchtelingen uit de 'Servische Re
publiek Krajina' in deze provincie wil huisvesten. De etnisch-Albanees Bedri vluchte vier jaar gele
den naar Nederland omdat hij niet aan Servische zijde in de Joegoslavische burgeroorlog wilde
vechten. „Wij zijn een heel apart volk, dat niets te maken heeft met de Slavische volken."
gezet. Wij hebben tegen de slui
ting van de instellingen gepro
testeerd. Servië trad hard op te
gen de demonstraties, er is zelfs
geschoten. De organisatoren
zijn opgepakt en veroordeeld
tot gevangenisstraffen van tien
tot vijftien jaar."
Kosovo was altijd het armste ge
bied van Joegoslavië, maar
sinds het zijn zelfbeschikking
verloor, heeft het er alle schijn
van dat Servië in het gebied de
klok eeuwen wil terugzetten. De
werkeloosheid is fors toegeno
men. De Albanezen leven voor
een belangrijk deel van het geld
van familieleden in het buiten
land. Maar juist doordat veel
mensen, en vooral jonge man
nen, naar het buitenland zijn
gegaan, is het gebied verder
ontwricht.
DIENSTPLICHT
Die mannen zijn vooral vertrok
ken om zich aan de dienstplicht
te ontrekken. Bedri was één van
de eerste die weg ging. In de zo
mer van 1991 kreeg hij een op
roep om zich in zijn kazerne te
melden. Omdat hij de spannin
gen in Joegoslavië rond Slovenië
en Kroatië in sneltreinvaart zag
toenemen, vluchtte hij naar Ne
derland, waar hij politiek asiel
kreeg. „Ik ben Albanees, ik wil
niet voor de Serviërs moorden
begaan of zelf dood gaan."
Ondertussen zitten er zo'n
200.000 Kosovaren in de dia
spora. Na zijn vertrek, gingen
ook twee van Bedri's broers het
land uit. Eén broer bleef achter
om voor zijn moeder te zorgen.
„Maar mijn moeder krijgt regel
matig politie aan huis om dat ze
wallen weten waar hij zit, omdat
hij ook is opgeroepen voor het
leger. Hij leeft op een ander
adres, min of nTeer ondergedo
ken en kan hooguit 's avonds
over straat. Mensen worden
constant op straat aangehou
den en moeten zich identifice
ren. Als de Servische politie ver
moedt datje de dienstplicht
ontduikt, word je gearresteerd."
Bedri houdt zijn hart vast. Als
de Europese Unie en de Vere
nigde Staten blijven toekijken,
dan zal het Servië lukken om
grote groepen vluchtelingen in
Kosovo te plaatsen en zal de sa
menstelling van de bevolking
fundamenteel veranderen. Als
er een conflict uitbreekt dan zal
Albanië er zich mee gaan be
moeien. Dan zullen ook de Al
banezen die in Macedonië wo
nen er bij betrokken raken en
zal de oorlog zich verder ver
spreiden over de regio.
„Wij hebben altijd gewild dat
ook de Albanezen in het voor
malig Joegoslavië zouden wor
den erkend als volk. We waren
immers na de Serviërs en de
Kroaten in omvang het derde
volk. Wij zijn een heel apart
volk, dat niets te maken heeft
met de Slavische volken. We
hebben een eigen taal, een ei
gen cultuur."
Ter bescherming van de geïn
terviewde is zijn achternaam
weggelaten.
VIANEN KEES BALS
verboden Golden Ten, waarvan
ook werd beweerd dat het een
behendigheidsspel was. Na sle
pende juridische procedures
werd Golden Ten eind jaren
tachtig officieel tot kansspel be
titeld en derhalve verboden bui
ten de officiële speelgelegenhe-
den. Voor Euro Game dreigt
eenzelfde lijdensweg.
De raad kan er eigenlijk niet zo
gek ver naast zitten. Ten tijde
van de rechtszaken tegen Gol-
den-Ten-exploitanten, was Van
de Sande namelijk in de rechts
zaal aandachtig toehoorder. De
Golden-Tenaffaire inspireerde
hem. „Ik zag het gat in de
markt", zegt hij. „Ik wilde niet
mijn hele leven in de chemie
zitten."
Bij Golden Ten werpt de bou-
leur het balletje in de roulette
draaischijf. Betoogd werd dat
spelers in staat zouden zijn het
goede cijfer te gokken door de
loop van het balletje te volgen:
een behendigheid dus. De
rechtbank zag niets in die be
hendigheid en hield het op
puur gokwerk.
De behendigheid bij het Euro
Game bestaat uit het zien aan
de elips die de kogel maakt,
waar het balletje uiteindelijk te
recht zal komen. Het balletje
wordt door een bouleur op een
ronde, iets aflopende stalen
schijf met in het midden de cij-
ferschijf (de ketel) geworpen en
maakt door de vorm van het
staal een eliptische beweging.
Van de Sande zegt inmiddels
ongeveer twee ton te hebben
uitgegeven aan diverse onder
zoeken waarmee hij zijn gelijk
wil bewijzen. Zo boog onder an
deren dr. L. Boer van TNO zich
Golden Ten werd door de rechter bestempeld als gokspel, hetzelfde lot lijkt Euro Game beschoren.
ARCHIEFFOTO
over de vraag of Euro Game een
behendigheidsspel is of niet. Hij
liet een geoefende speler uit de
casinowereld tweehonderd
spelletjes spelen. Verder moes
ten een tiental beginners enkele
dagen aan de ketel.
Boers conclusie: „Euro Game
kan met behendigheid worden
gespeeld, maar daar is talent en
oefening voor nodig." Over het
geheel genomen, aldus de on
derzoeker, was de kansfactor
nog altijd belangrijker dan de
behendigheidsfactor. De erva
ren casinobezoeker liet volgens
Boer zien dat hij kon voorspel
len waar het balletje terecht zou
komen. Maar hij zat er ook wel
eens naast. De beginnelingen
vertoonden na enkele dagen
spelen 'een beginnende behen
digheid', aldus Boer. De onder
zoeker pleit voor een systeem
waarbij de aspirant speler, alvo
rens aan het Euro Game te mo
gen deelnemen, eerst laat zien
dat hij behendig genoeg is. Op
die manier is juridisch te verko
pen dat het spel niet alleen een
kansspel is.
Een zonnige dinsdagavond in
Delft. Aan de Oude Delft num
mer 1 is niets gedaan om te ver
doezelen welk een nering hier is
gevestigd: Casino preikt er in
hoofdletters op de gevel. Van
buiten al zijn de speeltafels te
zien. Slechts een glazen deur
zonder portier scheidt de bui
tenwereld van de Delftse Be
hendigheids Vereniging. Ze
telen hier de verkapte crimine
len die zich over de ruggen van
gokverslaafden verrijken? Bin
nen trekt zaalchef René een la
van een antiek bureau open.
„Wilt u Indisch geld of Neder
lands", grapt hij naar de wat
oudere man die twee bruine fi
ches overhandigt. René haalt
een briefje van honderd uit de
la. De man vertrekt lachend.
„Ze willen het spel in het crimi
nele trekken maar dat slaat echt
nergens op", zegt René, voor
heen croupier bij een van de of
ficiële Holland Casino's. „Dit
spel is bedoeld voor mensen die
het bezoek aan een normaal ca
sino niet kunnen betalen. Dit is
toch niet te vergelijken met
Zandvoort of Schevenirigen?
Hier krijgen ze een lekker bak
kie koffie, een gebakje en spelen
ze met fiches van een gulden.
Bedri houdt zijn hart vast. De
verovering van de 'Servische
Republiek Krajina' door Kroatië
kan een domino-effect hebben.
Servië wil 10.000 vluchtelingen
uit de Krajina huisvesten in Ko
sovo, de Servische provincie
waar voornamelijk (etnisch) Al
banezen wonen. „Servië zegt
een humanitaire daad te stellen
met die vluchtelingen, maar dat
is helemaal niet zo", zegt Bedri,
afkomstig uit Kosovo.
„Het gaat Servië om de veran
dering van de bevolkingssa
menstelling van Kosovo. Boven
dien is Kosovo de laatste tijd
steeds armer geworden en niet
in staat om al die vluchtelingen
te accepteren. Dit kan tot een
echte escalatie, of zelfs oorlog
leiden, zeker als Servië Albane
zen gewoon op straat gaat zet
ten."
Vier jaar is Bedri nu in Neder
land. De 30-jarige Kosovaar
woont tegenwoordig in Vianen.
Het is moeilijk om contact te
blijven houden met zijn familie
leden, maar toch begrijpt hij uit
hun verhalen en uit wat hij op
vangt via internationale radio
stations dat het in die tijd steeds
slechter is gegaan. „Als ik mijn
moeder bel dan zegt ze dat er
veel is veranderd. Maar wat pre
cies, dat durft ze niet te zeggen.
De mensen zijn bang dat de te
lefoon wordt afgeluisterd."
Kosovo was tot 1989 een 'auto
noom gebied' in Joegoslavië.
Formeel maakte het deel uit van
de deelrepubliek Servië, maar in
de praktijk had het bijna de
zelfde vergaande zelfstandig
heid als de andere deelrepublie
ken. Deze aparte status had het
te danken aan het feit dat onge
veer 90 procent van de bevol
king Albanees is.
Zes jaar geleden maakte Servië
aan die zelfstandigheid een
eind. De onafhankelijkheidsver
klaring van Kosovo nadat
Kroatië en Slovenië zich uit Joe
goslavië hadden losgemaakt
is nooit geeffectueerd. Dat kan
ook niet zonder enorm bloed
vergieten. Voor de meeste Ser
viërs is Kosovo een onafschei
delijk onderdeel van hun land.
De huidige Servische president
Slobodan Milosevic maakte ge
bruik van de nationalistische
gevoelens van de Serviërs ten
aanzien van Kosovo om aan de
macht te komen in zijn repu
bliek. Hij klopte die emoties op
met onder meer massa-demon
straties.
Bedri: „Het dieptepunt in de
spanningen tussen Albanezen
en Serviërs was 28 juni 1989.
Toen kwamen meer dan een
miljoen Serviërs bijeen op het
Merelveld in Kosovo, om te her
denken dat de Serviërs daar
precies zeshonderd jaar geleden
verslagen werden door de Tur
ken. Milosevic riep daar op om
met de wapens in de hand te
gen de Albanezen te vechten."
UNIVERSITEIT
Nadat Kosovo (Kosovë volgens
de Albanese schrijfwijze) zijn
zelfstandigheid had verloren,
werd het volledig geserviseerd.
De Albanese straatnamen wer
den vervangen door Servische.
Het parlement en de regering
werden ontbonden. Alle instel
lingen met Albanees als voertaal
werden gesloten, zoals scholen,
radio- en W-stations en de uni
versiteit in de hoofstad Pristinë
(Pristina).
Bedri studeerde op dat moment
werktuigbouwkunde. „Leerlin
gen, studenten, hoogleraren
werden allemaal zo op straat
Sarajevo
Bedri: "Flet gaat Servië om de verandering van de bevolkingssamenstelling van Kosovo
ROEMENIË
FOTO OSCAR FLOS
