'Politiek in Leiden heeft te weinig zelfvertrouwen'
Grootste kathedraal staat in de tropen
Kerk Samenleving
Leiden
ZATERDAG 26 AUGUSTUS *1 995
„Nee mijnheer, dit is echt geen prestige-object, beslist niet."
Op verontwaardigde toon corrigeert zuster Georgette
Curney de spreker. „Dit is een plaats van God. Ook kunt
hier God ontmoeten." In het kantoortje van de zuster aan de
voet van de grootste kathedraal van de wereld, de basiliek
van de Notre-Dame-de-la-Paix in de hoofdstad
Yamoussoukro van Ivoorkust, heerst normaal gesproken een
serene rust. Maar het komt dan ook niet zo vaak voor dat
zuster Curney geconfronteerd wordt met zoveel brutaliteit.
Hoe durft die blanke toerist te veronderstellen dat de
basiliek, neergezet door de voormalige Ivoriaanse president
Felix Houphouët-Boigny, slechts een prestige-object zou
zijn? Hoe onbeschoft eigenlijk!
De basiliek van architect Pierre Fakhoury in Ivoorkust.
i kunnen een plaatsje vinden op dat schitteren-
r opgetrokken plein. foto gpd
Wat zegt u? Een
puist in de tro
pen? Een steriel
gebouw dat totaal niet past in
de Afrikaanse cultuur? Zuster
Gumey zucht. „Ik zal het u uit
leggen", zegt ze met een donke
re blik in haar ogen. Ze vertelt
dat kosten noch moeiten zijn
gespaard om in Ivoorkust iets
moois neer te zetten; Dat de
paus tien jaar geleden hoogst
persoonlijk de eerste steen inze
gende. Dat architect Pierre Fak
houry prima werk heeft gele
verd. En dat de Ivorianen trots
zijn op 'hun' basiliek'.
Nee mijnheer, niemand weet
hoeveel het bouwen van de ba
siliek nu precies kostte. Wat
zegt u? Ruim 500 miljoen gul
den? Tja. Maar papa Houp-
houët heeft dat allemaal wel
mooi uit zijn eigen zak betaald.
En niet voor zijn eigen eer en
glorie, mijnheer. Nee, allemaal
voor de Heer. Daarom heeft pa
pa Houphouët - God hebbe zijn
ziel - de basiliek ook aan de
paus geschonken. Ook de nabij
gelegen prachtige villa is van de
paus. Hij heeft er al eens over
nacht toen hij in september
1990 Ivoorkust bezocht om de
basiliek in te wijden. Zuster
Gumey bidt iedere dag dat de
Heilige Vader gauw weer zal ko
men. „En mijnheer, straks ver
rijst hier op dit terrein ook nog
een ziekenhuis. Want dat wil de
paus zo graag. Wanneer dat zie
kenhuis hier komt? Nee dat
weet ik natuurlijk niet. Ik ben
maar een eenvoudige zuster."
Schoonheid
Domme vraag, van die blanke
snuiter. Wat komt, dat komt.
Ach, laat ze maar praten, die
blanken. Ze kunnen het natuur
lijk niet hebben dat Afrikanen
ook mooie dingen kunnen ma
ken. Wacht maar, als die witkop
straks de schoonheid van dit ge
bouw heeft gezien, dan piept hij
wel anders. Als hij de gebrand
schilderde ramen uit Parijs ziet,
ruim twintig meter hoog met al
lemaal afbeeldingen uit de bij
bel. De mahoniehouten ban
ken, gemaakt door de beste Ita
liaanse timmerlieden. En niet te
vergeten de immens hoge dori-
sche zuilen waarop de koepel
van de basiliek rust. „Weet u
wel hoeveel mensen hier een
mis bij kunnen wonen, mijn
heer? Nou? Meer dan tweehon
derdduizend. Nee, die kunnen
natuurlijk niet allemaal naar
binnen. Maar al die duizenden
mensen kunnen een plaatsje
vinden op dat schitterende ge
heel uit marmer opgetrokken
plein. Een kilometer marmer!"
Het is natuurlijk best jammer
dat er op zondag zo weinig
mensen in de basiliek zijn. Een
paar honderd, dan houdt het
toch wel op. En dan te beden
ken dat hij er maar liefst 7000
kan bevatten. De vier Poolse
priesters van de basiliek hebben
het rustig. En toeristen? Zuster
Gumey ziet er dagelijks enkele
tientallen in haar kantoortje
verschijnen. Het houdt niet
over. En daarom kan ze deze
toerist maar beter niet te hard
aanpakken. Wie weet, wat hij
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
Geen krant ontvangen'
Ma t/m/vr. 18.00-19 30 uur en
Zaterdag 10.00-12 00 uur 071-128030
DIRECTIE
B. M. Essenberg,
G. P. Arnold (adiunct), J. Kiel adjunct
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor, F. Nypels,
H. G. van der Post (adjunct)
R.D.Paauw 071-356215
Tel. dag. 9.30 -11.30 uur of per post.
REDACTIE
G.J. Visser, chef redactie nieuwsdienst/kunst
H.W. van Egmond, chef red. Groot Leiden
A.J.B.M Brandenburg, chef eindredactie regio
F Blok, chef eindredactie algemeen
W.F. Wegman, chef red. Duin- en Bollenstreek
W. Spierdijk, chef sportredactie
Advertenties: 071-32
Familieberichten: 023- 31]
023- 321
Redactie: 071-32
Hoofdredactie: 071-31^
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17
071- 35^
RUBRIEKSADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8 30 tot 17 u'
071-
ABONNEMENTEN
bij vooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per maand (autom. betaling)
per kwartaal (acceptgiro)
per kwartaal (autom betaling)
per jaar (acceptgiro)
per jaar (autom. betaling)
VERZENDING PER POST
per kwartaal (NL) j
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETTEBAIi
Voor mensen die moeilijk lezen, slechte
hebben of blind zijn (of een andere leq
dicap hebben), is een I
regionale nieuws uit het Leidsch Dagbl;
geluidscassette b
zijn landgenoten over de basi
liek gaat vertellen. Ze zal hem
een boodschap meegeven, ja
dat zal ze doen.
„Het gaat God om de vrede
van de wereld", zegt ze. Ver
baasd luistert ze naar haar eigen
woorden. „Maar voordat u om
vrede voor de wereld bidt, moet
u bidden voor vrede in uw eigen
hart, om vrede met uw mede
mens." Zuster Gumey slaat
haar ogen neer. Tevreden leunt
ze achterover. Zo, dat heeft ze
mooi gezegd. Einde onderhoud,
zou je zo denken.
Ach, dat zou ze bijna nog ver
geten. Ze wijst op een poster die
aan de wand van haar kan
toortje hangt. Daarin is duide
lijk te zien dat de basiliek van
Yamoussoukro een stuk groter
is dan het 'origineel', de Sint
Pieter in Rome. „En dit gebouw,
mijnheer,", zegt ze op een bijna
samenzweerderige toon, „is
veel mooier." Maar een presti
ge-object? Kom nou.
Z I E K E N H U
ONGEVALLENDIENST
n dagelijks St.Elisabeth Ziekenhuis.
BEZOEKUREN
DIACONESSENHUIS
(tel. 071-178178): dagelijks 14.30-15.1
Kraam-e
ners bovendien van 10.30 -11.15 u
Special Care Unit: 10.30-11.00 uur
na overleg met de dienstdoende verpleegkundige.
Kinderafdeling: 10.30-19.00 uur, na overleg met de dienstdoende
pleegkundige.
Jongerenafdeling: 14.30-15.15 uuren 19.00-19.45 u
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging St. Elisabeth
(tel. 071-454545): dagelijks 14.00-15.00 uur en 18.30-19.30 uur, klasse
II daarnaast ook 1115-12.00 uur.
Kraamafdeling: 14.30-15.30 uur en 18.30-19.30 uur (voor vaders tol
uur).
Kinderafdeling: 14.30-19.00 uur (voorouders de gehele dag).
Afdeling hartbewaking (CCU)en intensive care (IC): 14.00-14.30 i
18.30-19.00 uur.
Spoedeisende hulp: dag en nacht geopend
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging Rijnoord
(tel. 01720-63131): dagelijks 14.00-15.00 uur en 18.30-19.30 uur, 1
en II daarnaast ook 11.15-12.00 uur.
Geen spoedeisende hulp meer mogelijk
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
(tel. 071-269111): alle patiënten (behalve kinderen) 14.15-15.00 i
18.30-19.30 uur.
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde 18.15-19.
t 11.00 uur, uitslui
19.00-20.00
leen Partners/echtgenoten met kinderen.
Voor zwangeren: zaterdag en zondag van 1(
voor partners/echtgenoten en eigen kinderen.
Kinderafdelingen: voor ouders van opgenomen kinderen
zoek mogelijkheid in overleg met de hoofdverpleegkundig
Voor andere bezoekers gelden de volgende tijden: keel-,
kunde en neurologie: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.39 uur; oogheelkund
heelkunde 14.15-15.00 uuren 18.30-19.00uur.
Kinderkliniek: zalen voor peuters, kleuters en grGte kinderen: 15.15-1
uur; babyzaal en boxenafdeling: volgens afspraak.
O
Ex-wethouder financiën Steven de Vreeze eerste burger in Enkhuizen
Om die boemerang vóór te
zijn, klemt de voormalige
wethouder financiën en wel
zijnszorg al 18 maanden de lippen stijf
op elkaar. „Niet in de fractie of op afde
lingsvergaderingen, hoor, maar in de
raadszaal." Ook dat werkt niet: „Het is
begrijpelijk dat me wordt verweten dat ik
daar alleen maar een stoel bezet houd."
Aan die ook voor hem zelf onaan
vaardbare situatie, is sinds begin deze
week een einde gekomen. De Vreeze,
sinds 1984 actief in de Leidse politiek,
waarvan twee jaar als fractievoorzitter en
drie jaar als wethouder, wordt vanaf 16
september burgemeester van het West-
friese Enkhuizen.
Tegen de verslaggever van Radio
Noord-Holland noemt hij zijn benoe
ming 'de enige logische vervolgstap'. „Ik
ben nu eenmaal verknocht aan lokaal
bestuur", laat hij de luisteraars weten.
„De Enkhuizense vertrouwenscommissie
wilde vanwege de sterk verdeelde ge
meenteraad (de 17 raadsleden vertegen
woordigen maar liefst 9 fracties, red.)
een burgemeester met een blanco lei,
een buitenstaander. Welnu, die krijgt ze.
Niet dat ik m'n politieke achtergrond zal
verloochenen maar ik ga niet naar Enk
huizen om m'n partij te promoten. Ik sta
boven de partijen."
Als de radio-verslaggevet is vertrokken,
zegt De Vreeze zich te kunnen voorstel
len 'dat Leidenaars die mij politiek heb
ben zien functioneren zich afvragen of ik
dat wel kan, bruggen bouwen. Ik zal dat
moeten bewijzen. Ik moet verstandige
mensen om me heen zien te verzamelen,
die me van goede adviezen voorzien. En
niet bang zijn om fouten te maken. In elk
geval heb ik de afgelopen anderhalf jaar
een goede training 'inslikken' gehad."
De Leidse burgemeester C. Goekoop
wordt z'n voorbeeld. „Die doorgrondt als
geen ander de essentie van politieke be
sluitvorming en zijn eigen taak als voor
zitter in dat proces. Hij zorgt er altijd
voor dat er eerlijke informatie op tafel
komt. Spelletjes en machtskongsies krij
gen bij hem geen kans. Dikwijls zit hij tij
dens collegevergaderingen privé-dingen
te doen. een speech te schrijven of zo.
Het lijkt dan alsof hij er met zijn hoofd
niet bij is, maar vergis je niet, hij let zo
verschrikkelijk goed op. Dat merk je aan
het moment waarop hij zijn papieren
terzijde schuift en zich ermee gaat be
moeien. Dat moment is steevast perfect
gekozen."
Nu hij de Leidse politiek verlaat, komt
PvdA'er Steven de Vreeze er rond voor uit dat
hij sinds de verkiezingen in maart 1994, die
hem zijn wethouderszetel kostten, 'voor Jan
met de korte achternaam' in de
gemeenteraad zit. „Mijn rol is hier al
anderhalfjaar volledig uitgespeeld. Wat ik
ook doe, het is nooit goed. Als ik m'n mond
opentrek, ben ik een betweter. Als ik alles zo
goed weet, waarom heb ik er dan als
wethouder niets aan gedaan?"
Zelf heeft de PvdA'er zich meer dan
eens als een bevlogen heethoofd gema
nifesteerd, ook in z'n wethoudersperio
de. In zijn eigen woorden: „In de jaren
zeventig ben ik opgeslurpt door de poli
tiek en raakte ik in de ban van polarisa
tie. In mijn jeugdige enthousiasme heb
ik me achteraf gezien te veel afgezet te
gen m'n eigen milieu. M'n vader heeft
vijftien jaar namens de KVP in de Twee
de Kamer gezeten, Hij was een bruggen
bouwer bij uitstek, probeerde van één
plus één drie te maken. Als onbezonnen
idealist moest ik wel met hem botsen. Ik
heb meer dan eens opvattingen naar
buiten gebracht die meer uitgesproken
waren dan ik wilde. Ik raakte daardoor
nogal eens verstrikt in m'n eigen uitlatin
gen."
De hem kenmerkende passie kwam in
elk geval wel van pas in zijn periode als
wethouder financiën. Onder De Vreeze
transformeerde de artikel 12-gemeente
Leiden, die onder rijkstoezicht stond, in
een stad die zijn eigen geldzaken regelt.
De Vreeze: „Ik heb er bijgezeten dat
een raadslid bij de toenmalige wethou
der onderwijs, partijgenote Henriette van
Dongen, informeerde naar de kosten van
een schoolplein. Daarover moet u zaken
doen met de wethouder firjaniën, kreeg
de vragensteller te horen. Zo'n antwoord
zou hedentendage tot een geweldige rel
leiden."
De Vreeze relativeert zijn eigen ver
diensten voor het welslagen van deze
noodzakelijke 'cultuuromslag'. „Ik had
de tijdgeest mee. Ik moet je eerlijk be
kennen: het cijferwerk heb ik nooit leuk
gevonden. Ik kan niet rekenen en begro
tingen vind ik vreselijk. Maar alles gaat
om geld. In elk besluitvormingsproces
komt er een moment dat de vraag rijst:
hebben we daar geld voor over. Financi
en vormen de meest integrale en breed
ste bestuurdersportefeuille die er is."
Hoewel hij kritisch is over zijn eigen
bevlogenheid, zegt De Vreeze dat de
zakelijking van het politieke debat in
den hem evengoed tegenstaat. „Ik be
perk me tot een wensachtige formule
ring: het moet toch mogelijk zijn zonde
te vervallen in de stijl van Margje Vla
veld van de Groenen of in die van de ja
ren zeventig, bevlogen politiek met idee
en en vernieuwingen te bedrijv
Raadsvergaderingen in Leiden zijn toch
wel erg vaak om,elf uur afgelopen. En
wat wordt er ook weinig geborreld."
Of zijn roemruchte aanvaringen met
zijn vroegere politieke opponent Pex
Langenberg van D66, inmiddels zelf wet
houder, voorbeelden waren van gepaste
bevlogenheid, laat hij in het midden. De
Vreeze weigert als afscheid aanvallen op
personen te lanceren of openstaande re
keningen te vereffenen. Toch laat hij zich
ontvallen dat telkens als hij Langenberg
achter de collegetafel ziet zitten, hij
denkt: „Die zit op mijn stoel en in mijn
wethouderskamer."
Ook wil hij 'algemene kritiek' kwijt:
„Leidenaars moeten zich eens van hun
minderwaardigheidscomplex ontdoen.
Behalve op 3 oktober zijn ze nooit trots
op hun stad."
„Dat gebrek aan zelfvertrouwen mani
festeert zich ook in de gemeentepolitiek.
Er wordt zo veel 'via de band', net als bij
biljarten, gespeeld. Je krijgt nooit recht
streeks kritiek te horen. Via-via wordt je
duidelijk gemaakt dat iemand boos op je
is. De contacten tussen burgers en raads
leden lijden ook onder die circuitjespoli-
tiek. Overal wordt gekankerd op het ge
meentebestuur maar in die tien Leidse
jaren ben ik hooguit twintig keer gebeld.
Dat heeft volgens mij niets met die veel
besproken kloof te maken."
De Vreeze's wethouderszetel sneuvel
de voorjaar 1994, direct aan het begin
van de collegevorming, na de voor de
PvdA desastreuze stembusuitslag: de
partij verloor (weer) drie zetels, is niet
langer de grootste van de stad en kon in
het nieuwe college niet om oppositiepar
tij D66 heen.
Van het 'gewone' raadslid De Vreeze is
maar weinig vernomen. Hij werkte in
stilte aan een nieuwe stap in zijn carriè
re. Het heeft er even naar uitgezien dat
hij de politiek definitief voor gezien zou
houden. De nieuwe Vereniging Open
Monumenten trok hem aan als direc
teur.
Gemikt werd op 150.000 leden in een
jaar maar de aanwas stokte bij 8.000. De
financiële basis bleef uiterst wankel. „De
VOM kon zich onmogelijk een betaalde
directeur veroorloven. Zelf twijfelde ik
ook aan de keuze die ik had gemaakt. Ik
kan niet zonder de spanning van de poli
tieke besluitvorming, het gevoel dat ik
een wezenlijke bijdrage aan de groei en
bloei van Leiden leverde."
Enkhuizen was De Vreeze's derde gooi
naar een ambtsketen. Hij werd uit 75
kandidaten gekozen. Hij wil niet zeggen
in welke twee andere gemeenten zijn po
gingen vergeefs waren. De Vreeze wist al
enige tijd dat de benoeming er aan zat te
komen. Tijdens een van zijn oriënteren
de bezoekjes aan Enkhuizen kocht hij
tien ansichten van het gemeentehuis om
het nieuws in beperkte kring te versprei
den. „De verkoopster keek me raar aan.
Ze zal wel hebben gedacht: alsof er geen
leukere bij zitten. Er zaten vergeelde en
kromme exemplaren bij, zo slecht wer
den ze verkocht."
Steven de Vreeze: „Ik ben
