'Bonden hebben gefaald
bij reorganisatie politie'
Feiten Meningen
Ijzerbedevaart
brengt Vlaamse
tweespalt aan
het licht
Laken moeten blote demonstranten bedekken
Geen behoefte aan
zoveelste verhaal *f»
met mooie intenties'
VRIJDAG 25 AUGUSTUS 1995
NIEUWSANALYSE
De jaarlijkse oprisping van Vlaams-Vlaamse
verwijten begint zo langzamerhand een ri
tueel te worden. Eind augustus is nog maar
nauwelijks in zicht, en daarmee de Ijzerbe
devaart in Diksmuide, of over en weer ma
ken de Vlamingen elkaar in pamfletten en
kranten voor rotte vis uit. De één wordt een
verwerpelijk rechtsextremistisch separatist
genoemd, de ander een lafhartig zoetwater-
flamingantje.
Dit jaar is het niet anders en zelfs nog er
ger. Het weekblad Knack is niet het enige
Vlaamse persorgaan dat zich dezer dagen
ernstig afvraagt of de Ijzerbedevaart van
aanstaande zondag misschien wel eens de
laatste zou kunnen zijn. Mocht dat worden
bewaarheid, dan scheelt het in ieder geval
in de toekomst vele riemen kostbaar papier.
De Ijzerbedevaart staat onder auspiciën
van de zogeheten Vlaamse Beweging, een
samenraapsel van oud-frontstrijders uit de
Eerste Wereldoorlog en, in toenemende
mate, hun nakomelingen, culturele fond
sen, zangverenigingen, padvinders en poli
tieke figuren, variërend vam christendemo
craten tot aanhangers van het Vlaams Blok.
Op deze toogdag wordt herdacht hoe in de
laatste jaren van de oorlog '14-'18 Vlaamse
soldaten een Vlaamse emancipitatiebewe-
ging op gang brachten en voor de Vlaamse
taal een eigen plaats in België naast het
Frans verwierven.
De Ijzerbedevaart is vanaf zijn prille be
gin in 1919 gekenmerkt geweest door ru
zies, misverstanden en talloos veel interpre
taties. In de jaren dertig en de Tweede We
reldoorlog gingen de fascisten ermee van
door, waardoor men dit jaar tot de wonder
baarlijke telling van de 68-ste Ijzerbede
vaart komt. En sinds een jaar of tien speelt
extreem-rechts opnieuw een niet onbedui
dende rol, met als dieptepunt de avond
vóór de Ijzerbedevaart, die keer op keer in
Diksmuide verwordt tot een jaarmarkt voor
internationaal fascistoïde gedachtengoed.
Niet ten onrechte wordt vaak in Vlaamse
kring beweerd, dat het buitenland en
Nederland in het bijzonder alleen oog
heeft voor de extreme uitingen rond de
Ijzerbedevaart. Tegelijkertijd valt niet te
ontkennen dat de Vlaamse Beweging er zelf
tot nu toe weinig moeite voor heeft gedaan
om zich van zijn zwarte rand te distantië-
Toen niet-Vlaamsblokkers onder de be
devaartgangers zich enkele jaren geleden in
navolging van het Blok ook begonnen uit te
spreken voor volledige Vlaamse onafhanke
lijkheid, was voor velen de toch al flinter
dunne scheiding tussen de 'goede' en de
'foute' toogdag dan ook niet meer te her
kennen.
Het lijkt wel of het conflict jaar na jaar
heftiger wordt en 1995 vormt daarop geen
uitzondering. Nu de Belgische staat is gefe
deraliseerd en Vlaanderen dit jaar voor het
eerst een zelf-gekozen parlement kent, met
een eigen federale regering en een niet ge
ringe autonomie op vele terreinen, heeft de
strijd om Vlaams 'zelfbestuur', één van de
eisen van de frontsoldatan uit de Eerste
Wereldoorlog, volgens de gematigde groe
pen min of meer zijn einddoel bereikt.
De radicalere, rechts-nationalistische Vla
mingen, zoals de 'Blokkers', vinden dat
men nog een stapje verder moet gaan. Er
moet nu worden gestreefd naar een volledig
separate Vlaamse staat, zodat de armlastige
Walen geen beslag meer op Vlaamse belas
tinggelden kunnen leggen.
Door de meningsverschillen tussen ge
matigden en radicalen zijn inmiddels naast
het officiële IJzerbedevaartcomité allerlei
onderaannemers van de Vlaamse zaak op
gestaan, die over elkaar heen tuimelen als
het gaat om de juiste theologische uitleg
van het zogenaamde IJzertestament van de
frontsoldaten.
De drie hoofdpunten daarvan luidden
destijds 'nooit meer oorlog, godsvrede en
zelfbestuur'. Daar gaf het IJzerbedevaartco
mité onder zijn huidige voorzitter Lionel
Vandenberghe enkele jaren geleden een
nieuwe uitleg aan. Nooit meer oorlog werd
vrede, godsvrede werd verdraagzaamheid
en zelfbestuur ging voortaan als vrijheid
door het leven.
Vooral de verdraagzaamheid is in slechte
aarde gevallen, want de kring rond het
Vlaams Blok heeft daar niets mee op, in ie
der geval niet ten aanzien van de minder
heidsgroeperingen in de Vlaamse samenle
ving. Het woord verdraagzaamheid werd
dan ook al in hun gelederen omschreven als
'een zeepbelwoord' en 'een prostituée uit
het woordenboek'.
Het Vlaams Blok wil zich zondag niet
mengen onder de Vlaamse 'slappelingen'
op de weide onder de IJzertoren, maar de
monstratief op de andere oever van de ri
vier blijven. Het zint hen niet, dat voorzitter
Vandenberghe de vrede indachtig dit
jaar de jodenvervolging uit de Tweede We
reldoorlog bij de Ijzerbedevaart wil betrek
ken.
Aan het andere uiterste hebben begin de
ze week twee culturele fondsen, één uit so
cialistische, het ander uit liberale hoek, ook
hun verdere ondersteuning aan de Ijzerbe
devaart opgezegd, uit onmin over het ken
nelijk niet te vermijden extreem-rechtse
aandeel in de Ijzerbedevaart. Liesbeth List,
die was gevraagd om dit jaar twee liederen
uit de Mauthausen-cyclus te zingen, heeft
zich eveneens wijselijk teruggetrokken uit
dit Vlaams-Vlaamse gekrakeel. Misschien
krijgt het weekblad Knack nog gelijk.
BRUSSEL ALV KNOL
CORRESPONDENT
Problemen ACP-voorzitter Kruizinga aan front en in eigen huis
Piet Kruizinga ontwijkt aanvankelijk de schuldvraag. De voorzitter van de Algemeen Christelijke
Politiebond ACP vuurt als eerste weerwoord giftige pijlen af in de richting van topambtenaren van
het ministerie van binnenlandse zaken. Vooral dat ministerie heeft bij de reorganisatie van de po
litie littekens gekerfd in de ziel van de vaderlandse diender. Kruizinga is echter bereid ook de
hand in eigen boezem te steken. „Ik moet echter erkennen dat ook de bonden in grote mate
schuldig zijn", geeft Kruizinga in zijn werkkamer in Leusden schoorvoetend toe. „De reorganisatie
was weliswaar niet te voorkomen, maar we hadden als vakbond wel meer bij moeten sturen dan
we hebben gedaan."
De reorganisatie bij de politie,
een jarenlang en slopend pro
ces, is afgerond. Maar Kruizinga
weet als geen ander dat de na
pijn nog dagelijks bij vrijwel alle
nieuwe korpsen voelbaar is.
Ruim de helft van alle politie
mensen voelt zich persoonlijk
slachtoffer van de reorganisatie.
Ook de buitenwacht is aller
minst tevreden met het uitein
delijk resultaat. Een veel ge
hoorde klacht is dat de politie
nauwelijks specialisten meer in
huis heeft. Diverse maatschap
pelijke groeperingen hebben al
aangegeven dat de zedenpolitie
in ere hersteld moet worden.
Datzelfde geldt voor de ver
keerspolitie. Ook de kennis van
de politie over de milieuwetge
ving is onder de maat. Zelfs de
politieministers Sorgdrager en
Dijkstal erkennen dat ruiterlijk.
„Door de reorganisatie is te veel
kennis verloren gegaan. Daar
door faalt de aanpak van de
zware milieucriminaliteit
heeft Sorgdrager de Kamer al la-
Maar niet alleen daar laat de re
organisatie zorgelijke sporen
na. Ook de ploegen die explo
sieven ontmantelen zijn aan het
eroderen. Door de reorganisatie
is de deskundigheid bij de poli
tie op het gebied van explosie
ven opruiming sterk afgeno
men. „Je kunt erop wachten tot
er een ongeluk gebeurt", zei on
langs EOC-majoor Den Breejen.
Het aantal klachten van burgers
over het politie-optreden stijgt
ook. Topper is het korps Am-
sterdam-Amstelland, waar het
aantal klachten vorig jaar met
42 procent steeg. Ook de com
missie voor de politieklachten
van dat korps schreef dit toe
aan de reorganisatie bij de poli
tie.
Kruizinga maakt zich zorgen
over de spanningen die zijn
ontstaan bij het politieperso
neel sinds de omvorming van
de gemeente- en rijkspolitie tot
25 politieregio's. Die spannin
gen moeten volgens hem niet te
lang duren, anders worden ze
onhanteerbaar en deel van de
politie-cultuur. Wat er momen
teel aan te doen is, is niet be
kend. De vakbond heeft geen
ervaring met dit soort politie-re-
organisaties. En zeker niet met
deze mammoetoperatie, die de
grootste in de vaderlandse ge
schiedenis kan worden ge
noemd.
EIGEN AGENTEN
Als direct gevolg van de reorga
nisatie zijn veel politiemensen
van hun posten in de platte
landsgemeenten en kleine dor
pen gehaald in de grote steden
en probleemregio's onderge
bracht. Daardoor beginnen ook
de kleine gemeenten steen en
been te klagen. Inmiddels heeft
de gemeente Groesbeekop ei
gen kosten een politie-agent in
gezet. Momenteel denken veer
tien omliggende gemeenten er
aan hetzelfde te doen.
Kruizinga: „De stofwolken zijn
nog lang niet allemaal opge
trokken. Sterker nog: in nogal
wat regio's zijn re-reorganisatie
bewegingen aan de gang. Voor
een deel zijn dat aanvullingen,
„Het is dus nog lang niet rustig bij de politie," meent Piet Kruizinga.
voor een ander deel correcties.
Het is dus nog lang niet rustig
bij de politie."
Ook de relatie tussen de ACP en
haar achterban heeft een flinke
knauw gekregen. Veel ACP'ers
vinden dat het vakbondsbe-
stuur, met Kruizinga als expo
nent, tijdens de reorganisatie te
veel en in elk geval veel te pas
sief aan de zijlijn heeft gestaan.
Dat blijkt ook uit een recente
interne enquête: maar liefst 35
procent van de ACP-leden
speelt wel eens met de gedachte
het lidmaatschap te beëindigen.
„Dat is zorgelijk", zegt Kruizin
ga, „daarom moeten we voor
onze leden een goede cao af
sluiten. We staan met de rug te
gen de muur. Mede omdat ook
minister Dijkstal ons in een
moeilijke positie heeft gebracht
met zijn volstrekt onaanvaard
bare CAO-voorstellen. We moe
ten als vakbond scoren. Het is
duidelijk dat voor velen van die
35 procent een slechte CAO het
laatste duwtje zal zijn om het
lidmaatschap op te zeggen.
Kortom, we hebben problemen
aan het front, in onze achter
tuin, maar ook in eigen huis."
IMAGO
De ACP-voorzitter vindt de situ
atie des te meer zorgelijk omdat
de politie binnen de maat
schappij de afgelopen twee jaar
veel krediet heeft verspeeld.
„De reorganisatie heeft honder
den miljoenen guldens aan be
lastinggeld gekost. De burger
vraagt zich af wat daar voor in
de plaats is gekomen. Er is
vanuit de maatschappij nog al
wat kritiek. Het hele gedoe rond
de IRT-affaire heeft ook niet bij
vorming.
Hij heeft er weinig vertrouwen
in dat negatieve imago op korte
termijn te kunnen veranderen.
„Zeker niet als de CAO-onder-
handelingen stuklopen. Als bei
de partijen met de hakken in
het zand tegenover elkaar blij
ven staan, zijn op den duur ac
ties niet te voorkomen. En ook
dat werkt uiteindelijk niet posi
tief op ons imago."
Ook de komende parlementaire
enquête over de opsporingsme
thodes die politie en justitie
hanteren in de strijd tegen de
georganiseerde criminaliteit,
ziet Kruizinga met enige zorg
tegemoet. „Het is best goed dat
die enquête er komt. Als die
tenminste precies helder maakt
wat de politie in de toekomst
wel en wat niet mag doen. Ik
ben echter bang dat er tijdens
de enquête eerst nog de nodige
rommel over de politie wordt
uitgestort. Je ziet het nu al: de
grote schoonmaak is begon-
Iedereen stelt zijn eigen positie
veilig, meent Kruizinga, 'te be
ginnen bij onze geliefde minis
ter van justitie'. Alle rotzooi
komt uiteindelijk op de kop te
recht van hardwerkende politie
mensen, vreest hij, want 'de
trap wordt van boven af
schoongeveegd. En ook dat zal
niet bepaald bijdragen aan een
betere beeldvorming van de po
litie.'
ROB HARTOG EN FRED RONDEEL
Om in de komende weken de veiligheid in
Peking tijdens de aanstaande vrouwencon
ferenties te kunnen garanderen, zijn dui
zenden politieagenten inmiddels tot de tan
den gewapend: met witte lakens. De ergste
ongeregeldheden die de bewakers van de
openbare orde en goede zeden zich kunnen
voorstellen, blijken buitenlandse lesbische
vrouwen te zijn die naakt over het Plein van
de Hemelse Vrede rennen. In die gevallen
zullen de lappen stdf over de vrouwen wor
den geworpen.
Partijfunctionarissen hebben de politie op
dracht gegeven een voorraadje lakens aan
te leggen voor het geval demonstranten
hun kleren uittrekken op straat of in open
bare gelegenheden. Het is een antwoord op
aanhoudende geruchten dat enkele groe
pen deelnemers aan de schaduwconferen-
tie, die volgende week woensdag begint,
met naakte protestmarsen de aandacht op
hun problemen willen vestigen. Het zou
daarbij met name gaan om lesbiënnes en
prostituées.
„We kunnen ons niet veroorloven lesbische
activisten half ontkleed door de straten van
Peking te zien lopen", aldus een gemeente
ambtenaar. Een Chinese vrouw die deel
neemt aan de conferentie toont wel begrip
voor de voorzorgsmaatregel: „Functionaris
sen zijn erg bang dat mensen gaan demon
streren. Ze zitten in hun rats over hoe ze
moeten reageren als demonstranten zich
ontkleden, want dat doen ze in het buiten
land wel eens, heb ik gehoord
De berichten over mogelijke blote protesten
zijn opvallend genoeg in Chinese kranten
verschenen en doen waarnemers vermoe
den dat ze door Chinese functionarissen
'gedicteerd' zijn. Een deel van de vrouwelij
ke activisten wordt daarmee zwart gemaakt
en de aanwijzing aan de bevolking is: zoek
geen contact met 'dit soort' want dan krijg
je problemen. Er worden veertig- tot vijftig
duizend deelnemers verwacht voor de offi
ciële Wereldvrouwenconferentie begin sep
tember en het Forum van niet-overheidsor-
ganisaties dat volgende week begint.
Voor demonstraties moet ook in China ver
gunning worden aangevraagd bij de politie.
Toestemming wordt echter zelden ver
leend. Begin vorige week benadrukten de
Chinese autoriteiten tijdens een persbezoek
aan Huairou, de buitenplaats waarnaar de
schaduwconferentie verbannen is, dat geen
ongeoorloofde demonstraties zullen wor
den toegestaan. „Iedereen die een ander
land bezoekt, moet de wetten van dat land
naleven. De wetten in China moeten strikt
worden gehoorzaamd. Elke Chinees of bui
tenlander die de wetten overtreedt, zal ge
lijk worden behandeld", aldus gouverneur
Zhao Yuhe van Huairou.
PEKING YVONNE VAN DER HEUDEN
CORRESPONDENT
Rein zetten op afbraak emancipatiebeleid fV
„De Nederlandse regering kan zich
tijdens de VN-vrouwenconferentie in
China volgende maand allerminst als
een trotse aap op de borst kloppen en
zeggen 'Wij in Nederland doen het op
emanicaptieterrein zo goed'. Te veel
is al afgebroken. Kijk naar de bezuini-
gigen op de vrouwenhulpverlening,
op het vrouwenadviesbureau Arach-
ne en de twintigste positie die Neder
land inneemt op de wereldranglijst
van de ontwikkelingsorganisatie van
de Verenigde Naties waar het gaat om
kansen die vrouwen hebben. In Pe
king moeten we zorgen dat er een
rem op de afbraak van het emancipa
tiebeleid wordt gezet."
Dit zegt voorzitter G. den Ouden van
de Emancipatieraad aan de voor
avond van de vierde Vrouwenconfe
rentie van de Verenigde Naties. Den
Ouden maakt als adviseur van de re
gering deel uit van de Nederlanse de
legatie waarover minister Melkert
(emancipatiebeleid) de scepter
zwaait.
Melkert heeft al aangekondigd dat hij
de resultaten van de conferentie wil
gebruiken voor het nieuw op te stel
len emancipatiebeleid. „Het lijkt er
op dat Melkert en Pronk steviger op
de bok van de machine willen zitten.
Zij spreken zich positief uit over
emancipatie. Maar we hebben straks
geen behoefte aan het zoveelste
mooie verhaal met mooie intenties.
We hebben een concreet actiepro
gramma nodig", zegt Den Ouden.
De huidige plannen zijn te vaag, vindt
ze. „Er is afgeproken dat er eind 1995
100 vrouwelijke burgemeesters moe
ten zijn. Minister Dijkstal heeft al la
ten weten dat het niet lukt. Hij kampt
door de vele herindelingen met een
overschot van voornamelijk manne
lijke burgemeesters die hij opnieuw
moet plaatsten. Dit gaat ten koste van
de instroom van nieuwe vrouwelijke
burgemeesters. Ik denk dan, die 100
zijn afgesproken en houd je daar aan.
Anders wordt het nooit wat", vindt
Den Ouden.
De Emancipatieraad moet in 1997 het
veld ruimen. Het kabinet wil af van
een groot aantal adviesorganen. Vol
gens Den Ouden gaat het om een ge
wone bezuinigingsmaatregel. „Het
kabinet moet kiezen. Is emancipatie
een prioriteit dan hef je de Emancipa
tieraad niet op. Er dreigt enorm veel
kennis en ervaring verloren te gaan."
De raad acht het welslagen van de
VN-Vrouwenconferentie van groot
belang voor de toekomst van het na
tionale en internationale emancipa
tiebeleid. Economische zelfstandig
heid, deelname van vrouwen aan po
litieke en maatschappelijke organisa
ties, seksuele rechten en onderwijs
zijn voor Den Ouden de belangrijkste
onderwerpen die in Peking aan bod
zullen komen.
KINDEROPVANG
„De problemen die landen hebben
zijn verschillend. Economische zelf
standigheid in Afrika is iets anders
dan in de westerse wereld. In Neder
land willen we betaald ouderschap en
goede en voldoende kinderopvang
zodat vrouwen kunnen blijven wer
ken. Voor ontwikkelingslanden is het
minstens zo belangrijk om al het werk
:eld
dat vrouwen doen zichtbaar t
ken. Vrouwen dragen zorg voor kin esi
deren en de familie en zijn verant
woordelijk voor de voedselvoorzie
ning. Vaak moeten ze ook nog huno
produkten op de markt verkopen. 7
worden niet betaald maar lopen ween j;
de vermoeidheid op", zegt Den Ou e
den.
Volgens haar is het van groot belan elb;
dat organisaties als de Wereldbank vai
het Internationaal Monetair Fonds
(IMF) rekening houden met de pos ukl
tie van vrouwen in de landen die z
steunen. „Draait de Wereldbank de ebr
geldkraan dicht dan zullen v
dit direct merken."
Den Ouden vindt het erg belangrijk it d
dat de deelname van vrouwen in p< illoi
tieke en maatschappelijke organisa s
wordt vergroot. „In besturen ii
Nederland zijn nog steeds niet veel el
vinden. Het is niet goed :nd
meerderheid beslissi
gen nemen die ook vrouwen raken.
Vrouwen moeten zorgen dat zij zeil -
de besturen terecht komen zodat ztjj.
mee kunnen praten en beslissen o
zaken die hen aan gaan."
Zowel de Emancipatieraad als de
gering is voorstander van gelijke ve den
tegenwoordiging va
vrouwen in gekozen organen. Beide erbi
wijzen echter het systeem af,
de helft van de zetels voor vrouwen eeft
gerserveerd. In Peking zal daarover 0V-
ook worden gesproken. „Wij vindei iren
dat partijen er zelf voor moeten zo
gen dat voldoende vrouwen actief
worden en blijven. Dan krijg je ookjels
gemotiveerde vrouwen met kwalite nbi
Kies je op grond van biologische ve artij
schillen voor een vijftig-vijftig verdi ui
ling dan heb je wel het getal maa
niet de geest", vindt Den Ouden.
Het belang van goed onderwijs fiet!
volgens haar dwars door alle onder
werpen heen. „Zonder onderwijs is
het heel moeilijk om een kritische
massa ook in getal in een land te kr
gen die opkomt voor bij voorbeeld
rechten van vrouwen. Het is echt hi
belangrijk dat mensen goede scholi
kunnen genieten. Als de Leerplicht
wet er niet was geweest dan had ik
een dienstje in een huis a;
Vecht", zegt de voorzitter
Emancipatieraad.
Zondag stapt Den Ouden in het vlif
tuig naar China. De VN
ferentie begint 4 september
wil ook de schaduwconferentie Het
Forum bezoeken, de bijeenkomst
waarin pressiegroepen de VN-confi
rentie voorbereiden. Het Forum is
verbannen van Peking naar Huairo
een plaats 60 kilometer van de Chii
se hoofdstad. Den Ouden vindt dat
heel slecht voor het democratisch
halte van de conferentie. „Het Foru
en de VN-conferentie horen bij el
kaar. Deelnemers moeten vrij heen
en weer kunnen lopen. Dat kan
niet. De niet-gouvermentele organi
saties zijn uiteindelijk akkoord ge
gaan met Huairou, klagen wordt ds
ook moeilijk."
DEN HAAG MARIEKE DE VRIES
i meerdreheid beslissingen r
