Mobutu tracht Westen weer
aan zijn voeten te krijgen
I
Gezondheidszorg luistert niet naar vrouwerF
Vermogenstoets
ouderen is al
jaren omstreden
Feiten &Meningen
Betraptin p
Jeruzalem e
fe
DONDERDAG 24 AUGUSTUS 1995
NIEUWSANALYSE
Dat bejaarden hun eigen vermogen en eigen
huis moeten 'opeten' als ze in een verzorgings
huis worden opgenomen, is al jarenlang een
omstreden zaak. De meeste Nederlanders vin
den het verkeerd dat een zuinig en spaarzaam
leven op latere leeftijd wordt afgestraft. Ook in
de Tweede Kamer vindt een grote meerderheid
al jarenlang dat het onbillijk is als ouderen hun
spaarcenten moeten aanspreken om naar een
verzorgingshuis te kunnen.
Maar met het afschaffen van de vermogen
stoets loopt de overheid jaarlijks honderden
miljoenen mis. Dat is dan ook de belangrijkste
reden dat de toets nog steeds bestaat, al heeft
vrijwel elk kabinet de afgelopen jaren gekeken
of die toets kan worden afgeschaft. Het kabinet-
Kok hoopt er nu in 1997 definitief een streep
onder te zetten, éls het gat van 250 a 280 mil
joen kan worden gedicht.
Bejaarden met een eigen vermogen mogen
5.000 gulden reserveren voor hun uitvaart.
„Maar voor dat bedrag kun je alleen op maan
dagochtend worden begraven en krijgen de ge
nodigden een extra dun plakje cake", zegt een
woordvoeder van de ouderenbond ANBO spot
tend. Daarnaast mag de bejaarde nog eens
5.500 gulden achterhouden om naar eigen in
zicht te besteden. De rest van de spaarpot moet
in maandelijkse porties van pakweg 3.000 gul
den worden overgemaakt aan het verzorgings
tehuis. Kortom, de bejaarde heeft gespaard voor
Jan-met-de-korte-achternaam gespaard. Want
hem/haar resteert net als de bejaarde die niet
heeft gespaard uiteindelijk een zakgeld van
zo'n 275 gulden per maand.
Om een en ander te omzeilen worden oude
ren echter steeds vindingrijker. Talloos zijn in
middels de constructies om het vermogen en
het eigen huis vroegtijdig op naam van de
kinderen te zetten. Notarissen en belastingadvi
seurs verdienen daar aardig aan. 'Uitkleden
voor het naar bed gaan', heet het in die kringen.
Het is geen louche, onwettige praktijk. Maar het
wettelijk principe dat wie voor zijn oudedags-
verzorging kan betalen, dat ook moet doen,
wordt natuurlijk met voeten getreden. Maar de
wetgeving lokt als het ware calculerend gedrag
van de burger uit.
Vroegtijdige overdracht van het vermogen
aan de kinderen gaat overigens niet altijd pro
bleemloos. Tussen de overdracht en het mo
ment waarop mensen worden 'goedgekeurd'
voor het verzorgingshuis (indicatie) moet ten
minste twee jaar zitten. Het gebeurt volgens de
ANBO regelmatig dat die termijn niet wordt ge
haald en dat de spaarpot alsnog bij de kinderen
worden weggehaald.
De afschaffing van de vermogenstoets strookt
eigenlijk niet helemaal met de tijdgeest. De
overheid heeft steeds minder de neiging om de
burgers in de watten te leggen. De studiefinan
ciering krimpt, de kinderbijslag ook en de eigen
bijdragen (denk aan het ziekenfonds) groeien.
„Aan de andere kant benadrukt de overheid
dat we onze eigen problemen moeten oplossen;
dat we zelfstandig en onafhankelijk moeten zijn.
Geef mensen dan ook de kans een appeltje voor
de dorst aan te leggen èn te behouden", meent
voorzitter Bijleveld van de Nederlandse Vereni
ging vasn Bejaardenhuisvesting. Bovendien
wordt het verzorgingshuis, ook na afschaffing
van de toets, nu niet bepaald gratis. AOW'ers
betalen pakweg 750 gulden per maand en 'rijke
re' bejaarden blijven een bijdrage leveren naar
rato van hun inkomen. Dus écht rijke bejaarden
blijven niet buiten schot. Die hebben van hun
vermogen zulke hoge inkomsten dat hen alsnog
de volledige kostprijs van 3.000 gulden per
maand in rekening wordt gebracht.
Overigens komt uiteindelijk maar een klein
percentage van de ouderen in een verzorgings
huis terecht. De overgrote meerderheid (zo'n 80
procent) sterft thuis.
den haag margreet vermeulen
Vluchtelingenstroom wapen in handen van Zaïrese president
President Mobutu Sese Seko van Zaïre heeft de internationale gemeenschap weer precies waar hij haar graag heb
ben wil: smekend om de medewerking van Zaïre terwille van noodlijdende mensen en stabiliteit in de regio. Mo
butu is waarschijnlijk best bereid de gewelddadige uitzetting van vluchtelingen uit Burundi en Rwanda te staken.
Maar voor wat hoort wat, dus zal hij er wel voor zorgen dat onderhandelingen met hooggeplaatste VN-functiona-
rissen en andere westerse missies hem geen windeieren leggen.
Om te beginnen heeft Zaire een officiële reden
voor het gedwongen repatriëren van vluchtelin
gen: de ruim een miljoen vluchtelingen zouden
een te groot veiligheidsrisico zijn geworden in het
oosten van het land. Maar daarnaast speelt de ge
dachte aan internationale winst ongetwijfeld een
belangrijke rol. De Zaïrese president Mobutu ma-
noevreert zijn land daarom in een positie waarin
het Westen opnieuw wordt gedwongen met hem
te gaan onderhandelen. Zijn status in de regio
neemt hierdoor in belang toe en in eigen land
komt hij weer wat steviger in het zadel te zitten.
Door het spel op een dergelijke slimme wijze te
spelen, wist de Zaïrese president zichzelf vorig
jaar weer in de internationale schijnwerpers te
plaatsen. Eerder had hij jarenlang in een isole
ment verkeerd vanwege zijn meedogenloze wijze
van regeren. Eerst gaf hij Frankrijk alle ruimte om
vanaf Zaïrees grondgebied een interventie in
Rwanda te lanceren en vervolgens stelde hij de
grenzen open voor de honderdduizenden vluch
telingen uit dat land. Mobutu werd plots weer
een cruciale figuur in Centraal Afrika en westerse
leiders toonden weer respect.
Maar terwijl VN-commissaris voor de vluchtelin
gen Sadako Ogata zich gisteren voor overleg naar
Kinshasa spoedde, ging het Zaïrese leger gewoon
door met het uitzetten van ontheemden uit Bu
rundi en Rwanda. Alleen het aantal, 1.500, was
aanmerkelijk kleiner dan eerdere dagen. De sol
daten lijken zich momenteel vooral bezig te hou
den met het plunderen van achtergelaten bezit
tingen en klinieken. Hulpverleners die na dagen
voor het eerst het Mugunga-kamp bij Goma bin
nen mochten, ontdekten dat de meeste medica
menten zijn gestolen en dat medische centra zijn
platgebrand. Inmiddels hebben ruim 130.000 Hu
tu's de kampen op eigen houtje verlaten; ze zijn
omringende bossen en heuvels in gevlucht.
Veel van de Hutu's die gisteren in Rwanda aan
kwamen, verklaarden dat ze op vrijwillige basis
de kampen in Zaïre hebben verlaten. Opmerkelijk
is ook, dat de meeste teruggekeerde vluchtelingen
vrouwen zijn en kinderen (onder wie honderden
zeer jonge wezen). Mannen zijn er onder die
vluchtelingen niet of nauwelijks De autoriteiten
in Burundi menen dat dit wijst op een samen
zwering tussen leden van Hutu-milities die vanuit
Uvira in Oost-Zaïre opereren en het Zaïrese leger.
Het leger zou de militieleden, die her en der zijn
ondergedoken, met rust laten om hen later een
kans te bieden aanvallen op Burundi te hervatten.
Hoewel zowel in Rwanda als Burundi de terugge
keerde Hutu's op een vijandig gezind Tutsi-leger
stuiten, hebben de ontheemden in Burundi waar
schijnlijk het meest te vrezen. Ze zijn pas onlangs
uit Burundi gevlucht vanwege de etnische zuive
ringen in bepaalde wijken van de hoofdstad Bu-
jumbura en in noordelijke provincies als Chiboto-
ke en ze zullen nu zeker niet met open armen
worden ontvangen. De etnische spanningen ir®
Burundi zijn nog altijd zeer groot en het is dai^
ook moeilijk te voorspellen wat er met de tenC^
gestuurde Hutu's zal gebeuren. Hulpverlenersg r
zeggen dat de meesten van hen bij terugkom£tr
vlakbij de grens blijven, om bij gewelddadig oLaf
treden van het leger weer snel te kunnen vluc[re
ten. rc
Rwanda heeft verzekerd dat alle Hutu's naar 1L y
eigen dorpen kunnen terugkeren en dat ze al Ln
bezittingen terugkrijgen, ook al zijn hun land|
huizen nu bezet door anderen. Vanuit opvans
centra in Cyangugu en Gisenyi zijn tot dusveijt
mensen naar hun woonplaatsen teruggebrach
AS]
pe
Jeruzalem Een lid van de Israëli-'"11
sche grenspolitie houdt Palestij-
nen in de gaten die zonder werk- pe
vergunning in Oost-Jezalem zijn )r':
betrapt. Traditiegetrouw worden as
dergelijke mensen gearresteerd, r~
beboet en per bus naar huis terug
gestuurd. Israël heeft de bezette
WestelijkeJordaanoeverafge- i
grendeld na de aanslag van een fT
zelfmoordcommando op een Is-
raëlische bus, afgelopen maan-
dag.
foto epa manoocher degha
L
11
v(
nc
lei
ad
01
es
ij'
tv
in
wim stevenhagen
Vrouwen gaan vaker dan man
nen naar een dokter of een zie
kenhuis en gebruiken meer me
dicijnen. Het gros van de werk
nemers in de gezondheidszorg
is vrouw. Toch wordt er naar
vrouwen onvoldoende geluis
terd. Ze hebben het niet voor
het zeggen in de gezondheids
zorg: noch als patiënt, noch als
werknemer. Daar waar de be
sluiten vallen, zitten amper
vrouwen.
Dat stelt het Nederlands Plat
form Vrouwen en Gezondheid
Beijing '95. Het platform vindt
samen met tal van organisaties
in het buitenland, dat het de
hoogste tijd is dat hierin veran
dering komt. Voor de organisa
tie is dit een belangrijk thema
tijdens de VN-Vrouwenconfe
rentie en de schaduwconferen-
tie Het Forum die volgende
maand in China worden gehou
den.
Gynaecologe G. Kleiverda gaat
namens de Vereniging van Ne
derlandse Vrouwelijke Artsen
(VNVA) naar Peking en zit ook
namens deze organisatie in het
Platform Vrouwen en Gezond
heid. Kleiverda somt rap een
aantal problemen op. „Genees
middelen worden nog steeds
vooral getest op blanke mannen
van rond de veertig. Vrouwen
krijgen deze medicijnen ook
voorgeschreven, maar reageren
vaak anders op deze middelen
dan mannen. Dit kan te maken
hebben met de menstruatiecy-
clus. Sommige geneesmiddelen
werken anders bij vrouwen die
in de overgang zijn. Het klinkt
zo simpel, maar dat is het niet.
Wij vinden dat nieuwe genees
middelen op zowel mannen als
vrouwen moeten worden ge
test", zegt Kleiverda.
Oudere vrouwen die last heb
ben van botontkalking (os
teoporose) krijgen steeds vaker
het hormoon oestrogeen voor
geschreven om botbreuken te
voorkomen. Daardoor menstru
eren vrouwen ook na de over
gang nog. „Een bijwerking die
in de voorlichting vaak wordt
vergeten."
„Vrouwen blijken ook veel vaker
dan mannen kalmerende mid
delen te slikken, vaak omdat on
derliggende problemen, zoals
gevolgen op lange termijn van
seksueel geweld, niet goed wor
den behandeld. Veel vrouwen
gebruiken ook zeer langdurig
kalmerende middelen. Deze
middelen kunnen mede de oor
zaak zijn van ongelukken in
huis. Botbreuken bij oudere
vrouwen zijn vaak veroorzaakt
doordat de vrouwen versuft uit
bed stappen", aldus Kleiverda.
Gezondheidszorg is op de vrou
wenconferentie één van de
twaalf agendapunten. Het is ook
één van de meest heikele pun
ten omdat gezondheidszorg met
de erkenning van de positie van
vrouwen heeft te maken en
daardoor weer alles met poli
tiek. Tijdens de VN-bevolkings-
conferentie in de Egyptische
hoofdstad Cairo vorig jaar is ook
een aantal afspraken gemaakt
op het gebied van de volksge
zondheid. In het slotdocument
staat onder andere dat onveilige
Gynaecologe G. Kleiverda: „We kunnen straks hele mooie afspraken
maken, maar als er geen geld voor is, schieten vrouwen er helemaal
niets mee op. foto anp ruud hoff
abortussen moeten worden be
schouwd als een gezondheids
probleem dat het leven van
vrouwen bedreigt.
In Peking zal volop worden ge
discussieerd over de zogeheten
reproduktieve rechten van
vrouwen. Dit zijn de rechten die
met zwangerschap te maken
hebben, zoals het recht om zelf
te kunnen bepalen wanneer en
hoeveel kinderen zij willen, goe
de gezondheidszorg voor moe
der en kind en goede voorlich
ting rond de zwangerschap.
„Voor een aantal landen ligt dit
heel moeilijk en zij zullen er van
alles aan doen om het niet in de
slotverklaring opgenomen te
krijgen. Denk aan China zelf. De
één-kind-politiek staat haaks op
de keuze van vrouwen om zelf
te bepalen hoeveel kinderen zij
willen", zegt Kleiverda.
Zij noemt het erg belangrijk dat
er in de hele wereld meer geld
wordt uitgetrokken voor ge
zondheidszorg voor vrouwen.
„We kunnen straks hele mooie
afspraken maken, maar als er
geen geld voor is, schieten vrou
wen er helemaal niets mee op.
Tien jaar geleden op de VN-
Vrouwenconferentie in Nairobi
is afgesproken dat de sterfte van
vrouwen door zwangerschap
moest worden gehalveerd. Het
is toegenomen, simpelweg
doordat landen er geen geld
voor over hebben. In Afrika
ike
sterft één op de twintig vroi je)
aan de gevolgen van een zv ge
gerschap. Er is een gebrek a
basisvoorzieningen, goede la
ding en schoon drinkwater. v
is onvoorstelbaar dat dit ani^
1995 nog steeds het geval isf
In Peking komt ook de seks
lectie aan bod. In landen all~
dia en China laten vrouwen
al dan niet onder druk et
meisjes-foetus aborteren. V
gens Kleiverda zijn er over
hele wereld al honderd milj I
meisjes-foetussen geaborte I
omdat de ouders liever een I
zoon wilden hebben. Kleivi I
„Dit is een enorm probleen
Ook Nederland krijgt hierm
maken, omdat in sommige
turen echtparen veel liever
jongetje dan een meisje wil
hebben. Voor Nederlanders
maakt het niet zoveel uit, n
het kan ook bij ons verande
De gezondheidszorg in Nee
land doet het volgens haar'
geleken met veel andere lai
zo slecht nog niet. „Het kar
tuurlijk altijd beter en wij n
ten ervoor waken dat het ni
slechter wordt. De gezondh
zorg voor vrouwen staat we
der druk. Minister Borst
(volksgezondheid red.) gaai
zuinigen op de Rutgerssticl
en op vTouwenhulporganis
Gezondheidszorg is nog alt
een mannenzaak. Het is tij<
er vanuit het perspectief va
vrouwen naar wordt gekekaj
den haag marieke de vries
fTÏJPéWS WET frAAT/WW JWPOWBjlÉ- W&CT6R foUTIem IcWEtfltS i
NIET <qE/MEPEN-
