Zaïre is Rwandese vluchtelingen zat
fw
Eerste incidenten tussen Hongaren en Krajina-Serviërs
Buitenland
—Cyanide bedreigt
ndianen in Guyana
Boete voor achterlaten koffers
Sahlin getipt als opvolger van Carlsson
Gaat Hillary Clinton naar China of niet?
OENSDAG 23 AUGUSTUS 1995
tiuislyiazowiecki: slachting bij Srebrenica
i Lejr.ENÉvEDe VN-rapporteur voor de mensenrechten Tadeusz
ia W^jazowiecki heeft vandaag bij de presentatie van zijn laatste rap-
vanport aan de Verenigde Naties gezegd dat hij tot de 'huivering-
WOItyekkende conclusie' komt dat Bosnische Serviërs moslims heb
ben afgeslacht na de val van de 'veilige gebied' Srebrenica. In
ijn rapport doet Mazowiecki nauwkeurig verslag van de uit-
locht van de 40.000 moslims uit de enclave en geeft hij een op-
mming van de beschuldigingen tegen de Serviërs, zoals execu-
es zonder vorm van proces, verkrachtingen en het beschieten
slaan van burgers.
Sarajevo hevig beschoten
linê iQEDAPESTDe Snelle Reactiemacht op de berg Igman in Bosnië
8en jieeft gisteren voor het eerst geschoten op Servische artillerie-
ld stellingen. Eerder op de dag was van daaruit een VN-post be-
it e<choten. De beschietingen volgden nadat gisteren minstens zes
wjnwoners van de Sarajevo om het leven kwamen bij Servische
artillerie- en raketbeschietingen. Bij deze hevigste bombarde
nenten van de Bosnische hoofdstad sinds weken raakten verder
gewond, onder wie zes Egyptische blauwhelmen. De
iervische beschietingen zouden een vergelding zijn
antoi ensief van het Bosnische regeringsleger ten noorden van Saraje-
y
Le
)ure zoen; meer dan 900 gulden boete
Een jonge Duitse is gisteren door de kantonrechter i
lenbüren wegens een zoen veroordeeld tot een geldboete
27 mark en 50 pfennig. Het tedere gebaar heeft volgens de
echter een aanrijding veroorzaakt. De vrouw had ais passagiere
e chauffeur van de auto waarin zij zaten, gekust terwijl zij
ruispunt naderden. De man werd daardoor afgeleid
at het verkeerslicht op rood sprong. Daardoor botste hij op de
hem.
Vluchtelingen nemen huizen met geweld in beslag
Met het onderbrengen van 150.000 Krajina-Servi-
sche vluchtelingen in de voormalige Servische
autonome gebieden Kosovo en Vojvodina heeft
Klein-Joegoslavië zich twee potentiële etnische
tijdbommen op de hals gehaald. In Kosovo vor
men etnische Albanezen de meerderheid, in Voj
vodina wonen veel Hongaren. Uit Vojvodina zijn
intussen de eerste meldingen gekomen van ge
weld tussen Hongaren en Krajina-Serviërs.
Volgens de regering in Boedapest zijn er sinds vo
rige week negen gevallen gemeld van geweldda
dige uitzetting van Hongaren door uit de Krajina
weggetrokken Serviërs. De uitzettingen zijn van
meerdere kanten bevestigd. Het Servische pers
bureau Tanjug ontkende ze echter.
De Unhcr, de vluchtelingenorganisatie van de
Verenigde Naties, voorziet problemen tussen de
400.000 Hongaren en 80.000 Kroatische Serviërs:
„De Servische regering probeert de uitzettingen
te voorkomen, maar heeft nauwelijks controle
over de vluchtelingen", aldus de Unhcr-woord
voerder in Boedapest, Philippe Labredeu.
Volgens Oszkar Nikowitz, topambtenaar in Boed
apest en verantwoordelijk voor de Hongaarse
minderheden in voormalig Joegoslavië, ligt de
kern van de etnische spanningen bij de door Bel
grado gewekte verwachtingen en extreme natio
nalistische krachten: „Onder de vluchtelingen cir
culeren lijsten met namen en adressen van Hon
gaarse huisbezitters, samengesteld door extreme
nationalisten. Vluchtelingen nemen die panden
in beslag, desnoods met geweld." Maar tegelijker
tijd schuwt Nikowitz de term etnische zuiverin
gen: „Zover is het nog niet, maar ik heb genoeg
gezien om voor het ergste te vrezen."
De grootste angst van de Hongaren in Vojvodina
is echter een mogelijke hervatting van de strijd
om Oost-Slavonië. De Servische krant Nesavizni
publiceerde onlangs een mobilisatieplan dat
voorziet in de recrutering van 25.000 soldaten,
voornamelijk etnische Hongaren. Hongaarse po
litieke groeperingen reageerden furieus en riepen
op om te weigeren als „kanonnevoer te fungeren
voor de oorlog tussen Servië en Kroatië". Hoewel
Nikowitz nog geen bevestiging heeft kunnen krij
gen over de juistheid van het bericht, neemt de
Hongaarse regering het zeer ernstig.
De verslechterde situatie in Vojvodina houdt de
gemoederen in Boedapest bezig. Ongewild heeft
de Hongaarse regering de oorlog dichterbij zien
komen. Omdat zowel in Kroatië als in Servië
Hongaarse minderheden wonen, probeert de re
gering zodanig te schipperen dat ze ieders belan
gen kan behartigen en toch niet wordt gezien als
partij. Officiële banden met Vojvodina worden tot
een minimum beperkt.
Om niet voor een onmogelijk dilemma te worden
gesteld, kondigde de Hongaarse regering vorige
week een verhoogde staat van waakzaamheid af.
Kroatië en Servië werd te kennen gegeven dat 'ie
dere schending van de Hongaarse territoriale in
tegriteit passend beantwoord zal worden'. Ge
bruik van geweld werd vooralsnog uitgesloten,
maar 'de Hongaarse strijdkrachten zijn voorbe
reid'.
De Hongaren vormen een minderheid sinds Voj
vodina in 1920 overging van Hongarije naar Joe
goslavië als uitvloeisel van het Verdrag van Tria
non. Er is angst voor een drastische verstoring
van de etnische samenstelling, vooral in die ge
bieden waar een Hongaarse meerderheid woont.
De twee Hongaarse politieke partijen in Servië la
veren tussen de gevoeligheden door. „Iedere op
merking die een beschuldiging van separatisme
uitlokt, proberen we te voorkomen": zegt Mihély
Secei, parlementslid voor de Alliantie van Honga
ren in Vojvodina (VMSZ). „Het is beter de proble
men met Belgrado zelf op te lossen. Het heeft
geen zin de Hongaarse regering daar onnodig bij
te betrekken. Dat is op de Balkan vragen om
moeilijkheden.
Tienduizenden Rwandezen op de vlucht Uitzettingen gaan door
Vredesgesprekken in Myanmar
ftNCKOK De Karen Nationale Unie (KNU) voert eind deze
laand inleidende gesprekken met de Myanmarese junta om tot
:n wapenstilstand te komen, mogelijk al in oktober. De KNU is
de oudste actieve rebellenbewegingen in het Zuid-
istaziatische land. Ze begon in 1949 een campagne om auto-
te verkrijgen voor het Karen volk in het zuidoosten van
of Myanmar.
hotland wil water verkopen aan Spanje
icow» Schotland wil water leveren aan het door droogte ge-
iterde Zuid-Spanje en Mallorca. Een woordvoerder van de
itervoorziening van de regio Strathclyde, die het westen van
otland van water voorziet, zei dat er wordt onderhandeld
rederij om water uit Loch Katrine bij GlAsgow te halen.
Zaïre gaat ondanks inter
nationale veroordelingen
door met het over de grens
zetten van Hutu-vluchte-
lingen uit Rwanda en Bu
rundi. Vannacht riep de
Veiligheidsraad van de Ver
enigde Naties Zaïre op de
uitzetting te stoppen. Vol
gens de Amerikaanse rege
ring schendt Zaïre met de
uitzetting het internatio
naal recht en dreigt een
ramp.
NAIROBI FRANS VAN DEN HOUDT
CORRESPONDENT AFRIKA
?RGETOWN
w 18.000 omwonenden
ier Essequibo nabij het
\RLE|atsje Omai gewaarschuwd
br vervuiling van het water
t cyanide uit een nabijgele-
1 goudmijn. De autoriteiten
westelijke buurland van
ne hebben gisteren het
jomgebied van de rivier uit-
oepen tot rampgebied,
r zijn nog geen doden geval-
als gevolg van de ramp en
zijn er geen ziekten onder
Guyanese bevolking gecon-
teerd, maar werknemers van
lere mijnen langs de rivier
iben wel dode vissen gezien
kadavers van wilde zwijnen,
himmel en
nder vuil in
•iiits tapbier
zelfs op een afstand van 80 kilo
meter van de plaats van de lek
kage. In het gebied leven vooral
indianen, houtkappers en goud
zoekers.
President Cheddi Jagan heeft
gezegd dat de Canadese eige
naar van de mijn, Omai Gold
Mines, aansprakelijk wordt ge
steld voor de ramp. De boven
grondse mijn wordt enkele
maanden gesloten om de lekka
ge te verhelpen. Guyana ver
kreeg vorig jaar een kwart van
zijn inkomsten uit de mijn, de
grootste open mijn van Zuid-
Amerika.
De Essequibo stroomt over
een afstand van 975 kilometer
van het hoogland naar de Atlan
tische Oceaan. De rivier is één
van Guyana's belangrijkste na
tuurlijke hulpbronnen. De bo
vengrondse mijnen van Guyana
gebruiken een cyanide-oplos-
sing om goud aan het erts te
onttrekken. Het afvalwater
wordt in verband met de veilig
heid normaal opgeslagen in een
speciaal daarvoor bestemd
groot meer.
Gisteren werden 10.000 mensen
op weinig zachtzinnige wijze
opgepakt in kampen in Uvira,
Bukavu en Goma en naar de
grens gereden. Om aan een der
gelijk lot te ontkomen, hebben
zeker 85.000 ontheemden uit ei
gen beweging de kampen verla
ten en zijn de omringende heu
vels en bossen ingevlucht.
VN-commissaris voor de
vluchtelingen Sagata Ogata is
met spoed naar Zaïre gevlogen
om te pleiten voor beëindiging
van de gedwongen repatriëring.
Kinshasa lijkt echter niet van
zins van mening te veranderen.
Veel van de in paniek ge
vluchte Hutu's verbleven in
Uvira, waar vier kampen giste
ren zo goed als verlaten waren.
Hun verblijf in de rimboe is on
getwijfeld slechts van tijdelijke
aard, omdat voedsel en water
binnen de kortste keren op zul
len zijn. De kans op ziekten als
cholera en tyfus is gezien het
grote gebied waarover de vluch
telingen zich hebben verspreid,
voorlopig klein.
De meeste Hutu's die Zaïre
zijn uitgezet, ondergingen hun
lot gelaten. Een man sprong van
de brug over de grensrivier,
maar werd meteen uit het water
gevist en alsnog naar Rwanda
gebracht. Het Zaïrese leger, dat
de uitzettingsoperatie uitvoert,
Rwandese vluchtelingen worden door Zaïre met harde hand het land uitgezet. Tijd om de schamele bezittingen bij elkaar te rapen is er nauwelijks. foto epa Alexander joe
gaat vrij ruw te werk en dumpt
de vluchtelingen met hun scha
mele bezittingen riïin of meer
aan de andere kant van de
grens. De ontheemden klaag
den erover dat ze waren be
roofd door zowel Zaïrese solda
ten als burgers en waren ge
scheiden van familieleden.
In een opvangkamp nabij
Goma werd een ziekenhuis ge
plunderd door militairen. Dat
deed de westerse hulpverleners
besluiten zich terug te trekken.
De vrees bestaat dat de toene
mende spanningen in de kam
pen uiteindelijk tot geweldda
digheden zullen leiden tussen
leger en vluchtelingen.
In Rwanda en Burundi wor
den de uitgewezen Hutu's op
gevangen door de vluchtelin
genorganisatie van de VN en
naar tijdelijke doorgangscentra
overgebracht. Vandaar dienen
ze teruggebracht te worden
naar hun dorpen.
De Rwandese autoriteiten
hebben laten weten dat alle vo
rig jaar gevluchte Hutu's wel
kom zijn, maar dat degenen die
zich aan volkerenmoord schul
dig hebben gemaakt, opgepakt
zullen worden. De angst onder
de Hutu's is groot dat niemand
z'n leven veilig is in Rwanda.
Kigali heeft wel een beroep ge
daan op Zaïre om de repa
triëringsoperatie niet op eigen
houtje, maar georganiseerd en
in nauw overleg met haar buur
landen uit te voeren.
Zaïre is de aanwezigheid van
de ruim een miljoen ontheem
den meer dan zat, omdat hier
door de plaatselijke economie
en het milieu is vernietigd, de
Zaïrezen van hun land en ei
gendommen zijn heroofd en
ook de veiligheidssituatie in het
oosten van het land danig is
verslechterd. Ook moesten de
voor dit jaar geplande verkie
zingen vanwege de vluchtelin-
gencrisis worden uitgesteld,
zegt Kinshasa.
widen bezorgd
i dood van raaf
landaal in de Duitse kroe-
n: Tapbier bevat soms
timmels en faecale bacterie-
Dat blijkt uit onderzoek
D het ministerie van milieii
D de deelstaat Nordrhein-
sstfalen dat gisteren door
t weekblak Stern is gepubli-
nd.
in 5 procent van 182 vorig
onderzochte monsters
de onderzoekers
limmels aan. In 4 procent
de gevallen werden faecale
Cterieën aangetroffen. De
■ontreinigingen kunnen
rree veroorzaken.
vereniging van Duitse
uwers hamert op de on-
ïld van de producenten:
keuringsdienst van waren
bevestigen dat de brouwe-
n bier van vlekkeloze kwali-
leveren." De vervuiling is
rijten aan de horeca-bedrij-
die de hygiëne-regels niet
even.
Britse monarchie wankelt
;ens bijgelovige Britten door
gewelddadige dood van een
in de Tower van Londen,
afgelopen weekeinde is de
Charlie in de Tower van
iden doodgebeten door een
jknamige politiehond. De
was een van de zes gekort-
kte raven die in de Tower
ten. De hond patrouilleerde
de Tower voorafgaand aan
kort bezoek van prins Char-
oning Charles II bepaalde in
2 dat het volstrekte mini-
aan raven dat de Tower
bevolken zes is en hij
rspelde dat het anders met
monarchie gedaan zou zijn.
doodgebeten raaf is daarom
l vervangen in de hoop dat
'oorspelling niet uitkomt.
Frankrijk extra waakzaam na serie aanslagen
Op het onbewaakt achterlaten
van bagage op stations in heel
Frankrijk staat sinds gisteren
een boete van 750 francs, zo'n
250 gulden. Mèt het risico dat
die bagage onmiddellijk wordt
vernietigd. De actie maakt deel
uit van een serie maatregelen
tegen terrorisme sinds de aan
slagen op het metrostation
Saint-Michel in de Franse
hoofdstad en dat op de Place de
l'Etoile afgelopen week. Daarbij
vielen zeven doden en meer
dan honderd gewonden.
Twee jonge Italiaanse toeris
ten ondervonden als eersten de
gevolgen in hun portemonnee.
Zij hadden op een Parijs' station
hun rugzakken even laten staan
om verderop iets te drinken.
Onmiddellijk zette de politie er
matrassen omheen om het ef
fect van een eventuele bomex
plosie te beperken. Men stond
op het punt alles op te blazen,
toen de twee terugkwamen. Ze
kregen een bon.
Het leven van vooral treinrei
zigers is er in Frankrijk niet ge
makkelijker op geworden sinds
de aanslagen. Alle bagageklui-
zen zijn gesloten en sinds giste
ren onderzoeken politie, doua
ne en spoorwegpersoneel gere
geld de bagage van passagiers.
In Parijs doorzochten zij ook re
gelmatig hele treinstellen vóór
vertrek. Vuilnisbakken zijn om
dezelfde reden al enige tijd weg
gehaald of afgesloten.
Abdelkrim Deneche, de in de
Zweedse hoofdstad Stockholm
aangehQuden Algerijn, is gister
middag in staat van beschuldi
ging gesteld in verband met de
aanslag op 25 juli op de Parijse
metro. Volgens de aanklacht
heeft hij zich schuldig gemaakt
aan moord en medeplichtigheid
aan moord.
Deneche heeft banden met
de gewapende groep van mos
lim-fundamentalisten GIA in Al
gerije. Hij was herkend door een
Bretonse gendarme, die twee
stations vóór de ontploffing in
de metro zat en vond dat de
man zich merkwaardig gedroeg.
Deneche woont al vijf jaar offi
cieel in Stockholm. De Franse
politie heeft verder een Belgi
sche 'munitiedeskundige' aan
gehouden. Dat meldde gisteren
de Gazet van Antwerpen.
De Zweedse vice-premier Mona
Sahlin is de grote favoriete om
premier Ingvar Carlsson, die
volgend jaar wil aftreden, op te
volgen. Dat blijkt uit een opinie
peiling van de krant Svenska
Sahlin kreeg 49 procent van
de stemmen onder de aanhan
gers van de regerende Sociaal
Democratische Partij (SDP).
Deze zal zich tijdens een spe
ciale conferentie op 15 maart
erover uitspreken, wie de nieu
we premier van Zweden wordt.
Sahlin krijgt vooral steun uit
de jonge en vrouwelijke gele
dingen van de SDP. Ze is een
fervent verdedigster van de
Zweedse welvaartsstaat, die ze
nieuw leven wil inblazen door
bezuinigingen en belastingver
hogingen. Ze verwijt de sociaal
democraten zelfgenoegzaam
heid na vijf decennia aan de
macht te zijn geweest. Deze
houding leidt bij sommige par
tijgenoten tot irritatie.
In de peiling staat de minister
van coördinatie Jan Nygren met
19 procent op de tweede plaats,
gevolgd door minister van land
bouw Margaretha Winberg. De
60-jarige Carlsson kondigde
vrijdag aan dat hij was uitgeput
na 25 jaar politiek en dat hij met
pensioen wilde.
Tegen Hillary Rodham Clinton durven
maar weinigen nee te zeggen. Daarom
worstelen momenteel zelfs de hoogste
politici in de Clinton-regering al weken
lang met de vraag hoe zij de Amerikaan
se First Lady moeten vertellen dat zij vol
gende maand beter niet naar China kan
reizen om daar de vrouwenconferentie
van de Verenigde Naties bij te wonen.
Hillary Clinton heeft, zoals een krant het
onlangs omschreef, 'een hartstochtelijk
verlangen' om naar Peking te gaan en
daar vrouwen uit de hele wereld toe te
spreken. Maar het ministerie van buiten
landse zaken vindt dat dat niet kan. De
vrouw van de Amerikaanse president
hoort, vindt men daar, niet te gaan naar
een land waar op grote schaal de mensen
rechten worden geschonden.
De relatie tussen de VS en China is al lang
gespannen vanwege zowel die mensen
rechten als handelsproblemen. De situatie
werd verergerd toen China de Amerikaan
se mensenrechtenactivist van Chinese af
komst, Harry Wu, oppakte op beschuldi
ging van spionage. Wu voerde campagne
tegen de dwangarbeid in Chinese gevan
genissen. Ondanks protesten uit Washing
ton geeft Peking niet toe. De Amerikanen
verwachten dat Wu de komende dagen
voor de rechter komt. China wil van de
zaak af voordat op 4 september de Vrou
wenconferentie begint.
Maar de First Lady meent goed werk in
Peking te kunnen doen, door daar op te
komen voor de rechten van vrouwen. De
critici vinden het echter al bizar dat de VN
een vrouwenconferentie houdt in een
land, waar vrouwen nauwelijks rechten
hebben en zelfs tot abortus kunnen wor
den gedwongen.
Minister van buitenlandse zaken Warren
Christopher vindt dat Hillary thuis moet
blijven. Ook de Amerikaanse media roe
pen dat de laatste dagen in alle toonaar
den. En zondag zeiden twee topfiguren
van de Republikeinse partij, de senatoren
Robert Dole (tevens presidentskandidaat)
en Richard Lugar, het een fout te vinden
als zij toch gaat.
Ook als zij niet gaat, zal de VS op hoog ni
veau in Peking vertegenwoordigd zijn. De
Amerikaanse delegatie staat onder leiding
van VN-ambassadeur Madeleine Albright
en ook de ministers van volksgezondheid
en milieu, Donna Shalala en Carol Brow
ner, gaan naar Peking. Hillary Clinton zou,
als zij toch gaat, 'ere-voorzitster' van de
Amerikaanse delegatie worden.
Inmiddels bewaart één persoon het stil
zwijgen: de echtgenoot van de First Lady.
President Bill Clinton zei vorige week al
leen dat hij het volste vertrouwen had dat
een verstandig besluit genomen zou wor
den. Maar of hij voor of tegen het bezoek
is dat zijn Chinabeleid kan doorkruisen
weet niemand.
Clinton bekritiseerde in 1992 de toenmali
ge president George Bush dat die te toe
geeflijk was. Maar zelf besloot hij in 1994
om de speciale status die China voor de
VS heeft als 'meestbegunstigde handels
natie' met een jaar te verlengen. Dat
kwam hem op veel kritiek te staan. De si
tuatie rond Harry Wu heeft het nog moei
lijker gemaakt.
Op buitenlandse zaken vindt men dat Hil
lary Clinton niet mag gaan zolang Wu
vastzit. Maar mensenrechtenactivisten
roepen dat zij ook niet mag gaan als Pe
king uit politieke motieven besluit Wu te
laten gaan. Ook dan zitten immers nog
honderdduizenden mensen vast wegens
hun politieke overtuiging.
Bill Clinton heeft zich nog niet in het openbaar uiitgelaten over de vraag of zijn vrouw naar
China moet gaan. De president (op foto tweede van rechts) geniet in Wyoming van zijn va
kantie. Met dochter Chelsea ging hij gisteren wildwatervaren op de Snake River. foto ap
