HAND
'Ik hoef niet te weten of iemand gelijk heeft'
Cultuur Kunst
DIT ZIJN PE VOORDELEN
DINSDAG 22 AUGUSTUS 1995
|w
CHEF GERT VISSER, 071 -356441
Fries toneelorakel Bouke Oldenhof schrijft groots theaterproject 'Abe!
Een van de domste fouten die
een toneelschrijver volgens
Bouke Oldenhof kan maken is
een stuk te willen schrijven om
zijn gelijk te bewijzen. Een
toneelschrijver moet niets
uitdragen, hij moet iets willen
onderzoeken. Oldenhof heeft
zich in tien jaar ontwikkeld tot
het toneelorakel van Friesland.
Wie een idee heeft voor een
toneelproject gaat eerst naar
Oldenhof om zich deskundig
te laten adviseren. Sinds een
aantal jaren is hij ook zelf
actief als toneelschrijver. Tot
dusver vooral voor het kleine
zalencircuit, momenteel voor
wat misschien wel wat het
grootste project uit de
Nederlandse
theatergeschiedenis is: 'Abel'.
Het theater- en
voetbalspektakel, met als rode
draad de historische wedstrijd
Heerenveen-Ajax (6-5) uit
1950, wordt in september vijf
keer in het Abe Lenstra Stadion
in Heerenveen opgevoerd met
medewerking van onder
andere vierhonderd figuranten
en de Heerenveen-voetballers.
l.T.T.lrUHUJilflüJia
T
ijdens zijn studie Neder-
I lands in Groningen
maakte Oldenhof samen
met onder anderen regisseur
Tsjitske de Boer zijn eerste toneel
voorstelling. Hij wist toen al dat hij
na zijn studie in Groningen thea
terwetenschappen wilde studeren
om zijn kennis van de dramaturgie
te verdiepen. „Maar ik wilde eerst
een vak leren."
Zijn studie theaterwetenschap
pen kon hij combineren met een
baan als didacticus en leerplanont
wikkelaar. Zorgen over de vraag of
hij als dramaturg de kost zou kun
nen verdienen hoefde hij zich dan
ook niet te maken. Het geluk was
evenwel met hem: in 1986 werd er
bij het Toanielferban en het Frie
stalige toneelgezelschap Tryater
een plaats voor een dramaturg ge
creëerd, Oldenhof kon zo aan de
slag. Hij zou het werk vijfjaar doen.
Een van zijn taken was het geven
van toneelschrijfcursussen. Hij zegt
er zelf misschien wel evenveel van
te hebben opgestoken als de cur
sisten. „Je moet altijd alert blijven
om uit te kunnen leggen waarom
een tekst niet deugt. Daar leer je
veel van".
Ondertussen bleef hij zich door
het volgen van workshops bij
schrijvers als Willem Jan Otten en
Rob de Graaf ook zelf bekwamen in
het schrijven voor toneel. Angst om
tegenover zijn eigen leerlingen af te
gaan met een tegenvallend stuk
heeft hij niet gehad. „Mijn eerste
stuk was 'Rolbrug', dat ik schreef
voor de workshop van Rob de
Graaf. Dat was een probeersel. Zo
kom je door de achterdeur binnen,
al is het wel typerend dat ik het
schreef nadat ik mijn baan als dra
maturg had opgezegd. Ik was toen
de belasting van het docentschap,
van de houding 'Ik weet hoe het
moet', kwijt."
'Rolbrug' - een stuk over een
man en een vrouw in een klein
dorpje die voorbestemd leken voor
elkaar, maar beiden vrijgezel zijn
gebleven - is ook in de Randstad
met veel succes gespeeld. Het werd
genomineerd voor de Proscenium-
prijs voor de beste toneelproduktie
van het seizoen 1993/1994. Voor de
schrijver is dat een bewijs dat het
stuk duidelijk meer is dan zomaar
een anekdote, ontleend aan het
dorpsleven.
Wetten
Theoretische kennis over de wetten
van het toneel is niet per definitie
een voordeel voor een schrijver.
Zeker niet als hij zich niet los weet
te maken van die wetten. Oldenhof
zegt tijdens het schrijven geen last
te hebben gehad van zijn kennis.
„Het voordeel is dat je er niet over
in hoeft te zitten of je het wel kunt.
Omdat ik die wetten zo goed ken,
heb ik de vrijheid me volledig op
de tekst te concentreren. Ik weet
dat er nu en dan wat moet gebeu
ren in een scène, maar dat is meer
een kwestie van muzikaliteit dan
van wetenschap".
„Er zijn een paar basisregels
waaraan elke toneelschrijver zich
moet houden, maar waar vaak te
gen wordt gezondigd. Een schrijver
moet weten waar hij het over wil
hebben en hij moet iets onderzoe
ken. Wie een stuk wil maken over
discriminatie moet niet beginnen
met de vaststelling dat discrimina
tie verkeerd is. Hij kan zich beter
afvragen of hij zichzelf er ook aan
schuldig maakt. Dat is ook mijn ei
gen manier van werken".
Nog kwalijker is de houding
schrijver te willen worden om het
schrijverschap. Vooral als dat ge
paard gaan met de overtuiging dat
alleen het eigen werk goed is en dat
van andere schrijvers per definitie
niet deugt, levert dat zelden be
zienswaardig toneel op. „Stukken
die bedoeld zijn om het gelijk van
de schrijver te bewijzen en niet om
iets uit te zoeken zijn totaal oninte
ressant".
Een visie op het leven heeft Ol
denhof niet uit te dragen. Mocht
hij die behoefte ooit voelen, dan
schrijft hij wel een beleidsnotitie.
Wel zijn er thema's die telkens in
zijn stukken terugkeren. „Hoe ga je
om met de tijd? Hoe geef je jezelf
gestalte in de tijd die je gegeven is
om te leven? Hoezeer pas je je aan
de veranderingen van de tijd aan
en in hoeverre blijf je jezelf? Daar
gaat 'Abe!' ook over. Het zijn vol
gens mij vragen die iedereen bezig
houden, ook al is het impliciet".
Adviseur
Oldenhof heeft zich de afgelopen
jaren vooral gemanifesteerd als to
neelschrijver. Naast 'Rolbrug'
schreef hij onder meer voor toneel
groep Hollandia 'Varkensgras'. Zo
nu en dan duikt zijn naam nog op
als adviseur van projecten: de tijd
dat er geen toneelproduktie in
Friesland tot stand kwam zonder
zijn bemoeienis ligt echter achter
ons.
„Zo erg is het nooit geweest.
Maar als het zo leek, vat ik dat op
als een compliment. Het was mijn
werk. Vaak had ik maar een klein
aandeel, maar dan vonden ze het
toch nodig om me te noemen. Nog
steeds bellen mensen die een voor
stelling willen maken me wel. Dan
komen ze een uurtje praten, maak
ik een begrotinkje, vertel ik hoe het
met vertaalrechten zit en meer van
zulke zaken die ik toevallig weet.
Als ze dat allemaal zelf uit moeten
zoeken, kost ze dat een paar da
gen".
Het idee voor 'Abe!' is ontstaan
uit de samenwerking van Bouke
Oldenhof - opgegroeid in en met
Heerenveen - en Jos Thie, artistiek
leider van Tryater. „Het stond voor
ons allebei vast dat het in het Abe
Lenstra Stadion moest spelen,
maar ik dacht aan een kleine voor
stelling voor hooguit tweehonderd
mensen. Tot Jos de vraag stelde of
het voor de lange of de korte tribu
ne moest. Toen schrok ik al, want
dan zou het voor tenminste vijf
tienhonderd mensen moeten". Het
was belichtingsman Reinier Twee-
beeke die de euvele moed had het
gebruik van het hele stadion voor
te stellen.
Het is volgens Oldenhof vooral
aan Jos Thie te danken, dat 'Abe!'
zo grootschalig wordt. „Hij kan dat
aan. Als je ziet hoe hij alles regelt,
alles tot op de centimeter in sche
ma's onderbrengt. En hoe hij men
sen weet te stimuleren. Als er vier
honderd figuranten nodig zijn, ko
men die er zonder dat hij er zelf
achteraan moet. Tegelijk geeft hij
mij alle vrijheid bij het uitwerken
van het stuk. Door die strakke or
ganisatie kan hij me die artistieke
ruimte geven. Ik hoef er bijvoor
beeld niet over in te zitten of er
maar tweehonderd figuranten ko
men. We hebben afgesproken dat
er vierhonderd nodig zijn en dan
komen die er".
Voor zover bekend is het voor
het eerst, dat een voetbalwedstrijd
- Heerenveen tegen Ajax - wordt
nagespeeld in een theatervoorstel
ling. Misschien, overweegt Olden
hof, verdient het ook eerder de
naam happening of performance
dan theater. „De mensen weten
dat het 6-5 wordt, ze zitten eigen
lijk met een knipoog naar de wed
strijd te kijken. Maar hoe reageren
ze? Roepen ze Joechei als er een
doelpunt valt? En wat als een bal er
niet ingaat? Daar moeten we nog
wat op vinden. Bij de trainingen is
het steeds goed gegaan, maar de
spelers die het straks moeten doen
zijn niet gewend om voor tiendui
zend mensen te spelen. Hoe ze
nuwachtig zullen zij zijn?"
'Abe!' wordt van 13 tot en met 17
september opgevoerd in het Abe
Lenstra Stadion in Heerenveen.
Kaartverkoop via de Abe-lijn (tel.
020-4200200), VW-bespreekbu-
reaus of Friesland Bank-filialen.
Van 1 tot en met 7 september zijn
kaarten verkrijgbaar aan de kassa
van de Leidse Schouwburg. Hierin
zijn begrepen busvervoer en
broodjes.
Bouke Oldenhof: „Ik wilde eerst een vak leren."
Vliegenthart
VOOR AL UW GROND-,
PLANT-, EN STRAATWERK
Mauritssingel 87-b
2351 EG Leiderdorp
Tel. 071-897070
I Aannemers I
FREBOUW
reken maar
Vraag vrijblijvend
advies/offerte:
VERBOUWINGEN -
TIMMERWERK -
ONDERHOUD - KEUKENS
EN BADKAMERS
Tel. 071-760059.
Verkeersschool
Tempo
/liddelstegracht 50, Leiden.
Tel. 071-122046.
Autosloperijen")
De Graaf B.V.
Elektrotechnisch
Installatie
bedrijven
ELFA
LEIDEN BV
Gebr. Opdam b.v. W.P. FIARTWIJK
Voorschoterweg 41
Valkenburg ZH,
Tel. 071-315101.
Hanepoel 4. Zwaanshoek,
Tel. 02502-45435.
Van Roy C.S.
Advocaten
Rapenburg 55, Leiden.
071-122362.
Autoglasspecialist
- voorruiten en achterruiten
- zijruiten
- reparatie gelaagde
voorruiten
- gratis noodvoorzieningen
- 2 jaar waterdicht-garantie
- zonnedaken
24-uurs service
tel. 071-762018
Flenk Kanbier
Onze specialiteit: grote boe
ketten tegen een scherpe
prijs! Wassenaarseweg 1a.
071-174610.
Elektronica
EIJCK
ELECTRONICS
Speciaalzaak in:
Elektronica - componenten,
mengpanelen, luidsprekers,
alarmapparatuur, oscillosco-
pen, antennes, meetappara
tuur, lichtorgels, bouwpak
ketten, enz. enz
Boslaan 279, Katwijk
Telefoon 01718-74303
AMPERE
Landelijk erkend installatie-
Bureau. Volmolengracht 25.
2312 PG Leiden. Tel.: 071-
232428. Fax: 071-222340.
I Fotostudio's
Lucas Witte Fotografie
071-730625
Verhuisd:
Frambozenweg 125
l Kousen/sokken
KOUSENHUIS
GEJO
Dagelijks v.a. 9 uur, zaterdag
van 10-13 uur C. van Berge
Henegouwen Vronkenlaan
23, Leiderdorp, Tel. 071-
892777.
Loodgieters j
ELFA
LEIDEN BV
Uneto en VNI waarborg
installateur
Langegracht 1Leiden.
Tel. 071-213121.
B.B.S.
Rioolservice
Ontstoppen -
Vernieuwen - Onderhoud.
GEEN VOORRIJKOSTEN.
071-322947.
BARENDSE
EN ZOON B.V.
Flevoweg 6, Leiden.
Tel.: 071-233239.
Géén filialen.
J.W.J.vanderVLIST
Erkend installateur Sanitair
en Dakbedekking. Ook
gespecialiseerd in kleine
klusjes. Bel voor afspraak:
tel. 071-893057. Vogellaan
32 - 2352 EB Leiderdorp.
Perfecte kwaliteit spiegels
door ervaren vakmensen
geleverd en geplaatst. Spie
gels op maat geslepen -
spiegels met lijst - spiegels
met facet voor uw winkel,
showroom, gang of badka
mer. De prijs zal u meevallen!
Gratis opmeten.
VIDRE
Volmolengracht 4 Leiden.
Tel.: 071-218055.
Marmer
Wagenmaker
Marmer Design
Kenauweg 31Leiden -
Stevenshof
Tel.: 071-760455
b.g.g. 01719-10497
TAFEL-KEUKEN en
BADKAMERBLADEN
Schouw en openhaard
bekleding, Tegels,
Vensterbanken.
Alles op gewenste maat
stof en leer.
FRANS KLEER
Citrusweg 6
2321 KD Leiden.
Tel.: 071-730506
b.g.g.: 071-314691.
Sanitair markt
DeNie
Tegels
Ruime keuze, op 4000 m2
Marmer opslag.
DETEGELHANDEL
LEIDEN B.V.
Bloemistenlaan 51,2313 BB
Leiden. Tel.: 071-144642.
Tegels en natuursteen
Plavuizen
Sanitair
Een keuze uit meer dan 70
fabrikaten wand- en
vloertegels.
TELEFOONSPECIALIST
Erkend installateur van:
telefooncentrales
autotelefoons
telefax
munttoestellen
portofoons
Showrooms:
Industrieterrein Merenwijk
Flevoweg 35c Leiden.
Tel. 071-213024.
Tuinartikelen
tuinartikelen en
gereedschappen
W.P. HARTWIJK
Verlichting
KASTNER
- 200 m2 moderne en
klassieke verlichting
- specialist in leeslampen
- kappen op maat
- gratis thuisbezorgen
- plaatsen mogelijk
- desgewenst advies aan
huis
Haarlemmerstr. 215-219.
Tel.: 071-124827.
CENTRAX
Oude Herengracht 20
Leiden. Tel.: 071-225588.
C.V. KETELS
Vloerverwarming, dekora-
tieve radiatoren, alleen kwal.
prod. Showroom ook zater
dag geopend van 10.00-
13.00 uur.
CEVE LEIDEN
Voor aanleg en onderhoud
van:
- C.V. ketels
- geisers
- luchtverwarmers
Storingsdienst
24 uur per dag!
14
In deze wekelijkse service rubriek adverteren ondernemers die met regelmaat hun
product- of dienst willen aanbieden aan de lezers van deze krant.
Vaste plaatsingsdatum,
Herkenbare opmaak,
Groot leesbereik,
Meerdere branche rubrieken,
Gratis steunkleur,
Tekstwissel altijd mogelijk.
Warmte Technisch Bureau
JOOP
BUITEMAN
CV-gas-water-dak-
service-onderhoud.
Dag en Nachtservice
071-760600
Het JUISTE adres voor uw
tapijt, gordijnen, karpetten,
luxaflex, festonneren,
traplopers en tafelkleden.
Het KARPETTENHUIS
JAN KRUIDER
