OND HADRIAN'S WALL
Toerisme
Pont komt meer en meer terug in de vaart
Marjolein Bastin
in 'Aardhuis'
kpAG 12 AUGUSTUS 1995
R EISBERICHTEN
Varen met oude botter
De Stichting tot Behoud van de Elburger Botter
organiseert sinds enige tijd zeiltochtjes mef
authentieke vissersschepen op de Randmeren.
Er zijn vier botters in de vaart. Die maken tot en
met 23 augustus iedere dinsdag en woensdag
drie tochten per dag. Landrotten die zich even
zeebonk willen voelen, mogen de schipper hel
pen bij het hijsen van de zeilen. Een tochtje
kost vijf gulden per persoon.
Info en reserveringen: VW Elburg, Ledige Ste
de 31telefoon 05250-81520.
glooiende groene heuvels zijn
itte stippen zichtbaar: schapen,
effen in aantal de bewoners van
van het Engelse Northumbira
en. Een merkwaardig landschap.
naar het Noordzeestrand
dan weer uit een steile klif dan
een glooiende baai. Hier zijn
de geulen in het zand vanuit de
ed te zien. Net de Wadden,
elikopter maakt een scherpe
opeens zien we het prachtige
iamburgh. Het machtige typi-
;else fort ligt pal aan de kust op
rel. Een ideaal verdedigingspunt,
rte zijn de Fame Islands en het
tnd te zien. De bij vogelspotters
ulaire Farne eilanden zullen we
l aandoen met onze lawaaierige
ts daarvan maakt de piloot een
ht en scheert laag over het water
Holy Island. Ook daar staat een
teel. Logisch dat hier overal au-
toeristen staan geparkeerd. Via
tl weggetje kunnen zij slechts
k vanaf het eiland naar de vaste
;t< :n. Wie niet tijdig het eiland ver-
:t gedwongen acht uur wachten
:efater.
b i Engels
elwiek begint aan de rand van
terrein zijn daling. Een gojfer
bur( taasd omhoog, maar maakt zich
uit de voeten. We staan weer
benen op de grond. Een busje
i langs vele tientallen stacara-
moet er niet aan denken om in
de vakantie door te brengen,
ien de drukte in het park is het
veel Engelsen hun eigen kas-
de informatiebalie staan vier
'ïderlandse stagiaires op een rij
jaa om te heten. De eigenaar mikt
°9e op meer Nederlanders in dit ty-
gelse vakantieoord Haggerston
net het decor is van de oude
'Hi-de-hi, Hi-de-ho'. Overal,
ïanfo met batterijen biertaps, optre-
Dngein als een baby-verkiezing,
nbad is net nieuw, maar omdat
fat klein uitvalt, is het al meteen
Het wordt de hoogste tijd dat
g arcs oprukt naar het noorden
land.
proi et in een stacaravan wil over-
kan natuurlijk ook nog kampe
hotel zoeken of zich vervoegen
bed and breakfast'. Misschien
Nortliumbria
de toegangs
poort naar
Schotland
wordt de komende jaren nog ergens een
van de vele kastelen ingericht ais hotel.
Het onderhoud van deze huizen kost de
eigenaren immers handen vol geld en
soms stijgt het water hen tot de lippen.
Italiaans
The Duke of Nortliumbria kan er inmid
dels over meepraten. Het kasteel in Aln
wick, waar hij zelf vaak woont, heeft hij
opengesteld voor bezoekers om zo extra
inkomsten hirmen te halen. Logeren kan
(nog) niet, maar er mag wel even worden
rondgekeken in enkele prachtige vertrek
ken. De Engelsen lijken het prachtig te
vinden om zo iets te weten te komen
over de familie. De familiefoto's van The
Duke die in de biblio
theek staan, worden gre-
tig bekeken.
Wie niets op heeft met
de society van Engeland,
moet desondanks het
kasteel bezoeken. De ze
venhonderd jaar oude
burcht oogt van buiten
als een typisch oud fort.
Halverwege de vorige
eeuw werden de groot-
ste vertrekken echter
omgetoverd in de Italiaanse Renaissan
cestijl. Het bladgoud straalt overal vanaf
en samen met fijn meubilair, kroonluch
ters, schilderijen en porselein ontstaat
binnen de muren van het plompe kas
teel een unieke sfeer.
Uniek in Europa is uiteraard ook Ha
drian's Wall. Bijna tweeduizend jaar ge
leden werd van de oost- naar de west
kust een muur gebouwd om de meest
noordelijke grens van het Romeinse rijk
aan te geven. Het was de Romeinen niet
gelukt het land van de wilden, Schot
land, onder de duim te houden. De
muur die zo vlak bij de Schotse grens
werd gebouwd, was zes meter hoog. Via
bewaakte poorten kon deze grens wor
den gepasseerd. Ook waren er grotere
forten waar zo'n vijfhonderd soldaten
woonden en werkten.
Wie denkt een spectaculaire muur te
zien, komt bedrogen uit. Zeker de toeris
ten die al eens de Chinese muur hebben
bewonderd. In Northumbria is slechts
op enkele plaatsen iets van de smalle en
inmiddels veel lagere muur te zien. Ten
westen van het plaatsje Hexham zijn nog
de best bewaarde delen te zien, die fraai
over de heuveltoppen slingeren. Van een
groot fort is alleen een ruïne over. Je
kunt hier ook een wandeling langs de
den, terwijl de schapen opzij vliegen.
Natuur en historie gaan hier hand in
hand.
Durham
Voor bezoekers van Noord-Engeland en
Schotland is Hadrian's Wall altijd al een
trekpleister geweest. Sinds Scandinavian
Seaways vanuit IJmuiden naar New
castle vaart (noordelijker dan North Sea
Ferries, die in Hull aanmeert) is er voor
de toeristen nog een tweede absolute
must bijgekomen. Niet Newcastle zelf,
maar het iets zuidelijker gelegen Dur
ham. Het 'centrum van deze stad is nog
vrijwel intact. Bovenop de rotsen van het
schiereiland in de rivier werd in 995 een
kerkje gebouwd. Later
verrees hier een enorme,
van binnen sobere, ka
thedraal.
Op honderd meter af
stand werd indertijd een
kasteel gebouwd, dat
dienst deed als paleis
voor de bisschop. In de
ze streek was de bis
schop lange tijd ook de
machtigste man en werd
hij daarom prins-bis
schop genoemd. Tegenwoordig heeft de
kerkbaas elders een onderkomen en is
het kasteel als universiteit in gebruik.
Tientallen studenten hebben hier nu een
kamer en verder zijn in het kasteel de
administratie en de kantine gevestigd.
Een" modern zelfbedieningsrestaurant
grenst aan de grote zaal van het kasteel,
waar de studenten aan lange tafels
plaatsnemen. Op een verhoging staat de
tafel voor de professoren. Wanneer zij
binnenkomen, gaan alle studenten
staan. Want tradities staan bij deze uni
versiteit hoog in het vaandel.
Tussen het kasteel en de kathedraal
ligt een fraai plein dat alleen wordt ver
pest door geparkeerd blik. Ook de omlig
gende straten met winkels en woningen
in prachtige oude pandjes zijn een lust
voor het oog. Op de auto's na. Wie via
Newcastle over de Ml naar Schotland
rijdt, komt nog een bijzondere attractie
tegen: Beamish. Net even onder New
castle is op driehonderd hectare heuvel
land een openluchtmuseum neergezet.
Uit de hele regio zijn goederen en pan
den' aangeboden voor deze collectie.
Steen voor steen zijn huizen en bedrij
ven van begin deze eeuw uit elkaar ge
haald en in Beamish weer opgebouwd.
Een tijdrovende en zeer kostbare aan-
ook naar. In een straat staan nu huizen
van arbeiders, een tandarts, advocaat en
uitgever. Verder winkelpanden van on
der anderen een kruidenier en een auto
handelaar. Binnen is alles in de originele
staat. In de snoepwinkel wordt de lekker
nij nog echt gemaakt en verkocht. Mede
werkers van het museum verkopen niet
alleen, maar vertellen ook over het leven
van begin deze eeuw.
Oude trams
Het openluchtmuseum bestaat nu 25
jaar en is nog lang niet af. In het dorpje
worden nog een bank, een drogist, een
werkende bakkerij en een fontein opge
bouwd. Ook een busstation moet nog uit
de mottenballen worden gehaald en een
tram is aan revisie toe. Op een nage
bouwd station stomen de locomotieven
wel, maar rijden niet. Dat moet de repli
ca van de eerste locomotief (die van
Stephenson) wel gaan doen. Beamish
wordt met die lijn en een boerderij uit
het begin van de achttiende eeuw, straks
een park waar bezoekers zich door de
tijd verplaatsen.
In het informatiecentrum benadrukt
de medewerker dat het in Beamish gaat
om het vastleggen van de hoogtijdagen
van deze regio. Toen de fabrieken en
mijnen op volle toeren draaiden en veel
mensen goed verdienden. In een nage
bouwde mijn vertelt een andere mede
werker juist weer de gruwelverhalen van
het harde leven onder de grond. Met het
sluiten van de mijnen in de regio is ook
een einde gekomen aan mensonterende
arbeidsomstandigheden. Daarvoor in de
plaats kwam de werkloosheid.
Met behulp van subsidies van de En
gelse overheid en heel veel geld van de
Europese Unie worden momenteel veel
projecten uitgevoerd om de werkgele
genheid op te krikken. Ook het museum
van Beamish krijgt veel geld uit de Brus
selse ruif. In Newcastle wordt braaklig
gende grond langs de rivier herschapen
in nieuwe bedrijfsterreinen en woning
complexen. Ver van de prachtige brug
gen in het stadscentrum ligt opeens een
tropisch zwemparadijs en de terminal
van de boten naar Scandinavië, Duits
land en ook IJmuiden. De Nederlandse
kustplaats van staal en visserij, die nu
ook met behulp van geld uit Brussel pro
beert de economie weer op te peppen.
Wat dat betreft is de veerdienst een wel
kome impuls in beide regio's.
muur maken. Gezellig door de weilan- gelegenheid, maar het resultaat is er dan
Het kasteel Bamburgh pal aan de noordwestkust van Engeland.
Spelenroute
Geen plek in Nederland of er is wel een fiets
tocht met een of ander thema uitgezet. Noord
west Groningen voegt aan dat pakket een vari
ant toe: de spelenroute. De rit langs dorpjes als
Winsum, Eenrum. Houwerzijl en Aduarderzijl is
ruim dertig kilometer lang en voert langs negen
bedrijven en attracties waar fietsers zich kun
nen uitleven in niet-alledaagse spelletjes als
trekbiljarten, ringsteken op de fiets, toptafelen.
schuiftafelen, zwierbollen, haaks sjoelen, hoef
ijzer werpen, steltlopen en spiegel-spelen. De
fietsroute en de verschillende spelregels staan
beschreven in een speciale brochure die voor f.
3,50 te koop is bij verschillende Groningse
VW's.
Info (ook over fietsverhuur) 050-139700.
Er-op-uit! naar België
De Spoorwegen hebben het reeds bestaande
pakket uitstapjes in eigen land gebundeld in
de pocket Er-op-Uit! uitgebreid met zeven
Rail Idee-bestemmingen in België. Antwerpen,
Brussel, Brugge, Gent en Mechelen dienen als
decor voor de tweedaagse trips. Het Rail Idee
alles-in-één-kaartje biedt naast de treinreis ook
gratis toegang tot één of meer musea en attrac
ties. Volgens de NS levert het gecombineerde
kaartje een korting op van zo'n twintig procent.
De brochure over de zeven uitstapjes is bij alle
grotere NS-stations verkrijgbaar.
Samson en Gert
Wegens groot succes heeft attractiepark de Ef-
teling het aantal optredens van de Belgische
kinderhelden Samson Gert uitgebreid tot drie
per dag. De 35 minuten durende voorstellingen
zijn tot en met 25 augustus te zien om 12.00,
13.00 en 15.00 uur in het Zomertheater.
Kinderfeesten
Het miniatuurstadje Madurodam organiseert
tot eind augustus iedere zondag- en dinsdag
middag iets extra's voor kinderen. Tussen 12 en
16 uur treden in het kleinste stadje van Neder
land clowns op of verzorgt hét Pias Poppenthe
ater een voorstelling. Naast de kindermiddagen
heeft Madurodam in deze maanden ook nog
een expositie van modeltreinen en een ten
toonstelling van miniatuur vuurtorens (tot 30
september).
Info: telefoon 070-3553900.
Maarten Spanjer was de eerste officiële klant van
de nieuwste Amsterdamse attractie: een kroegen
tocht per watertaxi. foto pr
Watertaxi
In samenwerking met de Amstelbrouwerij or
ganiseert rederij Lovers sinds kort een kroegen
tocht per watertaxi langs typisch Mokumse ca
fés. Op- en afstappen kan op elke gewenste
plek langs de Amsterdamse grachten, maar de
ervaring leert dat het Centraal Station een po
pulair start- en eindpunt vormt. De Watertaxi
vaart geen vaste route. De passagiers kunnen
zelf een keuze maken uit zestien geselecteerde
cafés die via het water bereikbaar zijn. Ze zijn
verdeeld in vier groepen: bijzondere kroegen,
cafés langs de Amstel, historische etablisse
menten en cafés waar vooral het levenslied
getapt is. Er zijn Watertaxi's voor 2 tot 25 perso
nen. Prijs: vanaf 120 gulden per taxi per uur, in
clusief een drankje en een bittergarnituur. Een
folder met beschrijvingen van de zestien cafés
kan worden aangevraagd bij rederij Lovers.
Prins Hendrikkade tegenover 25, Postbus 1000,
AV Amsterdam, telefoon 020-6222181.
Jumbo Express
De Jumbo-Express, de nieuwste attractie van
het Nederlands Spoorwegmuseum, is voltooid.
De modelspoorbaan heeft nu een lengte van
bijna één kilometer. De super-modelspoorbaan
dankt zijn naam aan de Jumbo's, de oude snel
trein-locomotieven van de Nederlandse Spoor
wegen. Het unieke van de nieuwe attractie is,
dat bezoekers kunnen meerijden met een su
persnelle TGV en een Nederlandse Intercity 4,
een zogeheten Koploper. Het Spoorwegmuse
um in het voormalige Maliebaanstation aan de
Johan van Oldebameveltlaan 6 in Utrecht is ge
opend van dinsdag tot en met zaterdag van 10
tot 17 uur, zondag van 13 tot.17 uur.
Info: telefoon 030-306206.
Bijbeltegels in Otterlo
Onder de titel 'Bijbelse voorstellingen op Ne
derlandse wandtegels van de 17e tot de 20c
eeuw' geeft het Nederlands Tegelmuseum in
Otterlo een overzicht van de rijke produktie van
bijbeltegels in ons land. De expositie-bcstaat uit
twee delen; de ene groep toont het bijbelse ver
haal van het Oude en Nieuwe Testament; de
andere illustreert de gevarieerde produktie van
de Nederlandse fabrieken. Ook worden prenten
en boeken met religieuze grafiek tentoonge
steld. De expositie aan de Eikenzoom 12 in Ot
terlo is te zien tot en met 15 oktober.
Info: 08382-1519.
Rijwielhulpkist
De ANWB heeft op het terrein van recreatie
centrum De Paasheuvel in Vierhouten een rij
wielhulpkist geplaatst. Het is de eerste op de
Veluwe. De kist bevat een fietspomp, diverse
soorten sleutels, binnenbanden, reservelampjes
en ventielen. Ien EHBO-doos ontbreekt even
min. De kist is bedoeld voor kampeerders op de
Paasheuvel en voor fietsers die het bedrijf pas
seren. Het gebruik van de kist is gratis; voor en
kele materialen wordt een kleine vergoeding
gevraagd.
Motorgierpont. Skütsje. Mooi-weer-veer. Boogbrugpont. Motor
schouwtje. De gids 'Overzetveren in Nederland' van de 'Vereni
ging Vrienden van de Voetveren' zit om typeringen niet verlegen.
In de jaren zestig, toen het autoverkeer flink oprukte, kwam me
nig pontje voor fietsers en voetgangers in de verdrukking. Nu brei
den zij zich in aantal weer uit. Zo is onlangs tus
sen Ameide en Lopik een voet-fietsveer over de
Lek opnieuw in de vaart gekomen. En tussen
Gendt en de Millingerwaard kan sinds kort de
Waal per pontje worden overgestoken.
Nederlandse en Belgische instanties werken
aan toeristische fietsroutes in de Limburgse
grensstreek, waarin nieuwe voetveren zouden
passen. In het Gooi willen het streekvervoer en
een rederij onder de naam Aquanet een veer
dienst instellen tussen Almere-Haven en Hui
zen. Plannen zijn er ook voor de Ringvaart om
de Haarlemmermeer in Schalkwijk (gemeente
Haarlem). En bij het Groengebied Amstelland
heerst optimisme over een pontje dat de Amstel ter hoogte van
café Het Kalfje moet bevaren. Als alles meezit kunnen fietsers uit
Amstelveen en Buitenveldert (Amsterdam) daar vanaf april 1996
in de zomermaanden onder meer de rustige oostelijke weg langs
de rivier bereiken.
Voorzitter Meta de Visser van de 'Vereniging Vrienden van dé
Voetveren' bekommert zich al zo'n dertien jaar om pontjes die
met opheffing worden bedreigd. Zij rukt onmiddellijk uit als er
gens in het land stemmen opgaan om actie te voeren voor de te-
Vereniging
'Vrienden van
de Voetveren
boekt succes
rugkeer van een pont. Ook mag zij soms een heroverd veer dopen,
zoals laatst bij Ameide waar fietsers en voetgangers zonder kilo
meters omrijden weer een recreatiegebied aan de overkant van de
Lek kunnen bereiken. ,,Een grote overwinning", constateert zij
voldaan.
De vereniging, die 1.600 leden telt, spoort voet
gangers en fietsers aan om waar mogelijk op een
pont te stappen. Hoe meer passagiers, hoe meer
overlevingskansen. Naast een gebrek aan belang
stelling ligt volgens Meta de Visser ook het gevaar
op de loer dat een gepensioneerde veerman niet
wordt opgevolgd. ,,Oude schippers zijn bereid onder
ouderwetse condities te werken. Maar een opvolger
ziet dat niet zitten. Bovendien zijn aan een moderne
uitrusting meer kosten verbonden. Ook het geld dat
nodig is om aan de veiligheidseisen te voldoen is
niet altijd op te brengen."
Maar ondanks die financiële belemmeringen lukt
het dus op verschillende plekken de pont terug in de
vaart te krijgen. Onder meer doordat het veer wordt gezien als
bondgenoot in de strijd voor een beter milieu. In het oprich
tingsjaar 1982 van de Vereniging Vrienden van de Voetveren telde
Nederland vijfenveertig voet-fietsveren; op dit moment zijn er ze
ventig bij de vereniging bekend.
Voor de gids 'Overzetveren in Nederland' en andere informatie:
Vereniging Vrienden van de Voetveren, Ringdijk 432, 2983 GS
Ridderkerk, tel. 01804 -13304.
Het is traditie dat Marjolein Bastin be
kend van haar illustraties in 'Libelle' en
'Grasduinen' één keer per jaar een aantal
van haar aquarellen exposeert in Het Aard-
huis, het voormalig jachtchalet van koning
Willem III in Hoog Soeren bij Apeldoorn.
Tot en met 17 september vullen tientallen
van haar werken de vorstelijke vertrekken.
Omdat de aquarelkleuren langzaam maar
zeker achteruitgaan is het waarschijnlijk de
laatste keer dat de originele kunstwerken in
Het Aardhuis te zien zijn. Het in 1861 ge
bouwde jachtverblijf, dat sinds 1978 fun
geert als Voorlichtingscentrum voor Wild
en Natuurbeheer, biedt tot en met 22 okto
ber ook de tentoonstelling 'Wolven, vriend
of vijand?' De oprijlaan naar 'Het Aardhuis'
is te vinden bij kilometerpaal 30,2 op de
Oude Amersfoortseweg in Hoog Soeren.
Info: telefoon 05769-1337 of 05705-
1681.
en wel bekendste pontje van Noord-Holland, dat van Spijkerboor niet ver van Graft en
foto hans van weel