Kroaten verjaagd uit Banja Luka
3ihac haalt na 1.201 dagen opgelucht adem
Buitenland
ak vraagt gevangenen en
egtuigen terug van Iran
arine klaar voor evacuatie
Weer protest
tegen gesprek
Israël-PLO
Beschermheilige werkt mee
Israël pakt
Iraanse spion
Nieuw-Zeeland daagt Frankrijk op basis van oude zaak
jdreigd eiland Montserrat
Karadzic haalt fel uit
naar 'verrader' Milosevic
Weg uit Split
pENSDAG 9 AUGUSTUS 1995
^jomo-militant met dood bedreigd
De militante Oostenrijkse homoseksuele voorman Kurt
jcïder, die vorige week de namen van vier volgens hem homo-
buele bisschoppen bekendmaakte, is met de dood bedreigd.
Jgens politiebronnen heeft hij een dreigbrief ontvangen die
leen pistoolkogel vergezeld ging. In de brief, ondertekend
hr de onbekende beweging Opus Angelorum (Het werk der
leien), wordt Krickler wegens 'sodomie en belediging van de
Bige Rooms-Katholieke Kerk' ter dood veroordeeld.
E ipanse premier wijzigt kabinet
IQ-. De Japanse premier Tomiichi Murayama heeft zijn ka-
et grondig gewijzigd. Hij ontsloeg gisteren zestien van de
itig ministers. Belangrijke portefeuilles zoals Financiën, Bui-
landse Handel en Industrie (MITI) en Buitenlandse Zaken
ven echter in dezelfde handen. De enige verrassing is de be-
iming van de partijloze Isamu Miyazaki tot minister van het
Itraal planbureau. In Japan is het gebruikelijk dat ministers
lmat'g worden vervangen.
jeuwe identiteitskaarten ex-gevangenen
./Irta De Indonesische regering begint deze maand met de
wijdering van de letters ET Ex Tapol ofwel ex-politieke ge-
Igene op de identiteitskaarten van 1,3 miljoen Indonesiërs.
<le mensen werden gevangen gezet na een mislukte couppo-
in 1965. Volgens minister Sudarman (veiligheidszaken) be-
!nt de maatregel niet dat de veiligheidsdiensten de ex-poli-
gevangenen uit het oog verliezen. Mensen met ET in hun
ititeitspapieren (en hun familieleden) ondervinden tot nu
op tal van gebieden moeilijkheden, onder meer bij het vin
van werk.
f inderjarigen moeten niet roken
(l HiNGTONDe Amerikaanse tabaksfirma Philipp Morris wil
widerjarigen waarschuwen voor de kwalijke gevolgen van het
?n. Het bedrijf wil binnenkort een nieuwe waarschuwing op
ii nemen op de pakjes sigaretten die het op de mark brengt,
rkoop aan minderjarigen verboden", moet de tekst luiden
het etiket op het pakje sigaretten.
igasaki herdenkt slachtoffers
tSAKi k In de Japanse stad Nagasaki hebben vanochtend
00 mensen met een minuut stilte de slachtoffers van de
imaanval van vijftig jaar geleden herdacht. De Japanse pre-
r Murayama greep de herdenking aan om kritiek te uiten op
Chinese kernproeven en de Franse plannen daartoe. Hij zei
respect voor de doden van Nagasald en Hiroshima' bij iede-
elegenheid te zullen pleiten voor nucleaire ontwapening.
e 1
raakse president Saddam
ein heeft Iran gevraagd
se krijgsgevangenen naar
terug te sturen.
le vliegtuigen terug die Irak
Et begin van de Golfoorlog
1991 naar Iran liet uitwij-
Zonder inwilliging van die
ien kan geen sprake zijn
een volledig herstel van de
oejtttingei
/raakse president maakte
opmerkingen tijdens de
nking van het feit dat ze-
aar geleden de oorlog met
fan 1980-88 tot een einde
n kle
kwam. Irak zegt dat 115 vlieg
tuigen naar Iran zijn uitgewe
ken. Iran beweert dat het
slechts 22 Iraakse vliegtuigen
heeft. Teheren stuurt ze alleen
terug als de Verenigde Naties
daarom wagen.
Bagdad zegt dat Iran nog
steeds 20.000 Iraki's vasthoudt.
Teheran ontkent dat. Het Rode
Kruis heeft de aanwezigheid
van Iraakse soldaten in Iran be
vestigd en noemt het cijfer 'rea
listisch'. Iran zeget dat nog
steeds 15.000 Iraanse gevange
nen in Irak vastzitten of daar
vermist zijn geraakt, wat weer
door Bagdad wordt ontkend.
Wraak van Serviërs %oHuizen toegewezen aan vluchtelingen
Vierhonderd Kroatische inwoners van het in de door Ser
viërs beheerste deel van Bosnië gelegen stad Banja Luka
hebben te horen gekregen dat ze vandaag met bussen
worden afgevoerd. De Serviërs willen uiteindelijk alle
15.000 van de ooit 80.000 Kroatische inwoners van Banja
Luka weg hebben en hun huizen toewijzen aan uit de
Krajina gevluchte Serviërs.
Afgelopen zondag hebben al
400 Kroaten het land moeten
verlaten. De afgelopen jaren
zijn er zo'n 500 Kroaten ver
moord. Na elke moordpartij
vluchtte een grote groep weg
richting Kroatië. De mannen
werden regelmatig ingezet bij
JERUZALEM feRtf-AFP
Duizenden joodse kolonisten en
rechtse Israëli's hebben gisteren
uit protest tegen de onderhan
delingen met de PLO een paar
uur lang enkele tientallen we
gen in Israël geblokkeerd. Met
hun actie zorgden de kolonisten
en hun conservatieve bondge
noten voor files en chaos in het
verkeer.
PLO-leider Yasser Arafat en
de Israëlische minister van bui
tenlandse zaken Shimon Peres
slaagden er gisteren in het
Egyptische plaatsje Taba na vijf-
enhalf uur onderhandelen niet
in een overeenkomst te berei
ken over de uitbreiding van het
Palestijnse zelfbestuur. Beide
politici ontmoeten elkaar van
daag opnieuw.
Het protest tegen de voorge
nomen terugtrekking van het le
ger van de Westelijke Jordaan-
oever was georganiseerd door
een groep radicale kolonisten,
Zu artzenu (Dit is ons land) ge
heten. Leiders van de nederzet
tingenbeweging hadden tijdens
de acties een ontmoeting met
premier Rabin. Hun woordvoer
der Aharon Domb maakte later
bekend dat het gesprek niets
had opgdeverd en dat de pro
testen doorgaan.
werkzaamheden voor het
Bosnisch-servische leger. De
Bosnisch-Servische autoriteiten
hebben gezegd de 'etnische zui
vering' van Banja Luka en
Noord-Bosnië versneld uit te
voeren.
Naar schatting van de VN zijn
120.000 Kroatische Serviërs op
de vlucht geslagen, terwijl nog
eens tienduizenden moslim-re
bellen zijn weggevlucht uit Bi-
hac, nadat de noordwestelijke
moslim-enclave maandag door
het Bosnische regeringsleger
onder de voet was gelopen.
De meeste vluchtelingen zit
ten vast in het gebied tussen de
Kroatische hoofdstad Zagreb en
de grens met Bosnië, ingesloten
door het Kroatische leger en
vanuit het zuiden oprukkende
Bosnische regeringsstrijdkrach
ten. Ongeveer 30.000 vluchte
lingen zijn neergestreken rond
de VN-basis in Topusko. onge
veer 60 kilometer ten zuiden
van Zagreb 'een zee van
mensen', zei VN-woordvoerder
Alexander Ivanko.
Volgens VN-woordvoerder
Kris Janowski zijn deze mensen
beschoten door Bosnische dan
wel Kroatische troepen. Het was
hem onbekend hoeveel doden
daarbij zijn gevallen. De Kroati
sche ambassadeur bij de VN
heeft gisteren met klem ont
kend dat Kroatische soldaten de
vluchtelingen beschieten.
Aan de Bosnische oostgrens
staan 50 kilometer lange rijen
auto's met Kroatische Serviërs
vast die proberen de grens met
de republiek Servië over te ko
men. Veel auto's zijn zonder
benzine komen te zitten en
blokkeren de wegen naar de
grens. De VN-vluchtelingenor-
ganisatie Unhcr heeft 90.000 li
ter brandstof naar het gebied
gestuurd om te proberen de
blokkades op te lossen.
Servië zegt dat het al 12.500
Kroatische Serviërs in vluchte-
lingencentra heeft opgevangen
en dat naar schatting nog eens
8.000 onderdak hebben gekre
gen bij familie in Servië. Hulp
organisaties schatten dat de
exodus van Kroatische Serviërs
kan oplopen tot 200.000. In de
loop van vier jaar oorlog in
voormalig Joegoslavië zijn en
kele miljoenen mensen ont
heemd geraakt, maar waar
schijnlijk zijn nooit eerder zo
veel vluchtelingen tegelijk on
derweg geweest.
buenos aires r Een bedelaar voor de San Cayetanokerk in Buenos Aires bedankt, als hij wat kleingeld krijgt van een van de vele duizenden
mensen, die dezer dagen bijeenkwamen ter ere van San Cayetano, de beschermheilige van handarbeiders en bedelaars. De pelgrims baden om
banen, niet vreemd in een land waar de wérkloosheid boven de achttien procent is gestegen. fotouAFP». Alejandro pagni
tel aviv - ad bloemendaal
CORRESPONDENT
De Israëlische censor heeft voor
het eerst sinds twee maanden
informatie vrijgegeven over de
arrestatie van een Israëlische
burger, Herzl Rath, die wordt
verdacht van spionage. Volgens
de aanklacht werkte hij voor
Iran, en niet voor Libië, zoals
een Arabisch weekblad eerder
deze week schreef.
De verdachte, een jood van
Iraanse afkomst, ontkent alle
beschuldigingen. Hij zegt door
de Iraanse veiligheidsdienst te
zijn ontvoerd en door de Israë
li's te zijn gemarteld. .Vis Rath
schuldig wordt bevonden staat
hem maximaal vijftien jaar ge
vangenisstraf te wachten.
Israëlische advocaten hebben
gisteren ernstige kritiek geuit op
de veiligheidsdienst en de rech
terlijke macht, die berichten
over Raths arrestatie twee
maanden lang uit de publiciteit
hebben gehouden. Pas na de
publikatie in Al-Wassat weed
gedeeltelijk openheid van zaken
gegeven.
Gezonken Zweedse
schepen gevonden
op bodem Oostzee
Italiaanse en Russische archeo
logen hebben op de bodem van
de Oostzee de restanten van
meer dan vijftig oorlogsschepen
van de Zweedse koning Gustaaf
III (1746-1837) gevonden. Rus
sische oorlogsschepen brachten
de Zweedse vloot in 1790 in de
slag van Viborg tot zinken. Deze
slag besliste over de controle
over de Oostzee. Volgens leden
van de expeditie gisteren in Ro
me geldt de vondst ten noord
westen van St. Petersburg als
een sensationele ontdekking.
Bij duikwerkzaamheden op
25 meter diepte is onder andere
een bijna volledig intact fregat
met 64 kanonnen gezien. De
wrakken zijn als gevolg van het
koude en relatief zoutarme wa
ter in het gebied goed bewaard
gebleven. De leider van de ex
peditie, Orlando Pandolfï,
dringt aan op een snelle berging
van de schepen. „Nu moet het
vlug gaan, anders kapen piraten
de buit voor onze neus weg", al
dus de Italiaanse expeditiechef.
stationschip van de Ko-
ijke Marine in de Antillen,
are Majesteit Van Amstel,
I mogelijk ingezet bij de
uitie van de bevolking van
aribische eiland Montser-
)p het eiland dreigt een uit
ing van de vulkaan Gal-
Soufrere. Montserrat is
Iritse kroonkolonie in de
lelijke Cariben. Inmiddels
al zo'n 1.400 personen
Montserrat verlaten.
De Galway's Souffere, al eeu
wenlang een sluimerende vul
kaan waaruit slechts wat stoom
en sulfurrook opstijgt, vertoont
al drie weken toenemende acti
viteit. Als het daadwerkelijk tot
evacuatie van het hele eiland
komt, zullen de 13.000 bewo
ners waarschijnlijk worden
overgebracht naar de nabijgele
gen Britse kroonkolonie Anguil-
la, of naar de staatjes Dominica
en Sint Vincent.
Nieuw-Zeeland daagt Frankrijk voor
het Internationaal Gerechtshof in Den
Haag op basis van een rechtzaak uit
1973, om hervatting van de Franse
kernproeven in de Stille Oceaan te
voorkomen. Australië overweegt zich
bij dit initiatief te voegen. Frankrijk
heeft inmiddels laten weten de proces
gang te zullen blokkeren.
De regering in Wellington wil een oude
zaak uit 1973 heropenen. Toen protes
teerde zowel Nieuw-Zeeland als
Australië bij het hof tegen bovengrond
se kernproeven door Frankrijk. Parijs
erkent sinds 1974 niet langer de be
voegdheid van het Internationaal Ge
rechtshof, als de zaak in kwestie te ma
ken heeft met de nationale verdedi
ging.
Volgens deskundigen is de enige mo
gelijkheid die nu nog overblijft de oude
zaak bij dat rechtscollege te herope
nen, in plaats van het aanspannen van
een nieuwe procedure. De Nieuwzee-
landse premier Bolger gaf toe dat de
juridische mogelijkheden voor zijn
land niet sterk zijn, maar dat de voor
naamste beweegreden het winnen van
tijd is. „Dit is een optie die voor ons
open staat. We zullen die aangrijpen
en kijken hoe ver die ons brengt", al
dus Bolger.
De premier hoopt dat de Franse presi
dent Chirac alsnog overweegt de serie
van acht ondergrondse kernproeven
op het atol Mururoa af te gelasten. De
eerste test staat voor september ge
pland.
Het is niet de eerste keer dat de rege
ring van Nieuw-Zeeland, met 3,5 mil
joen inwoners en een beperkte diplo
matieke invloed, zich tegen nucleaire
voornemens van een grootmacht ver
zet. De regering van David Lange boy
cotte in het midden van de jaren '80
schepen die met nucleaire wapens en
aangedreven door kernenergie de ha
ven van Wellington aandeden. Lange
haalde de woede van de VS op zijn
hals, maar bereikte ook dat Wellington
werd uitgesloten van een militair ver
drag met Australië.
Het Franse ministerie van buitenland
se zaken liet weten dat het de gang
naar het Internationaal Gerechtshof
niet zal maken. „En om een kwestie
voor te leggen aan het hof zijn twee
partijen nodig." Volgens een woord
voerder is het overduidelijk dat Parijs
'voor 100 procent in zijn recht staat'.
Hij zei dat de uitspraken van Bolger
meer voor de eigen achterban in
Nieuw-Zeeland waren bedoeld. „De
Nieuwzeelandse regering weet heel
goed dat het Internationaal Gerechts
hof slechts kan worden ingeschakeld
als hierover overeenstemming bestaat
tussen de partijen. Zo'n overeenkomst
is er niet."
Hij verwelkomde het feit dat de Franse
verzekeringsmaatschappij AXA SA gis
teren bekendmaakte de op een na
grootste verzekeringsonderneming in
Australië, National Mutual Life, te gaan
overnemen. De woordvoerder zag
hierin een teken dat de oproep voor
een boycot de Franse economische be
langen niet daadwerkelijk schaadt.
nvoners die vier jaar beleg doorstonden verlangen voor alles naar doodnonnaal leven
K HANSGERTSEN
RESPONDENT OOST-EUROPA
fff[! t de herovering van de Kra-
■■fcdoor het Kroatische leger
eidsc3111 ^et weekein-
een einde aan de jarenlan-
Servische omsingeling van
in Bosnische moslimenclave
lac. Voor het eerst sinds
ge tijd kan Bihac weer over
3fiveg worden bereikt, al
rd gisteren een konvooi
t hulpgoederen nog door
nische Serviërs beschoten.
4f»atië charterde een bus en
de in Zagreb verzamelde
'mationale pers een kijkje
nen in Bihac. Onze corres-
lent Hans Gertsen reisde
8 e bus is nog maar nauwe-
~l de stad binnen gereden als
anuit alle richtingen
Wsgierigen toestromen. Op
pleintje voor de moskee kij-
tientallen kinderen, groep-
Touwen en soldaten ver-
Jsd-geamuseerd toe, hoe de
hel in hun midden stopt en
enkele tientallen jóurnalis-
zich naar buiten haasten.
"n alle inzittenden van de
persoonlijk de hand te
tan. „Welkom", zegt hij
tranen in zijn ogen. „Hier
aen we heel erg lang op ge
ilt." Anderen maken V-te-
>en lachen breeduit. Na
1 dagen volstrekt van de
enwereld afgesloten te zijn
?n be eest, heeft het eerste be
zoek van buiten een bijzondere
betekenis voor de bewoners
van Bihac-stad. Bihac hoort
weer bij de wereld.
De sporen van het wurgende
Servische beleg, dat nog maar
twee etmalen geleden werd
doorbroken, zijn niet ver te
zoeken. Vrijwel ieder huis is ge
tekend door kogelgaten of
mortierinslagen, achter veel ra
men liggen nog zandzakken.
Maar vooral de gezichten van
de bewoners spreken boekde
len. Vier jaar leven in angst en
gebrek heeft de gezichten gete
kend. De mensen lachen, maar
veel ogen staan hol.
In de Barbara-bar heerst een
uitgelaten stemming. „We zijn
vrij. Bihac is de hpofdstad van
de wereld", schreeuwt de uit
zinnige Mirsad in gebrekkig
Duits. De duidelijk aangescho
ten soldaat herhaalt het nog
vele malen. Met acht kamera
den, allen in politie- of leger-
uniform, viert hij de overwin
ning met een rijkelijk met sli-
vovitsj, bier en whisky overgo
ten feestmaal.
„We hebben de Servische fas
cisten verslagen en de verrader
Fikret Abdic is gevlucht. Bosnië
is een beschaafd land. Katho
lieken, moslims, joden en or
thodoxen leven hier zonder
problemen met elkaar. Leve
Alija Izetbegovic", is het spon
tane commentaar van politie
agent Redko Husak.
Buiten op straat klampen kin
deren de buitenlandse bezoe
kers aan in de hoop bonbons of
kauwgum los te peuteren. Drie
Dolblije inwoners van Bihac. Na 1.201 dagen eindelijk weer bananen!
jonge soldaten stelen de show
als ze er na herhaalde pogingen
in slagen een onwaarschijnlijk
aftandse legervrachtwagen te
starten. Speciaal voor de toege
snelde camerateams schiet een
van de soldaten zijn wapen
leeg in de lucht. „Bihac-vuur-
werk", zegt een man lachend.
Her en der rond de moskee
staan mensen groepjes verslag
gevers te woord. De verhalen
vertonen treffende overeen
komsten. Een opvallend netjes
geklede en gepermanente
\touw van een jaar of 35 vertelt
dat ze gisteren voor het eerst
sinds bijna vier jaar naar.de
kapper gegaan is. „Vier jaar
lang kon mijn uiterlijk me niets
meer schelen. Ik dacht 's mor
gen nooit na over wat ik aan
zou trekken. Ik maakte me niet
meer op. Dat was volstrekt on
belangrijk geworden. Nu heb ik
ineens weer de behoefte om
aandacht aan mijn uiterlijk te
besteden".
foto 'toepa toromeo ibrisevic
Vooral aan normale, alledaagse
dingen zoals make-up ont
breekt het in Bihac-stad. De in
woners van de getergde stad
willen eigenlijk maar één ding:
eindelijk weer een volstrekt
normaal, alledaags leven lei
den. Winkelen, uitgaan, op va
kantie. „Dat soort dingen ga je
het meeste missen als je vier
lang opgesloten zit", zo legt
een meisje uit.
Enkele tientallen meters ver
derop slaat Ado de bedrijvig
heid op het pleintje met een af
wezige blik gade. De jonge sol
daat zegt niet bepaald in de
stemming voor een feestje te
zijn. „Ik denk op dit moment
alleen maar aan de vrienden
die dit niet meer mogen mee
maken. Ik heb de afgelopen ja
ren teveel kameraden verlo
ren."
Ado is er bovendien niet gerust
op. „Voorlopig hebben we de
Serviërs met hulp van de
Kroaten teruggeslagen. Maar
de oorlog is nog lang niet voor
bij". Even later spreekt hij zich
zelf moed in. „Als ze terug ko
men, zullen we ze warm ont
vangen. We hebben de afgelo
pen dagen bij Velika Kladusa
een enorme partij wapens op
ze buit gemaakt, dus aan gewe
ren en munitie ontbreekt het
ons voorlopig niet meer."
Aan de andere kant van hét
pleintje hangt een bleke jongen
van een jaar of achttien uit het
raam van een flatgebouw dat
duidelijk vaak onder vuur van
Servische sluipschutters heeft
gelegen. Hij blijkt Dino te he
ten.
Ik vraag hem waar hij, nu Bihac
weer vrij is, het meeste naar
verlangt. Hij moet er even over
nadenken. „Nou, ik zou eigen
lijk best wel een paar dagen
naar de Dalmatische kust wil
len. Vier jaar lang ben ik niet
op vakantie geweest. Het is, ge
loof ik. onderhand wel weer
eens tijd om er even tussenuit
te gaan."
De Bosnisch-Servische leider
Karadzic heeft gisteren op
nieuw uitgehaald naar zijn
voormalige beschermheer, de
Servische president Milosevic.
Hij beschuldigde hem van het
cynisch verraden van de Servi
sche zaak, doordat Milosevic
heeft goedgevonden dat Ser
visch Krajina in de handen van
Kroatië is gevallen.
De zware belediging staat in
een open brief die het
Bosnisch-Servische persbureau
SRNA heeft verspreid. Hiermee
loopt het al maanden smeulen
de conflict tussen de twee man
nen verder op. In het conflict
staat de vraag centraal op welke
manier een veilig bestaan* voor
de Serviërs kan worden gereali
seerd: Karadzic kiest voor het
pad van de gewapende strijd,
Milosevic wil nu langs diploma
tieke weg vrede bereiken. Beide
leiders propageren hun eigen
tactiek als de waardevolste ver
sie van het Servische nationalis
me.
„U hebt de Servische zaak de
rug toegekeerd", zo schreef Ka
radzic aan de machtige presi
dent van Servië. U bent conces
sies gaan doen onder druk van
buitenaf tot een niveau dat aan
verraad grenst," schreef Karad
zic die Milosevic ervan beschul
digde dat die er niet in is ge
slaagd het offensief van het
Kroatische leger te verhinderen.
Dat leger veroverde in yiert da
gen tijd heel Krajina, met uit
zondering van Oost-Slavonië
dat direct aan Servië grenst.
Milosevic heeft behalve de
opstand van de Serviërs in
Kroatië ook de opstand van Ka
radzic in Bosnië gesteund en
stond garant voor de bevoorra
ding van de op afscheiding
koersende bewapende Servi
sche Bosniërs, die op het mo
ment 70 procent van het grond
gebied van Bosnië beheersen.
Er was ooit een internationaal
vredesplan, dat de Bosnische
Serviërs 49 procent van het
grondgebied gaf en de moslim
regering van Alija Izetbegovic 51
procent, maar Karadzic en de
zijnen hebben dit plan nooit
aanvaard.
Milosevic liet zijn steun aan
Karadzic varen nadat het
Bosnisch-Servische parlement
had geweigerd het plan goed te
keuren. De tegenstellingen zijn
sindsdien alsmaar duidelijker
geworden tussen de communis
tische apparatsjik en de psychi
ater die politicus is geworden.
Diplomaten zeggen dat Milose
vic al maanden werkt aan de val
van Karadzic.
den haag 'gpd
Vijftig Nederlandse mariniers
van de snelle reactiemacht zijn
gisteren met medeneming van
zeven zware mortieren in het
Bosnische Kiseljak aangeko
men. De mariniers kregen gis
terochtend van de Kroatische
autoriteiten toestemming
vanuit Split naar Bosnië af te
reizen. In SjJlit zit nog een
groep van 65 70 mariniers te
wachten.
