Economie Beurs
Bij de Fed draait het om de vingertoppen
Verhuur van kantoren
loopt als een trein
MAANDAG 24 JUL11995
156 H L
ECONOMISCH KORT ECONOMIE GESNAPT
Wekelijkse rubriek over
DE TOTALE OPBRENGST van
de binnenlandse produktie, het
bruto binnenlands produkt, is
vorig jaar toegenomen met 2,7
procent. Met deze stijging is de
tot nu toe bestaande verwach
ting nog overtroffen. Dat heeft
het Centraal Bureau voor de
Statistiek bekendgemaakt. Het
groeicijfer van 2,7 procent is ge
schoond voor inflatie.
DE AUTOMARKT in Brazilië
draait zo slecht dat Volkswagen
zijn prijzen flink laat zakken.
Een Gol (de lokale versie van de
Golf) gaat tot 10 procent in prijs
omlaag tot omgerekend
ƒ23.000), terwijl voor de Kever
met een korting van tien pro
cent procent nog maar iets
meer dan 13.000) hoeft te
worden neergeteld. Dealers ge
ven daarboven op nog extra
korting.
VOLVO roept 30.000 auto's te
rug naar de garage wegens een
ondeugdelijke bevestiging van
de veiligheidsgordels. Het gaat
om auto's uit de jaren '92 en '93
van de modellen 740, 940 en
960. De bevestiging van de
voorgordels aan de carrossierie
van de auto's kan bij een bot
sing met hoge snelheid loslaten.
DE DUITSERS koesteren hun
harde mark, maar ook in het
buitenland neemt de populari
teit van de Duitse munt toe.
Eind vorig jaar circuleerde in
het buitenland maar liefst 30 a
40 procent van de marken die
in baar geld in omloop zijn. Dat
kwam neer op een bedrag van
65 tot 90 miljard mark. Eind
1994 was er bij elkaar 226 mil
jard mark in omloop.
De conjunctuur in de Verenigde
Staten loopt de laatste jaren wat
voor op die in Europa. In 1993
en 1994 herstelde de bedrijvig
heid in de VS zich eerder dan de
onze. En ook de eerste tekenen
dat de fut eruit was, waren daar
eerder zichtbaar dan hier. Zo'n
twee maanden geleden begon
nen de Amerikanen zich zorgen
te maken over een tragere groei
van de nationale produktie. Dat
is dan het startsein voor het
touwtrekken en koffiedik-kij
ken. Touwtrekken tussen de re
gering en de centrale bank. In
de VS is dat de Federal Reserve
Board (Fed).
Met verkiezingen in het voor
uitzicht wil de regering de bur
gers paaien met fraaie groeicij
fers. Haar ideaal is een econo
mie die op volle capaciteit
voortdendert. Ze wil zo veel
mogelijk druk op de ketel. Een
krachtig groeiende economie
zorgt immers voor stijgende in
komens en voor banen. Boven
dien kan de overheid met de
dan rijkelijk binnenstromende
belastinggelden het onderwijs
verbeteren, nieuwe wegen aan
leggen en zo meer.
In tegenstelling tot de rege
ring is de centrale bank niet af
hankelijk van de kiezersgunst
Het bankbeleid ziet er in het al
gemeen als volgt uit. Bij een op
lopende conjunctuur moet de
bank er in de eerste plaats voor
zorgen dat de economie niet
over z'n toeren raakt. Nemen de
totale bestedingen sneller toe
dan de produktiecapaciteit kan
groeien, dan ontstaat er een op
waartse druk op de prijzen: in
flatie. Of, van de geldkant beke
ken: brengen de besteders door
hun aankopen zo veel geld in
omloop dat de goederenpro-
duktie het niet kan bijbenen,
dan stijgen de prijzen. En daar
zit niemand op te wachten. Ie
dereen is juist zo tevreden dat
de inflatie zelfs bij oplopende
bedrijvigheid zich zo kalm
houdt.
De centrale bank moet de in
flatie laag zien te houden. Dat
kan ze doen door invloed uit te
oefenen op de geldvoorziening.
Dreigt er inflatie door overver
hitting, dan kan ze de geldtoe-
voer afknijpen. De Fed heeft
daarvoor een aantal instrumen
ten, waaronder de federal fund
rate, de korte rente die ze bere
kent aan de particuliere banken.
Die banken zullen een hogere
rente aan hun klanten doorbe
reken. Op die manier wordt kre
diet duurder, wat een remmend
effect heeft op de aankopen van
de besteders. Omgekeerd kan
de Fed bij een economie die be
gint te kwakkelen een geldver-
ruimend beleid voeren. Ze kan
de rente verlagen wat de vraag
naar kredieten kan stimuleren.
Het koffiedik-kijken begint op
het moment dat de eerste be
richten over een afzwakkende
bedrijvigheid naar buiten zijn
gekomen. Gaat de Fed de rente
binnenkort verlagen en zo ja
wanneer en met welk percenta
ge? Doet Fed-president Green
span het of doet-ie-'t-niet? In de
financiële pers vliegen de argu
menten voor en tegen over en
weer. Dat de rente na anderhalf
jaar verhogingen voor een eer
Fed-president Alan Greenspan.
ste verlaging in aanmerking
komt, weet iedereen. Het gaat
om het kiezen van het juiste
ogenblik, de timing.
Ervaring heeft geleerd dat het
maanden duurt voordat een
renteverlaging effect heeft. Je
moet als centrale bank dus een
maatregel nemen die pas effect
heeft in een situatie die je nu
niet kent. Misschien blijkt de
groeivertraging wel mee te val
len als de definitieve cijfers op
tafel komen. Dan stimuleer je
een economie die dat helemaal
niet nodig heeft. Je draagt als
Fed dan bij aan het oproepen
van de gevreesde inflatie. In
plaats van een beleid dat de
conjunctuurgolf dempt, blijk je
er een schepje boven op te
gooien. Het beleid heet dan
pro-cyclisch in plaats van anti
cyclisch.
Er zijn economen die op
grond van dit gevaar aanraden
om maar helemaal af te zien
van dat remmen en stimuleren
via de geldvoorziening. Zij plei
DEN HAAG GPD
ARCHIEFFOTO EPA
ten ervoor de groei van de geld-
hoeveelheid voor een reeks van
jaren te fixeren op een vast per
centage. Een economie met een
groei van zoveel procent heeft
jaarlijks zoveel extra geld nodig
om de transacties te kunnen fi
nancieren, en blijf er verder met
je vingers vanaf, zo redeneren
ze. In de praktijk blijkt het toch
anders te gaan. Behalve econo
misch 'vingertoppengevoel'
blijkt ook de politiek in de zijlijn
mee te spelen. Zelfs de presi
dent van de Fed moet immers
op een dag door de Amerikaan
se regering worden herbe
noemd. En hij weet dat hij dan
sterker staat met een economie
die goed op koers ligt. Op 6 juli
verlaagde de Fed de rente van 6
naar 5,75 procent. En de specu
laties over omvang en tijdstip
van de volgende verlaging han
gen alweer in de lucht.
DR. ROLF SCHÖNDORFF
grote steden: in Amsterdam
groeide verhuur van 90.000 naar
135.000 vierkante meter, in
Utrecht van 37.000 naar 57.000
en in Rotterdam van 35.000
naar 55.000. Den Haag viel iets
terug: van 115.000 naar 110.000
vierkante meter.
Buiten de vier grote steden
ging het aanmerkelijk minder
goed met de kantoorverhuur.
De nieuwe contracten hadden
betrekking op 260.000 vierkante
meter, 50.000 minder dan in de
eerste helft van vorig jaar. Op de
kantorenmarkt betreft het over
grote deel (91 procent) verhuur,
de rest is verkoop.
De huurprijzen bewegen zich,
in vergelijking met de afgelopen
jaren, op een vrij laag niveau.In
de grote steden ligt de top rond
de 350 gulden per vierkante
meter, waar de afgelopen jaren
niveaus van 400 tot 500 gulden
werden bereikt. De gemiddelde
prijs schommelt tussen de 190
en 220 gulden.
De verhuur en verkoop van
kantoren loopt als een trein. In
de eerste helft van dit jaar ging
er bijna 620.000 vierkante meter
over de toonbank. Dat is bijna
een record en 30.000 vierkante
meer dan in de vergelijkbare
periode van vorig jaar. De prij
zen zijn 'matig' hoewel de be
leggers met een rendement van
9 procent niet echt te klagen
hebben.
Dit meldt de juli-uitgave van
het gezaghebbende vakblad
VastGoedMarkt Alleen in het
eerste halfjaar van 1990 en 1993
waren kantoren nog meer in
trek dan dit jaar. De cijfers van
die perioden waren echter ver
tekend door sale-and-lease-
backtransacties (verkoop en te-
rughuren) en enorme huurcon
tracten van de rijksoverheid.
VastGoedMarkt (VGM) signa
leert een opmerkelijk herstel
van de kantorenmarkt in drie
FRANKFURT ANP-Rtr
Bundesbank ziet af van big bang
bank wilde zo meer tijd gunnen
aan de Duitse spaarbanken. Die
zien op tegen de kosten van een
dubbele boekhouding, die no
dig wordt als de mark en de Eu
ropese munt enkele jaren naast
elkaar blijven bestaan. Daaren
tegen willen grote banken als de
Deutsche Bank en grote bedrij
ven zo snel mogelijk de een
heidsmunt als het startsein
daarvoor is gegeven. Dat wordt
1999.
De kans op invoering van een
Europese eenheidsmunt is ge
stegen na uitspraken van de
Bundesbank, de Duitse centrale
bank. Volgens bestuurder
Schieber accepteert de bank
een geleidelijke invoering van
de munt. De bankiers in Frank
furt waren tot dusver voor een
'big bang'. De Euromunt zou
dan in 2002 of 2003 in één klap
worden ingevoerd. De Bundes-
Beursintroduct
van Smit Trafo
onder de loep
AMSTERDAM ANP
Het controlebureau van
Amsterdamse effectenb
bekijkt of een onderzoek
worden ingesteld naar
beursintroductie van
Transformatoren in het m
van 1994 en de extreme k<
val sinds maart van dit jaar
Smit Trafo heeft de gen
deren op de beurs de Ia;
tijd flink bezig gehouden,
een succesvolle beursintro
tie steeg de koers van het
deel van 45 tot 51,50 ij
nuari. Na een stroom negt
ve berichten halveerdej
koers ruimschoots tot 2^
aandeel. Deze week kwam I
AMRO, die de beursintrodi(
had begeleid, beleggers t
moet. De bank biedt een n
ling aan, waarbij gedupeei
schadeloos worden gesteld
Beleggers hebben de no
kritiek geuit op de gang
zaken bij de beursintrodt
van Smit Trafo. Vooral een
in het prospectus vern^
boekhoudkundige stelselvj
ging moest het zwaar onl
den. Ook zouden ABN Al
en Smit Trafo de markl
standigheden ten tijde vai
beursgang veel te positief I
ben beoordeeld. ABN Al
wijst de kritiek af.
Mocht de beurs de 1
naar aanleiding van de
van zaken op de vingers ti
dan zou dat een opmerkt
zaak zijn. ABN AMRO is n
lijk zelf een prominent li<
het beursbestuur en de g
ste partij op de vloer.
BINNENLANDSE AANDELEN
MEEST ACTIEVE FONDSEN
OPTIEBEURS
blyd -willink
borsumywehry
braat beheer
burgman heybr
calvécert.
calvé pref
87,00
6,36
21,10
2,45e
87.30
56,70
36,50
45,50e 45,40
120,20 121.00A
50.90A 50.90A
35.00 35,00
410,00b 4i0.00b
3.50A 3.50A
73,10 74,60
108,00e 108,80
71.50A 71,504
71.50A 71,80
46,80 48,70
77,00 77,501
108,50 109,00
175,00 175.00A
218,00 218.00A
33,60e 33,80
268.00A 26800
great west res.
groenendi|k
grolschcert.
hagemeyer
hal trust b
4,25
23.00A 23,00
19,30 19.30A kas-assoc.
nedschroef hold,
newayselectr
nkf holding
69,20 pwceleyne fl.
16,40 randstad
16,40 reesinkcert.
222,20 rood testhouse
87,501 rothmans int.
24.00A rotosmeets
13.80A samasgroep
80.50A samasgroep cum
29100A sarakreekS
59.00A schuitema
0.36 f schuttersvele
9,00 e simac techniek
44,90 f sligro beheer
7,76 smit int eert.
109,50 smit trafo c.
35.70A staal bank. c.
2000,00a 1997.00A
1414.00 1414.00A
1400,00 1400,00A
264.00A 264.00A
)n knpbtcum pret. 7,66
konsphirugustavsb
kondoc
koppelpoort
krasnapolsky
landré&glmd
lei computer gr
managem share
maxwell petr.
53,50
50,80 50.80 f
430,00a 430,00a
44,40
44,20e
free record shop
fugrocert
gamma hold.pr
gamma holding
moolen hold.
ned.elevator bel
2,35 f 2,30 e
201,00 203.00A
7500,00 7500.00A
87.00 87.00A
1655.00A 1648.00
21600,00A21600.00A
23000,00A 23000,00
51,30 51,20
26,00e 26,00
3,60 f 3,50 e
500,00 500,00A
93,60 93.60A
113,50 113,80
185,00A 185,00A
21,20 21,40
1900.00A 1900.00A
51,00 51.00A
8125.00A 8125,00A
73,00e 73.00A
40.00 40.00A
telegraaf c
tulip computer
unilever4prf
89,50 89,00 a
17.40A 17,30
211,00 211.00A
20,60e 20,70
106,00 105,60
37,60 37,40
84,20 f
31,80 31,90
314,00A 316,00
78.00A 78.00A
9,60 9.60A
11.30 f 11.40
178,00 178.00A
21,50 21.50A
109,90 109,90
129,50 129,50A
36,60 36.60A
68,30 e 69,00
74.20A 74.20A
4,00e 4,00e
1850,00A 1850.00A
50,60 50,70
32.00A 31.80A
70.00 70,50
44,00 41,00
27,50 e 27,30
17.60A 17.60A
42,50 42,50
33,00 e 33.00A
195,50A 195,00 van ommeren
65,00a vendex int. c.
19,20 19,40 vnu
52,70 52.90 wolters-kluw
58,50 59.00A
208,00 1 208.00A
62,60 62,60
92,80 92,80
111.00A 111.00A
1110.00A 1110.00A
39,50 e 39.50A
22,00b 22,00b
104,50 105,00
17,20 17,40
127,00 f 126,50 f
49.00A 49.00A
30.00A 30.00A
5.20 5.00A
68.00A
41,00 41.00A
72.50A 73,00
530,00A 530,00A
akzo nobel
heineken
hunter dgl
nedlloyd
océvdgr.
pakhoed
philips
polygram
unilever c.
hj
63,20
57,60
56,80
225,50
42,50
71,60
218,10
156,50
20,00
17,00
93,00
51,00
273,50
85,30
89,90
83,00
60,80
54,00
202,50
59,80
73,50
89,80
54,20
83,90
101,40
50,10
210,00
55,60
42,80
203,00
142,30
29/08/94 53,40
10/07/95 37,84
15/05/95 45,30
11/08/94 164,00
29/08/94 27,10
27/04/95 63,50
28/06/95 189,20
14/09/94 117,00
18/07/96 14,80
18/08/94 8,10
18/07/95 65,50
11/08/94 35,20
27/04/95 218,20
17/08/94 64,00
13/07/95 72,10
29/08/94 56,80
21/07/95 41,60
06/02/95 42.70
17/05/95 177,50
22/12/94 49.40
17/08/94 43,00
26/06/95 69,80
17/08/94 40,80
13/07/95 50,20
18/07/95 70,80
04/08/94 37,60
03/05/95 185,60
17/08/94 37,80
21/07/95 40,20
02/09/94 162,90
21/06/95 112,50
24/03/95 60,20
21/07/94 55,00
28/07/94 54,90
23/03/95 199,60
03/03/95 30,60
07/10/94 69,40
23/08/94 211,40
23/03/95 142,00
13/03/95 19,50
31/03/95 10,30
07/10/94 88,50
24/03/95 39,30
28/04/95 238,40
07/04/95 76,00
07/10/94 87,60
20/04/95 68,20
09/12/94 60,00
24/03/95 52,80
Oa/03/95 190,50
21/07/94 57,40
27/03/95 57.70
27/09/94 89,30
24/03/95 51,00
24/03/95 78,20
25/10/94 99,00
23/03/95 44,90
21/07/94 207,70
24/03/95 51,20
06/07/95 42,70
18/04/95 184,00
29/07/94 140,00
NOTERINGEN BIJGEWERKT TOT 11.00 UUR
VERKLARING DER AFKORTINGEN
op
openingskoers
e
gedaan en bieden
hj
Ij
hoogste koers in 12 mnd.
f
gedaan en laten
laagste koers in 12 mnd.
g
bieden en ex dividend
vk
vorige koers (slotkoers)
h
laten en ex dividend
Ik
laatste koers
k
gedaan en laten ex dividend
A
advieskoers
1
gedaan en bieden ex dividend
ho
iioogste koers
b
bieden
la
laagste koers
stopkoers
d
ex dividend
sk2
slotkoers 2 beursdagen terug
BUITENLANDSE AANDELEN
nl 123/486-96
nl 101/280-00
nl 101/4 86-96
nl 101/487-97
nl 91/4 9000
nl 9 901-11-00
nl 9 90111-00
nl 9 90IV-00
nl 9 911-11-01
nl 83/4 90-00
nl 83/4 9011-00
nl 83/4 911-11
nl 83/4 92-07
nl 81/2 89-99
nl 81/2 91-01
nl 81/2 911-11
nl 81/4 90-00
nl 81/4 921-02
nl 81/4 9211-02
nl 81/4 92-071-11
nl 81/4 92-071-11
nl 73/4 85-00
nl 73/4 90-00
nl 73/4 95-05
nl 71/2 84-00
nl 71/2 891-99
108,65
108,75
104,40
106,35
105,60
103,20
105,50
el fra 77/8 92
73/894
beh ned 63/4 95
