t De laatste aanval op Chris Boardman
B3KHQD
De Joker: uit het niets
naar de top van de Tour
Tour De France
DONDERDAG 29 JUN11995
21
Jelle Nijdam in proloog ook op zo'n uitgelijndeaërodynamische, futuristische fiets
Ned .A.
In het peloton stikt het van de Italianen, langs het water
van Zundert barst het van de Belgen. ,,En ze gooien niks
terug," zegt Jelle Nijdam. „Wat ze nou met die vuile vis
moeten, weet ik echt niet."
Racefiets en spinhengel strijden om de gunst, nog
steeds. De laatste tijd vist hij meer en rijdt hij beter. Maar
of er een verband bestaat tussen die twee, weet Jelle
Nijdam niet. „In elk geval loopt het als een trein. Ik ben
wat meer ontspannen.
ZUNDERT GOVERT VAN VEEN
GPD-VERSLAGGEVER
Na dit seizoen nog een jaar of
twee en dan: een klein boerde
rijtje aan een poldervaart. De
droom van Nijdam is bekend en
zal wel uitkomen. Want:
„Financieel ben ik onafhanke
lijk, nou ja, een klein beetje."
Bovendien zal hij op z'n oude
(31) dag nog een verbeterd con
tract kunnen tekenen ook.
Jelle oud? Roep het niet te
hard. Gefrustreerde amateurs
die dat wel deden omdat ze niet
aan een profcontract konden
komen, moesten hun woorden
van hoon snel inslikken. Want
Nijdam staat weer op scherp.
Pascal Appeldoorn ondervond
dat zelfs over de telefoon, ande
ren in de koers. Toen Jelle de
open Ronde van Strijen won,
fietste hij toch een tikkeltje har
der dan degenen die hadden
geroepen dat hij versleten was
en dat hij de mogelijkheden van
anderen blokkeerde. „Ik heb
toen wel even m'n best gedaan,
ja."
Oud? De duivel is oud. Jelle
ziet er uit als een jonge god.
Zelfs z'n toch uitdunnende
haardos lijkt voller dan anders.
Nog nooit oogde hij zo slank,
zelfbewust en relaxed. En hij
wint weer: Dwars door België,
de Tour de l'Oise, een rit in de
Ronde van Aragon. En wedstrij
den van lager allooi - maar toch,
alles telt - Binche-Doornik-
Binche, een dernycriterium in
Amsterdam en dus die Ronde
van Strijen.
Met stip
Het gevolg laat zich raden: Jelle
wordt weer voor vol aangezien.
Hij steeg met stip naar de top-
vijftig van de ICC-lijst, z'n nieu-
we ploeg TVM nam hem als een
van de eersten op in de Tourse
lectie en hield hem al een con
tractverlenging voor, de Neder
landse fietsenfabrikant Gazelle
vond het de moeite waard om
speciaal voor de herrezen snel
heidsduivel een futuristische en
meer gestroomlijnde proloog-
fiets te ontwerpen, en in het pe
loton was hij weer iemand.
Want z'n gezag was de laatste
jaren met het verminderen van
de prestaties in de ploeg yan Jan
Raas, bijna tot het nulpunt ge
daald. Óf, om in de woorden
van Jelle Nijdam zelf te spreken,
„m'n mentorschap ging hele
maal naar de kloten."
Dat had natuurlijk een simpe
le verklaring. ,,Als je goed rijdt,
luisteren ze naar je en hebben
ze respect voor je. Dat hadden
ze echt helemaal niet meer voor
me. Trouwens, dat had bij Raas
niemand meer voor een ander.
Want iedereen presteerde
slecht. We reden allemaal als
dooie vogeltjes in de rondte.
Dan zeiden we tegen mekaar:
'godverdomme, wat rijden ze
weer hard hè? Ik ben weer zó
slecht'. 'Ja, ik ben ook weer zo
slecht'. Zo zaten we elkaar in de
koers helemaal ziek te maken.
Zelf liet ik m'n hoofd er ook
gauw bij hangen. Zat ik mid
denin te fietsen, of achterin. Ik
zag ze altijd alleen maar wegrij
den en deed er niks aan, hele
maal niks. Nu rij ik weer goed,
heb ik het gevoel van jaren gele
den weer terug. Nu voer ik zelf
de forcing, of ik spring mee en
heb het gevoel dat het beter
pakt, geestelijk. Twee jaar lang
heb ik helemaal geen controle
over de koers gehad. Nu kan ik
er weer een beetje bovenuit ste
ken en de boel weer regelen.
Dan merk je gewoon dat het in
je bloed zit, in wezen. Dan heb
je in de gaten dat andere ren
ners ook gewoon weer luisteren.
Want als je niet goed rijdt, dan
zeggen ze al gauw: 'ja, fuck
Nijdam, waarom zal ik naar jou
luisteren, je komt zelf geen me
ter vooruit'. Die dingen hebben
veel met elkaar te maken na
tuurlijk. Als je slecht rijdt, dan
verlies je direct je leiderschap."
Relatie
Een leiderschap dat hem door
Jan Raas in de schoot was ge
worpen. Het einde van diens
carrière als renner was tegelij
kertijd de start van die van Jelle
Nijdam. Tien jaren, waarvan
acht succesvolle, bleef de relatie
in stand. Raas was de regelaar
in de criteriums, Nijdam werd
het. Raas had koersinzicht,
Jelle Nijdam: „Ik rij weer goed, ik heb het gevoel van jaren geleden weer terug. Nu voer ik zelf de forcing of ik spring mee."
Nijdam kreeg het. Mannen met
hetzelfde karakter, mannen van
weinig woorden, maar van des
te meer daden. Rotsvast was het
vertrouwen in elkaar, ook toen
de ene sponsor (Buckler) ver
trok, en de andere (WordPer
fect) zich pas op het laatste mo
ment aandiende. Ploeggenoten
hadden al elders getekend, Jelle
niet.
Maar, zoals dat in een lang
durige relatie wel meer gebeurt,
dan komt er een tijd dat je el
kaar helemaal niks meer te zeg
gen hebt. En dan is het over. De
scheiding werd pas afgelopen
najaar uitgesproken, „maar",
herinnert Jelle Nijdam zich, „ei
genlijk kon ik al jarenlang niet
echt meer contact met hem
(Raas, red) krijgen. Hij werd
steeds geslotener, steeds afwe-
ziger. Ik kan me van de laatste
twee, drie jaar niet herinneren
ooit nog echt met hem gespro
ken te hebben. We hadden na
tuurlijk wel eens een ploegbe-
spreking. en dan werd er wel
door hem met de vuist op tafel
geslagen. Maar of er ooit ie
mand anders van ons de laatste
jaren een relaxed gesprek met
hem heeft gehad, dat betwijfel
ik toch sterk. Van de andere
kant denk ik, dat hij ook teleur
gesteld was in ons. En dat dat
zich dan op zo'n manier uitte.
Anders kan ik het niet verklaren.
Trouwens, de crisis gold het to
tale Nederlandse wielrennen.
De ploegen van Post en Priem
natuurlijk net zo goed. Ik denk
ook dat Raas het een beetjë zat
is. Dat'ie een nieuwe uitdaging
nodig heeft. Inderdaad wat ik
ook lees: dat'ie niet meer zo
vaak achter het stuur wil zitten,
maar een meer multifunctione
le job wil hebben: schema's uit
zetten, marketing, contact met
doktoren, dat soort dingen."
Spiraal
Zes keer won hij voor Raas een
Touretappe, die uit de editie
van '91 (vijfde rit) was de
laatste. Jelle Nijdam wijst dat
moment (Valenciennes, 10 juli)
aan als een keerpunt. „Met zo'n
ritzege is het seizoen nog aardig
geslaagd. Maar dan komt het
volgend voorjaar. Je wint niks,
je gaat naar de Tour, je wint
niks, sponsor niet tevreden,
moet nieuwe sponsor komen,
komt er eerst niet, later toch
nog wel. Intussen wordt de druk
om te winnen nog groter. Kom
je het jaar daarop in de klassie
kers, wordt er weer niet gewon
nen, de Tour in, druk is nog
groter, weer wordt er niet ge-
wonneh... Je rijdt op het laatst
zo gestresst in de rondte dat het
van geen kanten meer loopt."
En dan is een breuk ook on
vermijdelijk. De op dat moment
niet meer zo snelle Jelle mocht
niet mee naar de Tour, moest
fors terug in salaris, maar kon
toch nog kiezen uit enkele an
dere aanbiedingen, die van het
Italiaanse Brescialat en die van
TVM. Hij koos voor Nederland
als uitvalbasis, al scheelde het
een haar. 's Zaterdags moest hij
halsoverkop naar het vliegveld*
om een contract met de Italia
nen te tekenen. Jelle deed dat
niet, nam de overeenkomst on
getekend mee naar huis, be
dong bedenktijd tot 's woens
dags. 's Maandags meldde
Priem zich. „Gelukkig maar,
want ik zag me niet tussen al
die Italianen aan de tafel zitten.
Beloofde land? Kom nou, denk
je dat ik bij Brescialat nu ineens
een concurrent voor Rominger
of Indurain zou zijn geweest?"
Euforie
Dus werd het TVM. En gebruik
te Nijdam dat markant moment
in z'n carrière om zichzelf eens
goed aan te pakken. „Ik ben in
de winter harder gaan trainen
dan anders, intensiever, nog
meer achter de brommer. Ik
heb al met al maar een week va
kantie gehad. En ik viel af, tot
77, 78 Idlo. Was ik sinds het be
gin van m'n carrière nooit meer
geweest. In m'n goeie jaren
woog ik tachtig, en de laatste
seizoenen 82 kilo. Dacht dat het
niks gaf, want als je ouder wordt
is het logisch dat je zwaarder
wordt, dacht ik. Maar het maakt
net het verschil. Je merkt gelijk
dat het lekkerder gaat. Dat sti
muleert. Een nieuwe omgeving,
het goeie gevoel terug, winnen,
je raakt in een euforiestem
ming. Dan lukt alles, zoals een
paar weken terug toen ik vijf
koersen achter elkaar won."
En, op het toppunt van die
euforie, waagde Nijdam het zo-
foto gpd cees zorn
waar om het vertrouwen in
Toursucces uit te spreken, om
in startplaats Saint Brieuc de
strijd aan te durven met Board
man en Indurain. Want: „Waar
om zou ik die proloog niet kun
nen winnen. Niet geschoten is
altijd mis." Moet ook co-spon-
sor Gazelle bedacht hebben.
Dus heeft Jelle straks vermoede
lijk ook zo'n uitgelijnd, aërody
namisch, futuristisch model on
der z'n kont en neemt Holland
se technologie en degelijkheid
het op tegen de Lotus-fiets van
Chris Boardman.
„In de Tour de l'Oise was het
verschil tussen Boardman en
mij wat materiaal betreft groot,
maar in tijd slechts vier secon
den," praat Jelle Nijdam zich
moed in. „In de Vierdaagse van
Duinkerken moest ik tien se
conden (over 13,3 km, red) inle
veren. Dus waarom zou ik het
dan niet nog eens een keer pro
beren? Dit is m'n kans op een
goede proloog, wat dat betreft is
het het jaar van de waarheid.
Lukt het nu niet, dan lukt het
volgend jaar zeker niet."
ROTTERDAM PETER OUWERKERK
GPD-VERSLAGGEVER
Ze hebben altijd bestaan, de jo
kers van de Tour. De renners,
die zo maar uit het ogenschijn
lijke niets naar voren sprongen,
door een goeie etappe een hoge
plaats in het klassement claim
den, en de geschiedenis zijn in
gegaan als lid van de elitegroep
van top tienrenners.
Een paar namen uit een nog
niet zo ver geleden: 1971 - 8e
Bernard Labourdette (Fra), 1974
- 9e Alain Santy (Fra), 1975 - 8e
Joseph Fuchs (Zwi), 1976 - 5e
Walter Riccomi (Ita), 1979 - 7e
Jo Maas (Ned), 1986 - 10e Yvon
Madiot, 7e Niki Rüttimann,
1987 - 8e Anselmo Fuerte, 1988
- 5e Eric Boyer, 10e Denis Roux,
1992 - 8e Giancarlo Perini, 1993
- 5e Bjarne Riis, 7e Johan Bruy-
neel.
Vorig jaar verschenen opeens
de namen van Roberto Conti
(6e), Alberto Elli (7e) en Udo
Bölts (9e) als onverwachte klas
sementsrenners bij de beste
tien in de eindstand. Voor wie is
die rol dit jaar weggelegd?
De debutant naar wie het
meest wordt uitgekeken, van
wie ook het meest wordt ver
wacht, is de Rus Evgueni Berzin,
vorig jaar winnaar van de Ron
de van Italië, ook dit jaar in de
Giro de enige echte aanvaller
van Tony Rominger. Nogal ei
gengereid qua karakter, bepaald
niet op handen gedragen door
zijn ploegmaats, maar in de
combinatie tijdrijder/klimmer
de meest belovende ronderen
ner in de nieuwe generatie.
Berzin is net iets verfijnder
nog dan de Zwitser Alex Zülle,
vorig jaar al goed voor een acht
ste plaats en dit jaar uitgespeeld
als een van de twee kopmannen
van ONCE. Zülle is op papier
nog wel een vastere waarde dan
zijn Franse ploegmaat Laurent
Jalabert. Maar de ontwikkeling
die deze voormalig sprinter in
een jaar tijd heeft doorgemaakt
is adembenemend.
Na zijn dramatische valpartij
van vorig jaar, op de tweede dag
in Armentières, ontpopte hij
zich dit jaar als een 'nieuwe Kel
ly'. Want ook hij kan veel meer
dan sprinten. Jalabert kan klas
siekers winnen (Milaan-San Re-
mo, Luik-Bastenaken-Luik),
tijdrijden, is de favoriet die het
waarmaakt in de kleinere ron
den (Criterium International en
Ronde van Catalonië), en gaat
nóg verder mee in de bergen.
Jalabert kan voor de Fransen
uitgroeien tot dé spektakelman
van deze Tour.
Vraagteken met uitroepteken
is dit jaar ook Lance Armstrong.
De Amerikaanse wereldkam
pioen van 1993 heeft zijn
dagsucces al op zak, maar kent
Parijs alleen van vakantie en an
sichtkaarten. De erfdrager van
Greg LeMond heeft afgelopen
winter keihard getraind om zijn
te zwakke tijdrit meer aanzien
te geven. Armstrong won de 'ei
gen' DuPont Tour - zonder dat
daar overigens al te veel waarde
aan moet worden gehecht, en
kwam behoorlijk mee omhoog
in de Ronde van Zwitserland.
Toch lijkt Armstrong het te
moeten afleggen tegenover een
andere 'anglo-cyclist', voor
sommigen dé 'geheime' Tour
belofte met stip: Chris Board
man. Van werelduurrecordhou
der en wereldkampioen tijdrij
den, zo maar ook een kandidaat
voor de top van het klassement.
Boardman kwam vorig jaar
voor het eerst naar de Tour, en
dat op zich was al een sensatie.
Maar de hardrijder uit de buurt
van Liverpool kon veel meer
dan alleen een stukje tijdrijden.
Hij had dat bewezen in de Dau-
phiné van dat jaar, hij loste de
verwachtingen in met het win
nen van de Tourproloog in Lille,
en hij verdween voortijdig met
de boodschap dat men nog wel
van hem zou horen.
Boardman heeft zich de afge
lopen maanden uiterst minu
tieus voorbereid op de weken
die komen gaan. Hij won dit
jaar drie tijdritten en één pro
loog, hij werd bijna eindwin
naar van de Tour de l'Oise, ein
digde als tiende in de Midi Li
bre, werd tweede in de Dauphi-
né als veruit de beste van het
span, op Indurain na.
Met name daar in die 'kleine
Tour' maakte de 26-jarige En
gelsman indruk. Hij bleek niet
alleen te kunnen tijdrijden,
maar ook te kunnen volgen,
aanklampen, meerijden in het
hooggebergte. In de vijfde Dau-
phiné-etappe over de Galibier
en de Croix de Fer werd hij zelfs
Chris Boardman trainde op een fiets in een soort tredmolen om de manier van rijden in het hooggebergte te simuleren. archieffoto reuter
vijfde, in dezelfde groep als In
durain. Twee dagen later, in een
wat minder zware bergrit,
sprintte hij in de kopgroep zelfs
mee voor de dagwinst: tweede.
Boardman heeft afgelopen win
ter een heel bijzondere indoor-
training gedaan, samen met zijn
steun- en toeverlaat Peter Kean,
om kracht te verzamelen voor
de cols. Op een fiets gezeten in
een soort tredmolen werd op
die manier het rijden in het
hooggebergte gesimuleerd.
Boardman ontwikkelde zijn
klimspieren op een heel specia
le manier. Het stelde hem, ge
dragen door een flinke dosis
wilskracht, in staat in de Daup-
hiné mee te draaien met gere
puteerde klassements-klimmers
als Indurain, Virenque en Mejia.
Boardman was bang dat zijn
gaven voor de tijdritten er door
zouden worden aangetast, maar
dat hij zich daarover geen zor
gen hoeft te maken, bewees de
36,5 km-tijdrit in Tain l'Herti-
mage wel: slechts 1.08 min ach
ter op Indurain. In de Tour van
vorig jaar, in Bergerac, werd hij
over 64 km nog op 5.30 min mi
nuut gereden.
De echte sterren worden
weliswaar pas uitgedeeld in Pa
rijs, Boardman zal het voor in
de zwakke GAN-ploeg voor een
belangrijk deel ook alleen moe
ten doen, maar hij beschikt over
de capaciteiten uit te groeien
tot de grootste Engelse Tourren
ner na Tom Simpson. Hij zal
eerst zijn lichaam moeten con
fronteren met drieëneenhalve
week Tourritme, daarom is de
rol van joker voor dit jaar mis
schien nog te veel gevraagd.
Maar naar de nieuwe Board
man wordt met argusogen uit-
gekenen.
d%.
Lunch met
stokbrood
Franse kaas
en een
Tourspel
DEN HAAG FRED SEGAAR
GPD-VERSLAGGEVER
De vale prestaties van de Hol
landers in de Tour de France
hebben de belangstelling van
het grote publiek voor 's we
relds grootste wielerevenement
doen afnemen. Maar Nederlan
ders zijn spelletjesmensen en
dus ligt het werk de komende
weken in de middaguren stil
omdat er belangrijker zaken aan
de orde zijn: de Tourtoto.
De spelregels zijn eenvoudig,
de inleg over het algemeen re
delijk en de spanning groot.
Deelnemers spelen met een van
tevoren opgegeven ploeg
(meestal van vijftien coureurs)
en behalen punten als één of
meer van hun renners bij de
eerste tien van de etappe ko
men. Daarnaast zijn er punten
te verdienen met een juiste
voorspelling van de eerste tien
van het eindklassement in Pa
rijs. Hierop zijn 7-éér veel vari
anten te bedenken. Er zijn be
drijven die het spel zo ingewik
keld maken (b.v. met bonus
voor gele truidrager) dat de tij
delijke 'Tourdirecteur' een dag
taak heeft aan het opmaken van
de klassementen.
Bij Hoogovens werd in het
verleden een spel gespeeld dat
grote delen van het bedrijf tij
dens de Ronde van Frankrijk
platlegde. Toen de werknemer
die de klassementen bijhield
een andere baan vond en zich
geen vervanger voor hem meld
de, haalde de directie opgelucht
adem.
Er is nu een softwarebedrijf
dat een programma heeft ont
wikkeld waarmee op eenvoudi
ge wijze het klassement kan
worden bijgehouden. Het bc
drijfsleven heeft grote belang
stelling getoond voor de tijd be
sparende 'Ronde van Frankrijk
Disk 1995'.
Pleziertje
Onderzoeken hebben uitgewe
zen dat de produktiviteit in Hol
landse bedrijven in juli het
laagst is. Dat komt door vakan
ties én de spelletjeswoede rond
de Tour. 'Toch is dat voor de
meeste bazen geen reden het
voetvolk dit pleziertje te ontne
men. Het heeft trouwens ook
een positief effect. Het komt de
saamhorigheid ten goede. Een
aantal bedrijven benut de
lunchpauze met Franse kaas
en stokbrood om de deelne
mer die de vorige dag de meeste
punten heeft gescoord (de etap
pewinnaar) en de nummer één
op de ranglijst (de gele truidra
ger) te huldigen.
Er gaan grote bedragen om in
de diverse Tourspelletjes.
Hoofdprijzen kunnen in de dui
zenden guldens lopen. Het Mi
nisterie van Financiën heeft
echter nog geen reden gezien
om een onderzoek te beginnen
en de prijswinnaars te belasten.
Een woordvoerder noemt het
'een onschuldig gezelschaps
spel'.
'Officieel' gokken op de Tour
de France kan sinds enkele ja
ren bij de Toto/Lotto. Daarbij
ontbreekt het sociale aspect en
wellicht is dat de reden dat
'Winnaarstip', de officiële bena
ming, nog geen succesnummer
is. Er doen dagelijks slechts en
kele duizenden deelnemers
mee aan het Tourspel. Bij dro
gisterijen, in sigarenwinkels en
videotheken hangen terminals
waarop de quoteringen van de
renners slaan aangegeven. De
gemiddelde inleg ligt tussen de
tien en vijftien gulden. De quo
tering bepaalt de uitbetaling.
Wie Indurain als eindwinnaar
kiest, loopt niet binnen. Wie
Breukink kiest evenmin, maar
dan om een andere reden.
Kranten
Ook veel kranten bieden hun le
zers de mogelijkheid een Tour
spel te spelen. Vorig jaar viel de
deelname bij de meesten iets
tegen, maar die terugloop werd
geweten aan het wereldkam
pioenschap voetbal. Aan de
'Tour de Kans' van het Noord
hollands Dagblad doen rond de
zesduizend lezers mee, het Lim
burgs Dagblad verheugt zich
jaarlijks in de deelname van
rond de negenduizend abon
nees aan de 'Tip Tour Top
Tien'. De stand wordt dagelijks
breed uitgemeten om zoveel
mogelijk namen te kunnen af
drukken.
In tegenstelling tot Neder
land, loopt in België de belang
stelling voor het gokken parallel
met de prestaties van de ren
ners. „Vroeger", zegt een ver
slaggever van de Gazet van Ant
werpen, „vroeger werden we al
weken van tevoren gebeld voor
deelnemerslijsten. In de tijd van
Merckx was het een gekkenhuis.
Vreemd eigenlijk, want het was
alles behalve spannend. Je wist
immers van tevoren wie er ging
winnen..."
