'Korpschefs zijn te verkrampt'
Bosnië, het politieke falen van een gouden jubilaris
Feiten &Meningen
Kleinere
ziekenhuizen
niet sluiten
A
VS en Japan nog enkele uren
verwijderd van handelsoorlog of niet
WOENSDAG 28 JUNI 1995
Overal in het land wordt momenteel ge
werkt aan enerzijds het reduceren van het
aantal ziekenhuisbedden en anderzijds het
concentreren van de overgebleven bedden
in een beperkt aantal ziekenhuizen. De
beddenreductie wordt bereikt door mensen
eerder naar huis te sturen en als het
enigszins kan hen poliklinisch te behande
len in plaats van hen op te nemen in een
ziekenhuis. Op deze manier moeten de kos
ten van de gezondheidszorg worden terug
gedrongen.
Nederland loopt in de westerse wereld
niet voorop wat de uitgaven voor gezond
heidszorg betreft. We vormen een goede
middenmoter. Onze gemiddelde zorg is
daarentegen van hoge kwaliteit en de toe
gankelijkheid daarvan is vrijwel volledig. Ie
dere ingezetene krijgt in principe de zorg
die hij behoeft, ongeacht zijn Financiële po
sitie of maatschappelijke herkomst. In de
praktijk wordt daar natuurlijk nog wel eens
iets op afgedongen, maar over het geheel
genomen is Nederland qua gezondheids
zorg een heel sociaal land.
Voor eenieder die weieens een ziekenhuis
bezoekt, is dat zichtbaar. De bezoekers van
deze medische walhalla's beschouwen de
verleende zorg als iets waarop zij recht heb
ben en voor de dokter zijn we allemaal ge
lijk. De directeur van de grote onderne
ming, de professor en de uitkeringsgerech
tigden, zij zitten allen in dezelfde wachtka
mer te wachten op hun beurt. Dat wachten
is wellicht het voornaamste tijdverdrijf voor
de klanten van onze
ziekenhuizen. Wei
nig tijd of veel, het
maakt niet uit,
wachten zal je.
Tijdsafspraken die
nen bij de meeste
specialisten met een
flinke korrel zout te
worden genomen.
In feite is de Ne
derlandse gezond
heidszorg voor wat
het aanbod betreft
PIM FORTUYN volledig gesociali-
medewerker seerd. De positieve
aspecten van de so
cialisatie zijn dat de
medische zorg wordt verleend zonder aan
zien des persoons. Een uiterst belangrijke
verworvenheid, een beschaafd land waar
dig. De negatieve aspecten daarvan hebben
te maken met de massaficatie van de zorg
verlening, het anonieme daarvan en daar
aan gerelateerd het ontbreken van maat
werk. De Nederlandse gezondheidszorg le
vert een uitstekend produkt voor massa
consumptie, maar nauwelijks produkten
die zijn toegesneden op individuele behoef
ten. Het is dan ook logisch dat men de kos
tenreductie zoekt in het op nog grotere
schaal produceren van deze massaproduk-
ten. Het is als met die autofabriek die van
wege kostenreductie verschillende merken
op een en dezelfde lopende band produ
ceert.
Toch zit in de gekozen oplossingsrichting
een opmerkelijke frictie. Ten eerste bete
kent de concentratie van ziekenhuisbedden
in grote streekziekenhuizen een aanzienlij
ke kapitaalsvernietiging. Plaatselijke zieken
huizen van nog geen twintig jaar oud en
waaraan in de loop van die tijd nog veel is
vertimmerd, worden zonder pardon afge
stoten en niet zelden afgebroken. Het
nieuw te vormen streekziekenhuis wordt
vervolgens meestal ondegebracht in een
nieuw gebouw. Men verwacht al die kosten
die moeten worden gemaakt voor afstoten
en nieuwbouw weer terug te verdienen
door in de geconcentreerde ziekenhuizen
efficiënter te werken. Dat is natuurlijk nog
maar de vraag en bovendien is een dergelijk
zorgeloos omspringen met gebouwen nogal
belastend voor het milieu.
Belangrijker is echter dat deze concentra
tie van bedden de vraag naar meer maat
werk in de gezondheidszorg niet beant
woordt. Integendeel, de kans is groot dat
nog meer confectie wordt geleverd en dat is
in een maatschappij die steeds flexibeler en
individueler wordt op den duur een pro
bleem. Er ontstaat als het ware een gat in de
markt dat zal worden gevuld door gespecia
liseerde klinieken en hotel-plus voorzienin
gen.
Dat is jammer en ook kostbaar. De mas-
savoorzienfngen zullen immers moeten
worden opgebracht door de Nederlandse
samenleving en daar bovenop komen dan
nog eens de gespecialiseerde voorzienin
gen. We zouden ook kunnen proberen om
twee vliegen in één klap te slaan. Dat zou
kunnen door de kleinere ziekenhuizen niet
te sluiten, maar te laten voortbestaan als
medische centra voor relatief eenvoudige
medische behandelingen en voor verple
ging van mensen die niet (meer) hoeven te
worden voorzien van constante specialisti
sche behandeling.
Net als in het bedrijfsleven zou men in de
gezondheidszorg op een slimme manier ge
bruik moeten maken van mogelijkheden
van concentratie en decentralisatie, waarbij
het bestaande bezit aan gebouwen en ap
paratuur het uitgangspunt is. Dokters moe
ten het niet raar meer vinden zelf te reizen
van de ene plek in de regio naar de andere.
Op die manier vallen kostbare medische
apparatuur en technologie geconcentreerd
te gebruiken en kunnen specialistische me
dische behandelingen geconcentreerd ge
schieden. Veel van de zorg en nazorg kan
juist gedecentraliseerd geschieden in al die
plaatselijke ziekenhuizen en behandelcen
tra die ons land rijk is.
Bijkomend voordeel daarvan is dat de
zieke medemens in zijn eigen omgeving
kan blijven en dat er geen gebieden ont
staan waar men nauwelijks nog over medi
sche voorzieningen van betekenis beschikt.
En ten slotte gaan we wat zorgvuldiger om
met al die gebouwen die we hebben neer
gezet en het zou me niets verbazen als het
al met al nog goedkoper is ook.
Minister Sorgdrager (justitie) pleit voor openheid in parlementaire enquête naar opsporingsmethoden politie en justitie
Het gonst van de onrust in de wereld van politie en justitie. En er lekt, aan de vooravond van de parlementaire enquête naar opsporingsmethoden in
de strijd tegen de georganiseerde misdaad, steeds vaker geheime informatie weg over mogelijk ondeugdelijke politiemethoden. De media weten er
wel raad mee. Op zeer grote schaal zouden drugs onder regie van de politie op de markt zijn gebracht. De schattingen in kranten variëren van enke
le tienduizenden tot driehonderdduizend kilo.
Het bevel van de nieuwe cen
trale leiding van het openbaar
ministerie (OM) aan de politie
korpsen en officieren van justi
tie om voor 1 juli met alle ge
bruikte en te gebruiken bijzon
dere opsporingsmethoden voor
de dag te komen, wordt vooral
door de politie beschouwd als
een regelrechte aanval. Daar
naast is er nog een bedreigend
onderzoek van de rijksrecher
che naar mogelijk zwaar uit de
hand gelopen opsporingsprak
tijken van de Centrale Inlichtin
gen Dienst Kennemerland. Er
bestaat grote politionele onwil
om openheid te betrachten. De
politie is bang in de maalstroom
van de enquêtecommissie tot
zondebok te worden verklaard.
VERKRAMPT
Justitieminister Winnie Sorg
drager maakt zich er grote zor
gen over. „Het gaat niet goed.
De mensen worden bang. Er
wordt verkrampt gereageerd."
Ze begrijpt de verkrampte reac
ties wèl. „Het is natuurlijk niet
leuk als je met een parlementai
re enquête wordt geconfron
teerd." Maar ze ergert zich da
nig aan het feit dat behalve de
lagere echelons ook de
korpschefs in de stress schieten.
Zoals enkele weken geleden,
toen de Haagse hoofdcommis
saris Brand zich namens de
overige korpschefs boos maakte
over de sommatie van OM-baas
Docters Van Leeuwen dat nu
toch echt alle informatie over
bijzondere opsporingsmetho
den moet worden aangemeld.
Brand suggereerde dat het
openbaar ministerie bij de poli
tie zondebokken zoekt voor het
uit de hand lopen van de mis
daadbestrijding.
Sorgdrager: „Ook de korpschefs
reageren in de trant van 'we
voelen ons in het nauw gedre
ven'. Het is een reactie die niet
het niveau heeft dat je van een
korpschef zou mogen verwach
ten. De politietop moet haar
verantwoordelijkheid nemen en
tegen haar mensen zeggen: het
y&'.v
mi'd
Sorgdrager: „Het gaat niet goed. De mensen worden bang."
is belangrijk dat alles boven wa
ter komt omdat we eruit moe
ten leren voor de toekomst èn
pmdat het hier om essentiële
aangelegenheden gaat waarbij
de rechtsstaat in het geding is.
Maar in de reactie van Brand
vind ik geen gedachte over
rechtsstatelijkheid terug."
„Natuurlijk is er hier en daar
binnen het OM ook de houding
van: wat hangt ons nu weer bó
ven het hoofd. Maar feit is wel
dat de politie die houding wel
erg breed uitmeet. Het besef
zou moeten doordringen dat we
niet aan het zwartepieten zijn.
Het is ook niet de bedoeling om
vanuit de inzichten die we nu
hebben te gaan oordelen over
hoe er in 1993 opgespoord is.
Toen was de situatie anders en
waren er geen vaste procedures
voor onder andere het op de
markt laten komen van drugs.
Van veel gebeurtenissen toen
kun je nu wel zeggen dat het
niet zo had gemoeten, maar je
kunt ze moeilijk met teruggwer-
kende kracht verwijtbaar verkla
ren. Het is dan ook in ieders be
lang dat eerlijk en open wordt
gemeld wat er gebeurd is. Ie
mand die eerlijk is komt daar
verder mee dan iemand die
liegt en draait.''
Geldt dat ook voor de CID-Ken-
nemerland? Het zou best kun
nen dat daar echt onoirbare
praktijken hebben plaatsgevon-
air
den. Dan is een gebrek aan
openheid niet meer dan logisch.
Sorgdrager: „Openheid is het
beste. De rijksrecherche is na
melijk behoorlijk grondig bezig.
Ook al zeggen bepaalde betrok
kenen niets, de rijksrecherche
komt er toch wel achter."
Intussen is het afgelopen week
einde grote onduidelijkheid
ontstaan over de vraag of het op
de markt laten komen van
drugs nog toegestaan is of niet.
Ook zou Sorgdrager hierover
onenigheid heben gehad met
de procureurs-generaal.
„Onzin. Ik heb in een brief aan
de procureurs-generaal ge
schreven dat er waarborgen
moeten zijn voor het in het oog
FOTO 0PD CEES ZORN
houden van partijen drugs en
het uiteindelijk in beslag nemen
daarvan. Daaruit is in kranten
geconcludeerd dat ik het op de
markt brengen van drugs te al
len tijde zou willen verbieden*.
Dat is iets anders dan het ge
controleerd doorvoeren van
drugs. Bij die methode is het de
bedoeling om drugs op de
markt te laten komen, om zo
meer inzicht in de criminele or
ganisatie te kunnen krijgen en
dichter bij de top te-kunnen ko^
men. In diezelfde brief schrijf ik
al dat dit in bijzondere gevallen
mogelijk moet blijven, en datis
ook precies wat er nu is beslo
ten."
Was voorheen het op de markt
laten komen van drugs een on
overzichtelijke praktijk omdat
er geen landelijke richtlijnen
waren en alom in het land naar
eigen inzicht werd gehandeld,
met ingang van vorige week
moet deze methode worden
voorgelegd aan een landelijke
toetsingscommissie en aan het
college van procureurs-gene
raal. „De methode is op zich
niet verboden. Soms heiligt het
doel de middelen, maar er er
moet beter op worden toege
zien dat het middel zijn doel
niet voorbijschiet.
Het voordeel van landelijke
toetsing is bovendien dat een
landelijk overzicht ontstaat hoe
veel drugs er worden doorgela
ten. „Tot nu toe kon het zo zijn
dat bij verschillende onderzoe
ken drugs zijn doorgelaten zon
der dat men dat van elkaar wist.
Voor ieder onderzoek op zich
kan gelden dat het om te billij
ken hoeveelheden is gegaan.
Maar het is niet uitgesloten dat
je over buitenproportioneel gro
te hoeveelheden praat als je al
les bij elkaar optelt."
Is dat tot nu toe het geval ge
weest?
„Ik weet het niet. De rijksre
cherche heeft haar onderzoek
nog niet afgerond. Dat overzicht
heb ik nog niet."
De schattingen in kranten vari
eren van tienduizenden tot hon
derdduizenden kilo 's softdrugs.
„Naar mijn gevoel wordt de fre
quentie waarmee de methode
wordt gebruikt overdreven. Ik
heb niet het gevoel dat in het
hele land voortdurend drugs
worden doorgelaten.
Het zou langs de lijn van de
CID-Kennemerland toch niet
om kleinigheden gaan.
„Dat gaat inderdaad over veel.
Maar als je andere regio's erbij
betrekt, denk ik niet dat we aan
die proporties toekomen, zoals
wel eens wordt geschreven. Er
worden ook echt nogweLgrote
zaken opgelost zónder het ge
bruik van uitzonderlijke opspo
ringsmethoden."
DEN HAAG HARM HARKEMA
In San Francisco werd maandag
de vijftigste verjaardag van de
ondertekening van het handvest
van de Verenigde Naties ge
vierd. Boven het feestje hing de
donderwolk die Bosnië heet, in
Sarajevo werd dezelfde dag ge
rouwd om weer elf slachtoffers
van granaten en sluipschutters.
Terecht of niet, vooral aan de
hand van de operatie in Bosnië
en niet aan de hand van inen
tingscampagnes, drinkwater
projecten, milieuprogramma's,
armoedebestrijding, mensen
rechtenconferenties en wèl ge
slaagde vredesoperaties als
Cambodja en El Salvador wordt
dezer dagen de discussie ge
voerd of de jarige VN wel zo
veel te vieren hebben. Bosnjë is
immers uitgegroeid tot het sym
bool van het politieke falen van
de volkerenorganisatie.
Maar ook Financieel zijn de VN
aan het einde van hun latijn,
zoals secretaris-generaal Bout
ros Boutros-Ghali afgelopen
weekeinde voorrekende. Als de
lidstaten niet snel over de brug
komen met in totaal 2,6 miljard
dollar aan achterstallige contri
buties, is aan het eind van het
jaar het geld op. De grootste
schuld heeft Amerika, waarvan
de VN nog bijna 1,2 miljard dol
lar tegoed hebben. Dat in zowel
politiek als Financieel opzicht de
Verenigde Staten de hoofdrol
spelen, is de beste garantie dat
de situatie voorlopig niet zal
veranderen.
MUUR
De val van de Muur verschafte
de al jaren knikkebollende VN
na 1989 op politiek gebied de
oppepper die zo broodnodig
was. Met de Sovjetunie al een
eind op zijn retour konden de
Verenigde Staten de Russen tij
dens de Golfoorlog naar hun
hand zetten en werd ongekende
eensgezindheid en daadkracht
aan de dag gelegd. Na de mega
operatie tegen Irak kondigde
toenmalig president George
Bush 'een nieuwe wereldorde'
aan, waarin oorlogen en dicta
tors onder leiding van de Vere
nigde Staten geen kans meer
zouden krijgen. De enig overge
bleven supermacht zou het
lichtend voorbeeld voor de Ver
enigde Naties worden.
Hoewel Bill Clinton niet kan
worden opgehangen aan de
loos gebleken kreten van zijn
voorganger, hebben de VS sinds
dat euforische Golf-avontuur
minder daadkracht dan ooit ge
toond. Thomas L. Friedman,
commentator voor de New York
Times, maakte enige tijd gele
den korte metten met Amerika's
weinig Standvastig internatio
naal optreden na 'Irak'. Amerika
kampt met een Golfoorlog-syn
droom, stelt hij. „Het syndroom
zegt dat de Verenigde Staten al
leen in buitenlandse militaire
operaties zullen meedoen in
een woestijn waar de vijand
zich nergens kan verbergen, als
de gevechten gegarandeerd niet
langer dan vijf dagen duren, als
de slachtoffers op de vingers
van een hand zijn te tellen, als
zowel olie en nucleaire wapens
in het geding zijn, als de vijand
een gek is die geen compromis
sen wil accepteren en als de he
le operatie wordt betaald door
Duitsland en Japan."
BLAUWHELMEN
De afloop van twee acties plei
ten voor de juistheid van deze
redenering: de 'intervasion'-
operatie in Somalië werd rap af
gebroken nadat Amerikaanse
soldaten daar het leven lieten.
Aan de actie in Haïti kleeft al
leen al de smet dat, met instem
ming achteraf van Clinton, VS-
onderhandelaar Jimmy Carter
dictator Cédras een vrije aftocht
garandeerde.
Bosnië voldoet in de verste ver
te niet aan de Friedmans syn
droom-voorwaarden. Het zijn
steeds weer de VS op wie de VN
als het om Bosnië gaat, niet
kunnen rekenen. De meest on
beduidende landjes leveren
blauwhelmen voor de VN-ope
ratie in Bosnië, maar de Ameri
kanen, die juist omdat ze Ame
rikanen zijn het verschil 'op de
grond' kunnen uitmaken, willen
alleen troepen sturen om even
tueel blauwhelmen te evacu
eren.
De regering-Clinton zwalkte
totnutoe van dreigementen aan
de Bosnische Serviërs en het
opheffen van het wapenembar
go tegen de Bosnische moslims
naar het onder druk zetten van
de moslims om het vredesak
koord van de 'Internationale
Contactgroep' te tekenen, toch-
maar-niet-opheffen van het
embargo en gesprekken met de
vorig jaar nog als paria gelden
de Servische president Slo
bodan Milosevic. Intussen
woedt tussen Democraten en
Republikeinen de strijd om al
dan niet korten van de Ameri
kaanse bijdrage aan de VN en
het heikele punt van het ophef
fen van het al genoemde wape
nembargo.
De VN-staten staan er intussen
bij en kijken ernaar. Maar voor
lopig heeft niemand nog iets
beters in de aanbieding. Een al
les omvattende oplossing voor
'Bosnië' bestaat waarschijnlijk
ook niet. Zolang echter Amerika
niet de toon zet door duidelijke
keuzes te maken en daaraan
ook consequent vasthoudt, zal
het Bosnië-beleid van de VN het
toonbeeld van ad hoc-activitei-
ten en tegenstrijdigheden blij-
DEN HAAG SIMONE VAN PRIEL
TOM JANSSEN
Vandaag valt de beslissing: president
Clinton begint vanavond een handels
oorlog tegen Japan, óf hij komt met het
heugelijke nieuws dat het conflict met
Japan over de invoer van Amerikaanse
auto's en -onderdelen op het laatste
moment is opgelost.
Met nog enkele uren voor de boeg, wa
ren Clinton's handelsgezant Mickey
Kantor en de Japanse handelsminister
Ryutaro Hashimoto het gisteravond laat
nog steeds niet eens over een formule
om de Japanse markt open te breken
zonder ondragelijk politiek gezichtsver
lies voor de Japanse regering. Doet Ja
pan dat niet, dan legt Washington met
terugwerkende kracht van een maand
een strafheffing van honderd procent
op importen van Japanse auto's van
dertien merken.
Uit de volledig van de buitenwereld af
gesloten conferentiezaal van de Japanse
ambassade in Genève kwam alleen
naar buiten dat Hashimoto zich 'rede
lijk opstelde' en zelfs enkele concessies
op tafel had gelegd. Maar Kantor bleef
onvermurwbaar: een halve overeen
komst of vage beloften waren onaccep
tabel. Er moet in Amerikaanse ogen
voor eens en altijd een eind komen aan
het eenrichtingverkeer in het alleen op
export gerichte Japanse handelsbeleid,
dat importen breidelt met allerlei sub
tiele obstakels als 'veiligheidsinspec
ties'.
Wat de import van auto's en onderde
len betreft, eist Amerika afbraak van het
'keiretsu'-systeem, een kartelbinding
tussen Japanse autofabrikanten en hun
dealers, waardoor buitenlandse wagens
uit de showrooms worden geweerd. In
de VS mogen bijvoorbeeld Chryslerdea-
lers ook Japanse auto's verkopen. Ook
wil Kantor versoepeling van het Japanse
inspectiesysteem, waarbij geïmporteer
de auto's kunnen worden afgekeurd als
de maten tien millimeter afwijken van
wat er in de catalogus staat. Buiten
maatse banden of koppelingen voor ca
ravans zijn al voldoende orti bijvoor
beeld een Jeep Cherokee niet toe te la
ten.
Hashimoto werpt tegen dat Washing
ton de Japanse consumenten een gega
randeerd aantal Amerikaanse auto's wil
opdringen, die niemand wil hebben,
omdat ze 'te groot en te dorstig zijn'.
Maar zo simpel ligt de zaak niet. Kantor
zegt dat het niet gaat om 'gegarandeer
de verkopen, maar om een gegaran
deerde verkoopmogelijkheid'. Dat wil
zeggpn: een landelijk distributienet dat
Amerikaanse auto's op de Japanse
markt dezelfde concurrentiekansen
biedt die Honda, Mazda en Toyota op
de Amerikaanse markt genieten.
Kantor, in Genève geruggesteund doo
een zware delegatie van de Amerikaan
se auto-industrie, betoogt verder dat
GM, Ford en Chrysler tegenwoordig
niet alleen limousines, maar ook com
pacts maken, die in kwaliteit met Ja
panse middenklassers kunnen concur
reren en bovendien door de lage dolla
tot dertig procent goedkoper zijn.
De Japanse delegatie gooit het over ee
heel andere boeg. Over alles valt te pra
ten, houdt Hashimoto vol, 'maar we
kunnen ons systeem niet in één dag
veranderen'. Tokyo wijst er bovendien
op dat de Amerikaanse sancties een fla
grante schending zijn van het handvei
van de WTO, de Wereldwijde Handels
organisatie, dat overleg voorschrijft en
eenzijdige represailles verbiedt. Dat ef
Acura, Ledgend of Lexus door de straf-
heffingen zelfs voor welgestelde Amen
kanen te duur wordt, laat Kantor koud
„Dan kopen ze maar een Mercedes."
GENEVE BOB KROON
CORRESPONDENT
