Doek gaat in Cannes op
voor de John Major Show
Israël en PLO
beloven elkaar
het onhaalbare
Feiten &Meningen
Politie vecht wanhopig tegen angst bij burgers
MAANDAG 26 JUN11995
152
NIEUWSANALYSE
Israël en de PLO staat een hete week te wachten. In een
onbewaakt ogenblik hebben ze elkaar wijsgemaakt dat
ze op 1 juli overeenstemming zullen bereiken over de
volgende fase in de uitvoering van hun in 1993 over
eengekomen beginselverklaring.
Dat wil zeggen: een hergroepering van het Israëlische
leger buiten de bevolkingscentra van de Westelijke Jor-
daanoever en, daarop aansluitend, Palestijnse verkie
zingen. Maar nu de afgesproken datum met ijzingwek
kende snelheid naderbij komt, is het duidelijk dat er of
wel niets zal worden bereikt, of niet meer dan een deel
akkoord vol voetangels en klemmen.
Er valt wat voor te zeggen dat de vertragingstactiek
van Israël vruchten heeft afgeworpen, met name in de
vorm van het vredesverdrag met Jordanië, betere rela
ties met de Arabische landen en de rest van de wereld.
Maar er is een eind aan alles, zelfs aan illusies.
Alle problemen die zich nu steeds scherper afteke
nen, waren zonder uitzondering te voorzien toen Israël
en de PLO op 13 september 1993 in Washington hun
beginselverklaring ondertekenden. Rabins ontdekking
dat de zaken minder simpel liggen dan hij dacht, mag
dan ook met een flinke korrel zout worden genomen.
Tot een paar maanden geleden probeerde de Israëli
sche regering of in ieder geval de partij Arbeid de
vertraging in de onderhandelingen te rechtvaardigen
met een verwijzing naar Palestijns geweld. Maar dat
was te voorzien. Israël heeft een overeenkomst gete
kend met de PLO, een organisatie die een belangrijk
deel van de Palestijnen vertegenwoordigt, maar lang
niet alle Palestijnen.
Niets wees erop dat radicale organisaties als de Ha
rnas en de Islamitische Jihad alleen maar loze dreige
menten uitten. Ook stond vast dat er enige tijd mee
heen zou gaan voor de Palestijnse politie een begin van
orde zou scheppen.
Rabin wist eveneens dat de door hem bedongen geo
grafische voorwaarden in de Gazastrook een recept
vormden voor moeilijkheden. Zijn plechtige belofte aan
de Israëlische kolonisten dat ze niet zouden hoeven te
verkassen, zorgde voor een situatie waarin geweld niet
kon uitblijven.
De veiligheidssituatie in de autonome Palestijnse ge
bieden is nog altijd verre van ideaal. Maar zelfs Rabin
moet nu toegeven dat de Palestijnse politie inmid
dels tweemaal rde oorspronkelijk overeengekomen
sterkte haar greep op de Gazastrook aanzienlijk heeft
versterkt. Jericho is het afgelopen jaar volmaakt rustig
geweest en Arafat heeft de islamitische extremisten we
ten te bewegen tot een onofficieel en vooral tijdelijk
staakt-het-vuren, in afwachting van de magische datum
1 juli.
Toch lijkt Rabin niet van plan haast te maken met de
verdere uitvoering van het in Washington gesloten ak
koord. Dat was voorspelbaar, want wat de Israëli's op
de Westelijke Jordaanoever wacht, is uit veiligheidsoog
punt weinig minder dan een nachtmerrie. Het handha
ven van alle nederzettingen betekent dat Israël de vei
ligheid van zo'n 130.000 kolonisten moet garanderen,
in een situatie waarin de operationele mogelijkheden
van het leger aanzienlijk beperkter zijn dan op dit mo
ment.
Aan de vooravond van de Palestijnse verkiezingen zal
het leger een grootscheepse hergroepering moeten
hebben voltooid. Want: „Bij het hergroeperen van zijn
strijdkrachten zal Israël zich laten leiden door het prin
cipe dat zijn strijdkrachten posities moeten innemen
buiten bevolkte gebieden". Zo staat het in artikel XIII,
lid 2 van de beginselverklaring van 13 seprtember 1993,
en ook dat is
dus allesbe
halve een
verrassing.
Het is al
duidelijk dat
premier Ra
bin heeft be
sloten het ak
koord niet
volgens de
letter uit te
voeren. Het
liefst zou hij
de onderhan
delingen over
de hergroe
pering onderdeel willen maken van het overleg over de
uiteindelijke status van de Gazastrook en de Westelijke
Jordaanoever. Dat moet in het voorjaar van 1996 begin
nen en het zal zonder twijfel vele jaren gaan duren.
Maar zo'n stap zou een te radicale schending van de
overeenkomst met de PLO inhouden.
Rabin hoopt dat Yasser Arafat, in het besef dat er voor
hem geen weg terug is, genoegen zal nemen met een
gedeeltelijke uitvoering van de beginselverklaring. Hij
presenteert het als een 'gefaseerde hergroepering'. In
de eerste fase zou het leger zich moeten hergroeperen
buiten een handvol Palestijnse bevolkingscentra, die uit
het oogpunt van veiligheid voor de kolonisten relatief
weinig problemen opleveren.
Genoemd zijn de steden Nablus, Jenin, Kalkilya en
Tulkarm. Als dat is gebeurd, kunnen wat Israël betreft
de Palestijnse verkiezingen worden gehouden. In ste
den waar het leger aanwezig blijft, zouden internatio
nale waarnemers voor een rustige gang van zaken moe
ten zorgen.
Het is volstrekt onduidelijk of, en zo ja wanneer, het
leger steden als Bethlehem, Ramallah en Hebron zal
verlaten. Daar zorgt de aanwezigheid van nederzettin
gen in de onmiddellijke omgeving van of zelfs midden
in de stad (Hebron) voor op het oog onoverkomelijke
moeilijkheden.
Het is de bedoeling dat de veiligheidsproblemen wor
den aangepakt door de aanleg van speciale wegen voor
kolonisten. Een poging dus om Palestijnen en Israëli's
fysiek te scheiden. Maar met de bouw van dat vvegen-
stelsel is nog niet meer dan een eerste begin gemaakt,
ook al was in september 1993 reeds duidelijk dat het er
van zou moeten komen.
Hoe absurd de situatie is, weet Rabin als geen ander.
Hij vertelde deze week dat de bescherming van twee
kleine nederzettingen de Israëlische belastingbetalers
een kwart miljoen dollar per kolonistengezin gaat kos
ten. Over het bedrag dat met de totale hergroepering is
gerfioeid, wordt nu volop gespeculeerd.
De schattingen lopen uiteen van 1,5 tot 2 miljard she
kel, bijna een miljard gulden. Geen wonder dat Israëls
minister van financiën, Avraham Shochat, met de han
den in het haar zit. Het makkelijkste zou zijn een soort
kolonistenbelasting in te voeren. Daarvoor zou voorna
melijk de bevolking binnen Israël opdraaien omdat de
bewoners van nederzettingen zich traditioneel mogen
verheugen in allerlei belastingvoordelen. Maar zo'n be
lasting is theorie, tenzij de regering met de parlements
verkiezingen in het vooruitzicht een nieuwe nagel in
haar doodskist wil hameren.
JERUZALEM AD BLOEMENDAAL
CORRESPONDENT
Eurotop zal vermoedelijk niet veel opleveren
Niet gastheer president Jacques Chirac, maar de Britse premier John Major zal het middelpunt zijn van de Eurotop, die vanmiddag in de Fransi
badplaats Cannes is begonnen. Sinds Major zijn positie als leider van de Britse conservatieven in de waagschaal stelde, vragen de overige Europe
leiders zich gespannen af of hij zich daarmee nu meer of juist minder manoeuvreerruimte verschafte. Niemand weet het antwoord, maar er wor
volop gespeculeerd over de afloop van de 'Grote John Majorshow' die op de planken zal komen.
Kort voor zijn vertrek naar Cannes had John Major een ontmoeting met Normandië-veteranen. In Cannes zal Major waarschijnlijk in het middelpunt van de belangstelling staan.
Ook premier Wim Kok, die gis
teren al vergaderde met zijn zes
sociaaldemocratische collega's
uit de Europese Unie, tast in het
duister. „Misschien zijn Majors
mogelijkheden om toegeeflijk te
zijn nog verder beperkt. Dat
hangt allemaal van zijn tactiek
af, vooral de tactiek tegenover
het thuisfront."
De Britten spelen op de top een
sleutelrol bij de penibele vraag
of de politie-informatiedienst
Europol nu wel of niet onder
controle van het Europese Hof
van Justitie komt te vallen. On
der aanvoering van Kok hebben
de Benelux-landen zich daar
sterk voor gemaakt. Duitsland,
Italië, Griekenland en Oosten
rijk-staan aan hun zijde. Dene
marken, met-Engeland de
krachtigste tegenstrever, leek
gisteren te wankelen. Dat zou
betekenen dat alleen Major de
doorslag kan geven. De onvoor
spelbaarheid rond zijn optreden
voedt de nervositeit nog eens
extra.
Doordat alle ogen op het Major
spektakel gericht zijn, lijkt de
top in Cannes vooralsnog geen
overdonderend hoogtepunt van
inhoudelijke politiek te worden.
Dat wil niet zeggen dat de
staatshoofden en regeringslei
ders de badplaats aan de Cöte
d'Azür licht zullen vergeten. De
Fransen hebben er in ieder ge
val hun best voor gedaan een
schitterend decor neer te zetten.
Kosten noch moeite zijn ge
spaard.
Alleen al de kelder wijn, die pre
sident Chirac vanavond bij het
diner van de regeringsleiders
laat uitschenken, heeft niet
minder dan 125.000 gulden ge
kost. .Het bloemenarrangement
is in de natuur van de Provence
geplukt en geheel in pasteltin
ten gehouden. Het bleke blauw,
zalmroze en tere wit van de
Provencaalse bloemen, stem
men de mens rustig, zo geloven
de Fransen heilig.
Het traditonele intieme diner
van de regeringsleiders vindt
plaats in het beroemde hotel
Martinez. Dat staat bekend om
zijn vrijwel intacte Art Deco-in-
terieur met authentiek design-
meubilair uit de jaren dertig.
Ook het bestek en het glaswerk
zijn nog van voor de Tweede
Wereldoorlog.
De sfeer aan tafel kan echter
worden vergald, wanneer de so
cialistische regeringsleiders pro
testeren tegen de hervatting van
de Franse atoompróeven in de
Stille Oceaan. Wie de ondank
bare taak op zich neemt om de
gastheer als eerste bestraffend
toe te spreken, hebben de soci
alisten nog niet uitgemaakt.
Premier Kok vreest dat het ge
sprek snel zal stil vallen, als Chi
rac te kennen geeft dat hij het
protest voor kennisgeving aan
neemt en er niet op in wil gaan.
De regeringsleiders vergaderen
vandaag en morgen in het
Palais des Festivals, bekend van
het jaarlijkse internationale
filmfestival. Maar waar de toe
risten zich massaal kunnen ver
gapen aan de filmvedetten, zul
len ze van hun regeerders wei
nig zien. Een groot deel van
Cannes is voor de gewone ster
veling taboe.
Voor de kust kruisen het fregat
Cassard en dertien patrouille
boten. In de lucht cirkelen twee
helikopters. Twee dagen lang
mag geen jacht de haven in of
uit, hoe bekend de eigenaar ook
is. Stoutmoedige zwemmers
worden onverbiddelijk van het
strand gestuurd.
Tal van wegen zijn eveneer
verboden gebied. Dranghel
zijn per wagonlading aang(
voerd om niet minder dan
kilometer straat af te zetter
Toch hoort men de 'Canno
niet klagen. De middenstar
hoopt dat hun badplaats, d
tijd voor mondain wordt ve
ten, een ander imago zal ki
door nu ook eens een serie
bijeenkomst te herbergen,
moet een 'Cannes voor de
wone man' worden.
CANNES ALY KNOL en PETER DE V
CORRESPONDENTEN
Het is een probleem dat elke politieregio kent.
Meer agenten op straat, meer de wijken in, meer
contact met de burgers, maar het gevoel van ort-
veiligheid groeit. Zelfs in veilige buurten durven
veel mensen 's avonds de straat niet meer op. Het
extra slot op de deur kan de angst niet verminde
ren, laat staan wegnemen. Want je leest tegen
woordig in de kranten zo veel over overvallen, in
braken, diefstallen en andere narigheid.
De politie op Voorne-Putten kan erover meepra
ten. Begin dit jaar is de politie op dit Zuidholland
se eiland begonnen met het project 'Voorne Vei
lig'. De agenten van de basiseenheid Voorne pro
beren van alles om het gevoel van veiligheid on
der de 70.000 inwoners positief te beïnvloeden.
'Fijnmazige politiezorg', heet dat in het jargon.
„We gaan naar de burgers toe. Politiemensen krij
gen de verantwoordelijkheid voor een bepaalde
buurt. En het werkt. De mensen kennen de agen
ten en komen spontaan naar ons toe. Maar uit de
talrijke buurtgesprekken die we hebben gevoerd,
blijkt dat de bevolking zich massaal onveilig voelt,
terwijl daar objectief gezien helemaal geen reden
voor is. De angst is veel sterker toegenomen dan
de feitelijke criminaliteit, zegt districtschef Theo
Prenen.
Uit het onderzoek van de politie kwam naar vo
ren dat de angst vooral wordt veroorzaakt door
kranteberichten over criminaliteit. Prenen: „We
weten niet hoe we daarmee moeten omgaan. En
ik weet zeker dat dit probleem in het hele land
speelt." En daarom wilde de politie op Voorne-
Putten van de pers wel eens horen wat daaraan te
doen is. In een zaaltje van een hotel in Spijkenis-
se zaten Prenen en burgemeester M. van Rossen
van Hellevoetsluis afgelopen week aan tafel voor
een 'open en eerlijk gesprek' met enkele verte
genwoordigers van regionale media.
De burgemeester haast zich aan het begin van
het gesprek te zeggen dat „we niet willen tornen
aan de persvrijheid. We hebben ons niet gereali
seerd dat onze politieberichten zo'n enorme in
vloed hebben op het denken van mensen. Wij be-
invloeden kennelijk het gevoel van onveiligheid."
Hoe kunnen we die onlustgevoelens wegnemen,
wil de burgemeester van de journalisten weten.
Zonder dat de politie minder mededeelzaam
wordt, benadrukt ze.
„Niet door er niet over te berichten", laat hoofd
redacteur Jan Prins van het Rotterdams Dagblad
gedecideerd weten. „De pers is er om nieuws te
geven, niet om gedrag van mensen te beïnvloe
den. Misdaad wordt heel goed gelezen. Vroeger
stopte alleen de Telegraafvee 1 criminaliteit in da
kolommen. Maar tegenwoordig schrijven zelfs de
serieuze kranten, zoals de Volkskranten het NRC,
er veel meer over. En of het nu op de voorpagina
staat of op pagina 21, maakt niets uit."
De hoofdredacteur benadrukt dat niet de bood
schapper weer eens de schuld van al het slechte
nieuws moet krijgen. Vorige week nog had hij
zich lichtelijk geërgerd aan minister Sorgdrager
(justitie). In een gesprek met hoofdredacteuren
verweet ze de pers te veel aandacht te hebben
voor criminaliteit. Daardoor zouden de mensen
alleen maar banger worden.
Volgens Prins moet de politie de hand in eigen
boezem steken. Want aan de voorlichting kan
nog wel het nodige worden verbeterd. Zijn colle
ga's aan tafel knikken instemmend. Sinds de re
organisatie van de politie is de kwaliteit van de
voorlichting gekelderd, zegt een redacteur van
Radio Rijnmond. „Voorlichters zijn slecht bereik
baar. Als ze er niet zijn, gaan we zelf op onder
zoek uit met het risico dat het misschien toch niet
helemaal klopt."
Zijn dagblad-collega vindt dat de politie de media
zo volledig mogelijk moet informeren. „Als je
leest dat bij een schietpartij twee mensen zijn ge
wond, kun je bang worden. Het wordt iets anders
als erbij staat dat het om een afrekening in het
criminele milieu gaat. Dat hoeft niet iedereen op
zichzelf te betrekken.
Veel mensen halen hun informatie alleen uit een
huis-aan-huisblad of van de plaatselijke kabel
krant. De kabelkrant in Hellevoetsluis bijvoor
beeld wordt veel bekeken. Vaak is die helemaal
gevuld met politieberichten. Zo ontstaat al gauw
de indruk dat het in deze gemeente een broeinest
is van criminelen. Gelukkig komt daar binnenkort
verandering in. De kabelkrant wordt onderdi
van het Rotterdams Dagblad. Een journalist
dit blad krijgt dan de verantwoordelijkheid o
de kabelkrant. „Dan wordt het nieuws een st
evenwichtiger", verzekert Prins. De burgemi
en de politiechef slaken een zucht van verlic
Was het bij de huis-aan-huis-bladen ook ma
zie je ze denken. Want daar werken lang nie
tijd professionele journalisten. Die periodiek
worden volgeschreven door mensen die het
leuk bijbaantje vinden. Sommigen nemen dl
litieberichten allemaal en klakkeloos over, \v
de burgemeester uit ervaring.
„Dan vraag ik me af of de politie dergelijke b
den nog wel moet inschakelen", zegt Prins. 1
burgemeester: „Ik neem die bladen buitengf
woon serieus. Je kunt er niet omheen, omda
heel veel worden gelezen." Maar de hoofdrei
teur geeft zich niet gewonnen: „Dan moet d<
li tie professionele persberichten maken."
Na twee uur maakt de burgemeester een ein
aan de bijeenkomst. Zij en de politiechef vor
het een 'constructief overleg. „We kunnen v
doen met de tips die we hebben gekregen. E
politie moet zich maar eens ernstig afvragen
voorlichting niet beter kan."
Volgend jaar wil hij weer zo'n gesprek.
VOORNE-PUTTEN GODFRIED HELWIG
ANP
