7J Sheila Och biedt alles wat
mooi boek te bieden heeft
Boeken
Rode draad bij Freek de Jonge 7\fet uit
7y«
Kinderopvoeding
door de eeuwen heen
ATERDAG24JUNI 1995
i-
Levensfilosofie en humor in fantastisch boek
10
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
DPGAVE OPLOSSING
ILEUTELWOORD KRUISWOORDRAADSEL
n sommige vakjes staat een ge-
al dat correspondeert met een
jetal in de balk onderaan. De let-
ers die ingevuld worden in de
'akjes met een getal, kunnen ook
>p de balk worden ingevuld. Ver-
icaal vormen de letters in de
serste en derde kolom ook een
«/oord. Hoe luidt het sleutel-
voord?
horizontaal:
bloem; 2. beroep; 3. schade-
ijke larve van de houtkever; 4.
flauwgroene steen; 5. raadje; 6.
-uropeaan; 7. gummi; 8. dikhui-
lig zoogdier.
s
E
R
T
0
N
E
S
L
M
K
so
l°td
0
D
M
E
1
S
B
A
D
T
1
N
P
E
N
L
A
H
A
R
1
G|
N
r
A
A
s
A
E
M
R
1
E
U |S
N
M, E
T
T
1
K
E
A
R
0
N
L
A
R
1
A
G
0
M
A
E
A
M
FT
A
K
N
TjA
T
dTö
E
K
E
N1
L
E
S
U
R
1
1
S
A
P
P
E
U R
1
P
K
0
N
L
0
P
E
R
E
N
E
SU
MN
K
A
A
R
N
0
E
N
N
M1
N
T
0
G
R 0
D
L
a|s
CASPER MARKESTEUN
sila Och. 'Het zout der aarde en het
mme schaap of Mijn waanzinnige leven
it Grootvader' Vertaling Dagmar Barto-
ova en Henja Schneider Uitgeverij
Houtekiet/Fontein, Prijs- 29,90.
rat maakt het ene boek tot iets
^Ijzonders en het andere tot
vin dertien-in-een-dozijn ver-
kal? Onderwerp? Taal? Humor?
riginaliteit? Het zout der aarde
Ji het domme schaap van de
Bjechische Sheila Och behoort
pnneklaar tot de eerste catego-
■Je. Och beschrijft niet alleen
:n heerlijk waanzinnige situa-
maar zij doet dat ook in gru
welijk scherpe taal vol droogko-
'ische, soms bijna zwarte hu-
or. De ware humor wordt niet
or een lach en een traan ge-
inmerkt, maar door een lach
een traan. De achtergrond
n Sheila Och zal hier mede
bet aan zijn geweest. Zij werd
(i 1940 als dochter van Tjechi-
phe emigranten in Engeland
eboren. Het gezin keerde in
B45 terug naar het toen com
munistische Praag. In 1971
'^luchtte Sheila naar Duitsland,
jlrmoede kent Och dus als geen
aider.
i Haar zestienjarige hoofdper-
kon Jana leeft samen met haar
irootvader in armoe. Het enige
it Jana bezit, zijn haar Stem-
n: 'De Stemmen zitten op
ijn bed vertederd naar ine te
ijken. Ik kijk vertederd terug,
'e Stemmen zijn van mij, ze
ijn mijn enige, onvervreemd-
bezit. Een mens moet toch
its hebben!'
Haar grootvader is zo gek als
n ui: als de uien waar hij de
(ieschnitzels van maakt die vrij-
rel dagelijks op het menu prij-
n. 'Grootvader. Ik verhef mijn
stem alsof ik een eed ga afleg
ger^ Zodra ik echt geld ga ver
dienen wil ik geen uieschnitzel
meer zien.' 'Klets niet. Ieder
huishouden heeft zijn eigen
specialiteit.'
Grootvader is moeder en va
der tegelijk van Jana. Zolang zij
zich kan herinneren, en dat is
haar hele leven, woont zij bij
hem, heeft hij haar verzorgd en
heeft hij haar de opvoeding ge
geven die Jana gemaakt heeft
tot wat zij nu is: een opgroeien
de jonge meid die zomer en
winter gekleed gaat in dezelfde
oude jas, in een 'rok die buiten
sporig mini is om
dat ik er al jaren
uitgegroeid ben'
en die een over
hemd van haar
grootvader draagt.
Maar Jana is niet
iemand die zich
daar ook maar iets
van aantrekt. Ook
dèt moet het werk
van grootvader
zijn geweest. Een
man die 'genade
loos geniaal is in
het uitdenken van
verrassingen'. In
derdaad. Hij laat
de postbode gelo
ven dat hij zich
verhangen heeft,
als hij een prijsje
in de loterij heeft
gewonnen zet hij
hun enige, vochti
ge, kamer bar
stensvol bloemen
en koopt zich een
doodskist en voor
Jana 'twee nylon
bustehouders cup
D. Als ze te groot zijn kun je ze
ruilen, de bon zit erbij.' Hij de
biteert de ene na de andere filo
sofische opmerking, veroor
zaakt rellen, laat zich door de
Sociale Dienst naar een bejaar
dentehuis afvoeren en Jana
naar een internaat, ontvoert
haar daar weer en weigert in
tussen ook maar iets zinnigs te
zeggen over de oorspronkelijke
afkomst van zijn kleindochter
die misschien helemaal zijn
kleindochter niet is.
Kortom: Grootvader is fantas
tisch. En dit boek is fantastisch.
Elke bladzijde weer sta je niet
alleen voor de groteske verras
singen die grootvader Jana en
de lezer bereidt, maar word je
ook geconfronteerd met een
woordenspel zoals je dat in
jeugdboeken maar zelden te
genkomt. Levensfilosofie van de
bovenste plank, volslagen gekte,
ontroering zonder melodrama,
John Cleese-achtige humor met
een groot Monty Python-gehal
te, belachelijk maken van bu
reaucratie en staatsinmenging,
liefde en vriendschap in alle
soorten en maten: alles wat een
mooi boek te bieden heeft,
biedt dit boek van Sheila Och.
H E T
DOOR HANS VAN ES
Het Azorenhogedrukgebled of
Azorenhoog is een van de meest
gebruikte termen in het dagelijks
weerbericht. En niet ten onrech
te: ons weer kan in alle maanden
van het jaar in verband worden
gebracht met dit enorme gebied
met hoge barometerstanden, dat
ztch grofweg ophoudt in de zee
gebieden tussen Portugal langs
de Azoren naar Bermuda en Cu
ba. Deze subtropische gordel van
hoge druk is in feite de motor
achter het West-Europese weer.
Het hoog heeft een sturende
functie voor de Atlantische de
pressies, die aan haar noordzijde
voortdurend van west naar oost
over de oceaan naar de Europese
kusten worden geleid. Aan de
zuidzijde van het hoog blaast de
zeer bestendige Passaat of 'trade
wind'. Deze betrouwbare noord
oostenwind is van oudsher ge
bruikt voor de de scheepvaart van
Europa naar de Nieuwe Wereld; Columbus is op de passaatwind naar
Amerika gevaren.
De afgelopen dagen heeft het Azorenhoog een belangrijke uitbreiding
ondergaan naar West-en Noord-Europa. Hierdoor ligt de band met
westenwinden heel ver naar het noorden; ongeveer langs IJsland naar
de Noordkaap. Als gevolg daarvan ondervinden we tot ver in de vol
gende week geen hinder van de oceaandepressies en hun regenfron
ten. Ons land komt zelfs helemaal aan de zuidkant van de hogedruk
te liggen; een kern van ruim 1030 millibar blijft nog dagenlang bij
Schotland liggen.
Hoewel we boven Europa niet meer van passaatwinden spreken,
strekt de gordel met noordoostenwinden zich de komende dagen tot
ver over het vasteland uit. Het weertype is wel een beetje 'passaatach:
tig', bestendig dus.
De eerstkomende vijf dagen staat er bij ons een meest matige wind,
rond kracht 4, aanhoudend uit richtingen tussen noord en noordoost.
De aangevoerde lucht is droog en stabiel. De zon voert de boventoon;
in de loop van de dag ontstaan stapelwolken van het mooiweer-type;
verticaal weinig ontwikkeld. Ze lossen tegen de avond weer op.
Slechts in de zuidoosthoek van het land is er een kleine kans op een
bui. Het warmt geleidelijk nog iets verder op.
Vandaag wordt landinwaarts 20 graden gehaald. Vanaf morgen komt
het kwik nog iets hoger met maxima van 22 tot 24 graden. Langs de
west-en noordkust komt de wind deels van over zee aanzetten, zodat
het daar steeds ca. 2 graden koeler blijft. Een voordeel is wel, dat de
meeste zonne-uren voor de kuststrook zijn gereserveerd.
Weersvooruitzicht
Minimumtemperatuur
Maximumtemperatuur
Zonneschin
Windrichting/-kracht
Neerslagkans
TOM POES Heer Bommel en de Hachelbouten
THEATERTEKSTEN INTERVIEW
HANS VISSER
Peter Dicker. 'Freek de Jonge: de Rode
Draad' Uitgeverij De Harmonie, Am
sterdam. Prijs: 37,50
,,Een schatkamer die zo rijk is
dat je er nauwelijks een ver
keerde keuze uit kunt ma
ken." Dat zegt neerlandicus
Peter Dicker over het oeuvre
van cabaretier Freek de Jonge.
Onder de titel Freek de Jonge:
de Rode Draad, verscheen on
langs een door Dicker samen
gestelde bloemlezing uit het
werk van cabaretier Freek de
Jonge. „Het is een keuze uit
alle teksten sinds 1969. De da
gen van Neerlands Hoop. Hoe
dieper ik erin dook, hoe meer
bewondering ik voor De Jon-
De samenwerking met De
Jonge ontstond op Curasao,
waar de Heemskerkse docent
journalistiek Dicker destijds
hoofdredacteur was van de
Amigoe, de grootste krant van
de Antillen. Hij leerde de ca
baretier kennen toen die daar
enkele voorstellingen gaf.
Freek vroeg hem naderhand
te willen helpen bij de eindre
dactie van diens roman Opa's
wijsvinger.
Dicker: „Hij is in juni 1993
naar Curasao gekomen en sa
men hebben we daar drie we
ken lang, schouder aan
schouder, regel voor regel zit
ten doorwerken. Drie keer
heeft hij me het boek voorge
lezen en toen heeft hij het la
ten publiceren. Daardoor is
een heel bijzondere band ont
staan."
Dat bleek onder meer toen
Freek vorig najaar de verha
lenbundel De Wolvenbron
van Peter Dicker ten doop
hield. Op dat moment had
Freek al opnieuw een beroep
gedaan op zijn inmiddels
naar Heemskerk teruggekeer
de vriend: „Hij werkte aan te
veel plannen om ook nog
eens zelf dat oeuvre-boek te
kunnen samenstellen. Ik ken
de zijn werk wel goed, maar
als je aan het werk gaat, blijkt
dat toch nooit goed genoeg te
zijn. Er bestaat zo veel materi
aal. Teksten voor program
ma's, gedichten, werk dat hij
nooit gebruikte en publikaties
die slechts in een heel kleine
oplage zijn verschenen. Het
meeste stond op papier, maar
veel conférences heb ik dom
weg van de plaat of de CD
moeten overschrijven."
Peter Dicker kreeg bij zijn
opdracht carte blanche. En
dat was nodig. „Bepaalde tek
sten heb ik moeten herschrij
ven. Die waren gebruikt in
een zaal met publiek en blij
ken als je ze zomaar afdrukt
hun kracht te hebben verlo
ren. Om die reden zijn er ook
teksten die de mensen niet
zullen terugvinden. Die waren
niet te bewerken. Bovendien
moest ik ervoor zorgen dat de
teksten niet te veel gedateerd
zouden zijn. Je moet het over
tien jaar ook nog kunnen le
zen. Grappen over bijvoor
beeld Den Uyl vielen daarom
af."
Uiteindelijk heeft Dicker al
dat materiaal, dat altijd op
zichzelf zal blijven staan, zo
danig kunnen rangschikken
en herschreven dat er een lijn
in valt te ontdekken, een 'ro
de draad'. „Ik geloof dat het
geheel zich nu laat lezen als
een echt boek. Zeg maar bijna
als een roman."
Carolijn Visser
Ver van hier
Uitgeverij Meulenhoff
Prijs: 25,00
De mooiste reisverhalen van
Carolijn Visser.
Anatoli Pristavkin
Kaukasus! Kaukasus!
Uitgeverij Prometheus
Prijs: 34,90
Roman over de geschiedenis
van Tsjetsjenië, gezien door de
ogen van een kind.
J.G.Ballard
De zachtheid van vrouwen
Uitgeverij De Arbeiderspers
Prijs: 39,90
Roman van de schrijver van
'Het keizerrijk van de zon',
Ballards verslag van het leven
van een jongetje in het door Ja
pan bezette Sjanghai, geba
seerd op zijn eigen ervaringen.
Dit is een vervolg en speelt in
het naoorlogse Engeland. Jim
trouwt, krijgt kinderen, maar
een tragisch ongeluk maakt
een eind aan zijn gezinsleven.
Hij stort zich in de jaren zestig.
„Alweer een verzekering?" riep heer
Ollie. „Ik heb geen geld meer! Ik ben
een haveloos zwerver, die om een
stuk brood moet bedelen!
„U kunt niet bedelen wanneer u niet
tegen hondebeten verzekerd bent",
vermaande de ander. „En uw auto
staat nog bij het afgrondje. Ik ben be
reid die in onderpand te nemen,
wanneer u hier even tekent."
Heer Bommel dacht niet lang na.
Met een zucht zette hij zijn handte
kening en begaf zich daarop op
nieuw naar de boerderij.
Ach ja", prevelde hij, „onder deze
omstandigheden zou een hondebeet
misschien wel lonend zijn, want dan
krijg ik eindelijk weer eens geld op
zak. En dat voor een heer, voor wie
geld geen rol behoort te spelen! Het
is wel ver met mij gekomen...'
Hij wierp een schichtige blik op de
waakhond, toen raapte hij al zijn
rrioed samen en betrad het erf. Het
beest schoot toe en hechtte zich
grauwend aan zijn lompen.
„Als die woesteling nu maar niet te
hard bijt", prevelde heer Ollie met
gesloten ogen. Hij voelde echter
niets; de hond scheurde grommen
zijn kleding verder in flarden, maar
het was duidelijk, dat hij geen trek in
ZONDAG 25 JUNI 1995
Zon- en maanstanden
Zon op 05.21 Zon onder 22.03
Maan op 03.46 Maan onder 19.39
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 03.00 15.24 02.33 14.57
Laag 11.04 23.37 10.45 23,18
MAANDAG 26 JUNI 1995
Zon- en maanstanden
Zon op 05.21 Zon onder 22.03
Maan op 04.26 Maan onder20.30
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 03.38* 16.04 03.11 15.37
Laag 12,05 00.00 11.46 23,41
Weerrapporten 23 juni 20 uur:
station
weer
wind
temp neersl
Amsterdam
licht bew.
n6
19
11
0.0
De Bilt
licht bew.
n6
18
11
0.1
Declen
zwaar bew.
n6
19
9
0.1
Eelde
licht bew.
n6
17
11
0.0
Eindhoven
half bew.
n6
19
9
0.0
Den Helder
n 7
18
12
0.0
Rotterdam
hall bew.
n8
20
10
0,0'
Twente
zwaarbew
19
10
0.1
Vhssmgen
n9
17
12
0.0
Maastricht
zwaar bew.
n6
19
10
0.1
Aberdeen
licht bew.
21
5
0.0
Athene
onbew.
w.s.O
32
21
0.0
Barcelona
o5
26
21
0.0
regen
nl
16
11
1.0
Boedapest
half bew.
nl
18
12
0,0
licht bew
no 10
23
14
0.0
zwaar bew.
nno3
17
11
0.0
Cyprus
w6
31
21
0.0
Dublin
22
7
0.1
Frankfurt
regen
nno 7
17
12
0.2'
Genève
licht bew
no 7
17
12
0.0
Helsinki
zwaarbew.
n6
18
15
3.0
Innsbruck
zwaarbew,
zzwl
15
9
3.0
Istanbul
zzw6
32
0.0
Klagenfurt
regen
o3
15
11
0.1
Kopenhagen
licht bew
nnw6
19
13
0.0
half bew
nno 12
25
21
0.0
licht bew.
wzw 5
23
17
0.0,
zwaarbew.
nw3
24
16
o.o
no 6
22
10
o.q
Luxemburg
zwaar bew.
nno 5
16
9
0.0
Madrid
half bew,
zw3
33
19
0.2
Malaga
onbew.
z 3
30
19
00
Mallorca
28
17
0.0
Malta
hchtbew.
z3
'30
0.0
Iichtbew,
nno 1
18
11
5.0
München
zwaarbew.
nno 2
14
10
01
Nice
nol
23
17
0.0
Oslo
no 6
26
9
0.0
Parijs
half bew,
ono7
20
12
00
half bew.
n3
15
6
0.2
half bew.
wzw 7
26
19
0.0
Split
regen
nwl
24
16
13.0
Stockholm
zwaar bew.
n5
19
11
0.0
Warschau
regen
w3
14
8
0.2
Wenen
half bew.
n2
16
8
00
Zürich
half bew
mv3
15
8
o.d
Bangkok
licht bew.
wzw 6
36
26
0.1
Buenos Aires
licht bew.
nno 5
16
13
o.d
Casablanca
w2
23
20
0.0
Johannesburg
w.s.O
20
2
0.0
Los Angeles
zwaar bew.
w3
20
15
0.0
New Orleans
onbew
w.s.O
33
19
0.0
New York
half bew.
no 6
23
17
0.0
Tel Aviv
onbew.
nnw3
34
20
0.0
Tokyo
regen
n3
18
15
150
Toronto
Iichtbew.
zo 4
26
17
0.0
onbew.
31
20
0.5
Vancouver
half bew.
z 3
20
14
0.0
lijke emotie en een con
stante factor in de ge
schiedenis. Maar vol
gens Dekker valt op bei
de benaderingen veel af
te dingen: beide model
len maken het histori
sche materiaal onderge
schikt aan 'moderne'
opvattingen over kinder
opvoeding en laten te
weinig ruimte voor nu
ancering.
L Aan de hand van tal
rijke kleurrijke citaten
uit egodocumenten van volwas
senen en kinderen van
staatslieden tot eenvoudige
boeren en vissers brengt
Dekker die nuancering alsnog
aan en schetst al doende een
gedetailleerd beeld van de op
vattingen over kinderen en hoe
die veranderden. Hij put daarbij
niet alleen uit eerder genoemde
bronnen, maar ook uit opvoed
kundige traktaten, gedragboe-
ken, romans, spreekwoorden,
anecdoten, gedichten en kluch
ten. De tussen de tekst afge
drukte schilderijen, prenten en
tekeningen maken eveneens
deel uit van deze, voor opvoe
ders en alle andere kinderlief
hebbers, uitermate lezenswaar
dige studie.
heer Bommels verzekerde lichaams
delen had.
„Het is wel ver met mij gekomen",
herhaalde deze, de ogen opslaande,
„liever happen in een vieze jas, dan
in een heer. En het betaalt niet uit,
want dit kostuum is toch niets
waard. Er komt geen einde aan mijn
ongeluk."
Nu verscheen er een boerin in de
deuropening, die verontwaardigd
naar het toneeltje keek.
„Hoepel op!" riep ze met schelle
stem. „Geen landlopers op het erf."
Geldig tot en met
zaterdag.
Noorwegen:
Perioden met zon en
droog; in het noordwesten
meer wolkenvelden en nu
en dan regen. Middagtem-
peratuur tussen 14 graden
langs de noordelijke west
kust en 20 in het zuiden.
In de omgeving van Oslo
temperatuur oplopend tot
rond 25 graden.
Zweden:
Flinke perioden met zon
en droog, maar naar het
zuiden toe meer bewolking
en vooral langs de Oost
zeekust enkele buien. Ge
leidelijk minder wind.
Middagtemperatuur uit
eenlopend van 21 graden
in het noorden en zuiden
tot 26 plaatselijk in het
midden.
Denemarken:
Zaterdag perioden met
zon. Zondag meer wolkenvelden, Droog.
Middagtemperatuur oplopend tot onge
veer 24 graden.
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
Overwegend zonnig, vooral langs de
Noordzeekust soms ook wolkenvelden
en een kleine kans op wat regen. Mid
dagtemperatuur van 20 tot 24 graden,
in het noorden van Schotland ongeveer
17 graden.
België en Luxemburg:
Zaterdag droog en perioden met zon.
Zondag vooral in het oosten kans op wol
kenvelden; op de meeste plaatsen
droog. Middagtemperatuur van 17 tot
20 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Zaterdag flinke zonnige perioden. Zon
dag in het westen weinig verandering,
elders'toenemende kans op wolkenvel
den en een bui. Middagtemperatuur za
terdag op de meeste plaatsen circa 22
graden, zondag een beetje hoger; langs
de Kanaalkust maxima rond 17 graden.
Portugal:
Flink wat zon, soms ook wolkenvelden
en in het noorden kans op buiige regen,
mogelijk met onweer. Middagtempera
tuur langs de kust rond 24 graden, in
het binnenland tot dichtbij 30 graden.
Madeira:
Vrij veel wolkenvelden en kans op een
bui. Middagtemperatuur rond 23 gra
den.
Spanje:
Flinke perioden met zon; vooral landin
waarts ook wolkenvelden en kans op
buiige regen, mogelijk met onweers.
Maxima in het binnenland rond 30 gra
den, langs de costa's 25 tot 28 graden;
in het noordwesten langs de kust maxi
ma van ongeveer 21 graden.
Canarische Eilanden:
Flinke perioden met zon, soms ook wol
kenvelden. Mogelijk een bui. Middag
temperatuur zaterdag tussen 24 en 27
graden; zondag iets minder warm.
Marokko:
Westkust: flink wat zon, van tijd tot tijd
ook wolkenvelden. Op de meeste plaat
sen droog. Middagtemperatuur rond 24
graden.
Tunesië:
Veranderlijk bewolkt en kans op een re
gen- of onweersbui. Middagtemperatuur
vlak aan zee rond 30 graden.
Zuid-Frankrijk:
Overwegend zonnig, zondag van het
noordoosten uit plaatselijk ook wolken
velden. Droog. Afnemende Mistral. Mid
dagtemperatuur van 23 graden langs de
Atlantische kust tot 26 graden langs de
Middellandse Zee; zondag wordt het iets
warmer.
Mallorcaen Ibiza:
Flinke perioden met zon. Droog. Maxima
ongeveer 28 graden.
Italië:
Zaterdag in het midden en noorden wol
kenvelden en enkele stevige regen- of
onweersbuien. Verder geregeld zon en
op de meeste plaatsen droog. Middag
temperatuur rond 27 graden, maar za
terdag in het noorden en midden bedui
dend lager.
Corsica en Sardinië:
Perioden met zon en waarschijnlijk
droog. Middagtemperatuur tussen 24 en
29 graden.
Malta:
Flink wat zon. Droog. Middagtempera
tuur omstreeks 30 graden.
Griekenland en Kreta:
Flink wat zon, met name in het noorden
van Griekenland ook geregeld wolken
velden en een kans op een regen- of on
weersbui. Middagtemperatuur meest
rond 30 graden, op het Griekse vaste
land plaatselijk rond 36 graden.
Hongarije:
Tamelijk bewolkt en van tijd tot tijd
buiige regen, zondag ook met onweer.
Middagtemperatuur ongeveer 20 gra
het oudst overgeleverde dag
boek in Europa, dat uitsluitend
bestemd was voor aantekenin
gen over kinderen.
De historicus Rudolf Dekker,
docent maatschappijgeschiede
nis aan de Erasmus Universiteit
te Rotterdam, heeft de aanteke
ningen van Huygens als uit
gangspunt genomen voor zijn
studie naar de veranderingen in
de opvattingen over en praktijk
van de opvoeding (en de ma
nier waarop daarover in egodo
cumenten als dagboeken, brie
ven en autobiografieën werd
geschreven) van de Gouden
Eeuw tot de Romantiek.
Voor een wetenschappelijke
verhandeling compleet met
zo'n zestig pagina's voetnoten
en registers leest Uit de scha
duw in 't grote licht opmerkelijk
soepel. In zijn bij voortduring
boeiende betoog komt de kwes
tie van de 'zwarte legende' en
'witte legende' van het kind in
het verleden, regelmatig aan de
orde. De aanhangers van de
'zwarte legende' stellen dat kin
deren eeuwenlang gewaardeerd
noch gewenst waren en vaak
schromelijk werden verwaar
loosd: de hoge kindersterfte zou
een gevolg zijn van dit gebrek
aan ouderliefde, en de gebrui
kelijke uitbesteding van kinde
ren bij voedsters zelfs een vorm
van kindermoord. De aanhan
gers van de tegenovergestelde
theorie zien ouderliefde echter
als een onveranderlijke mense-
JOKE DIEBEN-FRERICHS
'Uit de schaduw in 't grote licht'. Kinde
ren in egodocumenten van de Gouden
Eeuw tot de Romantiek'. Auteur: Rudolf
Dekker. Uitgeverij. Wereldbibliotheek,
historische reeks. Prijs: 39,50.
In 1646 stelde Constantijn
Huygens vast dat de opvoeding
van zijn oudste zoon beëindigd
was. Hij had hem 'uit de scha
duw in 't grote licht' gebracht.
Deze poëtische omschrijving
van de overgang van jeugd
naar volwassenheid is terug te
vinden in het dagboekje dat
Huygens bijhield over het op
groeien van zijn kinderen. Dat
zogeheten 'egodocument'
heeft bijzondere waarde: het is
