De beste jaren van Richard komen nog'
voor alweer een nieuwe 'Dutchy'
A
ZATERDAG 24 JUN11995
'ohan Goetzke, de stille en bescheiden coach achter tennisser Krajicek
)e Australiër Rohan
ioetzke (34) stopte al
ip jonge leeftijd als
roftennisser. Hij
ertrok naar Europa
n werd coach. Zes
tar geleden ontmoette
ij Richard Krajicek,
ten 17 jaar oud en
ummer 392 van de
lereld. Goetzke werd
ijn privé-coach en
imen bereikten ze de
tien. Hij is de stille
racht achter de speler,
tooit op de voorgrond
altijd in dienst van
tennisser. Want
<etzke is de baas,
aar tegelijkertijd de
1erknemer van de
•pspeler. „En je bent
iet alleen maar coach
j pupil als je 300
'gen per jaar met
'fkaar werkt.
ls coach van een topsporter
moet je jezelf weg kunnen cij-
"^^feren. Natuurlijk ben ik een
partij in het geheel, maar wel de onbelangrij
ke partij. Ik kan in vorm zijn of een goed hu
meur hebben, of misschien ben ik juist met
mijn verkeerde been uit bed gestapt. Dat is
allemaal niet interessant. Richard moet zich
lekker voelen. Ik hoef niet zo nodig in the pic
ture, dat is een prettige bijkomstigheid. Als je
coach bent, moet je geen persoon zijn die
voortdurend op attentie zit te wachten. Dan
moet je zelf speler blijven en ik heb juist
vroegtijdig besloten om daar mee te stoppen.
,,Toen ik Richard leerde kennen zat ik nog
als trainer bij de Nederlandse tennisbond en
was ik de travelling coach van hem en Jan
Siemerink. Zo'n vijf jaar geleden ben ik de
privé-trainer van Richard geworden. Nu wer
ken we week in week uit, dag in dag uit met
elkaar. Misschien zien we elkaar alles bij el
kaar vijf weken per jaar niet. Dan ga ik soms
even terug naar Australië. Meestal nemen we
vlak na Wimbledon en rond de kerst een
break.
„Het zou vreemd zijn om te zeggen dat ik
slechts coach ben en hij slechts speler. Als je
zo veel samen bent is er meer, maar ik kan
het geen naam geven. Vriend, broer? Dat
klinkt me te hoogdravend. Natuurlijk is er
meer, maar ik moet het krakter van onze re
latie ten alle tijde zakelijk en straight hou
den."
Baas
„De relatie coach-speler in de top is heel
vreemd. Natuurlijk is Richard mijn baas en
werkgever, terwijl ik hem tegelijkertijd op
fouten moet wijzen en hem moet verplichten
om te trainen. Dat onze samenwerking al zo
lang werkt, kan alleen omdat we elkaar aan
voelen en respecteren. Er is geen handboek
voor, je moet het zelf ondervinden. Als onze
persoonlijkheden en karakters zouden bot
sen, dan was het al eerder afgelopen. Daar
voor ben je te veel met elkaar bezig. Nie
mand weet hoe lang onze relatie zal duren. Ik
kan tot aan het einde van Richards carrière
blijven, misschien is het eind dit jaar al afge
lopen.
„Na vijf jaar zitten we samen in een heel
interessante fase. Richard heeft tot nu toe
een stop-start-career gehad. Vallen en op
staan. Het is in het begin snel gegaan met
hem. Hij kwam in de halve finale van de
Australian Open in 1992 en moest opgeven
met een schouderblessure. Dat wierp hem
weer even terug. Een jaar later haalde hij de
laatste vier op Roland Garros en in dat sei
zoen werd hij nummer acht van de wereld.
Toen is die slepende knieblessure gekomen,
die hem opnieuw een halfjaar heeft gekost.
Inmiddels heeft hij bewezen van iedereen te
kunnen winnen, maar het is nog geen basis
voor een Grand Slam-overwinning of een
plaats bij de top vijf.
„Richard is nu 23 en heeft zijn beste jaren
nog tegoed, daar ben ik van overtuigd. Dat is
ook het mooie aan onze samenwerking. De
gedachte dat hij het in zich heeft om Wim
bledon of een andere Grand Slam-titel eens
te winnen. Dat is ons doel, en het is fantas
tisch om uit te vinden hoe we dat kunnen be
reiken.
„Richard is doorgebroken in een periode
dat de service nog meer domineerde dan nu.
Er waren vijf jaar geleden een stuk of vier
jongens van zijn kaliber. Nu is men zich gaan
wapenen tegen deze kanonnen. Hij wint het
niet meer met zijn service. De service-return
is een specialisme geworden. In de sport
wordt altijd heel snel een oplossing gevonden
voor een probleem."
Voetenwerk
„Er wordt gezegd dat de toekomst in het ten
nis aan de grote jongens van twee meter met
een beestachtige service is. Dat is niet waar,
want jongens als Richard worden nu als lan
ge tennissers juist op hun zwakheden gepakt.
De tegenstanders laten hem nu laag, onder
de knie volleren. Daarbij zijn de big guys
meestal niet de great movers. Hun voeten
werk laat te wensen over. Zijwaarts vooral,
daarom moeten ze voorwaarts, naar het net.
„Ik praat daarover natuurlijk met collega's.
Je leert altijd van elkaar, maar toch ga ik
vooral mijn eigen weg. Soms laat ik Richard
ook wel eens naar de echte toppers als Sam
pras en Agassi kijken. Nog niet eens vanwege
hun goede motoriek of voetenwerk, maar
meer vanwege hun attitude. Als ik het ver
schil tussen de jongens uit de top vijf en de
rest van de wereld moet aangeven, dan zeg ik
maar een ding: instelling. Ik weet het, het is
een big word met veel betekenissen. Maar
een andere aanduiding is er voor mij niet.
„De houding, de mentale kracht en de uit
straling van de toppers maken het verschil.
Ze kunnen een verloren punt direct vergeten.
Aan hun houding kun je vaak niet zien of ze
lekker of niet lekker in hun vel steken. Zelfs
als ze minder spelen, slepen ze dat potje er
nog even uit. Vanwege hun arrogantie, hun
zelfvertrouwen, hun uitstraling.
„Richard moet nog leren om in die minde
re partijen ook nog gewoon een afdoende ba
sis te hebben om te winnen. Soms moet je
gewoon faken op die baan. Al speel je slecht,
kop omhoog en doen alsof je je heel zeker
voelt. Dat is een leerproces en Richard heeft
wat dat betreft al veel verbeterd. Maar zijn at
titude kan altijd nog beter. Hij heeft charisma
en dat is nooit precies uit te leggen. Hij is
groot en straalt iets uit. Ondanks zijn soms
wat troosteloze blik en zijn houding op de
baan houden veel mensen van hem. In Ne
derland maar ook daarbuiten. Hij heeft iets."
Drie procent
„Ik verbaas me soms om de meningen die de
ronde doen over Richard. Dan wordt zijn
houding op de baan bij een nederlaag breed
uitgemeten en zijn totale karakter wordt daar
aan opgehangen. Dat vind ik belachelijk.
Want zijn optreden op de baan heeft niets te
maken met hoe hij als mens is. Hij wordt
vaak afgeschilderd op basis van drie procent
informatie die de mensen hebben. Dat is un
fair.
„Natuurlijk mag hij kritisch worden ge
volgd vanwege zijn prestaties. Maar wij, als
coach en speler, kijken altijd anders. Toen hij
op Roland Garros verloor van de onbekende
Ilie hebben wij samen na afloop positief over
die wedstrijd gesproken. Omdat we dingen
zagen die goed waren. Met topspelers is het
een building-process. Het gaat stap voor stap,
je moet de rode draad niet uit het oog verlie
zen. Kijk eens naar Agassi. Het duurde ook
jaren voordat hij echt doorbrak. Of Courier.
Die staat nu nog lager dan Richard op de
ranglijst. Vaak komt het omdat ze tijdelijk
aan het investeren zijn in nieuwe facetten
van hun spel.
„Dat is altijd frustrerend. Je bent met iets
bezig, een bepaalde lijn die je uitstippelt.
Dan is een onverwachte nederlaag voor ons
soms in te calculeren, maar voor de buiten
wacht meestal niet. De mensen in Nederland
zeggen dan dat Richard zo lusteloos oogde
en niet heeft gevochten in de wedstrijd. Dat
is gek, want ik heb hem dan vijf sets lang al
leen maar zien vechten. Ook met zichzelf,
okay. Maar dat is tennis natuurlijk.
„Tennis is qua psychologie enorm moei
lijk. Zelfvertrouwen is iets wat je niet op af
roep beschikbaar hebt. En als coach kun je
alleen maar hopen dat het mentaal goed zit
als de speler de baan opgaat. Als ik in de
coach-box ga zitten is mijn invloed voorbij.
Er is nog wel oogcontact, maar daarmee kun
je niet veel omdraaien in een wedstrijd.
„Richard zoekt vaak even mijn ogen op de
tribune. Na een punt, maar soms ook vóór
het spelen van een big point. Er zijn ook mo
menten dat hij volledig in de wedstrijd is en
niets of niemand om hem heen ziet. Ik kan
me de partij tegen Agassi op Wimbledon
twee jaar geleden herinneren. Vierde ronde
op het centre court. Daar was hij als het ware
in een trance.
„Toen zou hij het bijvoorbeeld niet eens
gemerkt hebben als ik een uur lang op het
toilet was gaan zitten. Hij sloeg aces op onge
lofelijk spannende momenten. Je voelde ze
aankomen, omdat hij zich sterk voelde. Zo'n
situatie zou je elke wedstrijd op willen roe
pen, maar zo werkt het helaas niet. Gelukkig
kan ik aan Richard nu wel beter merken hoe
hij gaat spelen. Jaren geleden kon hij op de
training geen bal raken en in de wedstrijd su
bliem spelen. Of andersom. Nu is dat wat
meer met elkaar in overeenstemming."
Rust
„In feite ben ik een radertje in het geheel,
meer niet. Hij moet het doen. Als coach kun
je wijzen op fouten en proberen de druk voor
een wedstrijd weg te nemen. Maar als de spe
ler zich niet. lekker voelt, dan kun je praten
wat je wilt. Na een nederlaag is er veel om te
bespreken, maar dan zijn we meestal een
poosje stil. Dan vraag ik na een paar uur
voorzichtig: 'Zullen we erover praten?'. Zo
niet, dan wachten we nog even. Je moet altijd
doen wat goed is voor de speler. Ik probeer
onder alle omstandigheden rust te creëren.
„Ze zeggen wel eens dat ik altijd zo rustig
en koel overkom, Als mijn kop in beeld is bij
een wedstrijd, dan zit ik uiterlijk onbewogen
op de stoel. Geloof maar dat er van alles door
me heen gaat, en dat ik maar al te vaak die
baan op wil stappen. Maar wat heeft het voor
zin om drukte te maken op de tribune. Ik zal
het laten merken als hij een belangrijke game
of set wint in een wedstrijd, dat wel. Dan ga
ik staan en dan klap ik. Maar verder moet je
rustig blijven, vind ik. Mijn controle over Ri
chard is al betrekkelijk en als hij de baan op
stapt is het helemaal gedaan met mijn in
vloed."
break van de derde set, dat is geluk. Maar dat
heb ik nog nooit meegemaakt. Wie is er het
sterkste op de belangrijke momenten, daar
gaat het om. Agassi, Sampras: pak de statis
tieken erbij, en je ziet dat zij er altijd staan op
de belangrijke punten.
„Gedisciplineerd spelen is ontspannen blij
ven op belangrijke momenten. Geen gekke
dingen doen. Niet ineens een stopbal willen
spelen, die je de hele wedstrijd niet hebt ge
speeld. Niet iets extra's willen doen. Niet in
eens die winner langs de lijn willen slaan. Dat
is de grote discipline. Ik speel vaak op heel
belangrijke momenten service-volley op m'n
tweede opslag, terwijl ik dat de hele wedstrijd
nog niet heb gedaan. Op matchpoint tegen
bijvoorbeeld. Dan doe ik iets onverwachts.
Vaak retourneren ze dan het hek in. Dat punt
heb ik al wel helemaal in mijn hoofd zitten.
Ik win die punten vaak. Maar je moet van te
voren wel weten wèt je gaat doen in die ral-
iy."
„Hoe je gedisciplineerd leert tennissen?
Veel op je bek gaan en vroeg beginnen. Op je
tiende beginnen bij Henk. Die zet dan op de
eerste training een bank op de servicelijn en
zegt: leg die bal er maar achter neer, twee uur
lang. Geen dropshotje tussendoor, maar twee
uur lang diep .spelen. Zo begin je vanaf dat
moment ook je wedstrijden en daar word je
tegenstander gek van. En zeker niet die slice-
ball langs de lange lijn willen slaan, die één
op de tien keer goed gaat.
„Naar de top werken is geloven in jezelf.
Doe je dat niet, dan ligt die bal net achter de
baseline. Doe je dat wel, dan ligt hij keer op
keer öp de baseline. Dan voel je die lijn. Als je
keer op keer tegen de lijn slaat, dan heeft dat
niets met geluk te maken, maar alles met ge
loof in jezelf."
Sjeng Schalken was als junior al iets bijzon
ders, zeiden zijn tenniskornuiten van toen.
Hij had altijd net iets meer dan zij. „Wat dat
was? Het grote verschil was, of eigenlijk is,
dat ik niet op kracht speel. Veel jongens wil
len hard, harder en nóg harder. Henk heeft
mij duidelijk gemaakt dat het gaat om goed
staan en goed kijken. Misschien is dat wel
mijn talent: de timing. Alex (Reinders, trainer
van Eltingh en Haarhuis, red.) heeft ook al
vaak tegen me gezegd: jij raakt maar weinig
met je frame, je slagen zijn bijna altijd zui
ver."
jeng Schalken speelt op Wimbledon zijn eerste Grand Slam-toernooi
■t 'et cliché klopt. Sjeng
iclialken, supersnelle
limmer op de
'ereldranglijst van
nnisprofs, begon al
Is 'menneke' van drie.
let het veel te grote
icket van zijn
weder. Het is dus niet
vreemd dat hij als
-\ijfjarige, bij zijn eerste
'hte les, een beetje
leer balgevoel toonde
n de anderen. Maar
t beetje méér hield
ij altijd. Vandaar dat
ij nu al nummer 84
p de ranglijst staat, en
Is het nieuwe
'i riljantje van het
'ederlandse tennis
'ordt gezien.
De Nederlands-Belgische grens
paal staat op het erf. De boerde
rij zelf staat in België, gemeente
Kessenich, maar Sjeng Schalken is Nederlan
der. Vader en moeder ook. Eerste Nederland
se nederzetting in de buurt is Thorn, schil
derachtig wit plaatsje in Limburg. Op het erf
staat ook het muurtje waartegen hij duizen
den tennisballen joeg. Zijn domicilie in Bel
gië zou nog wel eens handig kunnen worden.
Want: „In België kennen ze geen vermogens
belasting."
Zijn faam als groeibriljant komt niet alleen
van die razende opmars op de wereldrang
lijst. Vorig jaar won Schalken de US Open bij
de junioren, en op het juniorentoernooi van
Wimbledon bereikte hij de halve finales.
Wimbledon 1995 bij de senioren wordt zijn
eerste échte Grand Slam-toernooi. Voor Rol
and Garros wist hij zich vier weken geleden
nog niet te kwalificeren, omdat hij nog niet
bij de beste 120 van de wereld hoorde. Toen
de mannen van de All England Club samen
kwamen wel.
Het grootste verschil tussen nu en een half
jaar geleden? „Veel interviews, Herkend wor
den op straat, zelfs dat al. En een half jaar ge
leden was het nog: 'Tegen wie moet je?
Schalken! Goeie loting'. Nu zeggen ze: 'Schal
ken! Dat zal niet makkelijk worden'." En op
het grote toernooi van Monaco, een week na
dat hij er het Challenger won, ging hij over de
tong bij de grote jongens. Dat heeft hij weer
van horen zeggen.
In Parijs kwamen Britse verslaggevers in
formeren bij de Nederlandse collega's. De
club van British Lawn Tennis Writers was ver
baasd dat er alweer een nieuwe Dutchy in de
top 100 was binnengekomen. En wie dat dan
wel mocht zijn? Zelf hebben ze een eigen ac
commodatie op Wimbledon, waar geen an
dere verslaggever binnen mag. Maar ze heb
ben zo ongeveer sinds Fred Perry in de jaren
dertig al geen mannelijk tennistalent meer
gehad om over te berichten, ook al pompt de
All England Imwh Tennis Croquet Club
jaarlijks miljoenen uit de winst van Wimble
don in de ontwikkeling van het Britse tennis.
Sjeng Schalken, 18 jaar oud en 1,94 meter
lang, komt uit de school van Henk van Hulst,
waar ook Eltingh en Haarhuis hun profdiplo
ma haalden. Niks miljoenensteun van bui
tenaf, maar zelf betalen voor de lessen. Hij
begon er op z'n tiende. Het prototype talent
uit de jaren negentig dus? Vijftien uur trai
ning per week en op zijn achttiende al de {ie
le wereld gezien? „Nee. Door thuis ben ik al
tijd heel duidelijk geremd. Tot ik eind 1993
prof werd trainde ik niet meer dan negen uur
per week. Eerst de HAVO afmaken, vonden
ze thuis. En dat vindt Henk ook. Ik heb heel
Europa gezien, dat wel."
Schalken is hoorbaar een produkt van Van
Hulst, bij wie werklust en discipline in koeie-
letters voorop de leerboeken staan gekalkt.
„De geluksfactor bij het doorbreken in de
tennistop bestaat niet. Je wint wel eens op
een gekke manier. Maar de grote lijn is af
dwingen, hard werken en gedisciplineerd
spelen. Ik heb nog nooit louter op geluk ge
wonnen. Twee netrollers bij 4-4 in de he
in hoog tempo. Deze foto werd afgelopen week in Halle gemaakt tijdens zijn (verloren) par-
foto epa franz peter tschauner
Sjeng Schalken bestormt de wereldranglijst
tij tegen de Duitse topper Michael Stich.
