Samen op Weg toch dichterbij
'Boom op maat voor elke straat'
Wie-o-wie
Kerk Samenleving
Leiden
MAANDAG 19 JUN11995
REDACTIE DICK VAN DER PLAS. 071 -356<
BUITENLAND KORT
Kirchentag
De Kirchentag heeft zondag
de oproep tot een boycot van
Shell ondersteund. Dit zei
Kirchentag-president Ernst
Benda gisteren tijdens de af
sluitende kerkdienst in Ham
burg, die werd bijgewoond
door de Duitse president Ro
man Herzog. „De zee mag
niet het vuilnisvat van een
oliecorncern worden. Wie
het daarmee eens is, kan op
onze steun rekenen," aldus
Benda. Zaterdag had de Kir
chentag in een resolutie de
afzinking van het olieplat
form Brent Star veroordeeld.
Verder riep hij de 85.000 aan
wezigen in het Voksparksta-
dion op alles te doen om een
eind aan de oorlog in Bosnië
te maken.
Vicieuze cirkel
De oorlog in het vroegere
Joegoslavië, het asielvraag-
stuk en het milieu beheer
sten de discussies die in ker
ken en op vele andere plaat
sen in de Hansestad werden
gehouden. Secretaris-gene
raal dr. Margot Kassmann
kenschetste de 26e Kirchen
tag als 'politiek en vroom te
gelijk'. Er was vooral veel be
langstelling voor de bijbel
studies en de liturgische vie
ringen. President Herzog
sprak zijn waardering uit
voor de maatschappelijke en
kerkelijke betekenis van de
Kirchentag. De mensen wor
den op problemen geatten
deerd terwijl mogelijke op
lossingen worden aangedra
gen, zei hij. De Kirchentag in
Hamburg werd door ruim
125.000 mensen bezocht,
van wie 17.000 uit Oost-
Duitsland.
Excuses
De rooms-katholieke bis
schoppen van Polen hebben
in een verklaring hun veront
schuldigingen aangeboden
voor een antisemitische
preek van priester Henryk
Jankowski uit Gdansk. Zij
spreken de hoop uit dat de
toch al moeilijke dialoog met
de joodse gemeenschap niet
zal lijden onder de uitlatin
gen van pater Jankowski. De
verklaring werd zaterdag tij
dens de vergadering van de
bisschoppenconferentie uit
gegeven.
De Verenigde Protestantse Kerk in Nederland is de afge
lopen week weer een stap dichterbij gekomen, ondanks
de diepe verdeeldheid binnen de Nederlandse Hervorm
de Kerk. Het massieve verzet uit de rechter vleugel heeft
op de driedaagse synodezitting in Doorn niet geleid tot
vertraging in het Samen op Weg-proces.
DEN HAAG/DOORN DIRK VISSER
De synode stelde zich op het
standpunt dat het definitieve
besluit over vereniging met de
Gereformeerde en Lutherse
Kerken met ten minste tweeder
de meerderheid van de uitge
brachte stemmen moet worden
genomen. Zonder een royale
meerderheid is er in de Her
vormde Kerk onvoldoende
draagvlak voo'r de eenwording,
zei synodevoorzitter ds. W.B.
Beekman. Met het vereiste van
tweederde werd de vrees weg
genomen dat de synode des
noods met de helft van de stem
men plus één de fusie er zou
doordrukken.
Deze zaak heeft ook een an
dere kant: ten minste éénderde
van de synodeleden moet tegen
stemmen om de oprichting van
de Verenigde Protestantse Kerk
in Nederland tegen te houden.
Nog nooit hebben de SoW-te-
genstanders op de Hervormde
synode zoveel stemmen voor
hun voorstellen gekregen.
Weliswaar hadden niet minder
dan 25 van de 75 classes (regio
nale kerkvergaderingen) om de
ze extra synodezitting gevraagd,
maar die 25 classes zijn niet al
lemaal tegen SoW. In sommige
gevallen was het motief dat het
geen kwaad kan dat er naar de
bezwaren van de minderheid
wordt geluisterd.
Het synodebesluit bevatte
nog een belangrijke passage. Bij
de besluitvorming over de
voortgang van het Samen op
Weg-proces moet de kerkelijke
weg worden gevolgd. En het is
de synode die de besluiten
neemt. De laatste tijd was de in
druk gewekt dat de besluitvor
ming elders plaats vindt, zei se
cretaris-generaal dr. K. Blei in
een toelichting.
De tegenstanders, die over
het algemeen zeer kerkelijk
denken, is daarmee ingeprent
dat zij zich bij een zuiver geno
men synodebesluit hebben neer
te leggen. Ook een verwijzing
naar (weinig betrouwbare) tele
fonische onderzoeken of en
quêtes waaruit zou blijken dat
ongeveer de helft van de Her
vormden tegen de vereniging
zou zijn, helpt dan niet. Niet de
macht van het getal, maar de
synode heeft het laatste woord,
was de boodschap van die pas
sage.
De synode kwam de tegen
standers ook tegemoet. De re
acties ('consideraties') van de
classes en gemeenten op de
ontwerp-kerkorde van de nieu
we kerk komen eerst in de Her
vormde synode ter sprake voor
dat ze in januari op de geza
menlijke synodevergadering
aan de orde komen. De Her
vormde synode spreekt dan
echter niet over de tekst van de
kerkorde, maar over de bijko
mende, specifiek Hervormde
vragen: wat betekent het voor
het eigen kerk-zijn, hoe groot is
het draagvlak voor Samen op
Weg? Die synode kan geen be
sluiten over de tekst van de
kerkorde nemen. Dat gebeurt
op de triosynode.
Allen één
De synode willigde verder een
verzoek van het hoofdbestuur
van de Gereformeerde Bond in.
De verhouding tussen eenheid
en verscheidenheid komt in no
vember op de synode aan de or
de, onder het motto 'Geloven
we nog wel in dezelfde God?'.
Het gesprek in de Hervormde
Kerk komt op gang, constateer
Pauselijke
onderscheiding
voor Duijm
Bestuurslid H.L. Duijm van de
Vereniging Antonius Clubhuis
in Leiden is afgelopen vrijdag
avond benoemd tot Ridder in
de Orde van de Heilige Paus Sil
vester. Hij kreeg de versierselen
uitgereikt door de administrator
van de 'Hartebrug'-parochie,
pastoor J.C.M. van Winden tij
dens een receptie in de Engel-
bertha Hoeve.
Duijm ontving de onderschei
ding als beloning voor zijn 50-
jarige inzet voor het jeugdwerk:
een halve eeuw geleden was hij
de oprichter van wat nu bekend
is als Zeilclub Karei Doorman
en veertig jaar geleden trad hij
toe als bestuurslid van het An
tonius Clubhuis. Door de paus
werd hij benoemd tot ridder
'vanwege zijn benadrukking van
de katholieke signatuur en de
daarbij behorende christelijke
waarden en normen binnen de
Bestuurslid H.L. Duijm (rechts) ontving de onderscheiding uit handen van pastoor J.C.M. van Winden.
FOTO HOLVAST/MARK LAMERS
geledingen van de vereniging'. spanningen in de afgelopen vijf- drumfanfare Franciscus Band
De vereniging Antonius Club- tig jaar, en dan met name voor Leiden. Deze band bracht
huis eerde Duijm met een re- de huisvesting van de verschil- Duijm tijdens de receptie ook
ceptie en een diner voor zijn in- lende jeugdafdelingen en de een aubade.
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
de de algemeen secretaris van
de Gereformeerde Bond, ir. dr.
J. van der Graaf, instemmend.
Misschien het belangrijkste
argument waarom de Verenigde
Protestantse Kerk in Nederland
er toch zal komen, is het woord
van Jezus: 'opdat zij allen één
zijn'. Veel Hervormden hikken
tegen de eenwording aan, maar
ze weten dat dit bijbelwoord
ook voor hen geldt. In een ver
der perfect optreden bij 'Met
het oog op morgen', aan de
vooravond van de synode, be
gon Van der Graaf slechts een
maal te hakkelen. De intervie
wer verwees naar bovenge
noemd citaat uit de bijbel. Met
al zijn gevatheid stond de secre
taris van de Gereformeerde
Bond even met de mond vol
tanden. Hij buigt niet graag,
buigen voor synodebesluiten
kost hem zelfs moeite, maar hij
is gelovig genoeg om te beseffen
dat Christus ook hem heeft ge
roepen om mee te werken aan
de eenheid van de christenen.
Morele steun
hervormden voor
imam-opleiding
DOORN ANP
De hervormde zending staat
achter een imam-opleiding in
Nederland. Het behoort volgens
voorzitter M. Jongeneel-Touw
van het Hervormde zendingsor
gaan ook tot het christelijk ge
tuigenis als de kerk hier bij de
overheid voor pleit.
Zij zei dit bij de eerste bespre
king die de synode van de Ne
derlandse Hervromde Kerk aan
de verhouding tussen moslims
en christenen wijdde. Drs. G.
Speelman, moslimdeskundige
van deze kerk, wees erop dat de
meeste imams in ons land die
in het buitenland hebben gestu
deerd, grote lacunes in hun op
leiding hebben. In pastorale
noodsituaties is er vaak sprake
van ontreddering omdat deze
mensen niet weten wat ze moe
ten doen. In het christelijk stre
ven naar een leefbare samenle
ving is die morele steun best te
verdedigen, aldus Speelman.
KANTOOR
Rooseveltstraat 82 071-356356
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-128030
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging:
Ma.t/rrVvr 18 00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-128 030
DIRECTIE
B. M. Essenberg,
G. P. Arnold (adjunct), J. Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor, F. Nypels,
H. G. van der Post (adjunct)
PUBLIC RELATIONS
W. H. C. M. Steverink 071-356356
OMBUDSMAN
R.D.Paauw 071-356215
Tel. dag. 9.30 - 11.30 uur of per post.
REDACTIE
G.J. Visser, chef redactie nieuwsdienst/kunst
H.W van Egmond, chef red. Groot Leiden
A.J.B.M Brandenburg, chef eindredactie regio
F. Blok, chef eindredactie algemeen
W.F. Wegman, chef red. Duin- en Bollenstreek
W. Spierdijk, chef sportredactie
J. Preenen, chef binnen-, buitenland, eco
TELEFAX
Advertenties: 071-323!
Familieberichten: 023-317!
023-320;
Redactie 071-321!
Hoofdredactie: 071-315!
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8 30 tot 17
071-3561
RUBRIEKSADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17
071- 143!
ABONNEMENTEN
bijvooruitbetaling:
per maand (acceptgiro) 31
per maand (autom. betaling) 30
per kwartaal (acceptgiro)
per kwartaal (autom. betaling)
per jaar (acceptgiro) 337
per jaar (autom. betaling)
VERZENDING PER POST
per kwartaal (NL) 134
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETTEBAND
Voor mensen die moeilijk lezen, slechte 05
hebben of blind zijn (of een andere leeshi
dicap hebben), is een samenvatting
regionale nieuws uit het Leidsch Dagblad
geluidscassette beschikbaar. Voor infornu
08860-82345 (Centrum voor Gesproken
tuur, Grave).
E N H U I Z E
ONGEVALLENDIENST
Academisch Ziekenhuis vanaf zaterdag 13.00 t/m dinsdag 13.00 en var
woensdag 13.00 t/m vrijdag 13.00, woensdag 13.00 uur (Diaconessenhi
en dagelijks St.Elisabeth Ziekenhuis.
BEZOEKUREN
DIACONESSENHUIS
(tel. 071-178178): dagelijks 14.30-15.15 uur en 19.00-19 45 uur
Kraam- en zwangerenafdeling: buiten de gewone bezoektijden, voor pa
ners bovendien van 10.30- 11.15uuren van 19.45-21.00 uur
Special Care Unit: 10.30—11.00 uur, 15.00 - 15.30 uur en 19.00-19.30 uur
na overleg met de dienstdoende verpleegkundige.
Kinderafdeling: 10.30-19.00 uur, na overleg met de dienstdoende v
pleegkundige.
Jongerenafdeling: 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45 uur.
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging St. Elisabeth
(tel 071-454545) dagelijks 14.00-15.00 uur en 18.30-19.30 uur, klasse
II daarnaast ook 11.15-12.00 uur.
Kraamafdeling: 14.30-15.30 uur en 18.30-19.30 uur (voor vaders tot 2lju
uur).
Kinderafdeling: 14.30-19.00 uur (voor ouders de gehele dag).
Afdeling hartbewaking (CCU)en intensive care (IC): 14.00-14.30 uur
18.30-19.00 uur.
Spoedeisende hulp: dag en nacht geopend
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging Rijnoord
(tel 01720-63131): dagelijks 14.00-15.00 uu
en II daarnaast ook 11.15-12.00 uur.
Geen spoedeisende hulp meer mogelijk
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
(tel. 071-269111): alle patiënten (behalve kinderen) 14.15-15.00 uur n
18.30-19.30 uur.
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde 18.15-19.00 uur, 19.00-20.00 uur|
leen Partners/echtgenoten mgt kinderen.
Voor zwangeren: zaterdag en zondag van 10.00 tot 11.00 uur. uitsluitt u
voor partners/echtgenoten en eigen kinderen.
Kinderafdelingen: voor ouders van opgenomen kinderen is er een ruime
zoek mogelijkheid in overleg met de hoofdverpleegkundige.
Voor andere bezoekers gelden de volgende tijden: keel-, neus- en oorhi
kunde en neurologie: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30 uur; oogheelkunde"
heelkunde 14.15-15.00 uur en 18.30-19.00 uur.
Kinderkliniek: zalen voor peuters, kleuters en grote kinderen: 15.15-1]
uur; babyzaal en boxenafdeling: volgens afspraak.
CHEF HENNY VAN EGMOND, 071 -356414, PLV -CHEF HANS KOENEKOOP, 071 -35<
en 18.30-19.30 uur, klasip
Ruim een derde van de bomen in binnenstad. Noord en stationsgebied niet gezond
LEIDEN HANS KOENEKOOP
De bomen in Leiden missen ruim
te. Niet zozeer boven de grond,
maar veel meer onder de grond.
Wortels zoeken met moeite hun
weg in de zanderige, humusloze en
voedselarme bodem. Ook asfalt,
kades en rioolbuizen belemmeren
de groei. Het gevolg is dat veel bo
men niet goed in conditie zijn.
Ruim een derde van de bomen in
de binnenstad, Leiden-Noord en
het stationsgebied is aangetast en
heeft hulp nodig om gezond te blij
ven.
Zo op het oog een onthutsende
constatering van de Bomendienst
van de Heidemij, die de afgelopen
maanden 8000 stadsbomen aan
een grondige inspectie heeft on
derworpen. Maar de Leidenaar, die
de laatste jaren zo vaak blijk heeft
gegeven van grote liefde voor onze
voorzieners van zuurstof, moet niet
wanhopen. „Er is bijna geen boom
stervende. Als de stad erin slaagt de
boom de ondergrondse ruimte te
geven, is er veel gered", zegt Edwin
van Dorp, projectleider van de Bo
mendienst.
Een stadsboom heeft het 'van
nature' moeilijk om voedsel te vin
den in de versteende omgeving.
Waar de bomen in het bos voor
hun eigen voedselkringloop zor
gen, daar moeten de bomen in de
stad de helpende hand van de
mens krijgen. De inzichten over de
aard van die hulp zijn in de loop
der jaren wel veranderd. Van Dorp:
„In de jaren zestig en zeventig
werd gedacht dat bomen een in
tensieve begeleiding nodig hadden.
Boomchirurgen probeerden allerlei
noodgrepen uit. In het Plantsoen
staat bijvoorbeeld een linde uit
1830 met een holle stam. Met bou
ten en een stang is geprobeerd de
boom overeind te houden. Nu we
ten we dat de boom een zeer groot
vermogen heeft om zichzelf in stand
te houden. Menselijke ingrepen
werken vaak averechts. Als de mens
maar zorgt voor goede omstandig
heden om te groeien, doet de boom
de rest."
Zo is het ook een misvatting dat
stadsbomen het leven laten als ge
volg van de autogassen. „Kunnen ze
meestal prima tegen. Sterker, bo
men zijn in staat de verontreinigen
de stoffen uit de lucht te zuiveren."
Kachelhout
Het is pas sinds kort dat de deskun
digen weten dat bomen het best ge
dijen als de wortels de ruimte heb
ben. „Het is in feite heel simpel.
Heeft een boom een weelderige bla
derdos, dan weet je dat er op dat
moment genoeg wortelruimte is.
Vroeger werd aangenomen dat een
boom aan 1 of 2 kubieke meter
grond voldoende had om oud te
worden. Nu weten we dat een boom
gemiddeld 10 tot 20 kubieke meter
grond nodig heeft."
Ook de functie van de boom is
door de jaren heen veranderd. Van
weggeleiders en kachelhout is de
boom uitgegroeid tot bezienswaar
digheid. Bomen zijn mooit de mens
heeft er vaak een emotionele band
mee. „Vandaar ook dat bewoners te
genwoordig zo heftig reageren als er
één wordt gekapt in hun straat."
Voor die verontwaardiging heeft
bomenkenner Van Dorp niet altijd
evenveel begrip. „Mensen zijn op dit
punt vaak egocentrisch. Ze vergeten
dat een boom een eindig bestaan
heeft en dat de bijl er dus een keer
in moet. Alleen dan voorkom je dat
een boom plotseling omvalt en scha
de aan huizen aanricht. In een stad is
het doodgewoon nodig dat een
boom tijdig wordt vervangen door
jonge aanplant. Ons nageslacht heeft
tenslotte ook recht op groene lon
gen."
Hier ligt voor de gemeente nog een
belangrijke taak. „Een leek ziet aan
de buitenkant niet dat een boom ziek
is. Het is daarom zaak aan bewoners
goed uit te leggen waarom een boom
moet wijken. Alleen als ze het verhaal
erachter kennen, win je hun vertrou
wen. En dat wordt niet altijd even
goed naar buiten gebracht", erkent
wijkchef S. van Rijn, die bijna elke
boom in de binnenstad 'persoonlijk'
kent. De geschiedenis van de gekapte
bomen in de Leuvenstraat ligt ook bij
hem nog vers in het geheugen. Woe
dend waren de bewoners toen zij zes
volwassen essen tot op de grond
weggezaagd zagen. Ze schakelden
zelfs een andere deskundige in om
de diagnose van de Leidse boomspe
cialist te weerleggen. „De communi
catie kan heel wat beter. Daar wer
ken we hard aan", belooft de wijk
chef.
Populier
Maatregelen zijn nodig voor een ge
zonde toekomst van de stadsbomen.
De Heidemij stelt onder meer voor
grotere boomspiegels aan te leggen,
voedselrijke aarde te storten en de
boomgrond te beluchten en te be
mesten. Ook het poten van lage
plantjes om de stam heen kan de
groei van de boom bevorderen. Maar
het belangrijkst is volgens Van Rijn
dat Leiden de boomsoort gaat om
vormen. „Je moet de boom beschou
wen als een onderdeel van de infra
structuur. Dan is het van belang om
de juiste boomsoort op de juiste plek
te zetten. Een boom op maat voor el
ke straat, zou je kunnen zeggen."
„Neem de populier. Daar stikt het
in Leiden van. Was zo'n dertig jaar
geleden een zeer populaire boom om
te planten. Hij groeit snel en geeft
een wijk al gauw eën groene aanblik.
Maar een volwassen populier laat ge
makkelijk een tak los. Vaak moet die
boom na dertig jaar worden gekapt.
Zeker als ze in rijen dicht op elkaar
zijn geplant, zoals je bijvoorbeeld ziet
in de Kooilaan. Aan de ene kant staan
daar prachtige, gezonde volwassen
exemplaren die volop ruimte hebben.
Aan de andere kant staat een rij tegen
elkaar aan geschurkte smalle popu
lieren. Over die bomen zeg ik, haal ze
weg voordat er ongelukken gebeu
ren", vult Van Dorp aan.
Volwassen reus
Soms zijn de groeimogelijkheden
voor een boom niet te verbeteren.
Van Dorp: „Neem de Sumatratstraat.
Daar staan tussen de Atjehstraat en
de Lage Rijndijk hele zielig prunusjes
langs het geasfalteerde fietspad. Er is
daar eigenlijk niet voldoende ruimte
om te groeien. Die boompjes kun je
beter verwijderen en ergens anders
planten. Het is ook niet nodig om
overal gesloten rijen bomen te heb
ben. Het is mooier om op de hoeken
van de straat grote bomen te zetten
en in de straat zelf te volstaan met
plantenbakken of zoiets. Zo'n vol
wassen reus met een mooie blader
kroon spreekt veel meer aan. Dat
wordt een mooi herkenningspunt en
dwingt respect af."
In schril contrast met de schriele
essen op het Schuttersveld, de iele
linden langs de Zijlsingel en de insta
biele populieren op de Maresingel
staan de volgroene bomen in de his
torische stadsparken. Reuzen van 150
jaar oud staan bijvoorbeeld in het
Plantsoen: kastanjes, beuken, linden
en zelfs de zeldzame Japanse note-
boom. „Dat zijn monumenten die je
als stad moet koesteren. In dit park is
eeuwen niets veranderd en daarom
zijn de bomen zo groot en oud."
Maar ook hier loert het gevaar. Van
Dorp draait een soort appelboor in
de stam van een kastanje, die vlak
achter de volière staat. Hij haalt wat
hout uit de binnenste stam naar bui
ten; het verbrokkelt tussen zijn vin
gers. Deze boom is zwaar ziek, heeft
een schimmel. Ik zeg het niet graag,
maar ik denk dat dit kappen wordt."
20.30 uur Nederland 1
Manuëla Kemp en Sybrand Niessen
en de verrassende wereld
achter de kleine advertentie
De inzichten over de manier waarop een boom door de mens moet worden geholpen, zijn in de loop der jaren wel verander1
FOTO - LOEK ZUI1DERU
