Israëli's op Golan denken
niet aan vertrekken
Feiten &Meningen
Personeel Philips
Terneuzen voelt
zich bedrogen
Premier Kok geeft meerwaarde
aan bedrijfsbezoek Vietnam
r
DINSDAG 13 JUN11995
Een werknemer van Philips in Ter-
neuzen ziet het niet meer zitten bij
haar bedrijf. foto anp
Eén van de koffieschenkers van gemeen
schapscentrum 't Meulengat in Sluiskil
heeft het gistermorgen snel gezien. Honder
den Philipswerknemers schrijven zich in als
staker. „Dat ziet er slecht uit voor PSV vol
gend seizoen. Die staking kost wel een paar
miljoen per dag, dus kunnen ze weer een
paar spelers minder kopen."
Eventuele consequenties voor de selectie
van de Eindhovense voetbalploeg zullen de
vastberaden werkvveigeraars worst wezen.
Zij staken voor de toekomst van 'hun fa
briek', voor de toekomst van de
'Terneuzense spaarlamp'. Philips' marktlei
derschap voor de energiezuinige lampen is
voor een belangrijk deel aan Zeeuws-
Vlaams onderzoek en produktontwikkeling
te danken.
Die kennis kan èn mag niet zomaar wor
den geëxporteerd naar Roosendaal en het
overplaatsen van produktielijnen naar Po
len, China en India is helemaal uit den bo
ze, vinden de stakers. De deskundigen in
Eindhoven kunnen wel hard roepen dat 'uit
concurrentie-overwegingen' niet aan de
vlucht naar lage-lonenlanden is te ontko
men. Maar Philips Lighting Terneuzen
draait nog steeds met heel behoorlijke
winstcijfers.
Bij Philips in Terneuzen moeten 340 van
de 630 arbeidsplaatsen verdwijnen om zo
'de concurrentie het hoofd te kunnen bie
den' meent de directie. De bönden houden
vast aan hun eis dat het door Philips gepre
senteerde afslankingsplan van tafel moet.
„We hebben tot nu toe alleen maar te horen
gekregen dat wij kunnen onderhandelen
over een sociaal plan. De verdwijning van
meer dan de helft van de banen stond ech
ter vast. Dat geeft ons de indruk dat Philips
op termijn de Terneuzense vestiging wil op
heffen", zegt FNV-districtsbestuurster
Y. Hendriks, j. Reemers, woordvoerder van
Philips, noemt die vrees 'onzin'. „Als dat
onze bedoeling was geweest, hadden we de
fabriek wel in één keer gesloten."
FNV-hoofdbestuurslid Ties Hagen - dé
bondsonderhandelaar voor Philips - was
nauw betrokken bij de onderhandelingen
ten tijde van operatie-Centurion. „Toen
hebben wij, sorry voor de plastische uit
drukking, ons uiterst coöperatief opgesteld
om Philips uit de stront te halen. Dan is het
natuurlijk uiterst ongepast om ons op deze
manier te belonen."
Voor de meeste werknemers van de Ter
neuzense lampenfabriek staat het als een
paal boven water. Als ze de directie nu niet
laat weten dat ze een halvering van het be
drijf niet pikken, is Philips Lighting voor de
eeuwwisseling uit Zeeuws-Vlaanderen ver-
dvtenen. En dus zijn ook Zeeuws-Vlamin
gen en Vlamingen, die nogal eens voor
goedmoedig en onderdanig doorgaan, fe-
reid tot harde actie.
In de voorgaande drie decennia is een en
kele keer een werkonderbreking gehouden.
Een heuse staking is toch een hele stap ver
der. Nu het dan echt menens begint te wor
den, moet de zaak ook in Terneuzen maar
eens plat. Om de bazen te laten weten dat
het zo echt niet kan. En niet alleen de hoge
lampenheren, maar ook de rest van Neder
land dient te weten dat Terneuzen als één
man achter zijn lampenfabriek staat.
Aan lantaarnpalen bevestigde borden
roepen passanten op om hun 'medenleven'
te betuigen door drie keer te toeteren voor
de hoofdpoort van Philips Lighting. De soli
dariteit van buiten valt in het begin een
beetje tegen, maar in het begin van de mid
dag schallen de autohoorns al veel vaker.
Belangrijker is dat de solidariteit tussen
de werknemers onderling enorm groot is.
Naast enkele kantoren van het kaderperso
neel hoeft het licht in de fabriek 's morgens
alleen aan voor vier werkneemsters die aan
de mechanische lijn staan. Ruim driehon
derd medewerkers die voor de middag
moesten beginnen, hadden zich om half elf
al als stakingsdeelnemer in laten schrijven.
Net nadat van de middagploeg nog eens
drie medewerkers van de mechanische lijn
besluiten om de hoon van hun collega's te
trotseren, komen de vier dames van de och
tendploeg naar buiten.
Ze laten de spreekkoren en (lichte) ver
wensingen van de stakers gelaten over zich
heen komen. Ze hebben 'behoorlijk ge
werkt' en gaan het vandaag 'opnieuw pro
beren'. Ze doen niet mee aan de staking. „Ik
sta niet achter Philips, maar ik ben het ook
niet met de vakbonden eens. Als ik dan
voor de keus wordt gesteld, kies ik toch voor
degene die mij werk geeft", legt één van de
werkwilligen, bijgevallen door de andere
drie, uit.
Degenen die bij de hoofdpoort de wacht
houden, laten duidelijk horen dat ze de
houding van de vier 'stakingsbrekers' ten
zeerste afkeuren. Maar ze worden niet met
geweld bedreigd en overdreven grofheden
blijven hen bespaard. Precies zoals de vak
bondsbestuurders hebben opgedragen.
CNV'er J. Jongejan: „Zo'n staking is geen
grapje. Zorgvuldigheid en discipline zijn
zeer belangrijk. Zelfs vestigingsmanager
Van der Ster sprak er vanmiddag zijn waar
dering over uit dat het pleintje voor de
poort weer zo keurig was opgeruimd."
Syriërs leefden hier 25 jaar; de joden woonden hier duizend jaar
Ondanks jaren van plannenmakerij is de toegangsbrug over de rivier de Jordaan naar de Golan-hoogvlakte slechts voor één auto tegelijkertijd be
rijdbaar. Een aangepaste snelheid moet voorkomen dat de losse balken in het wegdek omhoog springen. De Dochters van Jacob-brug heeft nooit
een opknapbeurt gekregen. Andere prioriteiten om de joodse bewoners op de Golan te installeren, gingen voor. Nu teruggave van het gebied aan
Syrië steeds waarschijnlijker wordt, zal Jeruzalem zeker geen cent meer uitgeven aan de Israëlische toegangspoort naar de 13.000 joodse bewoners
van het omstreden basaltplateau.
De route door het doorgaans
ruige heuvelland, met in de
groene valleien appelgaarden
en wijnranken, voert langs di
verse Israëlische legerkampen
en ruïnes uit de tijd van de Syri
sche bewoning, 28 jaar geleden.
De Israëli's zien geen enkele re
den deze herinneringen aan de
Syriërs die zij in 1967 uit het ge
bied verdreven, op te ruimen.
„Ten eerste kost dat geld en ten
tweede hebben we respect voor
godsdienst. Er staan immers
ook nog moskeeën. Eén van de
dingen die we nooit zullen
doen, is ontkennen dat hier Sy
riërs hebben gewoond", aldus
de 35-jarige Chaim Saperia die
zojuist vanuit Tel Aviv op het
vliegveld Roch Pina in het noor
den van Galilea is aangekomen.
Samen met hem, zijn vrouw
Yael en hun vier maanden oude
zoontje Erez rijd ik naar de ne
derzetting Alonei Habashan in
het oosten van de Golan, dicht
bij de Syrische grens. Maar niet
voordat Chaim een deel van
zijn bagage, een revolver, heeft
opgehaald. „Ik neem mijn wa
pen altijd mee als ik naar Tel
Aviv ga. Hier draag ik het niet
bij me omdat ik me hier veilig
voel".
OPTIMISME
Chaim leeft sinds zeven jaar op
de Golan en steekt een groot
deel van zijn tijd in het werk
voor het Golan-bewonerscomi-
té. Met een dagelijkse nachtrust
van vijf uur probeert hij die ac
tiviteiten te combineren met
zijn werk als manager van de
tien wijngaarden op de Golan
en zijn taken als inwoner van
één van de 33 nederzettingen.
Hét melken van de 240 koeien
dat bij toerbeurt wordt gedaan,
vergt zeker drie uur.
Ondanks de onderhandelingen
over teruggave van zijn woon
gebied aan Syrië geeft Chaim
blijk van optimisme. Met een
hoofdbeweging naar zijn zoon
tje merkt hij schertsend op dat
de kolonisten 'ondanks alles
nog steeds aan uitbreiding den
ken'. Wegens cle gezinsuitbrei
ding Iaat hij een nieuw huis
bouwen.
Aan de toegangspoort tot Alonei
Habashan hangen spandoeken
met de teksten 'de Golan is mijn
huis' en 'we gaan niet weg'.
Even verderop klinken de tonen
van de vogeltjesdans. De 28 ge
zinnen vieren het veertienjarig
bestaan van hun gemeenschap.
De bewoners treffen elkaar een
dag later opnieuw als ze in een
lange stoet voertuigen op weg
gaan naar een door zeker drie
duizend kolonisten bijgewoon
de protestmanifestatie in Elrom,
één van de nederzettingen die
de Israëlische premier Rabin
noemde toen hij óver ontrui
ming van joodse plaatsen sprak.
Ook Alonei Habashan komt in
het rijtje van Rabin voor.
TERUGGAVE
Shoshi Duvdevani, die'al tien
jaar in Alonei Habashan woont!
wil het woord teruggave niet in
de mond nemen. Volgens haar
gaat het niet om teruggave van
de Golan maar om een schen
king. „De Syriërs leefden hier
maar 25 jaar. Daarvoor be
woonden de joden dit gebied
gedurende duizend jaar.
Ook het zeer actieve bewoners
comité op de Golan verwijst
naar de restanten van vroegere
joodse bewoning. De val van
Gamla, het heuveldorp dat
tweeduizend jaar geleden op
dramatische wijze in handen
viel vap de Romeinen, is hen
nog steeds een doorn in het
oog. „Gamla mag niet weer in
handen van de vijand vallen",
zo luidt het credo.
Het bewonerscomité trekt met
een breedbandfilm door Israël.
De voorstelling benadrukt de
veiligheidsgaranties en de wa
tertoevoer. Israël betrekt 30 pro
cent van zijn water van de Go
lan-hoogvlakte. Het Hoogge
rechtshof verbood, na een be
roep van 'Vrede Nu', het bewo
nerscomité gemeenschapsgeld
te gebruiken voor de kostbare
expositie. De campagne moest
nu uit giften worden betaald.
Chaim toont me een aantal ver
worvenheden op de Golan. Al
lereerst is dat zijn eigen sector,
de wijnindustrie, die jaarlijks 2,5
miljoen flessen produceert. Af
gelopen jaar is een nieuw be
zoekerscentrum gebouwd. Een
groot deel van de export is be
stemd voor de joodse gemeen
schap in de VS, maar de koosje
re wijn vindt inmiddels ook af
trek bij de Amerikaan die van
gezond leven houdt.
In wat de modernste stal van
het Midden-Oosten wordt ge
noemd staat een deel van de
ruim vijfhonderd koeien op een
roterende schijf om te worden
gemolken. Tegen het eind van
het jaar zal de melkveehouderij
die door drie nederzettingen
wordt beheerd, achthonderd
koeien tellen.
In Katzrin, de vijfduizend inwo
ners tellende 'hoofdstad' van de
Golan-hoogvlakte, is van een
stop op de bouwactiviteit geen
sprake. In tegendeel, zo lijkt het
wel. Bouwvakkers leggen de
laatste hand aan een nieuw ge
meenschapshuis en de zeven
honderd nieuwe woningen die
de afgelopen jaren zijn opgele
verd, zijn vrijwel overal ver
kocht. De keurig aangelegde
perken en tuinen wekken de in
druk alsof niets een rustig be
staan kan verstoren.
EIGEN HUIS
In een 'oude'wijk van Katzrin
heeft de 35-jarige Yael Saperia
een advocatenpraktijk. Ze is ju
ridisch adviseur van een dru-
zisch dorp op de Golan. De ver
houdingen tussen de Joden en
de 17.000 druzische inwoners
op de Golan zijn goed. Yael laat
een kaartje zien waarop de dru
zische burgemeester haar felici
teert met de 47ste onafhanke
lijkheidsdag van Israël en de
hoop uitspreekt de vruchtbare
samenwerking nog lang voort te
zetten. De Druzen die voorstan
der zijn van aansluiting bij Sy
rië, hebben hun houding de af
gelopen weken niet gewijzigd.
„Alleen de druus die ons nieu
we huis bouwt, maakte vandaag
een grapje en zei dat hij voor
zichzelf bezig is en er straks zelf
ALONEI HABASHAN DORA ROVERS
WIM STEVENHAGEN
Flet bezoek van premier Kok
aan Vietnam heeft het Neder
landse bedrijfsleven gisteren
geen windeieren gelegd. Menig
N ederlandse onderneming
sleepte op de eerste dag van het
bezoek van Kok aan Vietnam al
orders binnen.
Baggergigant IHC levert voor
circa zeventien miljoen gulden
twee baggerschepen, aanne
mingsconcern Vermeer uit
Hoofddorp legt voor zestien
miljoen gulden in de Mekong-
delta een drinkwatersysteem
aan en Fokker heeft bijna zeker
met twee straalvliegtuigen een
voorproefje op de verkoop van
totaal vijftien verkeerstoestellen.
Werkgeversvoorzitter Rinnooy
Kan van het VNO zei gisteren in
Hanoi dat de trip van een zware
delegatie van het Nederlandse
bedrijfsleven door de aanwezig
heid van premier Kok 'een ge
weldige meerwaarde' heeft ge
kregen. ABN AMRO Bank heeft
bijvoorbeeld een exportfinan
cieringsregeling getekend met
één van de vier Vietnamese
staatsbanken.
Delegatieleider Rinnooy Kan
kenmerkt Vietnam als een 'arm
maar buitengewoon ambitieus
land, waarvan de ambitie niet
valt te verwezenlijken zonder
buitenlandse Financiële betrok
kenheid'. De voorzitter van
VNO-NCW spreekt na één dag
al van een geslaagd bezoek, ter
wijl vandaag nog ontmoetingen
op het programma staan met
een reeks van Vietnamese mi
nisters.
De Nederlandse topmanagers
in de zogeheten Parallelle Eco
nomische Missie die Kok verge
zeld, boekten gisteren vooral
succes met opties voor orders
op de terreinen landbouw,
voedselprogramma's, infra
structuur, transport, communi
catie, constructiewerken (zoals
de baggersector en bedijking),
alsmede milieu (waaronder her
bebossingsprogramma's). Rinj
nooy Kan is er stellig van over
tuigd dat er op dat gebied voor
Nederland goede kansen liggen.
Kok had een 'langdurig en echt
vruchtbaar' gesprek met zijn
Vietnamese ambtgenoot Vo Van
Kiet. Op weg van een plan- naar
een markteconomie is Vietnam
volgens Kok bezig met indruk
wekkende groeicijfers. Maar het
land heeft buitenlandse finan
ciële steun broodnodig. Neder
land slaat wat betreft investerin
gen geen slecht figuur als derde
op de Europese ranglijst na
Frankrijk en Zwitserland. In
1994 bedroeg het handelsver
keer om en nabij de zestig mil
joen gulden.
Kok sneed in zijn onderhoud
met Vo Van Kiet en minister
van buitenlandse zaken Nguyen
Manh Cam ook de mensen
rechtensituatie in Vietnam aan.
Bij laatstgenoemde kreeg hij
naar zijn zeggen een willig oor
'in een niet gespannen sfeer'.
Hij noemde Amnesty Interna
tional en het Internationale Ro
de Kruis, waarvan vooral de eer
ste organisatie perspectief in
Vietnam lijkt te hebben.
Kok is blij dat er voortgang
wordt geboekt in de oplossing
van het probleem rond de Viet
namese asielzoekers in Neder
land en hun terugkeer naar hun
vaderland. Het gesprek ging
niet specifiek over de 300 vluch
telingen die langer dan drie jaar
in Nederland verblijven en bin
nenkwamen via Tsjechië, om
dat zij nog 'onder justitie' zijn
na de principe-uitspraak vorige
week door de Nederlandse
rechter dat één van hen in ons
land een verblijfsvergunning
verdient.
gewoon met elkaar praten. De Druzen op de Golan wachten op de hereniging met hun familie in Syrië.
Straks kunnen
archieffoto
TiemiLENjAP-ên jacht op pgjey ourpeycre W U PMMEE
JOIST PE mMfAl Tc IT minzcECTEHFEFr 11 f=BJ ftoJEED
AW6F- e^)Ef eyEJCoZEKi
--t=T UITVIMPÊfc
WAT HEEFT V VI
[AATVE- (JAPEN
TDAl (jitÊjeVOHPEN
TERNEUZEN GPD
