Slauerhoff meestal zelf de zieke aan boord Boeken ZATERDAG 10 JUNI 1995 redactie renee de borst 023-150241 Wim Hazen schreef biografie van een groot schrijver Aankomst Na lange dagen door de storm geteisterd En somtijds uit de kooi gesmakt te zijn, Door 't leven van 't zacht Lisboa nog verbijsterd, Vind ik mij zitten op 't zonnig plein. Geleund in de uithoek van een balustrade, Zie ik als over hemelsbreed kozijn 't Beproefd schip dat klein stilligt aan de kade, De gele stroom, de kleurge oeverlijn. Beneden karren raatlen, kranen kreunen, Hier is het stil, terwijl alleen gitaren Een oude fado traag en droef opdreunen, En ofkarveelen weer de Taag opvaren. Gedicht uit de cyclus Saudades (1932) van Slauerhoff J. Slauerhoff (1898 - 1936) is een van de weinige Nederlandse schrijvers die niet alleen in de literatuurhistorie is bijgezet maar ook nog enthousiast wordt gelezen. Zijn gedichten, zijn verhalen en zijn romans worden regelmatig herdrukt. Werk èn leven van deze romantische schrijver spreken even sterk tot de verbeelding. Vandaar dat van veel kanten belangstellend is uitgezien naar Slauerhoffs biografie door Wim Hazeu. boeken «recensie hans warren Wim Hazeu: Slauerhoff Een biografie Uitgeverij De Arbeiderspers, Open Domein nr. 28. Prijs. 99,00 (gebonden). voorts. Dit werk had, zonder dat iets van be lang zou ontbreken, tot de helft van de omvang kunnen worden terug gebracht. Het enthou siasme van Hazeu ken de evenwel geen gren zen. Dat heeft als na deel dat hij niet van ophouden weet, het voordeel is dat zijn Slauerhojfuiterst leesbaar is geworden. Hij houdt van de man en hij houdt van diens lite ratuur, zoals op bijna elke pagina is te merken. De vrienden van Slauer hoff werden zijn vrienden, diens vij- Wraak De hoofdpersoon van deze biogra- Wim Hazeu (55) lijkt zijn genre te anden ook zijn vijanden, hebben gevonden. In 1988 publi ceerde hij een biografie van Gerrit Achterberg. Hij is begonnen aan een biografie van S. Vestdijk. Een dezer dagen verscheen zijn biografie van J. Slauerhoff. In 1993 schreef hij de eerste regels van het boek, eind vorig jaar leverde hij het manuscript bij de uitgever in. Voor hij begon te schrij ven, is hij jarenlang bezig geweest fie heeft altijd een hekel gehad aan Victor van Vriesland ('een mispunt, een nietsnut, geen artiest'), deze nam wraak door ook jaren later nog de dichter te belasteren. Hazeu kan de neiging niet bedwingen terug te slaan, en zet Van Vriesland, Nijhoff met voorbereidingen. Hij las al het >^en anderen die niets van Slauerhoff werk van Slauerhoff, speurde docu menten op, sprak met getuigen. Het leidde tot een boek van ruim 850 pa gina's, voorzien van 804 noten. Een indrukwekkende prestatie. Ik vraag me echter voor de zoveel ste keer af waarom een biografie zo dik moet zijn. Natuurlijk, er valt veel over Slauerhoff te vertellen. Maar dat had best in een compactere vorm gekund, met minder uitgebreide ci taten, zonder de breedvoerige over zichten van de recensies die de boe ken van de auteur kragen, enzo- snapten te kijk. Daarentegen is er een voorkeursbehandelng voor bij voorbeeld A. Roland Holst, die altijd zulke goede betrekkingen met Slauerhoff onderhield dat deze hem eens opbiechtte: „Alleen aan jou voel ik mij verwant onder de leven den." Aan betrokkenheid ontbreekt het de biograaf dus bepaald niet. Maar inzet houdt niet altijd overzicht in. Hoe meeslepend dit boek ook mag zijn, het is meer een levensverhaal dan een visie op een persoon. Waar schijnlijk is dat een bewuste keuze geweest, Hazeu verklaart in een summiere verantwoording: „Mijn bedoeling was om zo min mogelijk te interpreteren." In beginsel een verstandige opstelling, in vele bio grafieën raken de feiten bedolven onder de verklaringen. Bepaalde vragen worden echter in dit boek niet beantwoord. Slauerhoff blijft een nogal ongrijpbare schim, wat misschien begrijpelijk is gezien de tegenstrijdigheden in zijn aard. Niet voor niets is hij de dichter van regels als: 'In mijn leven, steeds uit eengerukt Door de vlagen waar 'k aan blootsta.' We kennen hem als de rusteloze dichter, maar zoals Ter- borgh schreef had hij zeker na zijn huwelijk óók „de obsessie tot eiken prijs zich een burgerlijk bestaan te moeten scheppen." Zulke onver enigbare verlangens, een ongekende werklust die met een zwakke ge zondheid gepaard ging het móest wel verkeerd aflopen met SJauerhoff. Hij heeft een verdrietig leven geleid, en dit levensverhaal is dan ook van een ongekende treurigheid. Anekdotes Bijna iedereen die in de Neder landse literatuur belang stelt, kent de hoofdlijnen van dit bestaan. Heel veel nieuws heeft Hazeu daar niet aan toe te voegen. Maar de aandach tige lezer zal het niet ontgaan dat al lerlei anekdotes gerelativeerd wor den, de schrijver wordt in het hier gegeven beeld een stuk minder on verschillig. Zo doet de biograaf erg zijn best een gunstige indruk te ge ven van Slauerhoff als scheepsarts. Afgaande op wat hier wordt meege deeld was bij bijzonder goed in dat veel improvisatie vergende vak. Weliswaar had hij een hekel aan in gebeelde zieken, maar wie werkelijk wat mankeerde mocht op zijn steun rekenen. Hazeu laat graag een kapi tein aan het woord die mag berich ten: „Vraag het iedere zeeman na, die met hem heeft gevaren en ze zul len je vertellen dat hij alles voor een scheepsmakker over bad. Voor de al lerlaagste vooral." Ontdekkingen zijn ook te doen op de bladzijden met illustraties. Hazeu vertelt verrassende dingen over de jeugd van de auteur, en Slauerhoffs echtgenote Darja Collin komt even eens in een nieuw licht te staan. Het boek telt twaalf hoofdstukken vanaf 'De Friese jaren' tot en met 'Het ein de'. Hier en daar last de biograaf een intermezzo in. In zo'n intermezzo kan hij bijvoorbeeld aandacht beste den aan de legendarisch geworden slordigheid van de dichter, zijn handschrift is onleesbaar, maar ook zijn typewerk valt nauwelijks te ont cijferen. Hazeu laat de mythen de mythen en onderzocht heel precies waarom Slauerhoff niet met de schrijfmachine overweg kon. Zijn achternaam heeft wellicht te maken met het middelhoogduitse werk woord 'slüdern', weet de biograaf, en dat betekent 'slordig zijn'. Het toeval wil dat de slordigste auteur van Ne derland de meest nauwgezette tekst bezorger van Nederland trof. Kees Lekkerkerker maakte voorbeeldige edities van zijn werk en krijgt daar voor veel lof van Hazeu. Statistiek Slauerhoff biedt een interessante inleiding tot zijn literatuur. Zijn po sitie tussen andere schrijvers wordt toegelicht en hij wordt met ietwat overdadige statistiek in zijn tijd ge plaatst. Steeds zijn er opmerkingen als 'Utrecht telde in 1929 omstreeks 120.000 inwoners' en '1930. Neder land had ruim 7 miljoen inwoners'. Maar vooral wordt een indruk van zijn ongelukkige leven geboden. Bij bijna al zijn vrienden maakte hij zicb onmogelijk. Hij was een scheepsarts, die meestal de enige zieke aan boord was. Wanhopig zocht hij naar het geluk. Het meest onthutsende hoofdstuk is gewijd aan Darja Collin, de knap pe danseres die bem betoverde. Ze was ook de geliefde van A. den Dool aard en J.W.F. Werumeus Buning geweest, ze had volgens Hazeu de reputatie „van een chic geklede courtisane." Al waren ze inmiddels gescheiden, op zijn sterfbed zocht Darja hem op. Hij liet haar zijn naakte, uitgeteerde lichaam zien met de woorden: „Zo, danseresje, dat had jij toch ook niet verwacht, hè?" De biografie van Slauerhoff laat zich lezen als een indringende ro man, maar toch niet zo indringend als Het verboden rijk of Het leven op aarde of al die andere boeken van deze grote schrijver met het korte le ven. Tomas Ross De Broederschap Uitgeverij Fontein Prijs 29,90 Hij noemt het zelf factie, een menge ling van werkelijkheid en fictie. Eerder schreef hij in eigen stijl boeken waarin Nederlandse affaires als Lockheed en King Kongeen rol speelden, Vaak ook duikt de BVD op. Inmiddels is er weer een nieuw boek van een van de weinige Nederlandse schrijvers die met thrillers hun brood verdienen. Het meest recen te werk van Tomas Ross heet De Broe derschap. Het speelt in de zomer van 1948 tegen de achtergrond van de Indonesische vrijheidsstrijd. Pieter Nolten (fictie) moet duistere zaken uit zoeken, waarbij ook kapitein Raymond Westerling (werkelijkheid) een rol speelt. Ina Bouman De vierde wand Uitgeverij Van Gennep Prijs/32,50 Amsterdamse Misdaadroman. De jour naliste Jos Welling komt weer in con tact met een vakantieliefde, een onver klaarbare moord vindt plaatsen in het Muziektheater wordt hoog spel ge speeld. John Ie Carré Vrij spel Uitgeverij Luitingh-Sijthoff Prijs 34,90 (paperback), 49,90 (hardcover) Vertaling van Le Carré's nieuwste ro man waarin de strijd zich niet meer af speelt tussen Oost en West, zoals in Le Carré's oude werk, maar tussen Rus land en de buitenrepublieken van de oude Sovjet-Unie. Dick Francis Wilde paarden Uitgeverij De Arbeiderspers Prijs ƒ34,90 Thriller over een filmmaker die als priester de biecht afneemt bij een oude man. Zijn film gaat over de verhanging van de vrouw van een jockey, ruim een kwart eeuw eerder. 4 6 7 5 5 8 2 6 3 2 3 4 2 7 2 9 5 5 5 4 2 8 9 2 2 4 8 9 10 2 3 9 8 4 9 4 2 4 2 8 5 2 1 2 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 OPGAVE OPLOSSING SLEUTELWOORD In sommige vakjes staat een ge tal dat correspondeert met een getal in de balk onderaan. De let ters die ingevuld worden in de vakjes met een getal, kunnen ook op de balk worden ingevuld. Ver ticaal vormen de letters in de eerste en derde kolom ook een woord. Hoe luidt het sleutel woord. Horizontaal: 1. gene; 2. voorziening voor te vroeg geboren kinderen; 3. ge neeskrachtig; 4. afwezigheid; 5. nederzetten; 6. afloop; 7. afzon deren; 8. voorstelling. KRUISWOORDRAADSEL HEINZ HALLO DOLLY NOU, HE/NZ TERECHT HOOR RRT ML ZEZ> - BEN, /AC WEET A/U WAAR H/J /S/ H/J /S AAN BOORD VAN EN SCH/R OR WE& //AAR ST/UE ZU/RZEE RAT SCH/R HEET.. R£ ONZRAG0ARE DUS WE AiOEVEN ONS BEEN 2CR5&V 7£ MANEN. TOMPOES Heer Bommel en de Hachelbouten Tom Poes keek ongelovig naar de sporen van de Oude Schicht, die recht over de akkers voerden. „Wat een onzin", zei hij. „Heer Ollie moet wel ver heen zijn om over die bobbels te gaan rijden." „Ver heen?""herhaalde Hup. „Hoe bedoelt u? Hij is immers verzekerd? En bovendien blaast de wind die richting op. Mijn broer zou nooit goedkeuren, dat hij daarvan afweek!" „Maar aan het eind van dit veld ligt een afgrond", zei Tom Poes. Hij be gon haastig de sporen te volgen en de ander liep hem na met een ze nuwtrek om het rechteroog. „We moeten hen inhalen voor het te laat is", prevelde hij. „ik moet de heer Bommel zo spoedig mogelijk van een hach-verzekering voorzien." Maar gelukkig was heer Ollie op dat moment niet in gevaar. Hij zat met Hobbel in de gelagkamer van de her berg en hij gaf de waard een mooie bestelling op. „Laat het vlees zacht stoven", ver maande hij. „Bedruip het met eigen sap en voeg wat kruiderij toe. Ros marijn en venkel..." „Hé!" sprak Hobbel, de hand ophef fend, „dit is allemaal flodderigheid. Breng ons een ootmoedig maal, her bergier!" „Een wat?" gromde de waard betrek kend. „Hutspot", verduidelijkte de ander. „Het is wat moois!" riep de hotelier uit. „Meneer hier bestelt iets aardigs waaraan voor een eenvoudig onder nemer nog wat te verdienen valt en u..." „We moeten berusting leren", ver maande Hobbel. „Wij allemaal. Ik voorspel u een kommervolle toe komst, goede vriend, want bij uw in gang groeit duivelskruid. U doet er goed aan, zo spoedig mogelijk in ver minderde verdiensten te berusten". W R Weersvooruitzicht ZATERDAG 10: JUNI Neerslagkans HET DOOR HANS VAN ES De kleine, maar felle depressie, die al dagenlang boven de Noord zee wordt aangetroffen, zorgde gisteren voor een onbetwist diep tepunt in deze nog prille zomer. Nederland mocht terecht klagen over het weer, want vrijwel ner gens in Europa was het zo koud en zo nat als hier. Evenals de de pressiekern zelf, bleef ook het bijbehorend neerslaggebied min of meer op dezelfde plaats han gen. Het regende dus continu; de enige afwisseling waren de plot selinge zware buien, die de ge stage regenval zo nu en dan kwa men aflossen. Dat leidde onver mijdelijk tot rijkelijk gevulde re genglazen. Toen het rond 8 uur gisteravond een beetje opklaar de. konden etmaaltotalen worden genoteerd variërend van 16 mm te Leiderdorp tot 24 mm in Haar lem. De waarnemer te Santpoort tapte 20 millimeter af. Het druipnatte weer werd begeleid door zeer lage temperaturen; 11 12 graden als maximum is natuurlijk lachwekkend voor een zomer maand. Een record was het evenwel niet. Later op de dag klaarde het boven het uiterste noorden van het land op. Uit die hoek werd ook het hoogste maximum gemeld: 14 graden. Het weertype van de laatste dagen deed mij sterk denken aan de periode van 5 tot 7 juni 1986. Toen hadden we te maken met een klein, halsstarrig lagedrukgebied, dat in wandeltempo langs Denemarken naar Noord-Duitsland trok. Daarbij viel in de westelijke kuststrook circa 40 millimeter regen en op de 7e kwam het kwik te Aerdenhout niet hoger dan 9.4 graden. Vandaag is de Noordzeedepressie een stuk opgevuld, maar ligt dicht bij de Waddeneilanden, zodat er ongetwijfeld weer een aantal buien zullen passeren Het kwik krabbelt een fractie omhoog naar 13 tot 15 graden; nog altijd vijf graden te laag voor deze tijd van het jaar. De ko mende dagen stijgt het kwik nog iets verder; meer dan 16 tot 19 gra den zit er echter niet in. Zondag kan een frontale storing uit het noordwesten opnieuw enkele buien teweeg brengen. Uiteindelijk vormt zich begin volgende week boven Centraal-Europa een nieuw la gedrukgebied. Hierdoor blijft er kans op een bui, maar geleidelijk kan de zon zich weer wat wat vaker laten zien. P A KNMI Weersvooruitzicht Geldig tot en met Noorwegen: Zaterdag nog wisselvallig met buien. Zondag overal droger en meer zon. Mid- dagtemperatuur tussen 12 en 15 graden langs de kust en rond 20 graden in de buurt van Oslo. Zweden-. Zaterdag vooral in het zui den nog een enkele bui. Verder overwegend droog en vooral zondag flinke zonnige perioden. Middag- temperatuur variërend van 17 tot 21 graden. Denemarken: Wisselend bewolkt en met name zaterdag nog flink wat buien. Middagtempe- ratuur oplopend tot circa 18 graden. Engeland. Schotland, Wales en Ierland: Wolkenvelden,,van tijd tot tijd ook wat zon. Met name in Engeland, Wales en Schotland enkele buien. Mid- dagtemperatuur van 13 graden plaatse lijk in Schotland en in noord-lerland, tot 17 verder zuidwaarts, België en Luxemburg: Half tot zwaar bewolkt en van tijd tot tijd buien, 's Middags temperaturen rond 15 graden. Noord- en Midden-Frankrijk: In het algemeen veel bewolking en op de meeste plaatsen enkele buien; zaterdag blijft het in het westen aanvankelijk nog droog en schijnt de zon soms. Middag- temperatuur van 14 graden in het uiter ste noorden tot plaatselijk 19 graden in het midden en in de Vend'ee. Portugal: Perioden met zon. ook enkele wolken velden. Vrijwel overal droog. Maximum temperatuur van 20 tot 25 graden. Madeira: Wolkenvelden afgewisseld met zon. Een kleine kans op wat regen. Middagtempe- ratuurrond 23 graden. Spanje: Flinke perioden met zon, maar landin waarts ook kans op een enkele regen- of onweersbui. Zondag langs de noordkust kans op veel wolkenvelden. Middagtem- peratuur meest tussen 23 en 28 graden, langs de Golf van Biskaje beduidend la ger. Canarische Eilanden: Droog en flink wat zon, vooral aan de zuidstranden. Middagtemperatuur onge veer 26 graden. Marokko: Westkust: veel zon, vooral in het noor den misschien ook enkele wolkenvel den. Droog. Middagtemperatuur rond 26 graden. Tunesië: Vooral in het noorden zaterdag flink wat wolkenvelden en kans op een stevige re gen- of onweersbui. Zondag geleidelijk meer zon. Middagtemperatuur vlak aan zee rond 28 graden. Zuid-Frankrijk: Langs de Middellandse Zeekust vrjjwel overal droog en flink wat zon. Elders ook wel zon, maar tevens wolkenvelden en toenemende kans op enkele buien. Mid dagtemperatuur van 19 graden langs de westkust en op het Centraal Massief, tot rond 23 aan de Middellandse Zee-kust. Mallorcaen Ibiza: Zonnige perioden, ook kans op een re gen- of onweersbui. Middagtemperatuur ongeveer 25 graden. Italië: Naast zon ook wolkenvelden en vooral in het noorden enkele stevige regen- of on weersbuien. Maximumtemperatuur tus sen 25 en 30 graden, maar in het noord westen flink wat lager, Corsica en Sardinië: Zowel zon als wolkenvelden en kans op een regen- of onweersbui. Middagtem peratuur van 24 graden op Corsica tot plaatselijk 27 op Sardinië. Malta: Wolkenvelden, ook wat zon, en vooral zondag kans op een regen of onweers bui. Middagtemperatuur eerst ongeveer 29 graden, zondag rond 25. Griekenland en Kreta: Flink wat zon. maar zaterdag in het noorden, en zondag ook elders op het Griekse vasteland, tevens enkele wol kenvelden en kans op een regen - of on weersbui. Temperatuur m de middag tussen 25 en 30 graden. Turkije en Cyprus: In het algemeen veel zon en vrijwel overal droog, Middagtemperatuur tussen 27 en 32 graden. Ouitsland: Af en toe zon, ook veel wolkenvelden en van tijd tot tijd buiige regen. Middag temperatuur rond 17 graden, in en rond Brandenburg iets hoger. Zwitserland: Half tot zwaar bewolkt en op beide da gen kans op buiige regen. Middagtem peratuur rond 17 graden. Oostenrijk: Tamelijk veel wolkenvelden en op beide dagen buiige regen, in het oosten moge lijk ook onweer. Middagtemperatuur van 17 graden in Vorarlberg tot iets boven de 20 in Karinthië. Polen: Wisselend bewolkt en enkele buien,; soms met onweer. Middagtemperatuur van 20 graden in het westen tot circa 26 in het zuidoosten. Tsjechië en Slowakije: Wisselvallig weer. Met name in Slowa kije kans op onweer. Middagtempera tuur van 20 graden in Tsjechië tot 25 graden in Slowakije. ZONDAG 11 JUNI 1995 Zon- en maanstanden Zon op 05.20 Zon onder 21.57 Maan op 19.53 Maanonder04 06 Waterstand IJmuiden Katwijk Hoog 02.36 14.58 02.09 14.31 Laag 10.25 23.04 10.06 22.45 MAANOAG 12 JUNI 1995 Zon- en maanstanden Zon op 05.20 Zon onder 21.58 Maan op 21.05 Maan onder04.53 Waterstand IJmuiden Katwijk Hoog 03.26 15.51 02.59 15,24, Laag 11.40 23.44 11.21 23.25 Weerrapporten 09 juni 20 uur: station weer wind ten p neersl Amsterdam wnw 7 12 9 16 0 De Bilt regen 12 9 100 Deeien regen zw5 11 9 70 Eelde regenbui zw5 12 10 9.0 Eindhoven •egen wzw 5 12 8 100 naifbew. nw5 12 10 110 Rotterdam regen w9 12 9 110 Twente regen zzw5 11 8 60 -egen nw 7 U 9 13 Maasl-icht Aberdeen 3»,. wzw 6 n 10 11 12 6 7 8.0 03 Athene z3 28 20 00 Barcelona half Dew. z3 20 18 40 Berlijn licht bew zzo3 14 12 05 Boedapest half bew zo 1 25 16 I 0 Bordeaui licht bew. nnw6 23 13 0.0, regen w3 11 7 110 w6 27 21 0.0 Dublin half bew. nw8 18 5 0 1 Frankfurt regen wzw 3 19 10 01, 20 12 13.0 Helsinki zzw5 22 18 110 Innsbruck o3 19 13 30 Istanbul half bew. zo 3 27 20 o.o Klagenfurt onbew. z2 25 10 1 0 Kopenhagen half bew. zzo7 15 11 0)1 Las Palmas onbew. nno9 24 17 00' nw6 24 16 00 licht bew. 03 20 16 70 KLr, zwaar bew wnw 5 19 16 7 6 0 2 00 Madnd half bew. 26 14 08 Malaga haif bew. nno5 30 21 00' Maiiorca licht bew. no5 24 14 20 Malta onbew 28 01;' Moskou licMDew. nnw i 28 12 00 Munchen half bew. zzw3 11 9 IOC Nice zzw2 21 17 00 Oslo licht bew. o2 15 8 40 Parijs ha» bew nnw 6 19 12 O.ftJ half bew. w2 12 11 110 Rome onbew 23 "<W Split licht bew ozol 17 .0.0 Stockholm licht bew. 20 8 00 Warschau licht bew. z2 27 17 0,1 Wenen wnw 11 25 13 ai Zurich 16 9 15.0 Bangkok half bew. zo 2 32 25 .02 Buenos Aires licht bew. no 5 10 7 :oo Casablanca half bew. wnw 3 23 19 '0.0 Johannesburg onbew. w.s.0 20 12 •0.0 Los Angeles w4 19 12 ,0.1) New Orleans licht bew z6 33 24 0:0 New York half bew. no 6 23 15 0.0 Tel Aviv w.s.0 30 20 00 Tokyo nno5 20 17 31 0 Toronto 19 8 00 zwaa'tew 28 19 100 Vancouver licht bew. 0Z04 22 f3 150

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1995 | | pagina 7