Kroatië dreigt met
aanval op Serviërs
Krachtproef voor imperium Berlusconi
Buitenland
'Eurotop moet deze maand
naam verzinnen voor munt'
Verrassend akkoord
over Zwarte Zee-vloot
Kundig onderhandelaar
Reichstag wordt ingepakt
FDP kiest
vandaag pas
voorzitter
Parlement Japan stemt
in met spijtbetuiging
Heldenontvangst O'Grady
ZATERDAG 10 JUN11995
SAS-piloten veroorzaken chaos
kopenhagen Deense SAS-piloten hebben gisteren voor e
enorme verwarring en chaos gezorgd op de Scandinavische
vliegvelden door een 24-uursstaking waarmee ze loonsverho
ging eisten. Ongeveer 800 internationale en binnenlandse vluch
ten werden afgelast. Maandag willen SAS-vliegers in Zweden in
staking gaan en op 14 juni leggen de piloten in Noorwegen het
werk neer. De SAS-piloten willen zes procent loonsverhoging,
maar de maatschappij wil niet verder gaan dan drie procent.
Eurostar-trein moet naam veranderen
parus Een rechtbank in Parijs heeft gisteren bepaald dat de
naam van de Franse Eurostar-treinverbinding via de Kanaaltun
nel moet worden veranderd. Een Parijse koeriersdienst met de
naam Eurostart, die een klacht wegens plagiaat had ingediend,
wordt daarmee in het gelijk gesteld. De Franse spoorwegen (SN-
CF) hebben zes maanden om een andere naam te verzinnen.
Opnieuw aanslagen met bombrieven
wenen Oostenrijkse racisten zijn vermoedelijk verantwoorde
lijk voor een aantal bombrieven dat gisteren in zowel Oostenrijk
als Duitsland slachtoffers heeft gemaakt. Een bom explodeerde
in Linz in een kantoor van een huwelijks- en bemiddelingsbu
reau dat vooral buitenlanders als klant heeft. Een vrouw is met
zware verwondingen aan haar handen opgenomen in het zie
kenhuis. Ook de in München verblijvende populaire Oostenrijk
se TV-presentatrice Arabella Kiesbauer werd doelwit van een
bombrief. De bom explodeerde in het kantoor van de studio
waar zij werkt.
Nieuw hooggerechtshof Hong Kong
hong kong Groot-Brittannië en China hebben gisteren over
eenstemming bereikt over de oprichting van een hooggerechts
hof in Hong Kong na de overdracht van de Britse kroonkolonie
aan Peking, op 1 juli 1997. Het akkoord betekent dat de regering
in Londen een concessie heeft gedaan. De regering-Major wilde
het hof al in 1996 installeren zodat het ervaring zou kunnen op
doen voor China de macht in handen krijgt. Hongkongse politici
zeiden het akkoord als verraad te beschouwen.
Robert Vesco na 23 jaar gepakt
Washington De al 23 jaar voortvluchtige Amerikaanse zwende
laar Robert Vesco is gearresteerd op Cuba. Vesco nam in 1972 de
benen, nadat hij was beschuldigd van een zwendel van 224 mil
joen dollar met een beleggingsfonds. Hij zou dat jaar hebben ge
probeerd aan vervolging te ontkomen door een illegale gift van
200.000 dollar aan het fonds voor herverkiezing van de toenma
lige president Nixon. De Verenigde Staten zijn in overleg met
Cuba over mogelijke uitlevering. Vesco vestigde zich in 1982 in
Havana. Het is niet duidelijk waarom hij juist nu is aangehou
den.
Premier Nepal vraagt verkiezingen
kathmandu Zes maanden na zijn aantreden heeft Man Mohan
Adhikary, de communistische premier van Nepal, aan koning
Birendra gevraagd het parlement te ontbinden. Na afloop van
een speciaal kabinetsberaad vroeg hij de koning binnen zes
maanden nieuwe verkiezingen te houden. Adhikary wil voorko
men dat de oppositionele Nepalese Congrespartij een motie van
wantrouwen tegen zijn minderheidsregering aanneemt en een
nieuwe regering vormt.
Tientallen doden bij gevechten in Turkije
ankara Gevechten tussen het Turkse leger en|guerrillastrijders
van de verboden Koerdische Arbeiderspartij PKK hebben don
derdag en vrijdag aan zeker 57 mensen het leven gekost. Volgens
gegevens van de politie zijn in de eerste vijf maanden van 1995
in de overwegend door Koerden bewoonde provincies in het
zuidoosten van Turkije 1026 guerrillastrijders en 151 militairen
en dorpswachters omgekomen.
Grote drugvangst politie Antwerpen
brussel De Antwerpse politie heeft de afgelopen dagen 23 ton
marihuana in beslag genomen die bestemd was voor de Neder
landse markt. In verband daarmee arresteerde zij twee mensen.
De drugs hebben een straatwaarde van zo'n 400 miljoen gulden.
De marihuana is afkomstig uit Colombia en Gambia en was ver
stopt in een container met ananassen.
Santer wil signaal van goede wil
brussel aly knolDuitsland onaanvaardbaar. De
correspondent ecu is in Duitse ogen te zeer be
last door zijn gestaag dalende
De Europese top in Cannes waarde. Bovendien heeft er in
moet, als het enigszins kan, een een grijs verleden in Frankrijk al
naam opleveren voor de toe- eens een munt genaamd ecu
komstige Europese eenheids- bestaan.
munt. Dat vindt Jacques Santer, De naam frank is geopperd
de voorzitter van de Europese en ook is voorgesteld om aan de
Commissie. Als de Europese huidige Europese munten het
lts- en regeringsleiders er op voorvoegsel euro- mee te geven.
26 en 27 juni in Cannes in sla- President Wim Duisenberg van
gen om een naam te verzinnen De Nederlandsche Bank stelde
'is dat een goed signaal dat men recentelijk nog de van oor-
de munt ook werkelijk wil', zei sprong Italiaanse naam florijn
Santer gisteren in Brussel. Hij voor. Santer vindt dat landen als
noemde de naam geen 'funda- Groot-Brittannië, die niet aan
mentele kwestie, maar hij is de eenheidsmunt willen mee-
psychologisch wel belangrijk'. doen, zich 'terughoudend' moe-
De huidige Europese reken- ten opstellen in Cannes als er
eenheid ecu, tevens de werktitel een naam wordt gekozen,
van de eenheidsmunt, is voor
moskou hans hoogenduifr" Gisteren besloten de twee
correspondent staatshoofden dat de infrastruc
tuur van Sebastopol op het
Rusland en Oekraïne hebben schiereiland de Krim door beide
gistermiddag een akkoord gete- marines zal worden gebruikt,
kend dat een einde maakt aan Van de vloot, die uit 300 grotere
de al jaren durende strijd over oorlogsbodems en ruim dui-
de toekomst van de voormalige zend kleine vaartuigen bestaat,
Zwarte Zee-vloot van de Sov- krijgt Moskou 81,7 procent en
jetunie. De doorbraak kwam Oekraïne de rest. Eerder was af-
voor iedereen als een grote ver- gesproken dat beide staten de
rassing. Tot het laatste moment helft zouden krijgen, maar Oek-
leken de tegenstellingen tussen ra'ïne doet afstand van een groot
president jeltsin en zijn collega deel om zo de nog openstaande
Koetsjma onoverbrugbaar. energierekeningen aan Moskou
De discussie, over de verde- te betalen,
ling van de vloot na het uiteen- Marine-experts hebben overi-
vallen van de Sovjetunie in gens hun twijfels over de prakti-
1991, maar vooral over de mari- sche uitvoering van het besluit,
nebasis Sebastopol, vormde een De Russische analist Mozrov
zware belasting voor de betrek- noemde een gemeenschappelij-
kingen tussen Rusland en Oek- ke basis 'onmogelijk',
raïne.
Italianen gaan morgen ter stembus voor twaalf referenda
rome eelco van der linden
correspondent
Voor liefst twaalf referenda gaan de Italia
nen morgen naar de stembus. Althans, dat
hopen de initiatiefnemers. De vragen die
moeten worden beantwoord zijn zo ge
compliceerd en gaan over kwesties die on
derling zo verschillen, dat de kans groot is
dat de meerderheid van de 48 miljoen
stemgerechtigden thuis blijft of naar het
strand gaat. De referenda zullen in dat ge
val ongeldig worden verklaard.
De Italianen zijn moe, en daar kun je ze
geen ongelijk in geven. Het is de derde keer
in enkele maanden tijd dat ze naar de stem
bus moeten. De interesse voor de referenda
is daarom uiterst gering. Overigens kun je je
afvragen of de gemiddelde Italiaan wel een
mening moet hebben over technische
kwesties als de verstrekking van licenties
aan de middenstand.
De aandacht is dan ook geconcentreerd op
de drie referenda die een wijziging van de
omroepwet beogen. Ze treffen direct de be
langen van mediamagnaat en ex-premier
Silvio Berlusconi, die al weken via zijn drie
commerciële TV-zenders een agressieve
'nee'-campagne voert. Zo was deze week
een marathonuitzending te zien waarin
quizmasters en andere beroemdheden in
dienst van de holding Fininvest onver
bloemd voor een 'nee' pleitten.
De initiatiefnemers van de referenda willen
de monopolievorming in medialand aan
pakken. Ze stellen voor dat in de toekomst
een rechtspersoon niet meer dan één com
merciële zender mag bezitten. Krijgen ze
hun zin, dan moet Berlusconi twee van zijn
drie zenders verkopen.
De ex-premier spreekt van een 'onteige
ningsprocedure' en stelt dat Fininvest met
één kanaal niet kan overleven, ook omdat
de staatsomroep RAI vooralsnog blijft be-
schikkén over drie zenders. Overigens is de
Australisch-Britse mediamagnaat Murdoch
geïnteresseerd in overname van een of
meer Berlusconi-kanalen en van de recla-
mepoot Publitalia.
Twee andere referenda kunnen ook worden
beschouwd als aanval op Berlusconi. Ge
steld wordt dat een einde moet worden ge
maakt aan het bijna-monopolie op het ge
bied van TV-reclame. Nu verhandelen twee
bedrijven, Publitalia van Fininvest en Sipra
van de RAI, 90 procent van alle TV-reclame.
In de toekomst zouden dit soort bedrijven
niet meer dan twee nationale kanalen (nu
drie) van reclame mogen voorzien. Het der
de referendum vraagt om films op televisie
niet meer dan één keer te onderbreken voor
reclame.
Los overigens van de uitslag van deze me
dia-referenda, moet het parlement zich
buigen over een nieuwe verdeling van de
ether. Het is hiertoe verplicht door een uit
spraak van het Constitutioneel Hof, dat on
langs de oude mediawet 'niet legitiem' ver
klaarde. Pogingen om een nieuwe media
wet op te stellen mede om de referenda
te voorkomen liepen de afgelopen weken
op niets uit vanwege de negatieve houding
van het rechtse blok van Berlusconi.
De ex-premier lijkt de referenda vooral te
willen gebruiken als test voor zijn populari
teit. Komt er een doorhem gewenste uit
slag, dan zal dat zijn positie binen de poli
tieke 'Pool van de Vrijheid' versterken. Of
dat zal lukken is de vraag. De laatste tijd
wordt Berlusconi's leiderschap steeds vaker
ter discussie gesteld, juist omdat de belan
genconflicten hem politiek kwetsbaar ma
ken.
aviano De Amerikaanse piloot Scott O'Grady heeft gistermiddag
een heldenontvangst gekregen bij zijn terugkeer op de luchtmacht
basis Aviano in Italië. Meer dan duizend man luchtmachtpersoneel
stond samen met hun families, zwaaiend met Amerikaanse vlagge
tjes, te wachten op de 'all American hero'. Een breeduit lachend*
O'Grady stak zijn vuist in de lucht voordat hij in een limousine
stapte, op weg naar een hangar waar hij een korte verklaring afleg
de. „Ik wist dat alles gedaan werd, dat kon worden gedaan", aldus
de geëmotioneerde piloot, zonder de baard van zes dagen waar
mee hij donderdag nog was opgepikt in Bosnië.
foto epa patrick hertzog
Bosnische Serviërs houden hulptransport Zepa tegen
De Kroatische president Franjo Tudjman heeft gisteren
gedreigd met nieuwe aanvallen tegen de Krajina-Serviërs.
Als die politieke oplossingen blijven blokkeren, zal Kroa
tië niet aarzelen de Krajina met geweld terug te verove
ren. Hun wacht dan 'hetzelfde lot als de extremisten in
West-Slavonië', aldus Tudjman.
Tudjman verwees daarmee naar
het succesvolle bliksemoffensief
van het Kroatische leger tegen
die enclave die tot 1 mei in han
den van de Kroatische Serviërs
was. In amper twee dagen wist
het danig versterkte en gemo
derniseerde Kroatische leger de
enclave te heroveren.
De Krajina-Serviërs hebben
nog altijd ruim 20 procent van
het grondgebied van Kroatië in
handen. Ze houden bovendien
een groot deel van de Dalmati-
sche kust in een economische
wurggreep. Alle belangrijke ver
bindingen tussen kustplaatsen
als Zadar, Split en Dubrovnik en
de hoofdstad Zagreb lopen
langs de Krajina.
Het is overigens de vraag of
Kroatië tot november wacht
met het offensief waar Tudjman
gisteren mee dreigde. Kroati
sche troepen zijn de afgelopen
weken al vele kilometers de Kra
jina binnengedrongen en kun
nen nu vanuit het Dinara-ge-
bergte de belangrijkste aanvoer-
weg van de opstandige Serviërs
onder vuur nemen. In een po
ging de Kroatische troepen te
rug te dringen, zetten de Kraji
na-Serviërs gisteren twee straal
jagers in tegen Kroatische stel
lingen.
Ook in Bosnië blijft de situatie
zeer gespannen. De Bosnische
Serviërs houden nog altijd een
kleine 150 blauwhelmen gegij
zeld, terwijl er op diverse plaat
sen fel gevochten wordt. De
donderdag gerezen hoop dat de
dramatische voedselsituatie in
de zes moslim-enclaves op kor
te termijn zal verbeteren, is
sinds gisteren weer een stuk
kleiner.
De Bosnische Serviërs, die
donderdag akkoord gingen met
de hervatting van voedselkon
vooien naar Sarajevo, hielden
gisteren een konvooi voor de
enclave Zepa tegen en namen
de goederen in beslag. Volgens
de Bosnisch-Servische legerlei
der Mladic troffen zijn man
schappen tussen de goederen
munitie aan die bestemd was
voor het Bosnische regeringsle
ger. Volgens de Unhcr zou de
'gesmokkelde' munitie door de
Serviërs zelf tussen de hulpgoe
deren zijn verstopt.
De Unhcr kondigde gisteren
aan dat de Bosnische hoofdstad
Sarajevo maandag voor het
eerst in weken weer bevoorraad
zal worden. Of dat na het inci
dent van gisteren door kan
gaan, was gisteravond nog on
duidelijk
PORTRET: CARL BILDT
De leiders van de Europese
Unie (EU) hebben vrijdag
avond in Parijs de Zweedse ex-
premier Carl Bildt unaniem
aangewezen tot nieuwe bemid
delaar voor ex-Joegoslavië. Dat
meldde de Franse president
Jacques Chirac op een pers
conferentie. Bildt vervangt de
Brit Owen. Waarnemers ver
wachten dat de nieuwe bemid
delaar meer macht krijgt dan
zijn voorganger.
Carl Bildt heeft een ondankbare
klus gekregen. Hij was de enige
kandidaat voor de opvolging
van David Owen, die er na drie
jaar niet meer tegen kon dat be
middeling nauwelijks enige
zichtbare vooruitgang had ople-
verd in ex-Joegoslavië. Zijn aan
stelling valt in goede aarde bij
de man met wie hij nauw moet
samenwerken, de Noor Thor-
vald Stoltenberg, die namens de
VN probeert vrede te stichten
op de Balkan. „Ik ken Bildt al
vele jaren en we kunnen goed
samenwerken", aldus de Noor
se diplomaat.
De op 15 juli 1949 in het Zuid-
zweedse plaatsje Halmstad ge
boren Bildt staat in het politieke
spectrum aan de rechtse kant
en geldt als zeer kundig op het
gebied van de internationale
betrekkingen. Dat Zweden sinds
1 januari deel uitmaakt van de
Europese Unie, is mede aan
hem te danken. Hij 'bekeerde'
zijn conservatieve achterban tot
Carl Bildt. archieffoto reuter
een solidariteit met het Europe
se vasteland, nadat Zweden
meer dan een eeuw lang aan
zijn neutraliteit had vastgehou
den.
Het strakke begrotingsbeleid
dat de Zweedse regering onder
leiding van Bildt voerde werd
hem door de kiezers niet in
dank afgenomen. Vorig jaar
september wendden zij zich in
meerderheid af van de cen
trum-rechtse coalitie die hij
leidde. Hiermee bleef het pre
mierschap van Bildt beperkt tot
een periode van drie jaar. Hij
was overigens de eerste conser
vatieve minister-president van
Zweden sinds 1930.
Bildt heeft zijn benoeming 'vlei
end en wanhopig tegelijk' ge
noemd. De benoeming is zon
der enige twijfel vleiend voor
Zweden. Diplomatieke waarne
mers houden het erop dal met
de benoeming van Bildt ook in
vulling wordt gegeven aan de
wens van sommige EU-lidsta
ten het officieel nog steeds neu
trale Zweden meer te betrekken
bij een gezamenlijke buiten
landse en veiligheidspolitiek
van het Europa van de vijftien.
Zweden heeft al een zekere re
putatie op het gebied van inter
nationale bemiddelaars. Graaf
Folke Bernadotte was het in mei
1948 voor Palestina, Dag I lam-
marskjöld trad in zijn hoedanig
heid van secretaris-generaal van
de Verenigde Naties in de jaren
vijftig handelend op bij een
groot aantal conflicten en de
toenmalige premier Olof Palme
was de bemiddelaar voor de VN
in de oorlog tussen Irak en Iran
(van 1980 tOt 1988).
Bildt zal zijn reputatie van com
petentie hard nodig hebben in
het hopeloos vastzittende con
flict op de Balkan. Een bemid
delaar is per definitie aangewe
zen op de bereidheid van de
strijdende partijen om een
compromis te sluiten. En juist
hieraan ontbreekt het chronisch
in ex-Joegoslavië.
parus-den haag anp-gpd
berlun. Jaren heeft het Bulgaars-Franse kunstenaarspaar Christo vergeefs geprobeerd toestemming te krij
gen om de Reichstag in Berlijn in te mogen pakkem Óndanks bezwaren van bondskanselier Kohl kreeg het
echtpaar vorig jaar eindelijk toestemming van de Bondsdag, het Duitse parlement. Vorige maand zijn werklui
begonnen met het bouwen van een stalenkarkas rond de Reichstag. Daarover begint Christo, die eerder al ei
landen voor de kust van Florida en de Pont Neuf in parijs inpakte, eind volgende week met het spannen van
het zilverkleurige doek. Gisteren werden de beelden op het parlementsgebouw afgedekt om beschadiging te
voorkomen. foto reuter lutz schmidt
AAAINZ GPD
Het congres van de veel ge
plaagde Duitse liberale partij
FDP heeft gisteren tegen de zin
van het partijbestuur besloten
om pas vandaag, en niet gister
avond, een nieuwe voorzitter te
kiezen. De delegatieleden wil
den liever eerst over de koers
van de partij praten voordat zij
de partijleider van de deelstaat
Hessen, Gerhardt, of ex-minis-
ter Möllemann op het schild
zullen hijsen.
Gerhardt is al tien jaar vice-
voorzitter en heeft ondanks een
fletse reputatie de meeste steun
van de afgevaardigden. Dat
bleek ook uit het applaus dat
opklonk toen de aftredende
voorzitter Klaus Kinkel in zijn
slotrede Möllemann, zonder de
ze overigens bij name te noe
men, scherp aanviel. Mölle
mann is een stuntman die moet
hopen dat de serie nederlagen
het congres zo rebels heeft ge
maakt, dat zij van de weer
omstuit tegen de vertegenwoor
diger van het establishment en
voor de lefgozer uit Münster
zullen stemmen.
Geen stokslagen
jeugd Zuid-Afrika
johannesburg Rtr
Minder dan een week na het af
schaffen van de doodstraf, heeft
het Zuidafrikaanse hoogge
rechtshof gisteren rechtbanken
verboden jongeren tot stoksla
gen te veroordelen. De straf was
bedoeld om kinderen uit de ge
vangenis te houden, maar
strookt niet met de in de grond-
toet vastgelegde bescherming
van de rechten van kinderen.
Jongeren boven de negen jaar
konden tot nu toe maximaal ze
ven stokslagen krijgen. Vorig
jaar kregen 31.000 kinderen een
pak slaag.
Het Japanse lagerhuis heeft gis
teren een omstreden resolutie
aanvaard waarin spijt wordt be
tuigd voor het leed dat door Ja
pan is veroorzaakt in de Tweede
Wereldoorlog. Daarmee heeft
premier Murayama een belang
rijke overwinning behaald en de
kansen op overleving van zijn
kabinet vergroot. Murayartia,
wiens Socialistische Partij te lij
den heeft onder een slinkende
aanhang, had van de kwestie
een halszaak gemaakt. Volgens
de premier benadrukt de reso
lutie de vreedzame bedoelingen
die Japan momenteel heeft. Di
recte verontschuldigingen zijn
er echter niet in opgenomen,
tot ergernis van veel Aziatische
staten. Om volledige instem
ming van het parlement te krij
gen moet ook het Hogerhuis de
resolutie aanvaarden. Dit zal
waarschijnlijk volgende week
gebeuren.
De tekst van de resolutie luidt in
vertaling:
„We bieden onze condoléances
aan, aan alle, slachtoffers van de
oorlog in de wereld ter gelegen
heid van de 50ste verjaardag
van het einde van de Tweede
Wereldoorlog. We kijken terug
naar de diverse stadia van kolo
niale heerschappij en daden van
agressie in de moderne geschie
denis en erkennen met diepe
spijt dat wij dergelijke daden
hebben verricht en het leed dat
we daarmee hebben aange
bracht onder de burgers van an
dere landen, in het bijzonder
Aziatische. Wij, leden van het
parlement, moeten niet alleen
stilstaan bij de verschillende his
torische percepties van de oorlog
maar moeten leren van de lessen
van de geschiedenis om te hel
pen bij de opbouw van een
vreedzame internationale ge
meenschap. Onder de vlag van
permanente vrede zoals die door
de Japanse Constitutie wordt
uitgedragen, verklaren wij onze
vastbeslotenheid om. hand in
hand te werken met landen in
de wereld voor de toekomstige
coëxistentie van de mensheid.
Wij aanvaarden de hierboven
gestelde resolutie.
