Nigeriaan Hakeem
'The Dream' Olajuwon
is ster van de NBA
Hij heeft niet de uitstraling van Michael
Jordan, het ontwapenende van 'Magic'
Johnson of de grote mond van Charles
Barkley. Hij werd ook niet uitgeroepen
tot meest waardevolle speler van het
seizoen. Die prijs was voor David
Robinson. Toch trekt Hakeem Olajuwon
hu een lange neus naar zijn collega's.
Want hij staat met zijn Houston Rockets
in de finale van de National Basketball
Associa tion (NBA), en daar gaat het
tenslotte allemaal om.
ZATERDAG 10 JUNI 194
Denkwijzer
Olajuwon wordt in de eerste door de Houston Rockets gewonnen wedstrijd van de finale belaagd door drie spelers
merikanen zijn gek op bijzondere
verhalen van sportmensen. In ei-
"^"gen land zijn die hoe vreemd
dat ook moge klinken nauwelijks nog
voorradig. De geschiedenis van de zwarte
basketballer bijvoorbeeld, die kennen ze zo
langzamerhand wel. Opgegroeid in een getto,
vader gaat er van tussen, moeder werkt zich
bijkans het graf in om voor de kinderen te
kunnen zorgen en mag nu van haar oude dag
genieten in een leuk huis, gekocht van de
miljoenen die zoonlief bij elkaar schiet.
Vandaar dat de sportliefhebbers wel blij
zijn met de buitenlandse inbreng. Hun ver
halen zijn in elk geval anders. Neem Hakeem
Olajuwon, geboren in Lagos, Nigeria. De su
perstar van Houston Rockets is er inmiddels
aan gewend dat iedereen alles wil weten van
zijn achtergrond. ,,De meeste Amerikanen
denken dat iemand in Afrika nog een halve
wilde is", zegt hij lachend. „Als ik dan vertel
dat ik de zoon ben van de directeur van een
cementfabriek en dat Lagos een wereldstad
is, zijn ze teleurgesteld."
Veel liever hadden ze natuurlijk een ver
haal gehoord als dat van Manute Bol, een an
dere Afrikaan die een jaar of wat geleden de
NBA binnenkwam. De Soedanese bonestaak
heeft in zijn jeugd ooit een leeuw gedood, en
dat soort verhalen gaan er bij de Amerikaan
in als Gods woord in een ouderling.
Waar het Hakeem Olajuwon betreft, moet
men het doen met zijn historie als sportman
en het toeval waardoor hij ooit is gaan bas
ketballen. Als jongen voetbalde hij, net als
zijn vrienden. Keeper was-ie, met dat lange
lichaam. Op de middelbare school kwam hij
terecht in het handbalteam. Ook handig in
zo'n klein doel natuurlijk. Op een groot toer
nooi kwam de basketbalploeg van Olajuwons
school een lerarenopleiding spelers te
kort en vroeg men hem mee te spelen.
Daar, op het All-Nigeria Teachers Sports
Festival, begon het basketballeven van Ha
keem Olajuwon. Vijftien jaar was hij toen.
Rijkelijk oud dus. Maar niet te laat, zo zou
blijken, om een glansrijke loopbaan op te
bouwen. Een loopbaan die hem de bijnaam
The Dream zou opleveren.
Twee jaar na dat toernooi vertrok hij naar
de Verenigde Staten. Hij meldde zich op de
University of Houston. Niet om te basketbal
len, maar om te studeren. Zijn vader zag in
hem zijn opvolger als directeur van de ce
mentfabriek, en vond een gedegen opleiding
in Amerika noodzakelijk. In zijn eerste jaar
gooide Hakeem dan ook alleen een balletje in
zijn vrije tijd. Maar hij deed dat zó goed, dat
hij een jaar later bij de ploeg werd gehaald.
Drie jaar speelde hij nog voor de Cougars,
zoals de bijnaam van de universiteit luidt.
Een periode waarin hij bewees dat grote
sportmensen niet gemaakt, maar geboren
worden. Drie keer bereikte hij het eindtoer-
nboi van de NCAA, de overkoepelende orga
nisatie van universiteitssport.
Hoeksteen
Zijn bedje was gespreid. De Houston Rockets
zagen in hem de hoeksteen voor de ploeg
van de komende tien jaar en kozen hem als
eerste in de draft, de jaarlijkse selectieproce
dure waarbij de NBA-teams in een bepaalde
volgorde een greep mogen doen in de pot
met talenten. De grote doorbraak bleef wat
langer uit, maar vorig jaar kwam het er dan
toch van. Hakeem Olajuwon voerde de Roc
kets naar de eerste NBA-titel in de geschiede
nis van de in 1967 in San Diego opgerichte
club.
Persoonlijk kon het succes niet op in 1994.
Hakeem Olajuwon zijn achternaam bete
kent in zijn moedertaal 'Altijd aan de top'
werd uitgeroepen tot meest waardevolle spe-
an de finale-serie. Hij
was volgens de kenners ook de beste verdedi
ger van de NBA, en kreeg daardoor ook een
plaats in het All Star-team en het best-verde
digende vijftal van de league.
In Houston vierde men feest. Er werd niet
meer teruggedacht aan de momenten waar
op het er alle schijn van had dat de hoek
steen onder het gebouw leek te worden weg
gebroken. Hij kreeg ruzie met dé eigenaren
en het management, die hij ervan verdacht
dat ze onvoldoende hun best deden om aan
een team te bouwen dat ooit kampioen zou
kunnen worden. Olajuwon haakte af met een
naar later bleek gefingeerde blessure,
en keerde terug op een moment dat het te
laat was om nog iets behoorlijks te maken
van het lopende seizoen. Hij wilde weg uit
Houston. Waarheen maakte hem weinig uit.
De clubleiding nam het dreigement uiterst
serieus. Niet zo vreemd natuurlijk, want Ha
keem Olajuwon is een uiterst serieuze man.
Dat brengt zijn geloof met zich mee. Olajuw
on is een devoot moslim, die strikt volgens de
richtlijnen van de islam leeft. Dat betekent
ondermeer dat hij 's morgens voor het krie
ken van de dag opstaat hetgeen voor een
sportman zeer ongewoon is ten einde te
gaan bidden. Als hij zijn spullen pakt voor
een reis met de ploeg, gaan ondermeer een
tapijt en een speciaal kompas in de koffer.
Dat kompas wijst hem overal ter wereld de
richting van Mekka.
Verzoening
Wellicht omdat verzoening voor hem een
groot goed is, trok Hakeem zijn dreigemen
ten in toen bleek dat de clubleiding wel dege
lijk plannen had met de ploeg. Er kwamen
betere spelers om hem heen (Kenny Smith,
Robert Horry en Mario Elie) en het zo ver
troebelde uitzicht op grote tijden werd een
stuk duidelijker.
Met het team groeide Hakeem Olajuwon,
met het schitterende seizoen 1993-94 als
voorlopig hoogtepunt. Voorlopig, want Ola
juwon is natuurlijk niet van plan het bij dat
ene kampioenschap te laten. Zeker niet na
het voortreffelijke begin van de Rockets in de
uitbeurten bij Orlando Magic deze week.
In de openingswedstrijd kon hij zich nog
niet zo onderscheiden als in de eerdere
playoff-series, maar dat zal ongetwijfeld nog
gaan gebeuren. Hakeem Olajuwon zal, onge
acht de afloop van de finalereeks, te zijner
tijd de geschiedenis in gaan als één van de
beste spelers ooit, in elk geval als één van de
meest complete basketballers. Hij speelt
weliswaar als center, maar lijkt in weinig op
de anderen die op die positie spelen. USA
Today omschreef hem deze week heel fraai.
'Een center met het lichaam van een grote
forward, het schot van een kleine forward of
grote guard en het inzicht van een spelverde
ler'.
Niet gek voor iemand die is gaan basket
ballen omdat zijn schoolteam een mannetje
te kort kwam...
Hakeem The Dream' Olajuwon: devoot moslim en begenadigd basketballer.
Zaterdagochtend, 20 mei, ongeveer kwart voor negen,
zit in het KLM-toestel op weg naar Frankfurt, waar ik
elf uur een lezing zal geven, als de gezagvoerder door
intercom met de mededeling komt dat er een technisc
mankement is. Dat mankement, zo legt hij uit, is de
den dat we niet op de gebruikelijke kruishoogte vliegei
maar veel lager. Omdat het beter te verhelpen is in Au
sterdam dan in Frankfurt, zullen we, naar Schiphol tem
keren, zo sluit hij af.
Psychologie van Vertrouwen
Terwijl ik nog druk bezig ben
zijn woorden op mij in te la
ten werken, trekt de zwarte, naar
later blijkt uit Ghana afkomstige,
t ruk a
mijn a
vraagt in het Engels
met een stem die verraadt dat ze
onraad heeft geroken: „Wat zei
hij?"
Nog voor ik uitgesproken ben,
slaat ze haar beide handen voor
haar gezicht en roept „O God,
mijn kinderen!" Die uitroep alar
meert een tweede Ghanese
vrouw, vermoedelijk een familie
lid van de eerste, die aan de an
dere kant van het gangpad zit.
„Wat is er aan de hand?", waagt
ze geschrokken. Daarop ontspint
zich, in een taal die ik niet versta,
een gesprek tussen beide wou
wen, waar de emoties voortdu
rend als bliksemschichten door
heen schieten. Dan wendt de
wouw naast me zich weer tot mij
en waagt: „Hebt u geen angst?"
De waag overvalt me. Ik ben nog
druk bezig mijn gevoelens te sor
teren. Zonder op mijn antwoord
te wachten, bekent ze dat ze zelf
heel erg bang is, slaat haar han
den weer voor haar ogen, geeft
vervolgens weer een heftige ruk
aan mijn arm en vraagt met een
stem waarin je de tranen al op de
achtergrond hoort ruisen:
„Denkt u dat we Amsterdam zul
len halen?"
Het is precies die waag die me
werkelijk aan het denken zet.
Ik begin me te realiseren dat het
psychologisch voor mij van twee
dingen één is: of ik besluit de ge
zagvoerder mijn vertrouwen te
schenken en zijn woorden te ge
loven, of ik besluit te betwijfelen
of hij wel de hele waarheid ver
telt. Doe ik het laatste, besluit ik
hem niet te vertrouwen en te
veronderstellen dat we er veel
beroerder aan te zijn dan hij
zegt, dan besluit ik ook om me
heel angstig en gespannen te
gaan voelen en dwing ik mezelf
voortdurend op alles gaan letten
dat mijn wantrouwen ook maar
enigzins kan bevestigen. Doe ik
het eerste, namelijk hem wèl ver
trouwen, dan kan het zijn dat ik
alsnog een zekere mate van
spanning ervaar. Het is per slot
van rekening een ongewone situ
atie en mijn hele reisschema gaat
naar de filistijnen. Maar ik vul
mijn hoofd niet met allerlei over
stuur makende gedachten over
een vliegtuig dat veel defecter is
dan het lijkt en een piloot die
niet te vertrouwen is.
In wezen is dit een keuze
waarvoor we voortdurend in het
leven gesteld worden: vertrou
wen of niet vertrouwen. En het is
elke keer opnieuw weer een keu
ze die belangrijke consequenties
heeft voor hoe we ons voelen en
wat we doen in een bepaalde si
tuatie. Onderzoek, met name
door de psycholoog Rotter, laat
zien dat de mensheid in zekere
zin is in te delen in een groep
groep 'wan-
Vertrouwers hebben
over het algemeen de verwach
ting dat ze zich op het gesproken
of geschreven woord van ande
ren kunnen verlaten, terwijl wan
trouwere in het algemeen ver
wachten dat ze daar niet op af
kunnen gaan. In de volksmond
worden degenen die in eerste in
stantie geneigd zijn anderen op
hun woord te geloven, vaak voor
naïef, zo niet dom, en gemakke
lijk beïnvloed- en oplichtbaar
versleten. Diezelfde volksmond
zegt ook dat een flinke dosis
wantrouwen jegens anderen je
een hoop ellende kan besparen.
'Houd iedereen eerst voor een
dief, luidt zowel een Japans als
Duits spreekwoord. Maar is het
ook werkelijk zo dat we het in
beginsel hebben
in anderen meestal duur r
betalen?
Laat ik beginnen met een mis
verstand weg te nemen. Men
sen die over het algemeen ge
neigd zijn anderen te vertrou
wen, zijn niet minder intelligent
(gemeten op IQ-tests) en ook
niet meer suggestibel dan de
achterdochtigen onder ons. Het
is wel waar dat ze over het alge
meen gelukkiger zijn dan de ach
terdochtigen. Maar belangrijker
nog is dat degenen die geneigd
zijn anderen te vertrouwen,
meestal ook zelf te vertrouwen
zijn. Het omgekeerde is ook
waar: degenen die er vanuit gaan
dat anderen over het algemeen
niet te vertrouwen zijn, blijken
zelf minder te vertrouwen te zijn
en ook werkelijk vaker de on
waarheid te spreken.
Het spreekwoord 'zoals de
waard is, vertrouwt hij zijn gas
ten' blijkt wetenschappelijk ge
zien dus correct te zijn. Boven
dien blijkt dat de waard die zijn
gasten niet vertrouwt een groter
risico loopt door diezelfde gasten
/an
te worden opgelicht of bedrog*
dan een collega die wel goed va
vertrouwen is. De reden daarva
is eigenlijk betrekkelijk
dig. Als in een relatie de ene par
ner altijd maar achterdochtig is
jegens de ander, dan zet hij zo
veel spanning op de relatie dat
de kans groot is dat zijn partner
op een gegeven moment de
spannende werking ontdekt vai
de armen van een niet-achter-
dochtige vreemdeling.
Waarom zijn sommige men
sen vertrouwensvoller dan ande
ren? Volgens Rotter spelen daa
bij twee factoren een hoofdrol.
De ene is ervaringen, met nam
maar niet uitsluitend, ervaringe
in de vroege kinderjaren. De
dere is persoonlijkheid. Wat hel
laatste betreft, er zijn aanwijzin
gen dat de neiging tot achter
dochtigheid mede erfelijk be
paald kan zijn. Maar het gaat da
uitdrukkelijk om de 'neiging
Of die neiging zich ook werkelijl
sterk ontwikkelt, hangt onder
meer van levenservaringen af.
Wat dat betreft blijken ervarir
gen in onze eerste levensja
ren een belangrijke rol te spelen
in de vórming van wat psycholo
gen noemen basic trust: het ba
sale geloof in de goedheid van
anderen en in de welwillendheii
van de wereld, de schepping.
Sommige kinderen hebben het
geluk op te groeien bij ouders di
kweken, terwijl anderen dat ge
luk niet hebben. Rotter stelde
vast dat latere levenservaringen
overigens dit basale vertrouwei
kunnen aantasten. Kinderen tu
sen 5 en 10 jaar wier ouders
scheidden, doordat op een be
paalde dag één van hen gewoon
zijn of haar boeltje pakte
voorgoed verdween, bleken late
in hun leven vaak grote
hebben met het
hun eigen partner.
Ook andere traumatische erv,
ringen, zoals suïcide van een on
der of seksueel misbruik van eei
kind door een ouder, blijkt een
jaren- en soms zelf levenslange
periode van gebrek aan vertrou
wen in en achterdocht jegens ai
deren te kunnen inluiden. Het i
overigens niet zo dat de op die
manier aangerichte vertrouwen
schade altijd onherstelbaar is.
Wat bijzonder gunstig blijkt te
zijn, is de keuze van een levens
partner die in dit opzicht precie
het tegenovergestelde is, en dus
wel de basic-trusthouding heeft.
Anders gezégd, wie zélf de
ging tot achterdocht heeft, doet
er goed aan een partner te kieze
die dat absoluut niet heeft.
Of, als dat niet meteen lukt, o[
zoek te gaan naar een hulpverle
ner die in staat en bereid
tijd vol vertrouwen beschikbaar
te blijven, ondanks het feit dat h
of zij door de patiënt/cliënt
gelmatig met allerlei achterdoch
tigheden wordt bestookt. Of, als
dat ook niet lukt, zelf de hand
aan de achterdocht te slaan.
Toen de vroegere hoofdredacteu
van het blad Psychology Today
Rotter in een interview vroeg:
„Als ik u vertel dat ik iemand bei
die anderen maar moeilijk
trouwt, wat zou u mij dan
advies geven?", antwoordde Rot
ter het volgende. „Ik zou tegen
zeggen: 'Ga experimenteren'. Als
iemand iets tegen u zegt dat u
niet gelooft zonder dat u daar
enig bewijs voor hebt, dan zeg ik
'Gedraag u alsof u hem of haar
gelooft en zie maar wat er ge
beurt'."
Vervolgens vertelde Rotter dat
hij zichzelf op deze manier
geleerd had anderen meer te ve
trouwen: „Als ik nu een klusjes
man inhuur en hij begint mij, als
ik naar de prijs vraag, te vertellen
wat de materialen kosten die
moet gebniiken, dan onderbreek
ik hem en zeg: 'Luister, ik ver
trouw u. Doe het zoals u denkt
dat het 't beste is, en dan zie ik
wel'. Hoewel ik er geen hard be
wijs voor heb, ben ik er toe nu
toe steeds van overtuigd dat mijn
vertrouwen niet is beschaamd."
Rotter verwoordde hiermee op
zijn manier wat één van de le
vensmotto's was van Henry Da
vid Thoreau, de schrijver
Walden: „We moeten een onein
dig vertrouwen in elkaar hebben.
Als we het niet hebben, moeten
we niet laten blijken dat we het
niet hebben. Het leven is te kort
voor lang wantrouwen.
