Het verdriet van de echte travestiet
DOOR MONIQUE DE KNEGT
ZATERDAG 10 JUN11995
e'travestie-mis-
De middelste
me' is Miss Mari-
winnares van de
ind. Rechtsonder
i deelneemster aan
/erkiezing. FOTO'S
PD HENRIETJE GUEST
Na de Playback-show, de Soundmix-show en
Karaoke is er nu de Travestie-show.
Overgewaaid van de homo-scene naar de
Amsterdamse discotheek IT, en vervolgens naar
Veronica en daarmee dus naar 'het volk'. Welke
man is het mooist als vrouw? Die mag
deelnemen aan de eerste Europese Miss
Travestie-verkiezingen op 14 oktober in Den
Haag. Wereldverkiezingen zijn in voorbereiding.
Een taboe lijkt doorbroken. Of is het toch een
rage? Over commercie en het verdriet van de
'echte' travestiet.
"1
ommigen hebben zich thuis omge-
V kleed onder het goedkeurend oog
van de vroüw en zijn dankzij de
arische deuren van de garage ongezien
ir de buurt weggeglipt. Anderen zijn als
11 van huis vertrokken en hebben zich bij
kstations en parkeerplaatsen stap voor
omgekleed. Of ze komen met een sport -
binnen, rennen naar boven en schrijden
n later hoog gehakt de trap af. Niet de tre-
van Veronica's Travestieshow, maar die
een geblindeerde huiskamer van de
>H. De wereld van de travestie speelt zich
chter gésloten gordijnen. Het podium en
schijnwerpers zijn er voor de artiesten,
noseksuelen vaak, die ongegeneerd de rol
supervrouw spelen.
lonkere schonen in lange strakke zwarte
indjurken, een college-trut in ruitrok, twee
idines in zuurstokroze jurkjes van tule.
taar op een Amsterdams trottoir. „Wij
de dames van de toiletten", kirren twee
men uit Breda en Rijsbergen. Ze wuiven
een WC-borstel naar een bus vol bus
)ouwereerde Japanners en beklimmen
passerende brandweerwagen. „In spij-
>roek ben ik een heel verlegen ventje,
ïr in een jurk durf ik alles. De macht die je
t als travestiet... Ik kan bij de mooiste
t op schoot gaan, overal aanzitten", scha-
een toiletjuffrouw. Het is dollen op de
k van de Amsterdamse Spuistraat en To-
iteeg, waar juist 'trafcafé' 't Sluisje is ge
lid: bediening in travestie en elke avond
optreden door de Fruit Cakes, tevens uit-
;rs van het eetcafé.
ravestje is een rage in het uitgaanscircuit.
Piccalilly Sisters treden op in studehten-
ëteiten, op bruiloften en partijen, ja zelfs
nacho truckerscafés. Ze zetten de Hema
stelten, een discotheek, wat dan ook. Als
laar aandacht krijgen. „Het geeft een kick
edereen naar je kijkt. Thuis doe ik dit dus
Geen behoefte aan. Ik voel me ook ab-
nit geen vrouw. Nee zeg! Ik ben veel te blij
ik een jongetje ben. Ik speel gewoon een
ndy speelt vanavond actrice Sharon Tate,
ge witte jurk, opgestoken geverfd haar.
s de sproetjes ontbreken niet. Hij kijkt om
heen naar de ruim honderd gasten op
openingsfeestje. „Nee, ik heb nog geen
:ro in travestie gezien. Durven niet, denk
lang voor een stempel."
Aandacht
entig procent van de travestieten is
:ro. Maar niemand die ze ziet. Die ene
iroseksuele vrachtwagenchauffeur die
Inam aan de Miss Travestie-verkiezing op
dsie haakte in de voorronde af, toen
ik dat hij behalve als vrouw ook in beeld
komen als man. Wat zouden zijn colle-
wel niet denken? Wie zich als man in
ïwenkleren hult, is geen echte kerel en
iest aan status.
e travestieten in shows op televisie en in
uitgaanscircuit zijn bijna zonder uitzon-
ng homoseksueel. Zij kennen niet de in-
ijke drang om zich in vrouwenkleren te
en, maar willen hun creativiteit uitleven
r het oog van de wereld. Wat de wereld
Ier van hen denkt, zal ze worst zijn. Dat is
winst van de homo-emancipatie. Miss
dy, Ted Doorn (30): „Ik ga elke week uit
ravestie. Ontwerp m'n kleding zelf. De
itie moet perfect zijn, anders doe ik het
Als je er goed uitziet kijkt iedereen naar
)ie aandacht, dat naar buiten treden, daar
ik het voor. Net als Nicky Nicole uit de
van de Travestieshow. In werkelijkheid is
een heel gewoon jongetje waar je je
fd niet voor omdraait, maar voor Nicky
je dat wel. Fantastisch toch?"
e ongeveer twintig travestieten in de
ikamer van de NVSH willen helemaal niet
r buiten treden. Zij spelen geen rol in hun
Dse bloemetjesjurk, zij voelen zich in
if of mindere mate vrouw en schamen
daar hevig voor. Worstelen al tien, twin-
dertig jaar met hun gevoelens. Zouden
?n inslapen en wakker worden als man of
iw, maar niet iets daar tussenin. Want het
n van een 'echte' travestiet kent geen
Meeste mannen in vrouwenkleren zijn ongelukkiger dan die op TV
glitter en glamour, het is doordrenkt van
anoniem verdriet. Niemand van hen die zich
in de televisieshow herkent. Velen kijken er
niet eens naar. „Doelbewust niet. Die glitter
en glamour kan ik me niet permitteren", zegt
Christa, vorkheftruckchauffeur.
Dwangmatig
De meeste travestieten weten vanaf hun pu
berteit dat ze 'anders' zijn. Dat ze seksueel
opgewöhden raken als ze de onderjurk van
moeder aantrekken. Of dat ze zich meer
thuis voelen in zijdezachte slipjes dan in de
katoenen onderbroek die moeder voor hen
koopt. Na de ontdekking volgt de onderdruk
king, die soms een leven lang kan duren. An
deren leven hun gevoelens stiekem uit en
worden vroeg of laat betrapt door hun vrouw
of vriendin.
En dan begint het gedonder pas echt. Part
ners voelen zich belazerd, omdat ze van niets
wisten. Vragen zich af met wie ze al die tijd
hebben samengeleefd, maar vooral: hoe het
verder moet. Veel relaties lopen stuk, andere
overleven doordat vrouwen met pijn en
moeite de travestiet in hun man proberen te
accepteren. Want het gaat nooit meer over.
„Het is dwangmatig, een levenslange hob
by", weet Hannie. In zijn eerste huwelijk
heeft hij zijn travestie gedurende zeven jaar
onderdrukt. Met zijn tweede vrouw speelt hij
geen verstoppertje. Hij vrijt in lingerie met
haar en kleedt zich ook regelmatig om als
vrouw. Bij voorkeur als het secretaresse-type.
Zo gaat hij/zij winkelen en naar de ont
moetingsavonden van de landelijke contact
groep Travestie en Transseksualiteit. Niet
echt schaamteloos, want de buurt weet van
niets. Een speciaal daarvoor geïnstalleerde
elektrische garagedeur stelt Hannie in staat
ongezien de auto in te stappen en weg te rij
den. Toch geldt Hannie als lefgozer. „Negen
tig procent komt yiiet verder dan: 'Schat, zijn
de gordijnen dicht?' En vergeet niet dat er
ook mensen naar de ontmoetingsavonden
komen, die zogenaamd overwerken of aan
het klaverjassen zijn."
Mollig type in glanzend zacht pakje* gelak
te nagels, behangen met armbanden en ket
tingen. Getrouwd zakenman, twee kinderen.
Zijn vrouw weet niet waar hij vanavond is en
dat moet vooral zo blijven. „Anders gaat het
absoluut fout. Ik wil dit eigenlijk niet, maar ik
kan niet anders. Één tot twee keer in de week
heb ik de drang me om te kleden. Ik zou het
liefst dit probleem niet bij me dragen."
Bang
Voor slechts een klein deel van de travestie
ten is hun afwijking naast een belasting ook
eèn verrijking. Karin, werkzaam in de bouw:
„Ik ben een completer mens. Als vrouw kan
ik ruimte geven aan de dingen die mij als
jongetje zijn afgepakt. Dingen als 'jongetjes
huilen niet', maar ook oog voor detail. Ik heb
leren analyseren en relativeren. Geleerd
mensen in te schatten. Dat komt in mijn
mannenbaan allemaal heel goed van pas."
Ida, ontwerper en de enige travestiet die je
die avond (bijna) niet ziet: „Je gaat meer ac
cepteren en relativeren." Met een pinkje
kriebelt hij aan zijn neus. Kleine fijne bewe
gingen, gedempte stem, geen overdreven ui
tingen van vrouwelijkheid, maar elegantie,
afgekeken en aangeleerd in tientallen jaren.
„Mijn baardgroei laat ik epileren, bij een
logopedist leer ik oefeningen om m'n stem te
verhogen. Ik heb zelfs gedacht aan een fa
celift. Het mooiste genoegen is op straat te
lopen, te communiceren en niet als man te
worden herkend."
Het aantal mannen dat zich in travestie op
straat waagt, is klein. Weinig mannen ook die
in een winkel durven te zeggen dat ze een
mantelpakje zoeken voor zichzelf. Karin:
„Bijna iedereen is bang voor verlies. Verlies
van partner, baan, carrièreperspectieven, sta
tus. Maar de maatschappij is veel toleranter
dan veel travestieten denken. In winkels rea
geert het personeel heel normaal als -ik zeg
dat het voor mezelf is." Maar ook Karin wil
anoniem blijven. „We willen allemaal eman
cipatie van travestie, maar wil iemand anders
dan effe opstaan?"
Onder vrouwen is geen travestie bekend.
Zij hebben in deze maatschappij zó veel mo
gelijkheden om hun mannelijke zijde vorm te
geven dat ze geen behoefte hebben om ook
nog eens een baard of snor op te plakken.
Lange broeken worden meer gedragen dan
rokken, Bergschoenen zijn oké, en gemilli
meterd haar baart ook geen opzien. Mannen
kleren zijn voor vrouwen dermate vertrouwd
dat ze ook geen seksuele aantrekkingskracht
uitoefenen.
Paul Vennix, onderzoeker bij het NISSO
(Nederlands Instituut voor Sociaal Seksuolo-
gisch Onderzoek): „Seksuele aantrekkings
kracht is gebasseerd op verschil. De afstand
van mannen tot vrouwenkleding is heel
groot. Ze wassen deze niet, verstellen niet,
strijken niet. Vrouwen doen dat wel met
mannenkleding. Ik ken geen vrouw die opge
wonden raakt van de sokken van haar man,
terwijl veel mannen dat wel hebben bij het
zien van kousen. Daarbij moet trouwens wel
worden gezegd dat een man zijn omgeving
veel meer seksualiseert dan een vrouw dat
doet."
Ze noemen zich geen travestiet, maar ze
zijn er wel: vrouwen die zich man voelen,
maar niet dusdanig dat ze overgaan tot een
medische geslachtsverandering, zoals trans-
seksuelen dat doen. „Wij spreken nooit van
travestie, omdat we één identiteit hebben en
geen twee. Wij spelen nooit de rol van man,
wij voelen ons altijd in mindere of meerdere
mate man", zegt Thijs Anema van Het Jon
gensuur. De vrouwen die zich in Het Jon
gensuur hebben verenigd, rekenen zich tot
de derde sekse. Zij willen af van het straffe
onderscheid man-vrouw. Het invullen van
een formulier brengt haast een identiteitscri
sis teweeg. Een alledaags bezoek aan het toi
let kan zelfs voor een dilemma zorgen. Thijs:
„Waarom is er niet een toilet voor iedereen?
Die keuze voor heren of dames ervaar ik als
een ontkenning van mijn bestaan."
vrouwelijker dan ik zelf dacht. Ik ben aan het
vervreemden van m'n lichaam. Ik wil niet
meer overleven, maar leven. Ik wil één wor
den". Stoute heeft de indruk dat meer traves
tieten volledig vrouw zouden willen zijn,
maar de maatschappelijke consequenties
niet aandurven. Zoals vorkheftruckchauffeur
Christa zegt: „Ik wil wel vrouw zijn, maar ik
ben nog nooit werkloos geweest."
Castraten
Ondertussen maken Coco Coquette," Agnetha
Immergeil, Dé Coupé, Vera Springveer, Miz
Mopsie, Nicky Nicole, Dolly Bellefleur, Wilma
de Vries en hoe ze ook allemaal heten furore
voor het hetero-publiek. De Amsterdamse
homo-scene kijkt al uit naar nieuwe
trends. Want in travestie gaan ze daar al ja
ren en het is hoog tijd voor wat nieuws.
Huub Verweij, bedrijfsleider van Havanna,
de 'wieg' van Nicky Nicole: „Voor ons is
de hype voorbij. We hebben twee jaar
een uitverkocht huis gehad met traves
tie-shows, we moeten verder. Die an
drogyne types doen het nu goed.
Beetje man, beetje vrouw. Staan
al op de covers van modebla
den. Heel verwarrend. Verder
willen we via de elektroni
sche snelweg contacten
leggen met discotheken
over de hele wereld en
iets doen met castraten.
Die gaan het helemaal
maken."
Over twee jaar op de
buis.
Uitkomst
Vennix is bezig met een groot onderzoek
naar travestie. Hij schat dat Nederland onge
veer 70.000 tot 300.000 travestieten telt,
waarvan zo'n derde deel geholpen zou zijn
met de acceptatie van een derde sekse. „Heel
veel mensen kunnen de keuze man-vrouw
helemaal niet maken. Ze worden er gek van.
De invoering van een derde sekse zou een
uitkomst bieden." Vqnnix denkt daarbij aan
de categorie 'anders, namelijk...' Daarnaast
moet de hulpverlening sterk worden verbe
terd. Travestieten en transseksuelen kunnen
voor een diagnose van hun problemen te
recht bij de Genderstichting, maar verder is
er weinig. „Ook partners van travestieten ver
keren in een isolement", aldus de onderzoe
ker, die al vijftien jaar geen mannenkleren
meer draagt omdat hij zich er niet in tjiuis
voelt. Hij rekent zich tot de derde sekse.
Om de problematiek zichtbaar te maken
zouden travestièten volgens Vennix meer
naar buiten moeten treden. „Zo'n show op
televisie draagt niet bij tot het emancipatie
proces. Belangrijker zijn bekentenissen van
mensen zoals Maarten 't Hart. Gebeurt dat
niet, dan blijft travestie hetzelfde als homo
seksualiteit in de jaren vijftig."
Renee Stoute (45), schrijver van het boek
'Een goede travestiet zie je niet': „Er is na
tuurlijk al wel wat veranderd. Je wordt niet
meer door de politie opgepakt, niet meer ge
molesteerd, maar hooguit belachelijk ge
maakt. Jongeren zie je goochelen met hun
mannelijke en vrouwelijke kanten. Maar dat
is niet genoeg. We moeten assertiever zijn.
Niet wachten op de goedkeuring van de bui
tenwereld, maar die verwerven. Kaart je ge
voelens aan in een relatie, ga de straat
op."
Stoute zelf is het stadi
um van travestiet inmid
dels gepasseerd. Hij voelt
zich' zo compleet vrouw
dat hij met hormoonbe
handelingen en opera
ties tot vrouw wil wor
den getransformeerd.
„Mijn ziel is veel
