De laatste 'aal' van de commando's
Sluiting filialen zet vernieuwingen in gang
Kerk Samenleving
Leiden
Ons huisje, onze trots
ZATERDAG 10 JUN11995
Pastor Ad van Kuyck: 'Dit is schitterend volk'
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
071-356356 Familii
Voor het laatst geeft hij ze zijn
'Saint Michelletjes' mee. Elke
commando krijgt vóór zijn
eerste parachutesprong de
beeltenis van die schutsengel
uitgereikt. „Dat is een oud
gebruik. Bij honderden kocht
ik die in Lourdes. Gewijd en
wel. Bijgeloof? Nee, een beetje
de jus die de katholieke kerk
nog steeds heeft. Ik hou van
die kerk." Ad van Kuyck (38) is
de laatste 'eigen' aalmoezenier
van de commando's, de
supersoldaten van Roosendaal.
I lij wordt dit najaar pastor in
Made. Vlak bij Lourdes in Pau
krijgen de commando's al
sinds jaren bij het Franse leger
hun basis-
parachutistenopleiding. Ad
van Kuyck ging met nieuwe
lichtingen commando's mee.
'Als een tochtgenoot, een
deelgenoot' die bij alle
wapengekletter 'een
zachtmoedig rustpunt' wilde
bieden, zoals hij dat zelf zegt.
„Na de training bezocht ik wel
eens met groepjes cursisten
die Lourdesviering. Met
twintigduizend mensen maakt
dat wel indruk. Ik heb altijd
moeite gehad niet bedevaarten
en de commercie eromheen.
Nu denk ik daar anders over.
Mensen vinden er heel veel
steun bij elkaar."
Het leger verandert. En de geestelijke
verzorging verandert mee. Ze wordt
ingekrompen vanwege bezuinigingen
en meer gericht op zogenaamd 'crisispastoraat'.
Nu dienstplichtigen uit het Nederlandse leger
gaan verdwijnen wordt dat meer en meer een be
roeps-strijdmacht. En beroepssoldaten moeten
voor hun geestelijke behoeften maar gewoon
'thuis' bij hun eigen pastoor of dominee aanklop
pen.
Speciale eenheden die in VN-verband worden
uitgezonden naar internationale brandhaarden,
krijgen nog wél eigen pastores mee. Veel onder
delen verliezen zo hun full-time geestelijk verzor
ger. Dat geldt ook voor het Korps Commando
Troepen (KCT). Eén aalmoezenier of dominee
voor een grotere regio, voor een paar uur per on-
derdeel in de week, wordt als oplossing gezien.
De toer van vijf jaar van Van Kuyck zit er na de
grote vakantie op. Toch zou hij door de verande
ringen die er aankomen ook niet veel langer bij
de commando's willen blijven, bekent hij. „Dit is
een heel dynamisch en vitaal bedrijf. En een
schitterend volk, van doorzetters. Altijd onder
weg. Je hebt er van alles onder, van heel eenvou
dig tot universitair geschoolden toe. Het is in feite
doodzonde dat straks de dienstplicht verdwijnt.
Dat verandert de nu nog zeer gevarieerde samen
stelling van deze club. Ze blijven hier voor BB-
T'ers (beroeps bepaalde tijd) wel uit het beste se
lecteren, maar je loopt toch het risico in een
randgroep-achtige situatie terecht te komen. Ik
ben erg liturgisch ingesteld. Bij die groep kan je
daarmee niet of nauwelijks terecht."
Op oefening springt hij altijd met de mannen
mee, overdag en 's nachts. ,.Na zo'n parasprong
hebben we soms een kerkelijke viering in het
open veld. Daar neemt dan iedereen aan deel."
Dat geeft een goed gevoel van saamhorigheid,
legt hij uit. Het KCT heeft een eigen korpscultuur
en -spirit. „Zonder macho-gedrag, dat willen we
niet, daar wordt voor gewaakt." Commando's
zijn elite-soldaten en willen dat weten ook, maar
zonder zich voortdurend op de borst te rammen.
Is de aalmoezenier een beetje met zijn soldaten
'verelitaird'? Zijn antwoord luidt simpel: „Met eli
te in de zin van kleine geselecteerde club is niks
mis. Dat mag toch?"
Over hun imago maakt hij zich geen zorgen:
„Commando's zijn de beste landmachtsoldaten
die er zijn. Ze behoren met mariniers en F- 16-pi-
loten tot de top. Die hoeven zich niet tegenover
hun omgeving te verdedigen: die hebben heel
wat aanzien. Voor veel jongens uit het hele land
is commando-worden nog een oude jongens
droom. Ze worden hier tot superverdediger opge
leid, niet tot superkiller. Toch moeten ze vuile
handen willen maken als het moet. Maar die ma
ken we in het leven allemaal."
Natuurlijk maakt het wel enig verschil of je zelf
iemand in naam van Koningin en Vaderland
moet dood maken 'of dat je dat dooreen ander
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-128030
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging:
Ma. t/m/vr. 18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-128030
DIRECTIE
B M. Essen berg,
G. P. Arnold (adjunct), J. Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor, F. Nypels,
H. G. van der Post (adjunct)
PUBLIC RELATIONS
W. H. C. M. Steverink 071-356356
OMBUDSMAN
R.D.Paauw 071-356215
Tel. dag. 9.30 - 11.30 uur of per post.
REDACTIE
GJ. Visser, chefredactie nieuwsdienst/kunst
H.W. van Egmond, chef red. Groot Leiden
A.J.B.M. Brandenburg, chef eindredactie regio
F. Blok, chef eindredactie algemeen
W.F. Wegman, chef red. Duin- en Bollenstreek
W. Spierdijk, chef sportredactie
Hoofdredactie:
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 171
per maand (acceptgiro)
per maand (autom. betaling)
per kwartaal (acceptgiro)
per kwartaal (autom betaling)
per jaar (acceptgiro)
per jaar (autom. betaling)
VERZENDING PER POST
per kwartaal (NL)
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSE7TEB
Voor mensen die moeilijk lezen, slech i
hebben of blind zijn (of een andere
dicap hebben), is een samenvatting
regionale nieuws uit het Leids
geluidscassette beschikbaar. V
08860-82345 (Centrum voor Gesprok
N H U I
Pastor Ad van Kuyck: „Dit is een heel dynamisch en vitaal bedrijf."
laat doen', erkent hij. 'Als het zover komt', helpt
hij het beeld nuanceren. Hij geeft een actueel
voorbeeld: „De 108 Compagnie (één van de twee
commando-eenheden) zit met een peloton in
Srebrenica. Die leveren daar een ontzettend goed
stuk humanitair werk. Daar worden ze ook alom
voor geprezen. Ze zijn gedisciplineerd, verstaan
hun vak goed. Daar heeft niemand moeten do
den. Zó kan het dus óók."
Hoe betrokken ook, toch houdt Van Kuyck enige
afstand tot z'n strijdmakkers, nuanceert hij ver
der. De term 'eens een commando, altijd een
commando' is niet op hem van toepassing en
wuift hij weg. „Ik heb de groene baret niet. Mocht
die niet halen, want mijn commandant zei: Ik wil
een aalmoezenier en geen commando. Ik voel me
ook pastor."
„Ik trek met die groep op. Ik luister. Ze zijn het
gewend datje er bij bent. De eerste parachute
sprong is een spannende sprong, vooral de eerste
nachtsprong. Je moet een uur wachten voordat je
in die F-27 Troopship opstijgt. Sommige jongens
beginnen dan spontaan over van alles te praten.
Dan is het heel fijn als er iemand is die luistert,
met andere oren dan je instructeur. Soms gaan
de dingen zo diep, dan zie je die jongens open
breken. Over de scheiding van hun ouders, hun
vriendin die vreemd is gegaan." God komt alleen
op speciaal verzoek ter sprake.
Thuis op de kazerne heeft Van Kuyck zijn eigen
kapel. Een primitief ogende maar voor de intimi
teit des geloofs perfecte oude nissenhut. Daar
ontmoet hij zijn mannen als ze niet op oefening
zijn. Hij geeft daar cursussen die door hemzelf
zijn geschreven. Zoals die over ethiek, de topper.
Of over stervensbegeleiding en rouwverwerking.
Om daar ervaring over op te doen, liep hij stage
in het Nijmeegse Radboud-ziekenhuis. „Soldaten
moeten weten waar ze mee te maken kunnen
krijgen." De kapel als vrijplaats voor 'eenzamen
en wankelmoedigen' komt vanaf dit najaar leeg te
staan. Is de aalmoezenier zelf weieens eenzaam
geweest in dit harde krijgsbedrijf? „Ik heb hier
goede vrienden. Dit is een vriendenclub. Hier
heerst geen gêne."
ZIEKE
ONGEVALLENDIENST
Academisch Ziekenhuis vanaf zaterdag 13.00 t/m dinsdag 13.00 e
woensdag 13.00 t/m vrijdag 13.00, woensdag 13.00 uur (Diaconessei
en dagelijks St.Elisabeth Ziekenhuis.
BEZOEKUREN
DIACONESSENHUIS
(tel. 071-178178): dagelijks 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45 uu
Kraam- en zwangerenafdeling: buiten de gewone bezoektijd!
ners bovendien van 10.30 -1115 uur en van 19.45 - 21.00 uur
Special Care Unit: 10.30-11.00 uur, 15.00 - 15.30 uur en 19.00-19.301
na overleg met de dienstdoende verpleegkundige.
Kinderafdeling: 10.30-19.00 uur, na overleg met de dienstdoend!
pleegkundige.
Jongerenafdeling: 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45 u
_-"Jks
II daarnaast ook 1115-12.00 u
Kraamafdeling: 14.30-15.30 uur en 18.30-19.30 uur (voor vaders tot
uur).
Kinderafdeling: 14.30-19.00 uur (voor ouders de gehele dag).
Afdeling hartbewaking (CCU)en intensive care (IC): 14.00-14.30 ui
18.30-19.00 uur.
Spoedeisende hulp: dag en nacht geopend
i 18.30-19.30 uur, kl
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging Rijnoord
(tel. 01720-63131): dagelijks 14.00-15.00 uu
en II daarnaast ook 11.15—12.00 uur.
Geen spoedeisende hulp meer mogelijk
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
(tel. 071-269111): alle patiënten (behalve kinderen) 14.15-15.00
18.30-19.30 uur.
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde 18.15-19.00 uur, 19.00-20.00 u
leen Partners/echtgenoten met kinderen..
Voor zwangeren: zaterdag en zondag van 10.00 tot 11.00 uur, uitsli
voor partners/echtgenoten en eigen kinderen.
Kinderafdelingen: voor ouders van opgenomen kinderen is e
lelingen: v
elijkneid ii
heelkunde
Kinderkliniek: zalen
uur; babyzaal en boxenafdéling: volgens afspraak!
idige.
19.30 uur; oogheelkun
grote kinderen: 15.15-
Leiding bibliotheek: 'Niet meehuilen met de wolven in het bos
LEIDEN ANNET VAN AARSSEN
De leiding van de bibliotheek
lijkt nog het minst in te zitten
over de bezuinigingen. Voeren
de bewoners van Zuid-West,
waarin één van de met sluiting
bedreigde filialen staat, actie en
roept wethouder Pex Langen-
berg (D66/cultuur) moord en
brand als hij wordt geconfron
teerd met de concrete gevolgen,
directeur H. Sannes en vice-
voorzitter R. Kreuse weigeren
nadrukkelijk mee te huilen met
de wolven in het bos. Zij kiezen
voluit voor 'een vernieuwend
meerjarenbeleid' en 'een strate
gische heroriëntatie'.
Sluiting van drie vestigingen is
'onontkoombaar' en 'verdedig
baar', stellen ze. Aan die over
tuiging ligt 'geen kil. lijdzaam
managementsverhaal'ten
grondslag, meent, Sannes. „We
nemen onze verantwoordelijk
heid", zegt Kreuse.
De directeur en de bestuurder
zijn nu al enthousiast over nog
onuitgewerkte plannen waar
mee moet worden voorkomen
dat bejaarden die slecht ter
been zijn, invaliden en langdu
rig zieken buitenspel komen te
Oosten v
en Vliet i
gebreide v
het dien
met directeur F. van
an bejaardenoord Rijn
gesprek over een uit-
elcollectie die in
:entrum zou kun
nen komen te staan, gerund
door vrijwilligers en ook bereik
baar voor andere gebruikers
groepen.
„De positie van een bejaarden
oord in eeh wijk wordt zo ver
sterkt. Dat is ook goed voor de
maatschappelijke opbouw. Die
komt pas goed op gang als
mensen elkaar ontmoeten. In
het club- en buurthuiswerk is
het ook een ongeschreven regel
dat je eerst met elkaar
verjassen voordat je samen de
buurt kunt veranderen."
Aan de alternatieven voor filia
len kleven zelfs logistieke voor
delen, denkt Sannes. De bewo
ner van Rijn en Vliet hoeft voor
zijn boeken niet meer naar een
andere plek. Hij kan bij wijze
van spreken na Tafeltje Dekje
zo doorlopen naar de boeken
rekken. Ook de boekenbus die
van de openingstijden."
Dat de leden in Morskwartier
(2350), 't Spoortje (2160) en
Zuid-West (2500) ook wel eens
hun lidmaatschap zouden kun
nen opzeggen als de filialen
sluiten, geloven de twee niet.
„Ook zonder een eigen filiaal is
een bibliotheekabonnement z'n
geld dubbel en dwars waard.
Verder gaat een deel toch al
naar de centrale. Er wordt wel al
Vice-voorzitter R. Kreuze en directeur H. Sannes (rechts) op het dak v
ting van filialen is onvermijdelijk en verdedigbaar."
kla-
we voor de scholen willen laten
rijden is efficiënter in te zetten,
40 uur per week, dan een filiaal
dat maar zestien uur per week
open is."
Toch erkennen zij dat als drie fi
lialen ('Spoortje, Zuid-West en
Morskwartier - red.) sluiten, 'dat
Hoe dan ook een verlies is'. San
nes benadrukt de maatschap
pelijke functie van een biblio
theek. „Met een boek in je
hand, gooi je geen steen door
de ruit." Kreuse: „Nou Henk,
het ligt er maar net aan welk
boek. Na het lezen van Marx
weet je het maar nooit." Sannes
weer: „Met een bibliotheekfili
aal in de buurt wordt voor som
migen een volledig maatschap
pelijk isolement voorkomen. Ik
denk ook dat de meeste pijn bij
de stille lefcers zit, bij het type
dat je niet snel op zo'n manifes
tatie als laatst in Zuid-West te
genkomt."
„Aan de andere kant: dit is een
bedrijf dat met zijn geld moet
zien rond te komen. Lonen en
prijzen stijgen, de inkomsten lo
pen terug en toch moeten we
een goed aanbod overeind hou
den. Uit onze berekeningen
wordt duidelijk dat als niet
wordt ingegrepen de biblio
theek in 2000 op een faillisse
ment afstevent."
Averechts
Op 16 juni praten bestuur en di
rectie verder met wediouder
Langenberg. Ze hopen dat ze
hem ervan kunnen overtuigen
dat andere manieren om de be
zuinigingen op te vangen niet of
averechts werken of te weinig
opleveren. „Na de vorige contri
butieverhoging beëindigden
tien procent van de leden, zo'n
3500. hun abonnement. Boven
dien komt Leiden bij een nieu
we verhoging boven het lande
lijk gemiddelde uit."
Sannes voegt daar enigszins cy
nisch aan toe: „Nu zou het be
paald niet voor de eerste keer
zijn dat het stadsbestuur
'keiharde' principes met betrek
king tot de bibliotheek laat
sneuvelen: geen sluiting van fili
alen, geen verhoging van het ta
rief, 16- en 17-jarigen die niet
hoefden te betalen voor een
abonnement en geen beperking
t opzeggen maar
dat is een - overigens begrijpe
lijke - emotionele reactie. Zo
van: wij zijn teugen. Net als bij
het Leidse referendum. De
bouwplannen stonden hele
maal niet ter discussie, de men
sen hebben door tegen te stem
men hun onvrede in het alge
meen geuit."
Tijdens het vraaggesprek is San
nes zijn cynisme over de opstel
ling van de opstelling van de ge
meente niet geheel de baas.
„Sinds een paar jaar doet de ge
meente aan budgetfinanciëring.
De zekerheid die dat beide par
tijen biedt, is schijn. Want wat
gebeurt er als de jaarrekening
van de gemeente tegenvalt?
Dan komt er een nieuwe bezui
nigingsronde. Wij delen dan als
vanzelfsprekend mee in de las
ten. Als ik in de krant iets over
tegenvallers lees, ligt er kort
daarna een brief van de ge
meente in de bus. Dat we reke
ning moeten houden met nieu
we bezuinigingen. Maar als ik
iets over een me'evaller lees,
krijg ik nooit een brief."
Kreuse: „Voor het politieke en
ambtelijke bedrijf lijkt geld geen
probleem. Bij overschrijdingen
en tekorten gaan de belastingen
omhoog of gaat het mes in sub
sidies. Als lid van een stichtings
bestuur ben je hoofdelijk aan
sprakelijk. En dus zijn er ge
woon geen overschrijdingen en
moeten alle rekeningen worden
betaald."
„Het besluit om filialen te slui
ten, is geen kwestie van lijd
zaam volgen. We nemen onze
verantwoordelijkheid. Er is hier
allesbehalve een passieve en ger
laten stemming. Het besluit
geeft ook aan hoe groot wij de
kans achten dat de bezuinigin
gen van tafel gaan en hoeveel
geloof wij hechten aan de haal
baarheid van onze plannen."
Theo Bakker
Al een dikke week drinkt Sjaak.
Zit in zijn stamkroeg en som-
bermant. „Hé, Sjaak, zeg nou
toch wat er met je aan de hand
is, joh", probeert Ruud, die de
tap bedient, keer op keer.
Geen sjoege. „Doe mij er nog
een", is het enige dat er óp de
lange stilgezwegên avonden
uitkomt.
„Denk je datje heel thuis
komt, Sjaak?" „Ach, wie zal
dat een zorg zijn, Ruud." En
weg is Sjaak, op de fiets, via
slingerwegen richting Oost-
vlietpolder, naar zijn tuinhuis
je.
Zijn vrouw, Jo, is zes jaar terug
al overleden, toch doet Sjaak
nog steeds zachtjes als-ie bin
nenkomt. Maar zijn borreltje
en zijn happie staan niet meer
klaar. Elke avond denkt-ie dan
aan haar en mompelt dat het
zo jammer is, dat ze saampies
maar zo kort hebben kunnen
genieten van de vrije tijd die
hij op zijn vijfenzestigste ein
delijk had gekregen.
Sjaak gaat voor het raam zitten
dat hem uitzicht biedt op zijn
tuintje, schenkt zich nog eens
in en krijgt de hoogte. Alsof Jo
nog naast hem zit, begint-ie
zijn hart te luchten. „We moe
ten eruit, Jo. De tuintjes gaan
eraan. Vorige week hebben we
een avond gehad met een of
andere spreker, een hoteme
toot van de televisie. Hij sprak
namens zijn eigen 'adviesbu
reau voor educatieve commu
nicatie', nou dan weet je het
wel. Dat we het zus en zo te
gen konden houden. Het ene
idee nog gekker dan het ander.
En tegenhouden doen we het
toch niet."
„Ik kan het niet verkroppen,
Jo. Heb ik de kantjes eraf gelo
pen? Dit was toch ons eigen
plekkie, hier waren wij de
baas. Ik zie je nog die heg in
vormen knippen, prachtig kon
je dat en ik heb hem helemaal
zo gehouden, hoor. En dan
zegt zo'n man zomaar, dat
het wildgewas op moe
ten komen. Hebben wij het
dan al die jaren verkeerd g
daan? Heeft zo'n man soms
zijn hele leven in de fabriek
gewerkt en in De Kooi ge
woond? Kent-ie dat gevoel e
eigen lappie grond te hebbe
dat je netjes houdt, dat je t:
is?"
„Zó moe ben ik geworden vt
rige week op die avond. Ik
dach(, die man gaat met oi
bespreken hoe we strijd mof
ten voeren. Zoals we vroegei
met zijn allen één man ware
als de bazen ons wilden pak
ken. Maar zo gaan die dinge
niet meer, Jo. Hij had het ov
het 'verstevigen van de na
tuurwaarden', dat we daar
ons tuintje aan mee moete
doen. 'Ben je ook op de fiets
gekomen vanavond', heb ik
hem gevraagd."
„Jullie moeten je tuintjes opi
stellen als wandelgebied, le
sen aan scholen verzorgen.
Jullie moeten 'switchen in ju
lie denken', zei-ie. Maar dat
wil ik helemaal niet, Jo. Ik
gewoon dat we met ons tv
tjes de slechtsten niet zijn ge
weest. We hebben gewerkt,
kinderen netjes in het leven
gezet en toch gespaard. En v
die centjes vertimmerd aanf
huisje. Hier in de zomer te
kunnen slapen, wat hebben
we daar niet van genoten. Et
nu schrijven pennelikkers no
ta's dat we weg moete:
zegt zo'n kwast van de t.v. da
we anders moeten gaan den
ken."
„Ik ben moe, Jo, ik kruip erin
Ik ben het zat. Waarom moe
alles altijd anders? Waarom
kan niets blijven hoe het is?
Was jij er nog maar. Weet je
Jo, ik heb de laatste dagen zo
weinig zin meer. Dan kan ik
nauwelijks het verlangen on
derdrukken om bij jou te zijl
voordat ze ons tuintje platwi
