'Krijg de tering met
je flexibilisering'
Pater Damiaan zalig verklaard, zal Boudewijn volgen?
Feiten Meningen
Srebrenica
heeft geen
schijn van kans
mmf orr
T7/W'fWÉ. Y
Voor een heilige wordt niet gelobbyd, daar zorgt hij zelf voor'
DINSDAG 6 JUNI 1995
De 40.000 inwoners van de Bosnische moslimenclave Srebrenica heb
ben geen schijn van kans bij een aanval van de omringende Bosnisch-
Servische troepen. Ze kunnen nergens heen vluchten en de' mosli
meenheden die hen moeten verdedigen, hebben onvoldoende wapens
om lang stand te houden.
Het is een desperate situatie die nu ruim twee jaar duurt. In het-voor
jaar van 1993 werd de enclave bijna onder de voet gelopen door de
Bosnische Serviërs, die heel oostelijk Bosnië in handen wilden krijgen.
Dal lukte ze toen bijna: alleen in Srebrenica, Zepa en Gorazde moesten
ze kleine moslim-eilandjes dulden.
De VN slaagden er destijds in de militaire situatie te bevriezen. Wat
betreft Srebrenica was dat te danken aan de Franse VN-generaal Moril-
lon, die in maart 1993 met enkele blauwhelmen doordrong tot het bele
gerde stadje, waar de duizenden wanhopige moslims hem om bescher
ming smeekten. Morillon, die totdantoe als bevelhebber van de VN in
Bosnië weinig bereikt had, weigerde Srebrenica le verlaten voordat de
Bosnische Serviërs akkoord gingen met-een staakt-het-vuren.
Morillon slaagde erin 300 Canadezen te plaatsen in Srebrenica en
een fragiel bestand ontstond, dat overeind bleef toen Dutchbat in
maart 1994 de VN-taak in Srebrenica overnam. Nu lijkt het erop dat de
Bosnische Serviërs alsnog de enclave in handen willen krijgen, nadat ze
het gebied lang in een wurggreep hebben gehouden. Daarmee zou dan
een eind komen aan een enclave die slechts door een VN-infuus in le
ven wordt gehouden.
Srebrenica was voor de oorlog een stadje met 15.000 inwoners, waar
de bedrijvigheid werd gevormd door wat industrie (onder meer een ac
cu-fabriek) en de landbouw. Tijdens de oorlog groeide de bevolking,
door de toestroom van vluchtelingen die elders in Oost-Bosnië het
slachtoffer waren geworden van etnische zuiveringen.
Sinds begin 1993 staat 'Srebrenica' voor een omsingeld dal van 10 bij
15 kilometer, met een zwaarbeschadigd stadje waar duizenden mensen
een doelloos en vegeterend bestaan leiden. Hulporganisaties voeren
voedsel aan, tenminste als de Bosnische Serviërs dat toestaan, leveren
wat medische zorg en helpen met herstelwerk van kapotgeschoten wo
ningen.
De blauwhelmen tenslotte zorgen voor enig gevoel van bescherming,
en dragen hun steentje bij aan de lokale economie door te betalen voor
hout, lokaal geproduceerd voedsel en door het laten uitvoeren van kar
weitjes zoals het wassen van hun uniformen.
Militair gezien stelt de verdediging van Srebrenica niets meer voor.
Bij de aanvallen van de Bosnische Serviërs in februari en maart 1993,
verdedigden de moslims zich met geweren tegen zwaar geschut en hun
munitietekort was schrikbarend soldaten werden op een gegeven
moment met vijf kogels per man naar de stellingen gestuurd. Vlak voor
het bestand hadden de aanvallers vrijwel alle strategische punten
rondom Srebrenica in handen.
Sinds die tijd is er aan de militaire verhoudingen niets veranderd. De
moslims kunnen vrijwel niets aan versterkingen de enclave in krijgen.
Om Srebrenica te bereiken is een zeer riskante voettocht nodig door
Bosnisch-Servisch gebied. Nederlandse militairen hebben tijdens hun
waarnemingen aan de grenzen van de enclave wel geconstateerd dat er
enig verkeer bestond tussen Srebrenica en andere gebieden, maar het
is vrijwel uitgesloten dat er zware wapens de enclave binnengesmok
keld worden. Srebrenica is overgeleverd aan de genade van Bosnische
Serviërs. De Nederlandse blauwhelmen hebben vanaf de allereerste dag
dat ze in dit gebied actief werden, geleerd dat de Bosnische Serviërs
volledig dicteren wat er gebeurd. Als de druk die nu op de VN-eenhe-
den in heel Bosnië wordt uitgeoefend, leidt tot een hergroepering van
de blauwhelmen, zal de internationale gemeenschap Srebrenica moe
ten opgeven.
Meest waarschijnlijke scenario: etnische zuivering van de enclave,
onder de noemer van een,akkoord met de VN dat de moslims kunnen
vertrekken naar Bosnisch regeringsgebied elders. Te vrezen valt dat
hetzelfde gebeurt met Zepa en Gorazde, de twee andere Oost-Bosni-
sche enclaves. De Bosnische Serviërs maken dan een eind aan een vol
strekt kunstmatige situatie die hen nooit heeft bevallen, maar die ze
zich konden permitteren: Srebrenica en de andere twee enclaves zijn
grote interneringsgebieden, waarvan het bestaan door de VN wordt ge
rekt zonder dat de internationale gemeenschap ook maar een flauw
idee heeft hoe aan de in totaal ruim 100.000 bewoners weer een per
spectief moet worden geboden.
DEN HAAG MAURICE WILBRINK
OR-voorzitter van Multi Terminals voelt zich 'laatste der Mohikanen
Vandaag is de dag van de waarheid. Dan maakt de Vervoersbond FNV de uitslag bekend van een referendum onder de 143 werkne
mers van Multi Terminals Waalhaven (MTW) in de Rotterdamse haven. Onderwerp is het sociaal akkoord dat de bond heeft bereikt
met MTW-directeur (en oud-journalist) Gerard Krul. De meeste werknemers krijgen een baan bij zusterbedrijf Seaport. Anderen
kunnen gebruik maken van een ouderenregeling. Voor een laatste groep van veertig mensen belooft Krul een oplossing te vinden
bij moederconcern Pakhoed of elders in de haven.
Zuchtend neemt marxist-leninist
Bert Voogt (39) plaats in een lege
vergaderzaal van MTW. Hij is falie
kant tegen de overeenkomst. De
voorzitter van de ondernemings
raad is dan ook bang te worden
neergezet als oproerkraaier en ver-
pester van een bijna bereikt sociaal
akkoord dat de banen kan redden
van 143 werknemers. Ook is hij
"bang dat hij weer wordt neergezet
als lid van de revolutionaire club
Rode Morgen, links jaren zeventig
socioloog en havenarbeider tegelijk.
„Journalisten schrijven veel van el
kaar over. Ik zou in Albanië een cur
sus arbeiderszelfbestuur hebben ge
volgd. Ik ben niet verder gekomen
dan een vakantie in het oude Joego
slavië", zegt hij schouderophalend.
,,Ik ben inderdaad marxist-leninist,
lid van de Rode Morgen en heb sa
men met Paul Rosenmöller (nu
fractievoorzitter van Groen Links in
de Tweede Kamer, red.) sociologie
gestudeerd, dat klopt."
„Waar ik moeite mee heb is dat ie
dereen meteen roept 'kijk die gekke
lui eens, ze verzieken het voor hun
collega's'. We zijn zogenaamd de
laatste der Mohikanen in Neder
land. Terwijl ik beweer dat de men
sen die nog verder willen flexibilise
ren straks wel eens de laatste der
Mohikanen kunnen zijn."
REDELIJK
De Vervoersbond vindt de deal met
de MTW-directie redelijk. Voogt,
zelf kaderlid van de bond, vertrouwt
de goede bedoelingen van Krul en
Pakhoed echter voor geen cent. Tot
nu toe blijkt elke keer dat er geen
„Ik ben inderdaad marxist
leninist en lid van de Rode
Morgen", zegt OR-voor
zitter Bert Voogt.
FOTO ANP
banen in de haven zijn voor men
sen die werkloos raken. Sinds het
havenakkoord uit 1993 'geen ge
dwongen ontslagen tot ver na de
eeuwwisseling' zijn vijftien men
sen werkloos. „Ze zoeken werk voor
die mensen dat er niet is", scham
pert Voogt.
Het is een publiek geheim dat moe
der Pakhoed de rederijen sinds kort
naar andere bedrijven stuurt in de
Rotterdamse haven. De zwaar zieke
dochter aan de Waalhaven moet zo
gauw mogelijk dicht. Langs de pier
is geen schip meer te bekennen.
Het laatste is woensdag gelost.
Op de leren bankstellen in de verga
derzaal zaten eens Chinese han
delsdelegaties te praten over stuk-
goedcontracten. Nu dient de zaal
als vergaderplek voor vertwijfelde
werknemers, de ondernemingsraad
en het steuncomité dat solidariteits-
avonden belegt met collega's uit
Antwerpen, Terneuzen, Vlissingen
en Amsterdam. Ook anti-fascisme-
groepen en protestbewegingen te
gen hoge woonlasten zijn van de
partij, 'want er is een algemene,
grote aanval aan de gang op de wer
kende mens'.
Secretaris Lex Linnenbankvan de
ondernemingsraad schuift aan. Hij
is 'een echte havenarbeider, want
niet gestudeerd', maar onderschrijft
het gedachtengoed van Voogt volle
dig. Hij is twee maanden geleden
van zijn vrouw gescheiden door alle
beslommeringen op het werk. „Ik
kan niet tegen onrecht", zegt hij on
gevraagd. „Dan schiet mijn adrena
line ineens omhoog. Ik zie mijn bed
vijf uur per dag, kun je nagaan."
Ook met directeur Krul kan hij op
het persoonlijke vlak niet goed op
schieten. Als voormalig hoofdredac
teur van Het Vrije Volk heeft die vele
ingangen in de media. Linnenbank:
„Hij gebruikt die ook om dat beeld
van linkse idioten te versterken".
Krul heeft slechts twee taken mee
gekregen van Pakhoed, daarvan zijn
Linnenbank en Voogt overtuigd.
Ten eerste moet hij aan de Waalha
ven zo snel en geruisloos mogelijk
het licht uitdoen, ten tweede dient
hij volgens Linnenbank en Voogt de
macht van het laatste restje marxis-
tisch-leninistisch bolwerk in de Rot
terdamse haven breken.
Dat laatste is misschien geen voor
opgezet doel, maar dan toch wel
een prettig bij-effect. Voogt: „Hij
heeft ons recht in het gezicht ge
zegd: 'Ik heb voor iedereen een
baan, behalve voor jullie tweeën'.
We hadden niet anders verwacht.
We zullen ook nergens meer in de
haven aan de bak komen. Maar zo
iets heeft ook een positieve keerzij
de. In de WW hebben we tijd zat om
met alle andere werklozen langs de
kantines te sjouwen".
GROTE STRIJD
Hij wil het liever hebben over de
donkere wolken die zich boven
flexibiliserend Nederland samen
pakken. Als de naderende sluiting
verkeerd uitpakt, zal dat de toon
zetten voor de komende jaren.
Voogt: „Rotterdam is vaak de graad
meter geweest. Als we in de haven
vijf procent erbij kregen, volgde de
rest van Nederland met drie pro
cent. Als wij nul krijgen, moet de
rest twee procent inleveren".
De tijd is bijna rijp voor 'de grote
strijd'. Stakende bouwvakkers, pro
testerend personeel van supermark
ten: het zijn allemaal aanwijzingen
dat mensen de flexibilisering niet
langer pikken. Voogt herinnert zich
een strijdkreet uit de Rotterdamse
haven, uit 1982 alweer: „Krijg de te
ring met je flexilibisering".
Voogt: „Niemand, kon het woord
nog goed uitspreken. Achteraf ge
zien was het een aardige verhaspe
ling. Ik krijg heus niet elke nacht
een natte droom over mijn ideeën.
Maar als je gewoon om je heen
kijkt, dan zie je dagelijks het grote
onrecht van ons kapitalistische sys
teem. Steeds meer concurreren, tot
we uiteindelijk onszelf kapotcon-
ROTTERDAM BEREND SCHILDER
o,rn detfT
JÊT W/WIZSCHDN-
hij zelf voor. Mocht dit metter
tijd met de hulp van God posi
tief uitkomen, dan kan eventu
eel een proces worden inge
leid". Maar het goed was, voor
de Belgische katholiek, al ge
schied.
KARTON
Het was eigenlijk alleen de he
mel zelf die met zware plens
buien het pausbezoek verstoor
de. Paraplu's benamen de gelo
vigen het zicht, toen pater Da
miaan bij de nationale basiliek
op de Koekelberg in Brussel za
lig werd verklaard. De karton
nen krukjes,die padvinders gra
tis hadden uitgedeeld, begaven
het in het kletsnatte gras onder
benauwde kreten van de ge
bruikers.
De rijkswacht hoefde nauwelijks
op te treden. Een tiental jongso
cialisten die condooms wilden
uitdelen met de teksten 'AIDS is
de lepra van onze tijd' en 'Stop
de demografische explosie',
werd met zachte hand heenge-
stuurd. Twaalf weerbarstige
anarchisten die een spandoek
met 'Paus moordenaar' hadden
uitgerold en 'Kapotjes, geen ka
lotjes' riepen, werden afge
voerd. Tenslotte werd één ver
dwaalde lokale moslim verwij
derd.
De kleine protestantse gemeen
te van België had niet eens de
moeite genomen om te ver
schijnen. Ze bleef weg onder
het motto dat een zaligverkla
ring juist 'één van de onnodige
'elementen is van de roomska-
tholieke traditie, waarvan in de
bijbel geen spoor terug te vin
den is' en waaraan zij geen
boodschap hebben.
ONTNUCHTERD
Het eerste Belgische pausbe
zoek ontaardde in 1985 in een
langgerekte happening, waar
aan honderdduizenden gelovi
gen deelnamen. Inmiddels
Wordt wijlen koning Boude
wijn de volgende Belgische za
lige? Het Belgische kerkvolk
heeft nieuwe hoop, sinds paus
Johannes Paulus II zaterdag na
zijn aankomst in België onver
wacht het graf van Boudewijn
bezocht. Zondag, tijdens de za
ligverklaring van de Belgische
lepra-priester Jozef Dami
aan de Veuster, prees de
paus de overleden koning om
standig.
Kort na zijn dood op 31 juli
1993 ontstonden de eerste spe
culaties over een zalig- of mo
gelijk zelfs heiligverklaring van
Boudewijn. De paus gaf er het
afgelopen pinksterweekeinde
nieuw voedsel aan door de
overleden vorst te danken voor
zijn 'onwankelbare geloof. Vol
gens depaus heeft Boudewijn
'zijn landgenoten en heel Euro
pa een voorbeèld nagelaten
door de kracht, waarmee hij in
het bijzonder het recht op leven
van het ongeboren kind heeft
verdedigd'.
Boudewijn werd beroemd-be-
rucht, toen hij in april 1990 voor
een dag het koningschap neer
legde om niet zijn handteke
ning te hoeven zetten onder een
liberale abortuswet. Kardinaal
Danneels probeerde zondag de
nieuwe geruchtenstroom in te
dammen: „Voor een heilige
wordt niet gelobbyd, daar zorgt
WIM STEVENHAGEN
De regen was zondag op de Koekelberg spelbreker bij het bezoek van de paus.
velen ontnuchtend. Volgens een
enquête staat thans niet minder
dan 70 procent van de Belgische
katholieken onverschillig tegen
over het behoudende Rome.
Dat werd enkele maanden gele
den al zichtbaar, toen de Belgen
in groten getale hun sympathie
betuigden met de door de paus
ontslagen vooruitstrevende
Franse bisschop Gaillot.
De Belgen werden ditmaal
vooral aangetrokken door de
zaligverklaring van 'hun zoon'
pater Damiaan. Die heeft overi-
aarde gehad. De bijzondere rol
van Damiaan, die op 15 april
1889 als melaatse onder de me
laatsen van het Hawaiaanse ei
land Molokai stierf, werd pas na
vele mislukte aanlopen in 1991
erkend.
De boerenzoon uit het Vlaamse
dorpje Tremelo zou daarop vo
rig jaar tot'eminent voorbeeld
van christelijke naastenliefde'
worden uitgeroepen, maar twee
dagen voor zijn afreis kwam de
paus ten val in de badkamer,
brak zijn heup en moest het be-
Behalve Brussel wilde de paus
vorig jaar ook de andere Belgi
sche stations uit het leven van
Damiaan Tremelo, Leuven
en Malonne aandoen. De
Belgische bisschoppen besloten
om dit jaar van deze program
ma-onderdelen af te zien. Het
zou de paus te zeer vermoeien
en bovendien te veel kosten, zo
verklaarde kardinaal Danneels
na afloop van het bezoek. Voor
de gelovigen een grote teleur
stelling.
Daarbij kregen ze het dit keer
door het weer. Het pausmi e
draaide nog onder een iel
netje het terrein bij de bas g
op, maar een kwartier late
ste de regen neer. De broei i
van de Picpussen-orde vai te
miaan probeerden zich zo n
en zo kwaad als het ging n
plastic zakken en kranteni
schermen. Velen verlieten ei
tijdig de Koekelberg.
BRUSSEL. ALY KNOL
