U ITGEKHtUSXi
Olympia
BOWLEN EN ETEN?
m
O
D
vjl KORTINGEN TOT
Een loopje door
de historie van de marathon
't CRABBETJE
MultiRent
IN DEN HOUTKAMP
NOGA
WEKEN..
Oosterse tapijten
CL
Q ECHTE KORTINGEN
U Helaas wij gaan sluiten
MOET WEG
Grieks restaurant
En nu alle marathonlopers
naar Olympja!
Botermarkt 19 Leiden Tel. 071-131929
Geopend vanaf 16.30 uur
jflmvckc hap
U heeft iets te vieren maar weet niet waar of hoe! Kom
dan eens vrijblijvend langs om te informeren wat wij
voor u kunnen doen. Onze service en uitstekende keu
ken staan borg voor het welslagen van elk evenement.
Centrale ligging, goede bereikbaarheid (ook met open
baar vervoer) en ruime parkeermogelijkheden.
Voor informatie en/of reserveringen uw gastheer Peter
G.M. van Rijn. Miening 25, 2381 GN Zoetcrwoude-
dorp. tel. 01715-1289, fax 01715-2903
Tandoori Restaurant
IMI\Hi>
d Specialiteiten bereid door topklasse I
Indiase en Paklttaante koka
■Ct Tandoori, curries, vis, garnalen
Kip- en lamsgerechten
■ft Vegetarische gerechten
ti Feesten en grote partijen
li Afhaalservice nu 10% korting
Vrouwenkerkkoorstraat 7 2312 WP Leiden
tel. 071 149017
Dagelijks geopend vanaf 17.00 lot 23.00 uur
VÏSSPECIALITEITEN RESTAURANT
WIST V DAT DE SNELSTE MARA THON
LOPERS HOOFDZAKELIJK VIS ETEN!
St. Angtrnstraat 5 - Leiden - Td. 071-128846
russen De Molen De 1 dtk'Beestenmarkt en Steenstraat
SNACKBAR "RIAN"
MARESINGEL-75-LEIDEN
TELEFOON: 071 -218905
GOED is GOED. MAAR..
BETER is BETER!
WEEKEND-EN
VAKANTIE-AANBIEDING '951
MERK
EN
TYPE
WEEKEIND
INCL. 400 KM.
1 WEEK
ALLEKM.VRU
2 WEKEN
ALLE KM VRIJ
3 WEKEN
ALLE KM VRIJ
SUZUKI
SWIFT
120,-
419,-
719,-
1019,-
opa
CORSA
152,-
534,-
916,-
1298,-
opa
ASTRA
186,-
649,-
1114,-
1578,-
opa
VECTRA
222.-
777.-
1332,-
1888.-
MfTSUBISHI
9 PERS BUS
L300 DIESEL
286,-
999,-
1713.-
2427,-
Bovenstaande tanewnzjnixi BTW, verlagng eqen nsAo tot 150.-voor personenauto s
en 250,- voor personenbussen. en een onüvalen en rattenden rtrzeAerrg
CONOmES
WEEKEIND VRUDAG SMID0AGS NA 14 00 UUR (INDIEN BESCHIKBAAR)
TOT MAANDAG S MORGENS 08 30 UÜR
WEEK 7 DAGEN
ANDERE M00BIEN OP AANVRAAG 00K DtESELUfTVOERNGEN EN/OF MET TREKHAAK
- RESERVEER TIJDIG1II
Auto- en Motorverhuur
tuvie* owvi CccC&ieeK
Leiden
Katwijk
Leidschendam
Beverwijk
IJmuiden
)71 - 310001 1
)1 718 - 28535
>70 - 3279115
>2510 - 15315
>2550 - 23450
Informeer eerst eens
bij ons naar
de vele mogelijkheden!
Tenn-Bowl
Bowling en Party Centrum
Winkelhof 1
Leiderdorp QUALITY^ A
071-411723 ty'
BOERDERIJ RESTAURANT
Junide asperges zijn er weer!
4 gangen Keuzemenu ƒ42,50
Vegetarisch? Geen probleem!
- ,|r
Vnn Dicpcningenlaan 2 - 2352 KA Leiderdorp - 071 - 89 12 88
op onze hele collectie
handgeknoopte
□Kwaliteit 0 AVANT-GARDE
□Ruime sortering maten MODERN
□Breed assortiment KLASSIEK
stijden: maandag 13:00 uur-17:30 uur
ïinsdag t/m vrijdag 09:30 uur -17:30 uur
zaterdag 10:00 uur-17:00 uur
I \f\ Garenmarkt/Sanders parkeergarage
Oosterse tapijten
Leidsch 3ËSt Dagblad 3M MARATHON
Van Pheidippides tot Pragt
De Italiaan Dorando Pietri kwam tijdens de olympische marathon van 1908 in Londen uitgeput als eerste het stadion binnen, maar werd gediskwalificeerd
omdat hij in de laatste ronde door officials overeind was geholpen. foto archief
De marathon heeft een rijke ge
schiedenis. Totdat enkele jaren
geleden de triathlon werd uitge
vonden, gold deelname aan de
ze loop als de zwaarst denkbare
sportprestatie die vaak gepaard
ging met heroïsche gevechten
tegen de uitputting. En hebben
de lopers tegenwoordig uitge
kiende trainingsschema's, uit
gelijnd schoeisel en energievolle
voeding, het blijft nog een hele
klus. Hoe verder we echter te
ruggaan in de tijd, des te simpe
ler waren de hulpmiddelen en
de tocht dus zwaarder voor de
hoofdrolspelers. Een loopje
door de historie maakt duidelijk
waarom de marathon tot de
verbeelding spreekt van het gro
te publiek.
We schrijven het jaar 490 voor
Christus. Een imposant Per
zisch leger van circa 20.000 man
trekt op naar Griekenland om
dit gebied te onderwerpen aan
de machtige koning Darius I.
De meeste Griekse steden en ei
landen geven zich zonder slag
of stoot over. De twee belang
rijkste plaatsen, Athene en
Sparta, weigeren zich bij de
overmacht neer te leggen. Daar
op schepen de Perzen hun troe
pen in en landen op de oostkust
van het Griekse schiereiland At
tica, bij de laagvlakte van Mara
thon. Vandaar zou worden op
getrokken naar Athene.
De Atheners komen in verga
dering bijeen en besluiten de
dreigende belegering niet af te
wachten. Ze treden hun vijand
tegemoet met ongeveer 10.000
zogeheten hoplieten (beroeps
soldaten) onder leiding van ge
neraal Miltiades. Er wordt nog
enkele dagen gewacht op steun
van Sparta, maar die blijft uit.
Op 13 september geeft Miltia
des het sein voor de aanval. Hij
beveelt een stormloop waarbij
hij het centrum van zijn aanval
bewust verzwakt en de vleugels
verstevigt. De Perzen overrom
pelen met een regen van pijlen
het midden van het Atheense
leger, maar worden vervolgens
in de rug aangevallen door de
rondtrekkende beweging van de
flanken.
Deze tactische meesterzet
van Miltiades kost de in de tang
genomen Perzen 6400 man, ter
wijl de Atheners volgens de
overlevering slechts 192 doden
moeten betreuren. Het restant
van het Perzische leger scheept
zich vervolgens snel in en vaart
langs de kust richting Athene
om de onbewaakte stad alsnog
te verrassen. Het Atheense leger
is echter op tijd over land terug
en de Perzen blijft niets anders
over dan huiswaarts te keren.
De legende verhaalt dat een
Atheense boodschapper, Phei
dippides geheten, na afloop van
het treffen de pakweg veertig ki
lometer van het slagveld bij Ma
rathon naar Athene rende om
de stad te waarschuwen voor
het naderende onheil vanaf zee.
Nadat hij zijn taak had vol
bracht en de stad haar poorten
had gesloten in afwachting van
het eigen leger, viel hij dood
neer. Uit opgravingen is geble
ken dat de afstand Marathon-
Athene ongeveer 36 kilometer
bedroeg. Officiële ge
schiedschrijvers houden het op
een snelle terugkeer van het hé
le leger van Miltiades en maken
geen melding van de heroïsche
eenling.
Olympia
De mythe van Pheidippides in
spireerde de romantische histo
ricus Michel Bréal. Deze Frans
man opperde tijdens een con
gres van de olympische bewe
ging in 1894 het plan om de
marathon-loop deel te laten uit
maken van de moderne Olym
pische Spelen. Die zouden twee
jaar later in Athene voor het
eerst in de nieuwe tijd weer
worden gehouden. Bij de oude
spelen in Hellenistisch Grieken
land, nabij de berg Olympia,
werd nooit meer dan vijf kilo
meter gelopen. Toch werd met
het idee van Bréal ingestemd en
stonden in 1896 veertien Grie
ken en vier buitenlanders klaar
nabij de Attische oostkust om
via heuvelachtig terrein naar
Athene te snellen.
Halverwege de strijd lagen de
vier niet-Grieken vooraan. Louis
Spiridon, de latere winnaar, liep
achterin en nam bij een herberg
onderweg nog rustig een glaasje
wijn. Hij hield een constant
tempo aan en haalde gaande
weg het hele veld in, ook al om
dat de meeste tegenstrevers
door vermoeidheid uitvielen.
Eenmaal in Athene aangeko
men, werd hij met een kanon
schot begroet en was het en
thousiasme van de bevolking zo
groot dat de politie een pad
voor hem moest vrijhouden.
De 24-jarige werd op zijn
laatste meters door de prinsen
Constantijn en George begeleid,
die hem na de meet op de
schouders namen en hem naar
de koning brachten. Volksheld
Spiridon liep nooit meer een
marathon. Hij keerde in 1936
nog eenmaal terug, om bij de
spelen in Berlijn een olijftak van
de berg Olympia aan Hitier te
overhandigen. Hij overleed in
1940.
De geschiedenis van de olym-
nisrhp marathon is doorsnekt
met verhalen over heldendom,
tegenslag, curieuze voorvallen,
list en bedrog. Zo werd al in
1896 de Griek Velakos, die ach
ter Spiridon derde werd, gedis
kwalificeerd omdat hij een stuk
je van de race per rijtuig had af
gelegd. Vier jaar later in Parijs
werd de 40 kilometer en 260
meter door de Fransen Théato
en Champion het snelst afge
legd. Maar zij waren meer dan
een half uur sneller dan de
Zweed Fast die onderweg door
een agent de verkeerde kant op
was gestuurd. Verder beklaagde
hij zich over het feit dat alle
deelnemers bevuild aankwa
men, terwijl bij het Franse duo
geen stofje op de tunica's was te
bekennen. Ze zouden een kor
tere route hebben genomen.
Ook de veertig kilometer van
St. Louis (1904) kende een op
vallend moment. De Amerikaan
Lorz kwam fris als een hoentje
en onder luide toejuichingen bij
de finish aan. Hij had echter
wegens kramp een groot deel
van de route in de volgwagens
doorgebracht. Lorz ging met de
dochter van president Roosevelt
op de foto, maar vlak voor zijn
huldiging kwam het bedrog uit.
De prijs ging naar zijn landge
noot Hicks die de race had uit
gelopen op een mengsel van
strychnine en cognac, wat toen
als een slimmigheidje werd be
schouwd. Het begrip doping
deed pas veel later intrede.
In Londen (1908) was er het
verhaal van Dorando Pietri. De
Italiaan kwam als eerste het sta
dion binnen waar hij nog een
ronde moest afleggen. Het werd
een martelgang. Vermoeid en
versuft viel hij diverse keren, om
vervolgens weer verder te wan
kelen. De uitnuttine nabii
strompelde hij over de lijn. De
Amerikaans llayes werd twee
de, maar Pietri moest zijn me
daille inleveren omdat hij bij
het opstaan door officials was
geholpen. De Britse koningin
Alexandra, die diep onder de in
druk was geraakt van het voor
val, schonk de Italiaan een spe
ciale trofee.
Het traject dat Pietri en Hicks
aflegden, liep van het koninklijk
paleis Windsor Castle naar het
olympisch stadion, over een af
stand van 42,195 kilometer.
Vanaf 1924 is deze afstand offi
cieel vastgesteld als de stan
daardlengte van de marathon.
Zonnesteek
De Olympische editie van 1912
in Stockholm werd overscha
duwd door de dood van de Por
tugees Lazaro, die tijdens de ra
ce overleed aan de gevolgen van
een zonnesteek. De Zuidafrika
nen McArthur en Gitsam spra
ken af samen over de streep te
gaan. Toen laatstgenoemde vlak
voor de finish stopte om te
drinken, haalde hij daarna zijn
landgenoot niet meer in. Na af
loop zouden daarover enkele
onvertaalbare woorden zijn ge
vallen. Verder viel de Japanner
Kanguri, ook door de zon be
vangen, in slaap. In 1966 mocht
de toen 76-jarige atleet het op
uitnodiging van het Zweeds
olympisch comité nog een keer
overdoen en slaagde.
Tussen de twee wereldoorlo
gen heersten de Finnen op het
langste loopnummer. Geen ma
rathon ging voorbij of de Suo-
mi's haalden wel een medaille.
In Berlijn (1936) won de Ko-
reaan Sohn Kee Chung. Tot zijn
grote verdriet, moest hij voor
laDan uitkomen omdat ziin
land door de 'reizende zon' was
bezet. De eerste prijs, een antie
ke, 2600 jaar oude, Griekse
helm, kreeg hij ook niet mee.
Pas vijftig jaar later, in 1986,
mocht de bejaarde Aziaat het
kleinood ophalen.
In 1948 (weer in Londen)
werd de Belg Gailley, die als eer
ste het stadion binnenkwam,
volledig uitgeput nog ingehaald
door de Argentijn Cabrera en de
Brit Richards. In Helsinki (1952)
was het goud voor de grote
Emiel Zatopck die vier jaar later
zesde werd achter de Fransman
Mimoun. In Rome in 1960 zege
vierde de legendarische Abebe
Bikila op blote voeten, geheel in
de geest van Pheidippides. Biki
la evenaarde in 1964 zijn pres
tatie, maar liep toen wel op
gympjes.
Behalve de marathons op de
Olympische Spelen organiseren
veel metropolen hun eigen,
jaarlijkse loop. Zo is van de
Amerikaan Lorz (de man die
zich bij de OS in St. Louis liet
vervoeren in een volgwagen en
zich vrolijk als winnaar voor
deed) bekend dat hij een jaar ia-
ter (1905) de marathon van
Boston won, ditmaal zonder
hulp.
In de loop van deze eeuw
vonden steeds meer steden een
plaatsje op de internationale
marathonkalender, zoals New
York, Rio, Tokyo, Londen en
Rotterdam. En vanaf 1991 hoort
Leiden ook een beetje in dat rij
tje thuis, met Huub Pragt als
eerste winnaar. De Leidse Egyp
toloog verdient de kost in het
Rijksmuseum van Oudheden.
Dat is ongetwijfeld een inspire
rende omgeving voor één van
de vele navolgers van de legen
darische Pheidippides.
