cultuu
r& Kunst
Ou
'Een beetje een brave Hendrik'
Te
99
ewondering
99
Oude bekenden
terug in Leiden
Opera Esmée zonder
tekstboek niet te volgen
Opening Holland festival
RECENSIE BOB BOUBER
Opening Holland Festival: Esmée van Theo Loevendie en Jan Blokker. Gezien: 31/5.
Nog te zien: 2, 4, 6 en 8 juni in Theater Carré in Amsterdam. Op 29 en 30 juni vol
gen opvoeringen in Berlijn.
Het Holland Festival zet de toon met de wereldpremière van Es
mée, een opera die speelt in de Tweede Wereldoorlog. Deze op
maat van het festival schetst meteen de contouren van het cen
trale thema 'Kunst en verzet'. Esmée is het deels fictieve verhaal
van een verzetsvrouw die moet kiezen tussen persoonlijke ge
voelens en de idealen van de groep waarvan zij in de bezettings
jaren deel uitmaakt.
Jan Blokker baseerde het libretto op een publikatie uit 1986 in
Vrij Nederland over Esmée van Eeghen: een meisje van Amster
damse koopmanshuize, die in het Friese verzet belandt. Haar lef
en uitstraling dwingen bewondering af totdat zij een verhouding
aangaat met een Duitse officier.
Voor Theo Loevendie is dit zijn derde muziekdramatische
werk. De muziek lijkt streng gecomponeerd maar Loevendie
speelt de afstanden in toon en ritme. Schijnbare improvisaties
staan tegenover preciese constructies. Diversiteit is er in over
vloed: De gezongen tekst 'Ik weet niet of ik je vertrouwen kan'
wordt met donderende paukenslagen aangedikt, de trombone
loeit naargeestig als er gevaar dreigt en Loevendie schroomt
zelfs niet een liefdesontmoeting kracht bij te zetten met een frêle
viool.
Fascistische teksten, een bloemlezing uit de koker van Goeb-
bels en Himmler, klinken na fascistisch tromgeroffel. De Duitse
mars ruikt naar militaire laarzen en de psalm naar het hervorm-
.de Friesland. Uiteenlopend, maar allemaal heel theatraal. „Als
operacomponist ben je niet snel banaal, je moet in extremen
durven denken" is een uitspraak van Loevendie.
Herbert Wernicke, een Duitse Wagner-regisseur die nu voor
Esmée aanwijzingen geeft, liet een reusachtige bloedrode
swastika vervaardigen die de zaal overheerst, tot in de rijen van
de toeschouwers loopt, alsof de zaal bezet is. Alle handelingen
spelen zich af op de brokstukken van dat enorme hakenkruis. Er
wordt op enkele zij-niveaus gezongen en gemusiceerd. Verder
zijn er geen noemenswaardige changementen. Dat maakt het
overweldigende beeld op den duur saai.
De vocale bezetting is niet gering. Buitenlandse zangers heb
ben in de regel moeite met de Nederlandse uitspraak. De s en g
van de mezzo-sopraan Jeanne Piland, die Esmée vertolkt, zijn
even zacht als het 'Scheveningen' van een Limburgse en Piland
zong gelijk een merel in de avondzon, maar zij is nauwelijks te
verstaan.
Tweede uitschieter is de heldere sopraan Marie Angel, die de
rol van rivale Ingrid pittig speelt. De Nederlandse inbreng be
perkt zich tot de de bariton Henk Smit, die zeer overtuigend ver
zetsman Johannes voor zijn rekening neemt en de bas Lieuwe
Visser. De laatste is een cafébaas die model staat voor de bene
pen houding van het Nederlandse volk in bezettingstijd.
De sobere enscenering en de goeddeels onverstaanbare tek
sten maakten het moeilijk de handeling te volgen zonder tekst
boek. Vermoedelijk werd de opera, door het publiek, onder wie
koningin Beatrix, prins Claus en minister-president Kok, daarom
zo lauw ontvangen.
Pim Wallis de Vries bracht rust in Leidse Schouwburg terug
Voor zijn komst als directeur van de Leidse Schouwburg
runde Pim Wallis de Vries het theaterbureau Stalles.
Toen hij bijna vijf jaar geleden in Leiden aan het werk
ging, sprak hij de hoop uit 'van de tropen in de subtro
pen te belanden'. Inmiddels staat hij weer met beide be
nen op de grond: ,,Ik mag wel zeggen dat het hier in de
subtropen behoorlijk heet kan zijn."
Schouwburgdirecteur Wallis de Vries (r) in gesprek met Lodewijk de Boer, regisseur van de Surinaamse Musi
cal Faya. Gisteren werd het nieuwe programma gepresenteerd van de Leidse Schouwburg.
FOTO HENK BOUWMAN
I DONDERDAG 1 JUNI 1995
-
In deze rubriek komen al of
niet bekende
streekgenoten aan het
woord die, hetzij direct,
hetzij zijdelings met kunst
en cultuur te maken
hebben. Ze praten over een
kunstvoorwerp, een
kunstuiting waaraan ze
bijzondere waarde
hechten. Van de snuifdoos
van oma tot het
grijsgedraaide muziekstuk
en alles wat daar tussen zit.
Vandaag spreekt Monique
Collignon, mode-
l ontwerpster te Leiden,
haar bewondering uit voor
een paar vazen die ze als'
huwelijkscadeau van haar
echtgenoot kreeg. „Het
intrigeert me waar ze
vandaan komen.
Waarschijnlijk waren ze
vroeger heel gewoon.
Voor mijn trouwen
heb ik deze vazen
gekregen.
Voorwerpen waar ik
heel voorzichtig mee ben. Met
andere dingen kan ik nog wel
eens ruig doen, maar deze
vazen hebben een emotionele
waarde voor me."
„Ze hebben tijden in de etalage
gestaan bij een Leidse antiquair.
Iedere dag liep ik daar langs en
ik vond ze prachtig. Zeker een
halfjaar hebben ze daar
gestaan. Als ik even de
financiële ruimte had wilde ik
ze kopen. Maar het kwam er
steeds niet van. Met mijn
handel heb je elke cent nodig
voor je bedrijf."
„Op een dag zag ik dat ze uit de
etalage waren verdwenen. Shit,
dacht ik, nu zijn ze verkocht. Ik
had er echt de pest over in. Ze
waren gewoon weg. Ik ben nog
naar binnen gegaan maar daar
waren ze ook niet meer."
„Voor mijn trouwen kreeg ik
een hele grote doos van mijn
man. Ik dacht dat 't een grap
was, dat er iets heel kleins in
zou zitten. Maar daar zaten dus
die vazen in. Dat vond ik echt
onwijs gaaf dat ik die vazen vari
hem kreeg. Hij wist natuurlijk
wel dat ik ze mooi vond, want ik
had het er met hem wel eens
over gehad dat ik die vazen in
de etalage van die antiquair had
zien staan."
„Het intrigeert me waar de
vazen ze vandaan komen. Ik
denk dat ze uit de
overgangsperiode tussen
Empire en Art Nouveau komen,
zo rond 1820. En waarom denk
ik dat? Omdat ik later nog twee
vazen heb gekregen uit die
periode, die dezelfde
paarsblauwe kleur hebben en
van hetzelfde materiaal zijn
gemaakt. Alleen zijn dié vazen
duidelijk Jugendstil. Dit zijn
echte Franse vazen, dat zie je
aan de slanke vorm."
„Waar ze voor zijn gebruikt
weet ik niet. Kijk, er zit
LEIDEN «CEES VAN HOORE
GERT VISSER
Toch heeft Wallis de Vries nooit
zo in het brandpunt van de be
langstelling gestaan als zijn
voorganger Frans Boelen. Die
verliet Leiden nadat de nodige
commotie was ontstaan over
zwart geld en een onvolledige
administratie. Wallis de Vries
moest 'rust in de tent brengen'
en hij noemt het zijn belangrijk
ste wapenfeit dat dat in korte
tijd is gelukt.
„De stemming was hier niet
zo vrolijk toen ik kwam. Het
personeel was aangeslagen en
iedere cabaretier die hier op de
planken stond, maakte er wel
een grap over. Telkens weer
werd zout in de wonden gewre
ven. Ik vond het mijn eerste
taak om de werksfeer te verbe
teren. Die hele kwestie is nu af
gesloten."
Na vijf jaar directeur van de
Leidse Schouwburg te zijn ge
weest, maken we de balans op.
Wallis de Vries formuleert voor
zichtig en behoedzaam. Blijft
vriendelijk en toont veel begrip.
Hij relativeert en laat zich niet
op enige emotie betrappen. Ex
cuseert zich zelfs aan het einde
van het gesprek: „Ach, voor de
journalistiek ben ik misschien
wel saai. Misschien ben ik wel
een Brave Hendrik."
Precies de man die Leiden na
vele woelige jaren zocht. Wallis
de Vries werd niet naar Leiden
gehaald om de schouwburg in
de vaart der volkeren op te sto
ten. Wel om het beste uit het
kleine theater aan de Oude Vest
te halen. En dat is hem wonder
wel gelukt. Met een program
mering die van kwaliteit getuigt
en veel publiek trekt. En met ex-
hierboven een klein randje, dus
misschien zat er ooit een dopje
op. Waarschijnlijk was 't vroeger
iets heel gewoons."
„Ze hebben iets heel
eenvoudigs, dat vind ik mooi.
Die paarsblauwe kleur ook en
dat gouden voetje. Ik ben er
trouwens niet uit of ze nou van
glas of aardewerk zijn. Het zou
allebei kunnen. Die antiquair
wist 't ook niet zeker."
„Ik heb ze thuis op een
zwartgelakt dressoir staan. Een
lekker strakke ondergrond.
Moet wel, want als de omgeving
druk is, zijn die vazen niks
traatjes als een theatermara
thon die ook het komend sei
zoen weer wordt gehouden en
een eigen operetteproduktie die
in '97 in première gaat.
Belachelijk
Schouwburgdirecteur zijn bete
kent tegenwoordig vooral goed
op de centen letten. Zeker als
alle voorstellingen uit de recet
tes moeten worden betaald
want de gemeente vergoedt
slechts de kosten van het ge
bouw en de organisatie. Hij
noemt het 'bijna belachelijk' dat
hij de afgelopen jaren goed
heeft gegokt en uit de rode cij
fers is gebleven. De klacht van
zijn voorgangers dat de
schouwburg te weinig geld
krijgt van de gemeente, is uit
zijn mond echter nimmer ver
nomen.
Opereert Wallis de Vries erg
voorzichtig, speelt hij niet te
veel op safe? „Nee, helemaal
niet. Ik kom uit een keurig gezin
en ik heb geleerd dat je goed op
de centen moet passen. Ik heb
ook geen zin om over het hoofd
van het college te gaan roepen
dat het allemaal meer moet.
Daarin zie ik niets vooruitstre
vends. Ik vind het vanzelfspre
kend om binnen het mij ver
strekte budget te opereren. Als
je ziet dat zeventig procent van
ons programma-aanbod min of
meer vergelijkbaar is met het
landelijke aanbod en dat we
voor dertig procent nieuwe din
gen hebben gedaan, vind ik dat
een positief resultaat."
Hij bemoeit zich ook liever
niet met politiek. Hoewel hij
binnenkort werkelijk in de slag
moet met de gemeente om an
derhalf miljoen gulden los te
krijgen voor een opknapbeurt
meer. Op de lavendelkleurige
muur achter die vazen heb ik
een hele mooie poster van Dali
hangen. Lekker mixen met
stijlen, daar houd ik wel van."
„Leuk hoor, van die huizen die
in uitgesproken fengelse stijl zijn
ingericht, maar ik houd meer
van gekke dingen door elkaar.
Mensen die bij mij thuis komen
zeggen wel eens: ben je aan het
verzamelen voor later, voor je
kasteel. Maar ik ben gewoon dol
op mooie vormen. Mode en
antiek liggen wat dat betreft
dicht bij elkaar."
„Maar Ideding verzamel ik niet.
van het interieur van de
Schouwburg. Deze moet vol
gend jaar zomer plaatsvinden.
Het wordt wellicht zijn 'af
scheidscadeau' aan de schouw
burg want na dan zeven jaar
wordt het tijd voor verandering,
zegt de directeur.
Scoren
Wallis de Vries brak met het be
leid van zijn voorganger om
veel premières naar de Leidse
Schouwburg te halen. Ook in
het nieuwe seizoen zal het aan
tal eerste voorstellingen beperkt
zijn. Hij heeft er weinig mee op.
Het kost de schouwburg veel
geld terwijl de kwaliteit van het
gebodene vaak te wensen over-
Mode is mijn werk, daar sta ik
mee op en ga ik mee naar bed.
Mode is een grote liefde, maar
het is niet mijn hobby. Ik heb
op rommelmarkten wel eens
gekke hoeden gezien, maar echt
iets leuks op modegebied heb ik
er nog niet gevonden. Alleen als
ik op een rommelmarkt iets zou
vinden van een oud modehuis,
dan zou ik 't wel kopen, maar
die kans is heel klein.
TEKST ERNA STRAATSMA
FOTO HOLVAST/MARK LAMERS
laat omdat de voorstelling zijn
vorm nog moet krijgen. „Ik hoef
niet effe te scoren. Wat levert
zo'n première nu eigenlijk op?
Dat er bij al die recensies in
kleine lettertjes staat dat de
voorstelling is gezien in de Leid
se Schouwburg? Daar hoef je
het niet voor te doen." Ook het
door Boelen opgezette Leidse
Chansonfestival is verdwenen.
„Ik heb het niet zo op dat genre
en als je hart er niet naar uitgaat
moet je het niet doen. We had
den al het publiek daarvoor wel
zo'n beetje gehad."
„Natuurlijk moet er ruimte
zijn voor nieuwe initiatieven.
Wij gaan nu een eigentijdse
operette produceren. Lodewijk
LEIDEN «GERT VISSER
„Wilt u aljeblieft aan niemand
vertellen dat hij zijn oudejaars
conference in Leiden komt uit
proberen", meldt het seizoen
programma van de Leidse
Schouwburg. Ofwel, zijn vier
voorstellingen in Leiden wel
voldoende om alle liefhebbers
te bedienen? Youp van 't Flek
keert terug op de planken van
de schouwburg - begin decem
ber - om zijn tv-conference
vorm te geven.
Het is niet de enige bekende
die we het komende seizoen
zullen tegenkomen in de
schouwburg. Na tien jaar staat
Robert Long weer met liedjes op
het toneel. Ook Urbanus komt
terug.
Het 25-jarig jubileum van
Tekstpierement was voor het
trio Jos Brink/Frank
Sanders/Lucie de Lange aanlei
ding een nieuwe musical ZZin-
derella te schrijven. Hoogtepunt
van de musicals moet de Suri
naamse produktie Faya worden,
door Lodewijk de Boer geregis
seerd, en een verboden liefde in
de jonge republiek Suriname
verbeeldend. Carmen - twee
maal in april - wordt met Janke
Dekker en Joke de Kruijf onge
twijfeld ook een topper in dit
genre.
Geletterde mensen heet het
openbare gesprek van de heren
Adriaan van Dis en A. F. Th. van
der Heijden dat ook voor april
geprogrammeerd staat. Eerder
in het seizoen zitten ook Remco
Campert en Jan Mulder op het
toneel om te mijmeren over
hun tekenlerares.
Ook dit seizoen volop muziek
met onder meer een onstuimige
ontmoeting van Djazzex en het
Willem Breuker Kollektief en
makkelijker in het gehoor lig
gende groepen als Ten Sharp,
Mathilde Santing en band, de
Nits en Grand Forsyth. Het
seizoen van de schouwburg
Vvordt afgesloten met vier eind-
examenprodukties van Hol
landse toneelscholen.
In samenwerking met K&O
wordt de serie met jonge caba
retiers in de Kapelzaal voortge
zet.
de Boer heeft het libretto daar
voor geschreven. Prachtig. Mar
co Bakker en Jasperina de Jong,
die zullen meedoen, zijn do
lenthousiast."
Bij dit onderwerp wordt Wal
lis de Vries zélf geestdriftig. „Je
bent als theaterdirecteur tegen
woordig vooral een manager.
Maar ik zou niet zonder het
programmeren kunnen. Het
binnenhalen van interessante
voorstellingen, dat is mijn uit
daging. Ik vergelijk het wel eens
met afwassen. Bij een lekkere
maaltijd, hoort nu eenmaal die
torenhoge afwas. Als ik hier al
leen manager zou moeten zijn,
dan stap ik morgen nog op."
K&O
De befaamde meesterserie van
K&O moet in verband met de
verbouwing van de Stadsge
hoorzaal uitwijken naar de Vre-
deskerk. Het aantal concerten is
uitgebreid tot zeven, als solisten
treden onder anderen op Jaap
van Zweeden, Rian de Waal,
Ronald Brautigam en Aldo Cic-
colini.
De koffieconcerten met het
Barbican Piano trio, het Gu-
arneri Trio, het Talamasca Pia
notrio, Vera Beths en Gerard
van Blerk wijken uit naar de
Oude Vestkerk. Alle andere con
certseries blijven in de K&O-Ka-
pelzaal waar op donderdagen
ook de lunchconcerten worden
uitgevoerd. Nieuw is 'De Leidse
Koorserie' met het Nederlands
Kamerkoor en het William Byrd
Vocaal Ensemble. K&O hand
haaft concertseries als de Ka
mermuziek-, de Pianisten- de
Vocalisten- en de Ensemblese
rie.
LAK
Het LAKTheater zet de serie 'De
nieuwe Theatermakers' voort.
Op het programma prijken ver
der Orkater, Theatergroep Car
rousel, De Trust, Mug met de
Gouden Tand en Dansgroep
Reflex.
Evenals voorgaande jaren
sluit het LAK het jaar af met 'De
Feestdagen in het Laktheater'
verzorgd door Mrs. Einstein: vijf
zangeressen met een spetteren
de band.
Muzenhof
In de Leiderdorpse Muzenhof
staat komend seizoen vooral
veel cabaret op het programma.
Bekende namen zijn Purper,
Jeroen van Merwijk en Hans
Teeuwen. Verder onder meer
muziekgroep Intermezzo en to
neel van Heimert Woudenberg.
Het seizoenprogramma van de
Schouwburg, LAKTheater en
de Muzenhof is gebundeld in
een boekwerkje dat verkrijg
baar is bij genoemde instellin
gen. K&O brengt een eigen
programmaoverzicht uit waar
in ook alle cursussen zijn op
genomen.
BIOSCOPEN
LEIDEN
LID0 1.2, 3, 4 en STUDIO tel:
071-124130/133210, Steenstraat
39.
LIDO 1
Boys on the Side 16 jr., dag.
18.45; Pinksteren en wo ook
14.30.
Rob Roy al., dag. 20.45.
LI DO 2
101 Dalmatiërs al., vr t/m ma en
wo 14.30.
Pret-è-Porteral., dag. 18.45,
21.15.
LID0 3
Richie Rich al., vr t/m ma en wo
14.30.
Nostradamus 16 jr., dag. 19.00,
21.15.
LIDO 4
Streetfighter 12 jr., dag 18.45;
vr t/m ma en wo ook 14.30.
Forrest Gump al., dag. 20.45
STUDIO
Jungle Book al., dag 19.00,
21.15; vr t/m ma en wo ook
14,30.
LUXOR tel: 071-121239, Stations
weg 19.
Outbreak 12 jr., dag. 18.45,
21.30; Pinksteren ook 14.30.
TRIANON tel: 071-123875, Bree-
straat 31. Zondag gesloten.
Don Juan t/m wo 19.30, 21.45.
Immortal Beloved t/m wo 19.30,
21.45.
KIJKHUIS tel: 071-142895, Vrou
wenkerksteeg 10.
Nell t/m wo 19.30, 21.45.
Shallow Grave t/m za 20.00,
22.15 uur.
Interview with the Vampire di
20.00,22.15.
Conquest of Paradise wo 20.00.
LVC tel: 125366, Breestraat 66.
Repulsion do vr 20.00.
Cul-de-Sac za zo 20.00.
ALPHEN AAN DEN RIJN
EUROCINEMA tel: 01720-20800,
Van Boetzelaerstraat 6.
Streetfighter 12 jr., dag. 18.45,
21.15; za zo ma wo ook 13.45;
zo ma ook 16.15.
Nell al., dag. 18.45, 21.15; za zo
ma wo ook 13.45; zo ma ook
16.15,
Outbreak 12 jr., dag. 18.45,
21.30; za zo ma woook 13.45;
zo ma ook 16,15.
Forrest Gump al., dag. 20.30.
101 Dalmatiërs al., dag. 18.30;
za zo ma wo 14.00; zo ma ook
16.15.
VOORSCHOTEN
KINDERBIOSCOOP CC tel: 071
790698, Prinses Marijkelaan 4.
Blinky Bill, het koalabeertje al.,
Nederl. gespr. ma di wo 14.00.
Kuifje en het Haaienmeer al., ma
di wo 15.30.
DEN HAAG
ASTA 1 tel: 070-3463500, Spui
27.
Don Juan al., dag. 13.15, 16.00,
18.45,21.30.
ASTA 2
Kiss of Death 16 jr., dag. 13.15,
16.00, 18.45,21.30.
ASTA 3
Rob Roy 16 jr., dag. 13,15,
16.30, 20.30.
Legends of the Fall 12 jr., dag.
21.30.
BABYLON 1 tel. 070-3471656,
naast Centraal Station,
Pret-a-porteral., dag. 13.15,
16.00, 18.45, 21.30.
BABYLON 2
Farinelli il Castrato 16 jr., dag.
13.15, 16.00, 18.45, 21.30.
BABYLON 3
Forrest Gump 12 jr., dag. 20.30,
dovrook 13.15, 16.30.
De Tasjesdief al., za t/m wo
13.15, 16.00.
METROPOLE 1 tel. 070-3456756,
Carnegielaan 15.
Rob Roy 16 jr., dag. 13.15,
17,00, 20.30.
METROPOLE2
Nostradamus 12 jr., dag. 13.15,
16.00, 18.45,21.30.
METROPOLE 3
Outbreak 12 jr., dag, 16.00,
18.45, 21.30; dovrook 13.15.
Richie Rich alza t/m wo 13.15.
METROPOLE4
Boys on the Side 12 jr., dag.
16.00, 18.45, 21.30. dovrook
13.15.
101 Dalmatiërs al., za t/m wo
13.15.
METROPOLE 5
Muriel's Wedding al., dag.
21.30.
101 Dalmatians al., dag. 13.15,
16.00, 18.45.
MOVIEWORLD Kurhausweg 2. tel:
070-3515738, reserveren tel:
070-3515778
Rob Roy 16 jr., dag. 13.10,
16.20, 18.25,21.20.
The Jungle Book al., dag. 13.30,
16.10, 18.35,21.00.
Don Juan al., dag. 12.40, 15.00,
17.10, 19.30,22.05.
Stargate 12 jr., dag. 13.50,
18.40.
Outbreak 12 jr., dag. 13.20,
16.00, 18.50,21.40.
Streetfighter 12 jr., dag. 14.10,
16.50, 19.20,21.55.
Malice 16 jr., dag. 21.15.
Kiss of Death 16 jr., dag. 12.30,
14.40, 17.00, 19.10,21.45.
Muriel's Wedding al., dag.
14.00, 16.30, 19.00,21.30.
AfFair Play al., dag. 16.25.
Richie Rich al., wo za zo 12.40,
15.00.
101 Dalmatiërs wo za zo 12.40,
14.50.
ODEON 1 tel. 070-
3462400/3462401. Heren
gracht 13.
The Jungle Book al., dag. 13.15,
16.00, 18.45, 21.30.
ODEON 3
Demon Knight 16 jr., dag.
16.00, 18.45, 21.30; dovrook
13.15.
101 Dalmatiërs al., wo 13.15.
ODEON 4 Riksbioscoop
Jurassic Park al., dag. 11.45,
14.15, 16.45, 19.15,21.45.
Op programma theaters en K&O
