Oekraïners gegijzeld,
Franse soldaten vrij
Paus roept op tot eenheid in 'Ut Unum Sint'
NAVO weet geen raad met snelle interventiemacht
Buitenland
N lagrante schendingen
feeneefse Conventies'
Eerste foto aardbeving
Israëlische reservisten
krijgen minder werk
JOENSDAG 31 MEI 1995
se zakWoeste branding slaat het schip aan stukken. foto reuter
ekt, hi
■id var
,lgens adstow Het oudste houten nog in bedrijf zijnde zeilschip ter
a| Tj,yereld, de Maria Assumpta, breekt nadat het in het noorden van
e banl*ornwa" °P rotsen is gelopen. Daarbij zou een van de be-
ffaire ftanningsleden om het leven zijn gekomen, terwijl een ander
reactie01"^ vermist-20 heeft het persbureau Reuter gemeld.
;den i
2reorn™Juppé genoemd in corruptiezaak
lositieARus» De naam van de Franse premier Alain Juppé is opgedo-
d zou;en in een bericht in het dagblad Libération over corruptie. De
le hai>eschuldiging luidt dat hij betrokken was bij een smeergeldzaak
le insbnd zijn partij, de RPR. De inhoud van het artikeHs gisteren van
aat, merschillende kanten tegengesproken. Volgens de krant is luppé
)ben >ij naam genoemd in een faillissementskwestie in Bourg-en-
:en uitjresse in het oosten van Frankrijk.
Bntse IThina stelt meer pandareservaten in
ccntf king China gaat nog eens veertien reservaten voor de met
van litsterven bedreigde panda instellen, heeft de Engelstalige krant
>men fh'na Daily gisteren bericht. De populatie van de dieren is afge-
ls eei*omen en nu 'even in ^et no8 slechts zo'n duizend exem-
ir Da/aren' meeste 'n bamboewouden in berggebieden in het
Ontwerper Concorde overleden
|0nden Sir Archibald Russell, de ontwerper van het supersoni-
iche vliegtuig Concorde, is één dag voor zijn 91ste verjaardag
iverleden, zo heeft zijn familie gisteren bekendgemaakt. Russell
jverleed tijdens zijn slaap in zijn huis in Cornwall in Engeland.
Q-Iij stond in de jaren zestig aan het hoofd van het inge-
^ieursteam dat het supersonische verkeersvliegtuig ontwierp.
Familie Kennedy verkoopt landhuis
;}jew york» John F. Kennedy gebruikte het landgoed inde miljo-
jairswijk Palm Beach in Florida tijdens zijn duizend dagen als
^merikaanse president graag als 'Witte Huis in de winter'. Zijn
i|ader Joseph P. Kennedy kocht het in 1933. Tenslotte werd het
pandhuis het symbool van het verval van de familie. Het huis is
1 Jiu verkocht aan de bankier John K. Castle uit New York, die niet
3ril zeggen of hij de gevraagde 7 miljoen dollar heeft betaald.
\iarlijkse persconferentie Rode Kruis:
neve bob kroon
(rrespondent
latet Internationale Comité van
it Rode Kruis verwacht op kor-
termijn toegang te krijgen tot
353 gegijzelde blauwhelmen
lat! VN-waarnemers in Bosnië,
lien verzoek daartoe ligt bij de
)snisch-Servische leiders in
prille op tafel, en het is alleen
kkJjn kwestie van tijd", verklaar-
aan ICRC-president Cornelio
1 mmaruga gisteren op zijn
irlijkse persconferentie in Ge-
j ve.
2 Hoewel het ICRC de verzeke-
n hg had gekregen dat de VN-
'ldaten en -waarnemers goed
3;;rden behandeld, zei.Som-
laruga dat het 'misbruiken van
2 vangenen als politiek wissel-
1 ld en hun publieke tentoon-
ïelling op de televisie' oj^zich-
iajlf flagrante schendingen zijn
jjn de Geneefse Conventies.
iSommaruga schilderde een
Jmber beeld over de geloof
waardigheid van de internatio-
2>le gemeenschap op humani-
i3|r gebied. „We vieren de vijf-
jste verjaardag van het einde
in de Tweede Wereldoorlog.
!>en heette het 'Dit nooit
ireer'. Maar gezien de mensont-
Sënde drama's in Rwanda,
Nederlandse
resolutie
walvisvangst
Nederland dient vandaag op de
vergadering van het Internatio
nale Walviscomité (IWC) in Du
blin een resolutie in, waarin het
Noorwegen vraagt onmiddellijk
te stoppen met het vangen van
walvissen.
De resolutie, die mede is on
dertekend door Groot-Brittan-
nië, Frankrijk, Duitsland, Ier
land, Spanje. Australië, Brazilië,
Oostenrijk, India, Nieuw-Zee-
land, Oman en Monaco, doet
tevens een beroep op het Scan
dinavische land om in het alge
meen zijn bezwaren te herover
wegen tegen een moratorium
op de commerciële walvis
vangst.
Nederland dient de resolutie
in tegen de achtergrond van het
feit dat Noorwegen een interna
tionale overeenkomst opzij
heeft geschoven en weer met de
vangst van dwergvinvissen is
begonnen. Volgens Nederland
hebben de Noren tot en met af
gelopen maandag intussen 82
dwergvinvissen gevangen. Bij
het besluit om de vangst te her
openen ging Oslo uit van een
rapport dat concludeerde dat
het aantal dwergvinvissen in het
Noordoosten van de Atlantische
Oceaan intussen weer zo is toe
genomen dat de vangst gerecht
vaardigd is.
Crisis rond gevangen blauwhelmen in Bosnië kan nog wel weken duren
De crisis rond de gijzeling van ruim 350 blauwhelmen in
Bosnië duurt onverminderd voort. De Bosnische Serviërs
lieten gisteren bij Sarajevo zes Franse VN-soldaten vrij,
maar namen in de Bosnische hoofdstad zeven Oekraï
ners in gijzeling.
ten. In een brief aan VN-secre-
taris-generaal Boutros Ghali
heeft de Bosnisch-Servische lei
der Karadzic geëist dat de zes
door de VN ingestelde 'veilige
ZAGREB HANS GERTSEN
De Bosnische president Alija
Izetbegovic heeft gezegd dat ex-
Britse troepen beperkt zullen gebieden' worden gedemilitari-
worden toegelaten, omdat hun
taak nog niet duidelijk is en
evenmin bekend is of zij onder
VN- of Britse vlag zullen opere
ren. Izetbegovic heeft het leger
opdracht gegeven de Britten toe
te laten tot de Britse basis in
Gornji Vakuf in Centraal-Bos-
nië, maar niet verder te laten
reizen.
Kennelijk uit angst voor een
mogelijke terugtrekking of her
groepering van de VN-troepen,
die tot een Servische aanval op
deze moslim-enclave zou kun
nen leiden, stond het Bosnisch
regeringsleger gisteren 76 Oek-
raïnse blauwhelmen bij Goraz-
de niet toe hun basis te verla-
seerd. Hij waarschuwde
gevolgen van het sturen van
meer troepen om de VN-vre
desmacht te versterken. „Hoe
meer soldaten worden ge
stuurd, hoe meer geweld er
komt", aldus de brief.
De kans is klein dat de gegij
zelde VN'ers op korte termijn
zullen worden vrijgelaten. Een
VN-functionaris in Zagreb zei
dat de crisis nog wel dagen of
zelfs weken kan duren. De
Bosnisch-Servische 'minister'
van buitenlandse zaken zei gis
teren dat de blauwhelmen 'bin
nen twee uur' vrijkomen, als de
NAVO belooft geen luchtaanval
len meer uit te voeren.
De VN houden vooralsnog
voet bij stuk: „We zijn niet be
reid de optie van luchtaanvallen
definitief uit te sluiten", aldus
VN-woordvoerder Fred Eckhard
gisteren in Zagreb. Tot eventue
le nieuwe luchtaanvallen is ove
rigens op dit moment niemand
bereid, gezien de gevaren voor
de honderden gegijzelde
VN'ers.
De Britse premier John Major
waarschuwde de Bosnisch-Ser
vische leiders gisteren krachtig.
Major zei dat hij Karadzic en
bevelhebber generaal Mladic
persoonlijk verantwoordelijk
stelt voor het lot van de gegijzel
de Britse soldaten. Major zei
verder dat de Bosnische Serviërs
met hun 'buitensporige en door
de hele internationale gemeen
schap veroordeelde acties' het
risico lopen een 'permanente
internationale paria-status' te
Dit soort krachtige taal en het
vertrek van de eerste Britse ver
sterkingen voor de VN-vredes-
macht leveren vooralsnog geen
resultaat op. De Bosnische Ser
viërs gooiden de afgelopen da
gen nog meer olie op het vuur.
Maandag verklaarden ze alle
eerder gemaakte afspraken met
de Verenigde Naties ongeldig
omdat de VN partijdig zou zijn.
Volgens een door het
Bosnisch-Servische persbureau
SRNA uitgegeven verklaring zijn
alle vluchten over Servische ge
bieden vanaf nu verboden en
zullen de Serviërs ook geen
doorgang meer verlenen aan
hulpkonvooien. Twee NAVO-
vliegtuigen die over Sarajevo
vlogen, werden door Servisch
luchtafweergeschut onder vuur
genomen. Zij werden niet ge
raakt.
Terwijl de diplomatieke span
ningen tussen de VN en de
Bosnische Serviërs verder oplie
pen, bleef het in de meeste 'vei
lige zones' gisteren opnieuw ta
melijk rustig. Sinds het begin
van de crisis rond de gegijzelde
blauwhelmen, afgelopen vrij
dag, is het aantal beschietingen
van de veilige zones beduidend
afgenomen.
Bosnië, Tsjetsjenië, Afghanistan
en Somalië is er van de geloof
waardigheid van die gelofte niet
veel meer over". Volgens Som-
maruga staat de internationale
gemeenschap voor een 'moreel
bankroet'. Veel van de 185 lan
den die de Conventies van Ge-
nève hebben ondertekend, lap
pen die Conventies aan hun
laars.
ICRC-delegaties zijn in 32
landen met een oorlogssituatie
gestationeerd als hulpverleners
en, waar mogelijk, beschermers
van de burgerbevolking, krijgs
gevangenen en andere slachtof
fers van geweld. In ex-Joegosla
vië heeft het ICRC alleen al 150
medewerkers. Dat kostte vorig
jaar rond een miljard gulden.
Dit budget wordt door bijdra
gen van regeringen en nationale
Rode-Kruis-organisaties wordt
gedekt.
Als de VN-vredesmacht (UN-
PROFOR) uit Bosnië zou wor
den teruggetrokken, blijft het
ICRC ter plaatse. „Wij worden
door alle partijen geaccepteerd
en hebben nooit onder VN-be-
scherming gewerkt. Wij laten de
mensen, die op ons rekenen,
nooit in de steek", aldus Som-
maruga.
moskou Zestig uur na de vernietigende aardbeving op Sachalin zijn gisteren 32 overle
venden onder de puinhopen aangetroffen. Tot dusver zijn 377 doden en 372 gewonden
geborgen. Niet meer dan 561 inwoners van de stad Neftegorsk, hier op een van de eerste
foto's die het Westen bereikten, hebben de ramp overleefd, zo heeft het ministerie van
energie meegedeeld. Er zouden nog ongeveer 2.000 mensen onder het puin liggen.
foto epa
ROME EELCO V
CORRESPONDENT
In het Vaticaan is gisteren de
twaalfde encycliek van paus Jo
hannes Paulus II gepresenteerd.
Het 114 pagina's tellende docu
ment, dat als titel heeft 'Ut
Unum Sint' ('dat zij één mogen
zijn'), is een oproep aan alle
christenen om in het zicht van
de viering van de 2000ste ge
boortedag van Christus oude
geschillen te overbruggen en tot
eenheid te komen.
Ut Unum §int is de eerste en
cycliek sinds het Vaticaanse
Concilie die de oecumene als
thema heeft. De paus richt zich
tot orthodoxen, maar ook pro
testanten. Hij vraagt om verge
ving voor de fouten die de ka
tholieke kerk jn de loop der
opzichte van hen
heeft gemaakt, maar bevestigt
ook het primaat van de paus
over de verschillende 'sectoren'
van de christelijke religie. Ook
kan volgens de paus de 'volle
digheid' van de eenheid van alle
christenen uiteindelijk alleen
bereikt worden binnen het ka
tholicisme.
Deze opstelling zal een toena
dering tussen de verschillende
kerken niet vergemakkelijken.
Paus Johannes Paulus II zegt
echter dat er niet getornd kan
worden aan het principe van
het primaat van de bisschop
van Rome onder de christenen.
Hij toont zich wel bereid te dis
cussiëren over de praktische
toepassing van dit principe.
De paus citeert de bevoegd
heid die de leider van de chris
tenen in Jeruzalem had om be
slissingen te nemen van disci
plinaire en doctrinaire aard in
de begindagen van het christen
dom.
De encycliek borduurt voort
op de apostolische brief 'Het
Komende Derde Millenium' die
vorig jaar november het licht
zag. Elf dagen geleden deed de
paus zelf een belangrijke stap
door in de Tsjechische repu
bliek vergiffenis te vragen aan
de protestanten voor het leed
dat de vervolgingspraktijken
van de katholieke kerk in het
verleden hebben veroorzaakt.
Modderlawine
op sloppenwijk
in Brazilië
RIO DE JANEIRO «AP
Een modderlawine heeft
gisteren een sloppenwijk in
het noordoosten van Brazi
lië bedolven. Zeker vijftien
mensen zijn omgekomen
en veertig anderen worden
vermist.
De lawine ontstond toen
een vijftig meter hoge aard
en wal die boven de wijk
uitstak na wekenlange zwa
re regenval instortte. Het
ongeluk gebeurde in de
wijk Bom Jua de Retiro van
Salvador, de hoofdstad de
staat Bahia, 1.600 kilometer
ten noordoosten van Rio de
Janeiro. Dertig tot veertig
huisjes, die 120 mensen on
derdak gaven, werden door
de modder overstroomd.
NAVO wenst
verkiezingen
in Tsjetsjenië
NOORDWUK-MOSKOU AFP-Rtr-ANP
De zestien ministers van bui
tenlandse zaken van de NAVO
hebben Rusland gisteren zowel
gevraagd de vrije aanvoer van
de humanitaire hulp in Tsjetsje
nië te garanderen als verkiezin
gen te organiseren.
„Ook al eerbiedigen wij de
territoriale integriteit van de
Russische federatie, wij blijven
ernstig verontrust over de ont
wikkeling van de gebeurtenis
sen in Tsjetsjenië, die zoveel
leed veroorzaakt en zoveel
slachtoffers onder de burgerbe
volking maakt", aldus de minis
ters in Noordwijk in het slót
communiqué op het eind van
hun halfjaarlijkse bijeenkomst.
„Wij roepen op tot het sluiten
van een onmiddellijk staakt-
het-vuren en wij vragen de par
tijen met de onderhandelingen
door te gaan", zo voegen zij er
aan toe.
Het Russische leger is dieper
doorgedrongen in het zuiden
van Tsjetsjenië, zo hebben de
strijdkrachten gisteren gemeld.
Volgens Artsen zonder Grenzen
bombarderen de Russen Mar
ked. De hulporganisatie, die een
ploeg in de stad heeft, heeft er
bij de Russische troepen op
aangedrongen een eind aan de
willekeurige bombardementen
te maken.
In de afgelopen 24 uur zijn
drie Russische militairen ge
dood en acht gewond geraakt
terwijl er aan de kant van de op
standelingen 88 doden zijn ge
vallen. Dit heeft een woordvoer
der van het Russische opperbe
vel in de hoofdstad Grozny ge
zegd.
Japanse premier
eist instemming
van parlement
TOKYO Rtr-AFP
De Japanse premier Murayama
heeft laten doorschemeren dat
hij nieuwe verkiezingen zal uit
schrijven als het parlement niet
instemt met een resolutie waar
in verontschuldigen worden
aangeboden voor de Japanse
agressie tijdens de Tweede We
reldoorlog.
Het is voor het eerst dat de
premier zelf uitlatingen doel in
die richting. Murayama wil dat
het parlement (de Diet) de reso
lutie aanvaardt voor het einde
van de huidige zittingstermijn
op 18 juni.
13|
bevoorrading Nederlandse VN'ers in Srebrenica heeft 'topprioriteit'
'io
8gorrespondent eu
$De NAVO-ministers hebben gisteren in Noord-
5iwijk nog geen handen en voeten kunnen geven
aan een snelle interventiemacht voor Bosnië.
yZo'n macht, een idee van de Internationale Con-
3ltactgroep voor ex-Joegoslavië, moet direct kun-
20<nen optreden als opnieuw blauwhelmen in Bos-
36jnië worden bedreigd. De NAVO-ministers kwa-
gjmen niet uit de vraag of een interventiemacht de
28iblauwe VN-baret moet dragen of onder het
'commando moet komen van één van de troe-
2|pen leverende landen.
5 De NAVO-bijeenkomst werd volledig over
schaduwd door de gijzeling van ruim 350 VN-
Jsoldaten in Bosnië door de Bosnische Serviërs
2ien het steeds nijpender probleem van de be
voorrading en aflossing van de Nederlandse VN-
'°jeenheid in de moslim-enclave Srebrenica. Vol-
iilgens minister Van Mierlo van buitenlandse za-
ïolken is de bevoorrading van Dutchbat, dat al en-
%ele weken op noodrantsoen leeft, nu 'toppriori
teit' voor de NAVO geworden.
3j Sinds enkele dagen zou er wel uitzicht zijn op
(vervanging van de Nederlandse troepen, die al
bijna een jaar in Srebrenica verblijven. Neder
land is, kort voor de jongste crisis in Bosnië uit
brak, op eigen houtje op zoek gegaan naar aflos
sing. De VN bleek niet in staat vervanging te vin
den.
Volgens Van Mierlo wil Nederland in de ko
mende dagen bezien of er extra troepen een
compagnie mariniers kunnen worden ge
stuurd, nadat Engeland gisteren 1.200 man extra
naar Bosnië zond en Frankrijk 2.000 mariniers
op het vliegdekschip Foch in de Adriatische Zee
stationeerde. In Engeland zijn bovendien 5.000
man van de luchtrpobiele brigade in staat van
paraatheid gebracht.
De nieuwe Britse en Franse eenheden zijn be
doeld als reserve-eenheden om bij nieuwe terro
ristische acties tegen de blauwhelmen op te tre
den. Ze kunnen eventueel ook worden gebruikt
bij een (gedeeltelijke) terugtrekking van de VN
uit Bosnië. De Nederlandse troepen zullen hoe
dan ook, net als nu, samen optrekken met de
Britten. In de Tweede Kamer wordt vanmiddag
al over het uitzenden van de mariniers gespro
ken.
Het lijkt vrijwel zeker dat bij een hergroepe
ring van de blauwhelmen in Bosnië naar beter
verdedigbare stellingen, de ongewapende VN-
waamemers geheel worden teruggetrokken. Dat
verklaarde tenminste de Britse minister van bui
tenlandse zaken Douglas Hurd in Noordwijk.
Hurd zei tevens dat door de VN ingestelde 'veili
ge gebieden' als Srebrenica niet aan hun lot zul
len worden overgelaten.
Van Mierlo toonde zich aan het slot van de
bijeenkomst teleurgesteld over het 'bescheiden
resultaat'. Volgens hem is het idee van de snelle
interventiemacht, die de Contactgroep van de
Verenigde Staten, Rusland, Engeland, Frankrijk
en Duitsland maandagnacht voorstelde, welis
waar positief ontvangen, maar nog lang niet rijp
voor uitvoering. Met name de vraag wie deze
'rapid reaction force' moet leiden, is nog onbe
antwoord.
De Britten zouden de eerste 1.200 nieuwe sol
daten die ze sturen, een blauwe baret willen ge
ven, maar eisen wel dat een Brit het bevel krijgt.
Dat is al zeer ongebruikelijk. Tot nu toe wijzen
de VN de bevelhebbers aan. De NAVO-militairen
hebben nu opdracht gekregen zo snel mogelijk
te onderzoeken wat het gevolg is van een troe
penmacht in Bosnië die niet onder VN-vlag ope
reert en dus niet aan een VN-mandaat is gebon
den.
In de Contactgroep is over dat laatste geen uit
spraak gedaan. Rusland is er zeer beducht voor
dat in Bosnië troepen actief worden waarover
het niet indirect via de VN-Veiligheidsraad in
New York zeggenschap heeft.
In Noordwijk zijn verschillende methodes be
sproken om een einde te maken aan het gijze
lingsdrama in Bosnië, maar geen van de minis
ters wilde uit taktische overwegingen details
prijsgeven. Van Mierlo: „Er zitten daar gijzelaars
die ieder moment hun portie kunnen krijgen".
Volgens hem moesten alle ministers wel 'praten
met een klem op de mond'. NAVO-secretaris-ge-
neraal Willy Claes noemde de gijzeling van ruim
350 blauwhelmen, onder wie drie Nederlanders,
'een barbaarse en uiterst verwerpelijke daad'.
Claes zei dat de NAVO niet zal zwichten: „Wij la
ten ons niet intimideren en eisen onmiddellijke
vrijlating van de gijzelaars en beëindiging van de
bombardementen op moslim-enclaves".
Van Mierlo noemde het meest positieve resul
taat van Noordwijk nog dat er een nieuwe diplo
matieke poging zal worden ondernomen om de
Servische president Slobodan Milosevic over te
halen tot erkenning van Bosnië-Herzegowina.
De Amerikaanse onderhandelaar Frasure reist
vandaag naar Belgrado af met, in de woorden
van Van Mierlo, 'hopelijk wat meer mogelijkhe
den op zak om tot politieke overeenstemming te
komen'.
ad bloemendaal
Door afiiame van het Palestijnse geweld
mag niet onopgemerkt blijven",
zei hij ook.
De nu bijna voltooide bouw
van hekwerken om de Israëli
sche nederzettingen in de Gaza-
strook draagt volgens generaal
Vulnai eveneens bij aan de ge-
weldsvermindering. Niet alleen
in de Gazastrook, die gedeelte
lijk onder Palestijns bestuur
staat, maar ook op de Westelijke
Jordaanoever en in Israël regi
streren leger en politie de
laatste tijd minder uitingen van
Palestijns geweld.
Volgens het persbureau AP
zullen de Israëlische premier
Rabin en PLO-leider Arafat el
kaar in juni verscheidene malen
ontmoeten om de laatste ge
schillen op te lossen, die een ak
koord over Palestijnse verkie
zingen en een Israëlische troe
penterugtrekking uit steden op
de westelijke Jordaanoever in de
weg staan. Dat hebben Israëli
sche en Palestijnse functionaris
sen gisteren gezegd.
CORRESPONDENT
Israëlische reservisten profite
ren van een drastische vermin
dering van het Palestijnse ge
weld in de bezette gebieden.
Vanaf morgen wordt hun actie
ve reserved ienst teruggebracht
van een maand naar maximaal
23 dagen per jaar.
Volgens de waarnemend staf
chef, generaal-majoor Matan
Vilnai, is sinds de Palestijnse
terreuraanslag bij Netanya, in
januari, het aantal gewelddaden
tegen Israëliërs in en buiten de
bezette gebieden snel afgeno
men.
„Het Palestijnse bestuur be
grijpt de situatie nu beter en het
treedt aanzienlijk effectiever op
tegen terreur", vertelde hij in
een besloten bijeenkomst van
de Knessetcommissie voor bui
tenlandse zaken en defensie.
„Je kunt wel om meer blijven
vragen, maar de vooruitgang
