'Van terugtrekken is geen sprake'
Russen veranderen 'njet' onverwacht in 'da'
Barcelona voor
veel steden
hèt voorbeeld
Feiten Meningen
'We zijn behoorlijk afgeknepen
WOENSDAG 31 MEI 1995
Spanje is een land dat kampt met een van de hoogste werk
loosheidscijfers in de Europese Unie. Er zijn, vooral oude, in
dustriegebieden waar de officiële werkloosheid 25 procent van
de beroepsbevolking bedraagt en dat wil wat zeggen in een
land als Spanje.
Ons land is een land zonder baantjes en kent de grootste au-
tomatendichtheid ter wereld. Persoonlijke dienstverlening be
staat bijna niet meer. Een toiletjuffrouw kom je in geen enkele
publieke ruimte meer tegen. De overheid loopt in dit haanloos
maken van de samenleving voorop in ons land. Gedeeltelijk in
gegeven door bezuinigingen, maar ook door een mentaliteit
die geen oog heeft voor het laten voortbestaan van zinvol werk.
In de buurt van Rotterdam is zojuist over een mooi riviertje
op een van de weinige idyllische plekjes een voetgangersbrug
aangelegd. Deze brug heeft een lange weg op palen en is zeer
hoog om het scheepvaartverkeer zo min mogelijk te hinderen.
Kosten: tien miljoen gulden en een bedorven landschap. De
fietser zou op dezelfde plek graag een veerpontje hebben ge
zien, met werkgelegenheid voor ten minste twee mensen.
Voordat je die tien miljoen gulden hebt verspijkerd, ben je na
tuurlijk heel wat jaren verder en een leuke attractie met zinvol
werk rijker.
Zo denken en handelen we in ons land niet. Rijkswaterstaat
vindt dit gemakkelijker en overzichtelijker en dus gebeurt het
zo. Eenieder die zijn ogen goed de kost geeft, ziet het dag in
dag uit om zich heen gebeuren. Het is dus zeker niet alleen een
kwestie van geld, die al maar oplopen
de werkloosheid, maar zeker ook een
kwestie van cultuur en mentaliteit.
In Spanje ligt dat nog anders. Daar zijn
heel veel zinvolle baantjes in de publie
ke en semi-publieke ruimte. Deson
danks kampt het land met grote om
schakelingsproblemen. Spanje is hard
op weg een modern land te worden,
waarin oude bedrijvigheid niet goed
meer gedijt. Desalniettemin is het ook
een rijk land.
Een stad als Barcelona is daarvan een
prachtig voorbeeld. Niet alleen is de
medewerker publieke ruimte daar vrij schoon en vrij
van graffiti, maar ook fantastisch ver
zorgd. Spaanse architecten hebben oog
voor ruimte, waarin ze een gebouw,
een brug, een weg plaatsen. Ik heb nergens zo'n geslaagde in
tegratie gezien van oud en nieuw als in Barcelona. De oude
stad rond de Ramblas is uitstekend geconserveerd zonder dat
het een levenloze boel is geworden of een vervuild openlucht
museum a la Amsterdam.
De oude stad is zeer smaakvol gecomplementeerd met
mooie nieuwe gebouwen, met een prachtige, deels onder
grondse, wegeninfrastructuur, met eindeloos veel mogelijkhe
den om je auto ondergronds in het centrum te parkeren. De
oude haven is omgetoverd tot een wandelparadijs met goede
horeca-faciliteiten en de ene toeristische attractie na de ande
re, onveranderlijk in smaakvolle gebouwen gehuisvest. Het is
alles van een ingetogen luxe en schoonheid. Mijn stad, Rotter
dam, heeft prachtige moderne gebouwen, maar het heeft alle
maal zo weinig samenhang. Barcelona is in de goede betekenis
van het woord een monument, waar de meeste gebouwen en
bruggen zich voegen in een schitterend visueel patroon.
Kortom, ga er eens een kijkje nemen, want onze stedebouwers
kunnen er nog een hoop van opsteken voor onze steden.
Hoogtepunt van mijn bezoek aan Barcelona was ongetwij
feld de wedstrijd FC Barcelona-Real Madrid. Een wedstrijd die
bovendien nog door Barcelona werd gewonnen. Hier leeft het
voetbal en wel als klassenoverstijgende sport. De notabeel
voegt zich broederlijk met de handarbeider en er zitten ook
heel veel vrouwen in zo'n stadion, al dan niet vergezeld van
hun mannen. Het stadion en de wedstrijd zijn een belevenis op
zich. Een ruim stadion, waarin je met 120.000 mensen opeen
gepakt de wedstrijd niet bijwoont, maar beleeft. Spreekkoren
en intens meeleven met de gebeurtenis op het veld.
We hadden een scheidsrechter die erg in het voordeel van
Real Madrid floot en dat heeft-ie geweten. Massaal witte zak
doekjes omhoog en de duim naar beneden. Waar komen die
zakdoekjes ineens vandaan, zo vraagje je als nuchtere Hollan
der af. De weg naar het stadion is een belevenis apart. Opgeno
men in een al maar aanzwellende stroom van mensen op weg
naar dé wedstrijd van het seizoen.
Voor zover ik het heb kunnen waarnemen is er ook weinig
supportersgeweld. Tegen elkaar opbiedende spreekkoren, veel
lawaai, maar geen rellen, geen geweld. Voetbal is daar kenne
lijk te goed voor en de gemoedelijkheid te groot. Op de heen
weg naar het stadion raakte ik bij toeval verzeild bij het hotel
van de spelers van Real Madrid die op punt van vertrekken
stonden. Een juichende menigte van aanhangers voor het ho
tel, ik uitgedost in FC Barcelona-tenue. Wat gelach, quasi
boosheid en een schouderklopje, dat was alles wat mij ten deel
viel. Een leuk land Spanje, met ten minste één prachtige stad,
Barcelona!
Nederlandse blauwhelmen willen snel terug naar Bosnië
Do
IREDA
Bn
Met gemengde gevoelens zijn 109 Nederlandse blauwhelmen gistermiddag teruggekeerd uit het voormalige Joegoslavië. Blij dat aan een periolan"
van nutteloos wachten in de Kroatische stad Zagreb een einde is gekomen. Maar ook al kunnen ze er zelf weinig aan doen, toch zit het hen dwFsP|
dat ze hun collega's in Srebrenica in de steek moeten laten. ijk. i
popi
De Russische minister van bui
tenlandse zaken Andrej Ko-
zyrev was vanmorgen bereid
het zogeheten Partnerschap
voor Vrede (PFP) met de NAVO
tekenen, maar hij behield zich
het recht voor er op een gege
ven moment weer uit te stap
pen. In een gisteravond in
Noordwijk uitgelekte bood
schap aan de zestien NAVO-
ministers staat dat Rusland
zich wil terugtrekken als de
NAVO te hard van stapel blijft
lopen met een uitbreiding van
het bondgenootschap richting
Midden- en Oost-Europa.
In december liet Közyrev in
Brussel een onverwacht 'njet'
horen, toen de NAVO zijn nieu
we relatie met Moskou in het
post-Koude-Oorlog-tijdperk
wilde dichttimmeren. Onduide
lijk is wat er nu eigenlijk tussen
december vorig jaar en vandaag
zodanig is veranderd, dat de
Russen hun mening hebben
herzien.
Met zijn weigering het Partner
schap voor Vrede inzake militai
re samenwerking en vooral ge
zamenlijke oefeningen te teke
nen en te beginnen met de door
de NAVO aangeboden 'brede en
uitgebreide dialoog', wilde Kö
zyrev destijds zijn misnoegen
kenbaar maken over de uitbrei
dingsplannen van de NAVO in
oostelijke richting. Hij meende
kennelijk op die manier iets in
de wacht te kunnen slepen.
De NAVO heeft echter vanaf het
begin duidelijk gemaakt dat
geen sprake kan zijn van Russi
sche beïnvloeding van beslissin
gen van het bondgenootschap,
laat staan van een Russisch veto
over uitbreiding. Of, zoals secre
taris-generaal Willy Claes van
de NAVO na de plotselinge Rus
sische halsstarrigheid vorig jaar
nadrukkelijk zei: „Wij zijn niet
bereid ook maar één enkel
woord te veranderen in onze
tekst".
Dat laatste is inderdaad niet ge
beurd. Wel heeft de NAVO keer
op keer laten blijken dat grote
waarde te hechten aan een spe
ciale band met Rusland, omdat
zonder dat land nu eenmaal
geen werkelijke veiligheid voor
en in Europa mogelijk is.
Rusland is, schreef onlangs nog
een Britse Rusland-kenner in
het blad NATO-Review, 'altijd te
sterk of te zwak naar onze
smaak'. In beide gevallen is het
land een onberekenbare factor.
Een onderonsje in Den Haag na de vergadering van de Contactgroep voor Bosnië tussen de ministers van
buitenlandse zaken van Rusland en de Verenigde Staten. Links Kozyrev, rechts Christopher. foto epa
Rusland op zijn beurt heeft, zo
ging hij verder, op dit moment
het gevoel geen specifieke vijan
den te hebben, maar evenmin
betrouwbare vrienden, wat de
wisselvalligheid in het beleid
nog versterkt.
Om nog meer zekerheid te bie
den dan het Partnerschap voor
Vrede en de speciale dialoog
werd dit voorjaar in het Franse
Carcassonne door de Europese
ministers van buitenlandse za
ken nog een nieuw houvast ge
boden in de vorm van een soort
niet-aanvalspact. De naam was,
in de ogen van vooral Polen,
Tsjechen en Balten, nogal onge
lukkig gekozen. Zij. hebben deze
eeuw alleen maar aanvallen te
verduren gehad op basis van
niet-aanvalsverdragen tussen
grote mogendheden. Dus is het
sindsdien bon-ton geworden
om van een charta te spreken.
Maar het charta is op dit mo
ment nog veel te vaag om al
overtuigend te kunnen zijn.
Het is niet ondenkbaar dat het
de Russen inmiddels is gaan da
gen dat het met de uitbreiding
van de NAVO naar het oosten
vermoedelijk helemaal zo'n
vaart niet zal lopen als wel eens
is gesuggereerd. Eind dit jaar
rondt de NAVO pas een eerste
interne studie af naar het 'hoe
en waarom' van uitbreiding.
Wordt Europa er veiliger van?
Worden nieuwe leden automa
tisch in de militaire structuur
van de NAVO opgenomen of
blijven ze er, zoals Frankrijk,
buiten staan? Kan de veilig
heidsgarantie van de NAVO (als
één lid-staat wordt aangevallen,
wordt dat als een aanval op al
len gezien) ongestraft naar an
dere landen worden uitgebreid?
Hoeveel veiligheid consumeert
een nieuw NAVO-lid en wat
krijgt de NAVO ervoor terug?
Pas als deze vragen zijn beant
woord, begint de NAVO aan het
volgende hoofdstuk: wie komt
wanneer in aanmerking voor
een lidmaatschap? Dat laatste
zal deels afhangen van de erva
ringen tot dan toe met het Part
nerschap voor Vrede. Sinds het
PFP in het najaar van 1993 werd
gelanceerd, zijn niet minder
dan 26 landen, variërend van
Albanië tot Zweden en van Oos
tenrijk tot Oezbekistan, er lid
van geworden. Vorig jaar wer
den drie oefeningen in PFP-ka-
der gehouden, dit jaar niet min
der dan elf.
Het is tot nu toe allemaal bij
zonder nuttig gebleken, vooral
als voorbereiding op eventuele
gezamenlijke vredesmissies. Te
gelijkertijd is een gapende kloof
geconstateerd tussen de theore
tische wenselijkheid en de prak
tische mogelijkheid van samen
werking. Nog recent moest tij
dens een marine-oefening de
communicatie tussen schepen
uit het Westen en het Oosten
'per postduif, zoals een deelne
mer het zei, geschieden. Vc
durend vlogen helikopters
boodschappen van het ene
schip naar het andere, ome
decommunicatie-apparati i
absoluut niet op elkaar was
te sluiten. In NAVO-kring w
er dan ook vanuit gegaan d
het wederzijdse aanpassing
proces nog vele jaren in be: ft
zal nemen.
Zoals een NAVO-waarnem<
het dezer dagen zei: „Als dt
structurering van de Neder
se defensie al meer dan tiei
duurt, dan kan men ongevt
uitrekenen hoe lang het bij
NAVO zal duren". Om nog
maar te zwijgen van de aan
singen die in Midden- en O
Europa nodig zijn, te begin
bij het democratiseren en c
burgerlijke controle brenge
van de strijdkrachten.
Dat is kennelijk ook tot de
sen doorgedrongen. Vanda
alsnog het 'da'?
NOORDWUK ALY KNOL
CORRESPONDENT EU
Op Schiphol keerden gisteren zo'n 130 Neder
landse VN-militairen terug uit Srebrenica in Bos
nië. Ze werden verwelkomd met vlaggen, bloe
men, spandoeken, ballonnen, vreugdetranen en
heel veel zoenen.
Even na één uur 's middags groepeerden de mili
tairen zich in de hal achter de douane, onzicht
baar voor de afhalers, voor de laatste maal. Harts
tochtelijk zongen ze: 'We've gotta get out of this
place', de dertig jaar oude hit van de Animals. Ze
schudden handen, sloegen elkaar op de schou
ders. Een enkeling salueerde, de enige plichtple
ging voor zij zich in de armen van hun partners,
kinderen en ouders stortten.
„De laatste dagen zijn we behoorlijk afgeknepen,
we hadden het gewoon te druk om bang te zijn",
zegt Tino Geurts (24) uit Amsterdam. „We kon
den alleen RTL4 ontvangen, dus weetje maar half
wat er precies aan de hand is." De laatste weken
bracht hij door bij de genie in Lukovac. „De afge
lopen dagen lagen we tweemaal onder vuur.
Geen verdwaalde kogels, maar doelbewuste be
schietingen, geen geintje dus."
De 130 Nederlandse VN-militairen zijn inmiddels
vervangen door tachtig collega's.
schiphol »gpd
„Je vrienden zitten daar vast.
Sommigen hebben nog hele
maal geen verlof gehad, terwijl
wij daar net van terugkeerden.
Dat zit me toch niet lekker",
verwoordt Alex Westveen (22)
uit Gouda de gevoelens van de
meeste Dutchbat-soldaten. Kor
poraal Bakker: „De mannen die
het écht zwaar hebben zitten in
Srebrenica".
De 109 kwamen gistermiddag
om kwart over twee aan op de
vliegbasis Soesterberg. Ze heb
ben twee tot vier weken ge
wacht in Zagreb, nadat ze allen
een paar weken verlof hadden
gehad. Het was de bedoeling
dat ze door zouden reizen naar
Srebrenica, maar daarvoor kre
gen ze geen toestemming van
de Bosnische Serviërs. De
laatste aflossing in Srebrenica is
al meer dan een maand geleden
gebeurd. Bosnische Serviërs
voorkomen dat de Nederlandse
VN-militairen de stad kunnen
verlaten.
Gisteren besloot de legerleiding
dat langer wachten in Zagreb
weinig zin had voor alle 181
daar gelegerde soldaten. Ook al
omdat er onder de militairen,
die nogal krap waren behuisd,
een lichte vorm van longontster
king was opgetreden. Daarom
werden twintig militairen gis
termiddag eerst met een bus
naar het Centraal Militair Hos
pitaal in Utrecht vervoerd voor
onderzoek. Daarna konden ook
zij naar huis.
Terwijl Groot-Brittannië en
Frankrijk hebben besloten om
extra manschappen naar het
voormalige Joegoslavië te stu
ren, worden Nederlandse mili
tairen in tegengestelde richting
verplaatst. Van het woord
'terugtrekken' wil overste Felix
van de crisisstaf echter niets
weten: „De mannen blijven
stand-by. Enkel omdat het
wachten in Nederland een stuk
comfortabeler is dan in Zagreb,
hebben we ze teruggehaald.
Maar dat moet niet als verlof
worden beschouwd. De man
nen moeten bereikbaar zijn. Als
het moet zijn ze morgen weer in
het gebied terug".
Dat de situatie zo snel verandert
wordt echter niet verwacht,
geeft Felix toe. „Er is geen uit
zicht op een vlotte verbetering.
Wat dat betreft zijn we de speel
bal van de strijdende partijen en
kunnen we enkel gelaten af
wachten. Daar moeten we mee
leren leven." Met de comman
dant in Srebrenica is overleg ge
voerd welke soldaten in Zagreb
dienen te blijven. Eind deze
week of begin volgende week
wordt besloten of de 72 overge
bleven militairen wellicht ook
naar Nederland terugkeren.
De nu teruggekeerde militairen
krijgen uiterlijk maandag te ho
ren hoe het verder gaat. Felix:
„Ik hoop dat uw moreel er niet
onder lijdt. Hopelijk zijn we
toch nog in staat om deze mis
sie op korte termijn te volbren
gen".
Die wens leeft onder de meeste
teruggekeerde soldaten. „We
zouden-ze het liefst aflossen.
Daarvoor zijn we naar Zagreb
gegaan. Thuis waren we net ge
weest. Maar nu was het wach
ten, wachten en nog eens wach-
Db
ten", vertelt Stefan van de OETE
uit Grave. Hij loopt met zijt^~
arm in een mitella. „GebeiLncj
bij fitness. Een iets te zwarL^g
ter gepakt." Lm
De tijd in Zagreb was nog L|„e
kort om irritatie tussen de LU(je
schappen te laten ontstaai^ n-
Stefan van de Port: „We zafe
weliswaar redelijk op elkaantS]
maar niet dusdanig krap di
zies ontstonden. Maar omt
geen uitzicht is op verandert j
sprongen we wel een gat iii
lucht toen we hoorden datULEI
wegkonden". Fsv
De terugkeer op Soesterbe?en-
was gistermiddag minder ean
tioneel voor de meeste soldche
en hun familieleden dan tdlien
hun verlof begon. Rick Wie
ga uit Emmen: „Ik ben netL
weken weggeweest, zondeir O
te hebben gedaan. Mijn oij
komen me niet ophalen, wl
die zijn een midweekje op rl I
kantie. Dat hoeven ze voor
niet te onderbreken. Ik ga w ha
met de trein terug en heb
huis voor mijzelfet k
De ouders van Patrick Ving koi
hoets uit Rotterdam hadderaad
plan om hun zoon met eeir vai
vol vrienden op te komen nnbe
ken bij zijn terugkeer. „Majiem:
hadden nu helemaal geen met
om dat te organiseren. Bov k
dien vindt hij het verschritócht;
dat hij om deze reden moeaagt
rugkeren. We houden het doon
om*gewoon maar op een bet k;
vanavond." inci
Nu
SOESTERBERG ARJEN VAN VLIET |mrr
n a
pssai
e b<
Een uit het voormalige Joegoslavië teruggekeerde Nederlandse militair wordt op de vliegbasis Soesterberg
verwelkomd door zijn vrouw. foto gpd brand overeem
