Lutheranen vrezen
'calvinistisch' proces
Haalt
de klassieke universiteit het jaar 2000?
Kerk Samenleving
Missiebisschop propageert
gebruik van condooms
Hospitaalkerkschip meert aan in Scheveningen
Leiden
MAANDAG 29 MEI 1995
JAA
BUITENLAND KORT
Panchen Lama
China heeft ook een kandi
daat gevonden voor de we
dergeboorte van de Panchen
Lama. Dit heeft het Duitse
persbureau DPA in Peking
vernomen van boeddhisti
sche geleerden die in op
dracht van de Chinese rege
ring naar de wedergeboorte
van de in 1989 overleden
Panchen Lama zochten. De
Panchen Lama is na de Dalai
Lama de hoogste leider van
de Tibetaanse boeddhisten.
De Dalai Lama wordt ook be
schouwd als politiek leider
van Tibet, dat sinds 1951
door China wordt bezet. Hij
maakt er geen geheim van
dat hij naar herstel van de
onafhankelijkheid van zijn
land streeft, tot grote woede
van Peking. De Dalai Lama
maakte half mei bekend dat
de zoektocht van monniken
naar de opvolger van de Pan
chen Lama was geslaagd.
Onmiddellijk na de bekend
making noemde de Chinese
regering dat besluit 'volstrekt
illegaal'.
Boesak
De Zweedse regering heeft
Zuid-Afrika gevraagd op kor
te termijn helderheid te ver
schaffen over het vermeende
misbruik van Scandinavisch
geld door de Stichting voor
Vrede en Gerechtigheid van
Allan Boesak. De Zweedse
minister van buitenlandse
zaken, Lena Hjelm-Wallén,
heeft hier bij haar Zuidafri-
kaanse collega Alfred Nzo op
aangedrongen. President
Nelson Mandela van Zuid-
Afrika heeft begin mei de po
litie gevraagd het onderzoek
in deze affaire te bespoedi
gen.
Lyon
Paus Johannes Paulus II
heeft zaterdag de aartsbis
schop van Reims, Jean
Ballard, benoemd tot aarts
bisschop van Lyon. De 60-ja-
rige Ballard volgt kardinaal
Albert Decourtray op die op
16 september vorig jaar over
leed. Het is de tweede keer
dat Ballard, lid van het dage
lijks bestuur van de Franse
bisschoppenconferentie, De
courtray opvolgt. In 1982
werd hij tot bisschop van
Dijon benoemd, nadat De
courtray naar Lyon was ver
trokken.
'Identiteit kerkgenootschap verkwanselt'
De synode van de Evangelisch-Lutherse Kerk verkwanselt
de lutherse identiteit. De bestuurders storten zich vol
overgave in het Samen op Weg-proces met hervormden
en gereformeerden, terwijl volgens tegenstanders onge
veer de helft van de 23.000 lutheranen er weinig zin in
heeft in 'een tamelijk calvinistisch genootschap' op te
gaan.
Zeist anpdompte zaaltje van de plaatse
lijke lutherse kerk waren slechts
Vanuit deze verontrustende ge- twintig mensen bijeen. Zij ver
dachten is afgelopen zaterdag tegenwoordigden echter zestien
in Zeist de Vereniging tot In- van de zestig gemeenten en een
standhouding van de Evange- groot deel van de kerkleden, zo
lisch-Lutherse Kerk en haar ge- werd verzekerd,
meenten opgericht. In het be- De aanwezigen wonden zich
vooral op over de opstelling van
het synodebestuur, dat volgens
hen nauwelijks luistert naar de
bezwaren van de tegenstanders
van het kerkelijke herenigings
proces. Kritiek op Samen op
Weg wordt weggewuifd en vra
gen over de dreigende teloor
gang van de lutherse identiteit
worden niet beantwoord.
De oprichting van de vereni
ging is inderdaad 'een motie
van wantrouwen' tegen het sy
nodebestuur, zei voorzitster A.
van Nierop. „Als wij het volle
vertrouwen in het bestuur had
den, dan hoefde dit niet."
De Nederlandse missiebis
schop H. Brenninkmeijer vindt
het verantwoord dat getrouw
de paren condooms gebruiken
om aids te voorkomen. Hij zei
dit gisteren in het KRO/RKK-
programma Kruispunt TV.
Volgens de katholieke omroep
is Brenninkmeijer de eerste
Nederlandse bisschop die dui
delijk stelt dat condoomge
bruik in bepaalde situaties
toelaatbaar is.
Brenninkmeijer, die sinds
1977 bisschop is van Kroon
stad in Zuid-Afrika, adviseert
gehuwde stellen geregeld het
condoom te gebruiken. „Een
huwelijk is een liefdesverbond
tussen twee partners. Dat is
een groot goed. Ik wil dat hu
welijk niet kapot maken. Wil je
het redden, dan moet je ge
slachtsgemeenschap toestaan.
De partner die nog niet is be
smet, moet zich kunnen be
schermen. Anders komt het op
zelfmoord neer. En geen enke
le moraal heeft me geleerd on
op zelfmoord aan te sturen."
De 65-jarige missiebisschop
beseft dat zijn standpunt af
wijkt van de kerkelijke leer, die
paus Johannes Paulus II
langs nog eens krachtig heeft
bevestigd in zijn encycliek
Evangelium Vitae. „Wat ik
vind, is niet de kerkelijke leer,
maar ik geef slechts een prak
tisch advies dat elke biechtva
der in barmhartigheid zou
moeten geven."
den haag De Anastasis, een 160 meter lang hospitaal
kerkschip met negen verdiepingen, is al van verre te zien.
De kolos, het grootste schip dat de Scheveningse haven
ooit aandeed, is nog enkele dagen te bezichtigen. Belang
stellenden kunnen zich aan boord laten informeren over
het werk van Anastasis en de drie andere hulpverlenings
schepen van de christelijke organisatie Mercy Ships. Deze
varen de hele wereld af om de helpende hand toe te ste
ken, waarbij ook het evangelisatiewerk niet wordt verge
ten. De Anastasis (Latijn voor 'opstanding') is op dit mo
ment bezig aan een Europese rondreis. Vóór de reis naar
Scheveningen lag het schip in Londen. Later zal het via
Vlissingen richting Denemarken en Letland gaan. De be
doeling is dat via al die bezoeken geld en middelen wor
den ingezameld om de eigenlijke activiteiten te bekosti
gen; aan bezoekers wordt dan ook een toegangsprijs ge
vraagd van vier gulden. Aan boord zitten uitsluitend vrij
willigers: verpleegkundigen, chirurgen, lassers, loodgie
ters, landbouwkundigen. De mensen worden ondersteund
door vrienden, familie, kerken en gemeenten. Behalve als
varend hospitaal en kerkgebouw, fungeert de Anastasis
tevens als basis voor mobiele teams die de bezochte lan
den intrekken om zieken en gewonden te helpen en aller
lei projecten op te zetten. foto loek zuijderduin
LEIDSCH
(Opgericht
DAGBLAD
1 maart 1860)
071-bnts
023-helr
™P0ls
Fi<
071 ti
ABONNEMENTEN
bijvooruitbetaling:
per maand (acce'ptgiro)
per maand (autom. betaling)
per kwartaal (acceptgiro)
per kwartaal (autom. betaling)
per jaar (acceptgiro)
per jaar (autom. betaling)
VERZENDING PER POST
per kwartaal (NL)
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETTEdvoC
Voor mensen die moeilijk lezen, sled vve
hebben of blind zijn (of een andere vee
dicap hebben), is een samenvatting
jws uit het Leidsch Da< ,et,
e beschikbaar Voor in >etl
-82345 (Centrum voor Gesproker:
Rooseveltstraat 82 071-356356
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-128030
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging:
Ma. t/m/ vr. 18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10 00-12.00 uur 071 -128 030
DIRECTIE
B M. Essenberg,
G. P Arnold (adjunct), J. Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor, F. Nypels,
H. G. van der Post (adjunct)
PUBLIC RELATIONS
WH.CM. Steverink 071 -356356
OMBUDSMAN
R.DPaauw 071-356215
Tel dag. 9.30 - 11.30 uur of per post
REDACTIE
G.J. Visser, chef redactie nieuwsdienst/kunst
H.W. van Egmond, chef red. Groot Leiden
A.J.B.M Brandenburg, chef eindredactie regio
F. Blok, chef eindredactie algemeen
W.F Wegman, chef red. Duin- en Bollenstreek
W. Spierdijk, chef sportredactie
J. Preenen, chef binnen-, buitenland, eco
ZIEKENHUI
ONGEVALLENDIENST m
Academisch Ziekenhuis vanaf zaterdag 13.00 t/m dinsdag 13.00 enL
woensdag 13.00 t/m vrijdag 13.00, woensdag 13.00 uur (Diaconessen'
en dagelijks St.Elisabeth Ziekenhuis.
BEZOEKUREN bt
DIACONESSF.NHUIS
(tel. 071-178178): dagelijks 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45 uur.
Kraam- en zwangerenafdeling: buiten de gewone bezoektijden, vooï)i
ners bovendien van 10.30 -11.15 uur en van 19.45 - 21.00 uur
Special Care Unit: 10.30-11.00 uur, 15.00 - 15.30 uur en 19.00-19.30
na overleg met de dienstdoende verpleegkundige.
Kinderafdeling: 10.30-19.00 uur, na overleg met de dienstdoend
pleegkundige.
Jongerenafdeling: 14 30-15.15 uur en 19.00-19.45 uur. kvej
dat
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging St. Elisabeth
(tel. 071-454545): dagelijks .14.00-15.00 uur en 18.30-19.30 uur, klas
II daarnaast ook 11.15-12.00 uur. T|-i
Kraamafdeling: 14.30-15.30 uur en 18.30-19.30 uur (voor vaders tol1
UUr)' BD
Kinderafdeling: 14.30—19.00 uur (voor ouders de gehele dag). h
Afdeling hartoewaking (CCU)en intensive care (IC): 14.00-14.30 1P01
18.30-19.00 uur. |wa:
Spoedeisende hulp: dag en nacht geopend
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging Rijnoord
(tel. 01720-63131): dagelijks 14.00-15.00 uur en 18.30-19.30 uur,
en II daarnaast ook 11.15-12.00 uur.
Geen spoedeisende hulp meer mogelijk
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
(tel. 071-269111): alle patiënten (behalve kinderen) 14.15-15.00 i
18.30-19.30 uur.
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde 18.15-19.00 uur, 19.00-20.00 i
leen Partners/echtgenoten met kipderen.
Voor zwangeren: zaterdag en zondag van 10.00 tot 11.00 uur, uitsl
voor partners/echtgenoten en eigen kinderen.
Kinderafdelingen: voor ouders van opgenomen kinderen is er een r
zoek mogelijkheid in overleg met de hoofdverpleegkundige.
Voor andere bezoekers gelden de volgende tijden: keel-, neus- en c
kunde en neurologie: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30 uur: oogheelkuijbei
heelkunde 14.15-15.00 uur en 18.30-19.00 uur.
Kinderkliniek: zalen voor peuters, kleuters en grote kinderen: 15.15
uur; babyzaal en boxenafdeling: volgens afspraak.
ot Pai
De vier grote universiteiten
vinden dat de overheid te
weinig rekening houdt met
hun bijzondere positie. In
plaats van alleen aan geld te
denken, zou het kabinet meer
oog moeten hebben voor het
nut van de brede universiteiten
(Leiden, Amsterdam, Utrecht
en Groningen) voor onze
samenleving. De klassieke
universiteiten vinden dat zij
minder gekort zouden moeten
worden dan de kleinere
instellingen. Nu leveren zij
juist meer in. Onlangs
publiceerden de besturen de
notitie 'De bijzondere positie
van de grote, klassieke
universiteit'. Hun
uitgangspunt is dat de vier
algemene, breed
samengestelde universiteiten
door hun omvang en veelheid
aan studierichtingen een
speciale positie innemen in de
samenleving. Zij zien zichzelf
als de spil in de
wetenschappelijke
ontwikkeling. Uitbreiding van
de kleinere, gespecialiseerde
universiteiten leidt tot
verkruimeling van het
beschikbare geld en een
mogelijke afbraak van de
bestaande wetenschappelijke
kennis. Een rondgang langs
bestuurders van de vier
klassieke universiteiten.
HB55i3EI!I3!I!in2IBZ32a*
Scheuren in het front van de wetenschap
Het is oorlog in de we
reld van de weten
schap. „Wij hebben de
grens bereikt. Er valt geen geld
meer bij ons weg te halen, als wij
onze culturele rol willen blijven
vervullen. Voor -de overheid mag
alles in het teken staan van het di
recte nut, maar als klassieke uni
versiteiten investeren wij in de toe
komst."
De bestuursvoorzitter van de
Groningse universiteit spreekt hel
dere taal. „De hele onderwijspoli
tiek in Nederland wordt beheerst
door één enkel begrip: geld. De
boekhouders zijn de baas", zegt
prof. dr. E. Bleumink. „Wanneer we
met de minister praten gaat het al
leen over geld. En als gezegd wordt
dat de studieduur korter moet, dan
wordt alleen gedacht aan de finan
ciële besparingen die dat kan ople
veren."
Volgens de vier grote, klassieke
universiteiten wordt hun speciale
rol binnen het wetenschappelijk
onderwijs onvoldoende gewaar
deerd. De universiteiten van
Utrecht, Leiden, Amsterdam en
Groningen zien met lede ogen aan
hoe hun positie jaar na jaar verder
verzwakt. Zij klagen dat zij de
zwaarste last dragen bij bezuinigin
gen en de laatsten zijn die wat ex
tra's krijgen wanneer er iets te ver
delen valt.
Dat doet hun positie onrecht,
laat professor Bleumink blijken.
„We weten van alles overeind te
houden. Denk maar aan het Fries.
Wie komt voor die taal op als wij
dat niet doen?" Hij benadrukt dat
het belangrijkste verschil tussen de
klassieke universiteit en de kleinere
'm zit in het ontbreken van een
specialisatie op slechts enkele ter
reinen.
„Als grote universiteiten bieden
wij een breed studiepakket, bren
gen verschillende disciplines bij el
kaar en zoeken naar de dwarsver
banden. Juist die smeltkroes van
ideeën is belangrijk. Daar beginnen
de maatschappelijke ontwikkelin
gen."
Verkruimeling
De colleges van bestuur van de vier
brede universiteiten vinden dat
hun bijzondere rol onvoldoende
wordt erkend. De Utrechtse colle
gevoorzitter Jan Veldhuis sprak vo
rig jaar, bij de opening van het aca
demisch jaar, over de dreigende
'verdere verkruimeling van het geld
voor het hoger onderwijs ten gun
ste van de kleinere universiteiten'.
Bij die gelegenheid kondigde hij
ook de inmiddels verschenen noti
tie 'De bijzondere positie van de
grote, klassieke universiteit' aan.
Tot woede van de overige instellin
gen stellen de vier colleges vast dat
zij onevenredig zwaar door de be
zuinigingen in het wetenschappe
lijk onderwijs worden getroffen. De
vier vinden dat er te weinig reke
ning wordt gehouden met de extra
kosten die een brede universiteit,
met elk rond 20.000 studenten,
moet maken.
De opvattingen van de vier wor
den gezien als een 'verkapte oor
logsverklaring'. De Rotterdams^
rector magnificus prof. dr P. Akker
mans sprak in dat verband over
'onwetenschappelijke spierballen-
taal'. Hij vreest een scheiding der
geesten tussen de vier klassieken
en de overige negen universiteiten.
Veldhuis nu: „Nederland is te
klein voor dertien algemene uni
versiteiten. Dat kunnen we finan
cieel maar ook wetenschappelijk
niet aan. We moeten eigenlijk terug
naar de verdeling van de jaren zes
tig en zeventig. De uitbreidingen
van bijvoorbeeld Rotterdam en Til
burg beperken de mogelijkheden
van de klassieke universiteiten en
van het wetenschappelijke poten
tieel van Nederland. Ik zeg tegen
ze: wees excellent in je specialisa
tie."
Offensief
De Utrechtse collegevoorzitter drs.
Jan Veldhuis vreest dat onder druk
van het voortdurende 'knabbelen
aan de begrotingen' de vaak brede
opzet van de studies aan de klas
sieke universiteiten maar ook de
funderende wetenschappen drei
gen te verdwijnen. Vandaar het Qf-
fensief van de 'grote vier'. Want,
daar is men het over eens, hun uni
versiteiten hebben een grote toe
komst.
Veldhuis telt af: „Een aantal vak
gebieden zal uit Nederland ver-
dwijnen als de grote universiteiten
het laten afweten. Bij zo'n drie
kwart van alles wat er aan onze in
stellingen gebeurt zijn meer studie
richtingen betrokken. En je kunt
rustig zeggen dat het leven leuk is
Schade
dankzij de topspecialisten, maar zij
hebben op hun beurt een vrucht
bare voedingsbodem nodig om op
voort te kunnen bouwen."
Hij reageert afwijzend op de voor
de hand liggende vraag of je juist
om die reden niet moet streven
naar. meer specialisatie. „Neder
land is niet gebaat bij nog meer op
splitsing. Je moet wel strategische
allianties aangaan. Wij hebben hier
in Utrecht ongelooflijk sterke bèta
clusters (wiskunde, natuurweten
schappen) en medisch-biologische
clusters. Belangrijke ontwikkelin
gen op die terreinen moet je niet
geïsoleerd laten plaatsvinden. Dat
moet je inbedden in een histori-
sche en sociale contekst. Vandaar
dat wij hier een centrum voor bio-
ethiek hebben."
Nu al dreigt Nederland, gemeten
aan de door Veldhuis genoemde
drie punten, wetenschappelijk ach
terop te raken. De discussie speelt
overigens niet alleen in Nederland.
Ook in andere landen doen de gro
te universiteiten vaker een beroep
op extra steun door de overheid.
In Nederland kon de schade nog
enigszins beperkt blijven door, bij
voorbeeld, de samenwerking tus
sen de verschillende vakgebieden.
Utrecht wist zo de studie het Por
tugees te versterken door een com
binatie met studierichtingen als de
sociale wetenschappen van Latijns
Amerika, de geschiedenis van dat
continent, de geografie en zelfs de
botanica.
Voor Duits - een ander bedreigd
vak - geldt hetzelfde. „Het Duits
zullen we altijd handhaven, ook al
komen ér nog maar vijftien studen
ten. We zoeken naar mogelijkhe
den het te combineren met andere
studierichtingen. Zo denken we
aan een inleiding Duits recht en
een combinatie met Duitse ge
schiedenis."
De universiteiten zien hun taak
als het brede samenspel van de
disciplines, waarbij een zekere
taakafbakening vanzelfsprekend is.
Alle basisdisciplines moeten vol
gens Veldhuis echter behouden
blijven. Zoals bij het Duits: „We
kunnen bijvoorbeeld een inleiding
Duits staatsrecht en geschiedenis
maken. Duits hoort op elke klassie
ke universiteit thuis, maar zo kun
nen we uit nooddruft van een
zwakte een sterk punt maken."
De Leidse universiteit als één van de 'grote vier die strijden tegen de verkruimeling', foto loek
