De enige omroeper die een fanclub had
RtvShow
ra
1
MAANDAG 29 MEI 1995
Flierefluiter Hans van der Togt koestert wanne deken RTL
Hij is de enige in Nederland die dagelijks via de televisie
èn de radio de huiskamers binnenkomt. Hans van der
Togt, 47 jaar, presentator van 's werelds meest succesvol
le televisiekwis en sinds kort ook 'dj' bij Radio Noordzee.
Geliefd en gehaat.
MONIQUE DE KNEGT GPD
Thuis trekt hij 's ochtends een
shirt uit de stapels kleren op de
stoelen. Gaat soms ongeschoren
naar de radiostudio. Maar voor
een televisie-optreden kan hij
enorm tutten. Foeteren in cje
kleedkamer omdat er een plukje
haar niet goed zit. ,,Als ik uitga
doe ik geen moeite. Na verloop
van tijd zie je er toch uit als een
lellebel."
Hij was de enige omroeper
die een fanclub had. Meisjes
zwijmelden al bij de aankondi
ging van Dallas. Moeders zagen
in hem de ideale schoonzoon.
Hans van der Togt liet hen in de
waan. „Waarom zou ik dat
beeld verstoren? Ik ken wel
meer artiesten die hun homo
seksualiteit voor zich houden
om hun fans niet teleur te stel
len." Veel erger vond hij het dat
mensen hem uitmaakten voor
rechtse WD-bal. „Ik verkeerde
in linkse kringen en stemde ook
links, maar ja, ik zag er zo uit
hè." Jasje, dasje, het haar ge
föhnd. Keurig, verzorgd, eeuwi
ge glimlach. Een scheldkanon
nade leek hij zelfs nog te beant
woorden met die oproepbare
vriendelijkheid.
„Ik bén helemaal niet zo
netjes. Ik ga graag stappen, ben
tot diep in de nacht te vinden in
de Amsterdamse horeca. Nou
ja, dat gaat je ook allemaal niet
aan." Hij verfoeide zijn AVRO-
imago maar heeft niets onder
nomen om het beeld van lieve
brave jongen te doorbreken.
Het kwam hem goed van pas.
„Als TV-omroeper kreeg je
slecht betaald. Maar mijn popu
lariteit leverde heel veel schnab
bels op. Ik werd gevraagd voor
de presentatie van modeshows,
beurzen en miss-verkiezingen.
Die miss-verkiezingen vond ik
destijds vré-se-lijk om te doen,
maar ik had de poen nodig."
Ooit iets geweigerd? Hij valt
opeens stil. I lans van der Togt
die even niets zegt. Naar buiten
staart. Spijkerbroek, slobbertrui,
het haar nonchalant. Een fel
contrast met de luidruchtige
voortrazende opgedirkte ker
misattractie Rad van Fortuin.
Dan: „Ik kan moeilijk 'nee' zeg-
gen. Ik wil mensen altijd beha
gen, plezieren."
Ambitieus
Koffie, jus d'orange, witte wijn
en veel, heel veel sigaretten.
Hans van der Togt was eigenlijk
voorbestemd een beroemd
voetballer te worden. Tennis- of
cricketspeler eventueel. Maar in
ieder geval iets in de sport,
hoopte vader, zelf een goed
voetbalkeeper bij het Haarlem
se HFC en nationaal cricketspe
ler.
Maar kleine Hans hield meer
van verkleedpartijen, circus,
zingen in een restaurant. Ape
trots was-ie toen hij op de kin
dertoneelclub koning mocht
spelen. Moeder vermaakte de
rode velours gordijnen tot een
koninklijke mantel en de 6-jari-
ge dreumes liet zich de aan
dacht welgevallen. Ontroost
baar was hij toen hem de rol
werd ontnomen omdat hij
struikelde over Italiaanse woor
den.
Vader zag zijn kans schoon,
haalde hem van de toneelclub
en bracht hem naar de voetbal
velden van HFC. „Dat voetbal
pakje vond ik meteen leuk,
maar van voetballen kon ik
geen reet. Toch heb ik het nog
acht jaar volgehouden."
Hij bleek een talentvol tennis
ser, maar miste de ambitie om
het echt ver te schoppen. Geen
haar op de tanden. Niet op de
sportvelden van Heemstede
noch in de televisiestudio's van
Hilversum. In veertien jaar om-
roeptijd heeft hij nooit gezegd
dat hij wat anders wilde, dat hij
wat anders kón,' beter dan wie
ook. „Nee zeg!"
Hans doet geen stap naar vo
ren, Hans moet worden ge
vraagd. „Ik heb een hekel aan
zeer ambitieuze mensen, maar
een beetje ambitie had mij geen
kwaad gedaan. Dat zou me in
veertien jaar AVRO verder heb
ben gebracht. Maar er is ook
niemand geweest die me ooit
een kans heeft gegeven.
Dat neem ik de AVRO een
beetje kwalijk, dat ze niet zageti
wat ik in me had, wat Joop van
den Ende kennelijk wèl zag toen
hij mij vroeg voor het Rad. Ach,
het is ook wel weer begrijpelijk.
Ik werkte bij de AVRO in de tijd
van de grote sterren; Mies
Bouwman, Jos Brink, Willem
Duys, Fred Oster. Kom daar
maar eens tussen.
Een tijd nog waarin het 's
avonds stil was op straat als
Duys zijn 'Vuist' presenteerde
of Mies haar 'Eén van de acht'.
Zeven, acht miljoen mensen
voor de buis. En Hans van der
Togt die hen live toesprak.
„Vaak kondigde ik met knikken
de knieën de programma's aan.
Hele A4-tjes moest je. uit je
hoofd leren en rechtstreeks de
camera inspreken. Niks tevoren
opgenomen, rechtstreeks de
ether in. Doodeng en tegelijker
tijd een heerlijke spanning. Die
mis ik nu. Het Rad wordt van
tevoren opgenomen, zoals bijna
alle televisieprogramma's te
genwoordig."
Hij kan .goed teksten in zijn
magnetron. Gewoon zo'i
fornuis heb ik. Ben niet z
teresseerd in die dingen. Ik|'
steed m'n geld liever aan reiL-
en kunst, abstracte kunl A
Liefst zou hij de kandidi
contant geld geven, zoals ir E|D(
Verenigde Staten gebeurt.
zou ik echt geweldig vin< jet
Zo'n dik pak bankbiljetter c
m'n jasje en dan gewoon ui
talen. Maar dat kan hier n< jolj
Véél te duur." £IC
Voor geen prijs wil hij jjei
Rad kwijt. „Ik realiseer me n ern
al te goed dat ik de beste fori ^0n
le ter wereld in handen lje
Geen kwis die al zó lang sue eic
vol is in zó veel verschille nai
landen. In de Verenigde Sri )en
gaat Wheel of Fortune al 22 ,00
mee. Ik word binnenkort naï
jaar. Met het Rad heb ik )0U
waarmee ik nog wel zo'n ejn
jaar vooruit kan.
Lekker veilig, zul je zeg{:ntj
Maar ik vind het ook heel l(Jerj,
Ik ben absoluut een geluksvi jch
dat ik dit mag doen. Waainet
een nieuwe uitdaging aangvjii,
als je lekker in je vel zit? P j0o
schien, als er wat op m'n )rai
komt, maar het Rad ruil illou
Ouderdom
Hans van der Togt wil niet v ïei
„Als ik uitga, zie ik er na verloop van tijd toch uit als een lellebel."
hoofd prenten. Als hij ze maar
niet al te lang hoeft te onthou
den. Kort geheugen. Brak hem
op school al op. Dacht hij alles
te kennen, was hij het de vol
gende dag weer kwijt. Twee
keer blijven zitten. Pesthekel
aan school.
„Dat systeem, het gareel, ik
vond het een drama. Ik wilde
gewoon werken." Op z'n 16de
jaar hield hij de MULO voor ge
zien. Werd ober in Den Haag,
Groningen, Amsterdam en ook
in Zwitserland, waar hij tegelij
kertijd Frans leerde. De horeca
boeide hem zo, dat hij de hotel
vakschool in Duitsland volgde.
Hij werd steward bij Lufthansa,
verhaalde op een Amsterdamse
rondvaartboot in vier talen over
gevels en grachten en belandde
vervolgens als omroeper bij de
televisie.
Eigenlijk heeft hij zijn hele le
ven gepresenteerd. Optredens
in de kantlijn. Alle ogen gericht
op Hans. „Als kind vond ik die
aandacht al fijn." En nog steeds
staat hij met graagte in de
schijnwerpers. Hij zou niets lie
ver doen dan het Songfestival
presenteren. „In vier talen, live
uitgezonden in tweeëndfertig
landen, miljoenen kijkers,
doodeng."
Buiten zijn optreden verkiest
hij de anonimiteit. Op straat
verafschuwt hij de aandacht
voor zijn persoon. „Als omroe
per vond ik het prachtig, maar
nu komt het me soms de strot
uit. Ik word op straat bijna geen
minuut met rust gelaten. Ze
noemen me meer 'Rad' dan
Hans van der Togt. En die man
nen maar zeuren: heb-je-Leon-
tien-niet-bij-je? Ik krijg ook wel
aardige opmerkingen, maar al
met al vind ik het tamelijk vre
selijk. Sommige dingen doe ik
ook niet meer. In je eentje naar
Artis gaan bijvoorbeeld. Krijg je
al die moeders met kinderen
achter je aan. Of naar de sauna.
Niemand hoeft te weten hoe ik
er bloot uitzie."
En wat doet Hans van der
Togt als 'de straat' hem ergert
als een kleverige strontvlieg? Hij
lacht vriendelijk naar de men
sen terug. Geleerd in de horeca.
„Maar zo ben ik ook. Ik hoef
geen moeite te doen om blij
over te komen. Ik bèn het.
Die positieve grondhouding
kun je -natuurlijk uitleggen als
ja-geknik, maar ik ben gewoon
optimistisch ingesteld. Ik hou
niet van gezeur. Niemand bij
Van den Ende. Daarom komt er
ook zoveel tot stand. De sfeer
daar is zó veel anders dan bij de
AVRO. Als je bij Joop binnen
komt word je behandeld als een
'ster'. Er staan vakmensen klaar
om je van advies te dienen, thee
met honing, bloemen met een
kaartje 'succes'.
Werken voelt daar als een
warme deken. Bij de AVRO hob
belde je in je eentje naar de stu
dio en deed je maar wat. Nee, ik
zou voor geen goud terug wil
len. Naar geen enkele andere
omroep. Dat eeuwige getrut en
getreuzel voordat er wat tot
stand komt. Memo's, vergade
ringen en tot in den treure reke
ning houden met de achter
ban."
Irritant
Hans van der Togt gaat fluitend
naar zijn werk. Ondanks de felle
kritieken op het Rad en zijn per
soon. „Ik sta altijd in de top-10
van meest populaire Nederlan
ders, maar ook in de top-3 van
meest irritante. Daar heb ik
moeite mee. Ik troost me met
een logische verklaring: ik kom
heel veel op de buis en heb
geen neutrale, afstandelijke pre
sentatie zoals Kees Driehuis van
Per Seconde Wijzer die bijvoor
beeld heeft. Maar dat is een an
dersoortige kwis. Wat ik doe is
puur kermis."
Hans dolt een beetje met de
kandidaten, geeft ze een kusje
bij veel pech en kletst er lustig
op los. De gesponsorde prijzen-
winkel vindt hij de zwakste
schakel in de kwis. Het uitzoe
ken van de prijzen kost veel tijd
en de kandidaten hebben bijna
alle spullen uit de winkel al.
„Ik heb die spullen zelf alle
maal niet. Geen droger, geen
den, hij wil vooral blijven.-
zijn Chris („Ik ben hondstro
al 21 jaar dezelfde vriend")
Joop van den Ende en bij
Rad. Hij heeft niet de beho
om zich te manifesteren
een talkshow. „Er zijn gen
mensen in Nederland die
beter kunnen dan ik. Ik ben lil
geschoold genoeg. Ik moet k
nenflierefluiten." |DEN
Hans ziet wel. Tot nu
heeft hij het gevoel dat alleL-, c
het leven hem is overkomend'
dat dat geen toeval is. DaLn^
iets tussen hemel en aardLng(
dat je levensloop bepaalt.
je dood gaat, is het je tijd. E|oor
geloof ik in. Ik ben ook lepei
bang voor de dood. Als het
gen is afgelopen, dan is het pe
Ik denk dat het moment
sterven een heel prettige
ring is. Een soort prachtf
LSD-trip. En daarna is het
over en uit. Misschien konin
als hond terug, misschien gn
ergens heen
nig prettig is. Maar het kan
abrupt afgelopen zijn."
„Misschien ook denk ik zo
makkelijk over de dood
angst voor de ouderdom,
dens de Zonnebloemactie
jaar geleden heb ik zóveel ella
de en eenzaamheid gezien,
leen oud worden is geen preu,
vooruitzicht. En ik wórd oiark
Dat weet ik zeker. Aan mijn e
gen moeder, die 82 is,
hoeveel ruimte haar kinde[o'
en kleinkinderen opvullen,
zal ik nooit hebben."
liscl
'VI 11
raai
eide
Hij steekt nog een sigaret o^eeft
Raymond Toussaint en de interactieve documentaire
TON DE JONG»
Maandag is de uitzending bij de NCRV.
Dan wordt drie jaar werk bekroond op na
tionale televisie. Drie jaar schrijven, -rege
len, ritselen, draaien en doen, op en af.
Daar had hij het bij kunnen laten. Maar
voor Raymond Toussaint houdt zijn docu
mentaire, De Omdraai, na maandag niet
op met bestaan. De Omdraai moet interac
tief verder leven.
Een documentaire over het circusleven
op een interactieve compact disc, 'n CD-i.
Of eigenlijk is het dan geen documentaire
meer, maar een bonte verzameling van in
drukken. Bewegende beelden, circusmu-
ziek, animaties, piste-foto's uit de oude
doos noem maar op. Je krijgt bijvoor
beeld de keus uit Artiesten, Roofdieren en
Tent, je klikt op de muis van de computer
en je tovert bijpassende plaatjes op het
scherm, begeleid door een mondelinge
toelichting.
Een kleine circus-encyclopedie is het, als
het ware. Technisch is het mogelijk om
haar nog verder uit te breiden dan de pak
weg 120 'laatjes' die er nu in zitten, maar
daar wringt bij de documentairemaker de
interactieve schoen: „Hoe meer keuzes ik
bied, hoe moeilijker het wordt om mijn
verhaal nog kwijt te raken. In feite ben je
dan meer bezig met het overdragen van
communicatie dan een verhaal vertellen.
Het oorspronkelijke verhaal zit in De
Omdraai.- Raymond Toussaint heeft een
broer, Marco, die een toekomst als andra
goloog aan de kant schoof om als artiest in
het circus te gaan werken, samen met zijn
vriendin Margo (maatschappelijk werk
ster). Broer en schoonzus vormden een
schril contrast met de clownsfamilie Bento,
die in hetzelfde circus (Barelli) werkte. Ray
mond zag daar stof in voor een mooie do
cumentaire, ware het niet dat zijn broer
overstapte naar een ander circus en de
Bento.'s zonder werk kwamen te zitten.
Toch ondanks de gewijzigde omstan
digheden is die documentaire er geko
men, een portret van tegenstellingen in het
hedendaagse circusleven: nieuw versus
traditie.
ka vi
Met financiële steun van buitenaf
(Stimuleringsfonds, Cobo-fonds, Prins
Bernhard Fonds) kon er twee weken ge
draaid worden in Noord-Nederland, waar
Marco Margo werkten met circus Ara-
mannt, en in Duitsland, in het winterver
blijf van de familie Bento. Dat levert
mooie, soms mistroostige plaatjes op van
papa Bento, die door zijn spulletjes en ou
de foto's rommelt en met weemoed terug
denkt aan de tijd dat circussen nog drie
clowns nodig hadden, in plaats van twee:
„Es gibt keine Klowns mehr."
De clown Bernard in De Omdraai.
En: „Vroeger speelden we als clowns een
sketch in een kapsalon, met scheerschuim
en een scheermes. Tegenwoordig weten de
kinderen niet meer wat een scheermes is."
Zijpaadjes
Voor Toussaint was met de documentaire
het verhaal echter nog niet rond, althans:
niet helemaal. Hij wordt gebiologeerd door
het idee dat de kijker af kan wijken van de
verhaallijn die de documentairemaker voor
hem heeft uitgestippeld:
„Als maker wil ik een verhaal vertellen.
Dat bedenk ik van tevoren: Hoe zet ik mijn
spelers in het veld, zeg maar. Met als resul
taat dat ik aan het eind van de documen
taire een bepaald gevoel bij de kijker heb
achtergelaten. Dat mensen acht minuten
bij mijn documentaire wegzappen, daar
hou ik van tevoren geen rekening mee. En
ze ontsnappen daardoor wel even aan mijn
verhaal, maar die film loopt intussen ge
woon door. Dat idee houdt me gewoon erg
bezig."
Dus, bedacht Toussaint, zou het mooi
de kijker zélf de loop van het
programma kon bepalen. Dat betekent dat
die kijker wel van het begin naar het einde
komt, zeg maar van A naar B, maar niet
noodzakelijk via de rechte weg. Onderweg
zou hij naar believen zijpaadjes moeten
kiezen die hem interesseren, maar steeds
met de mogelijkheden om op het rechte
pad terug te keren. „De ene kijker zal an
dere stappen nemen dan de ander."
De documentairemaker schept daarmee
zijn eigen dilemma: „Kan ik dan mijn ver
haal nog wel vertellen, zoals ik dat wil?
Want ik probeer daar toch mijn gevoel in
te leggen... Het is een beetje dubbel, d;
geef ik toe."
'Dubbel' is ook het feit dat Toussaint i
de documentaire niet bekend maakt dat h
in De Omdraai zijn eigen broer filmt,
evenmin ingaat op diens angst dat hij u
de nok van de circustent naar beneden
vallen. Maar de drive, waarmee Marco zijl
toekomst inruilde voor het circus-kl;
tergoud, die herkent Raymond heel goei
„Ik heb dat op mijn manier óók. Hi
vergt toch een bepaalde gedrevenheid, öi
twee, drie jaar met zo'n documentaire bi
zig te zijn."
Dagboek
In de produktieperiode combineerdji;
Toussaint zijn bezigheden als filmer (ondi
meer) nog met een baan als docent audio^i
visuele vormgeving. Sinds 1 januari
jaar heeft hij zich in Eindhoven evenwel al
zelfstandig ondernemer gevestigd. Movin
Media heet zijn eenmansbedrijf, en naas
zijn documentaireplannen ontplooit hi
onder die vlag ook (commerciële) activitei
ten als interactief adviseur.
Het plan voor een tweede documentair
ligt op de plank. Het moet een reportag
worden over een gehandicapte, die aan d
hand van een dagboek zijn revalidati
schetst. Dit keer probeert Toussaint oj
voorhand interactieve mogelijkheden bi
het project te zoeken. In het geval van Di
Omdraai heeft hij dat achteraf gedaan. „II
ben gewoon anders aan het denken. II
denk nu permanent: Hoe kan ik hierbij
teractiviteit inzetten?"
De interactieve circus-CD zal, wann
hij naar de zin van Toussaint helemaal 'af
is, op de markt worden gebracht, al dai
niet in eigen beheer. En dan zal de CD
zijn weg naar de circusliefhebber wel vin
den, denkt Toussaint. Maar of alle televi
siedocumentaires zich lenen voor groot
schalige verspreiding van een interactievt
nazaat, dat zal sterk van het onderwerp af
hangen. „Maar die interactiviteit, die laa
me in ieder geval niet meer los.
De Omdraai, NCRV, uitzending maandaj
29 mei, Nederland 1,22.55 uui
1 SC 01
X'lds