Toerisme
Van 'dood weermiddel' tot levend monument
ATERDAG 27 MEI 1995
E I SBERICHTEN
H20...zit dat zo'
Vater lijkt doodgewoon, maar druipt van
Ie geheimen. Dat wordt duidelijk op de
entoonstelling 'H20... zit dat zo' in het Na-
uurmuseum Nijmegen aan de Gerard
loodtstraat 21. Op de expositie is onder
een groot aquarium te zien waarin het
in een sloot van dichtbij te volgen is.
'erder speelt de microscoop een belangrij-
rol. De tentoonstelling is te zien tot en
net 3 september. Het museum is geopend
maandag t/m vrijdag van 10 tot 17 uur,
dag van 13 tot 17 uur.
nfo: 080 - 23 07 49.
Botanische tuinen
de avonduren hebben botanische tuinen
en heel aparte sfeer. Er bloeien andere
lanten en ook zijn de geuren, kleuren en
eluiden anders dan overdag. Om bezoe-
;rs daarvan te laten meegenieten openen
e twee botanische tuinen van de Universi-
;it van Utrecht tot en met september iede-
eerste dinsdag van de maand ook 's
vonds hun poorten. De twee tuinen liggen
espectievelijk aan de Budapestlaan 17 te
Itrecht (Fort Hoofddijk) en aan de Vossen-
teinsesteeg 8 te Doorn (Von Gimborn Ar
boretum). De rondleidingen beginnen om
9 uur (Doorn) en 19.30 uur (Utrecht),
hetjnfo: 030 - 53 54 55.
ïarley-Davidsondag
ïour van historische motoren, mu-
iverki^k en veel eten en bier vormen de ingredi-
mten van de Harley-Davidsondag, morgen
Arnhem. Op het Kerkplein staan vanaf 13
talloze Harleys in alle soorten en maten
iparkeerd, waaronder de Liberators die
/erden gebruikt tijdens de Tweede Wereld-
Hirlog. Verder: Indians, choppers, customs
dragracers. Op een 'biker markt' zijn
arley-Davidsonartikelen te koop.
Excursie Hoge Veluwe
.Jet Nationale Park De Hoge Veluwe orga-
liseert voor een aantal zaterdagmiddagen
pzingen in het bezoekerscentrum De Aan-
[chouw, gevolgd door een anderhalf uur
jurende excursie. Elke bijeenkomst behan-
It een ander thema. Het zijn: de planten
i de Hoge Veluwe (vanmiddag), de fauna
[an de heidevelden (17 juni), grofwildbe-
leer (2 september), paddestoelen (30 sep-
ember), bomen en struiken (14 oktober),
jporen uit het verleden (18 november) en
Je Hoge Veluwe, het hele jaar door (16 de-
[ember).
ïfo: 0 83 82 - 16 27.
Excursie Amsterdam
ihakend op het themajaar 'Amsterdam
het water' worden op een aantal
terdagen zes uur durende rondvaarten
(ehouden. De tochten beginnen om half elf
In voeren de passagiers eerst door de oude
iaSl1 ^innenstad en de haven. Tijdens een lunch
boord van een salonschip verzorgt een
nsthistorica een dialezing over 'Amster-
architectuur en water'. Vervolgens
t een bezoek aan het forteiland Pampus
bp het programma. De excursies zijn: van-
1 s Jaag, 24 juni, 22 juli, 26 augustus, 30 sep
tember en 28 oktober.
i reserveringen: 020 - 62 08 11 2.
Excursies in Archeon
ot en met september organiseert Tiet ar-
heologisch attractiepark Archeon in Alpen
an den Rijn een aantal natuurwandelingen
de normale openingstijden. Tijdens
le excursies toont een IVN-gids hoe de
nens door de eeuwen heen heeft geleefd in
ien veranderend landschap. De ochtend
wandelingen zijn: morgen, 25 juni, 23 juli,
0 augustus en 17 september (aanvang
7.30 uur); de avondwandelingen op don-
Ierdag 8 juni, 13 juli, 10 augustus, en 14
eptember (aanvang 19 uur).
0 17 20 - 47 77 3.
Veluwelijn NS
Het betonnen fietspad trekt
een onverbiddelijke bleke
lijn door het landschap van
omgeploegde akkers. De
schelle voorjaarszon zet
Oost-Groningen in een
voordelig licht, dat wel,
maar de fietser moet zich
\Jr KJ W
krommen tegen een
onbarmhartige
noordenwind. Er lijkt geen
einde te komen aan het
pad; aan de verre horizon is
geen kerktoren, geen
fabrieksschoorsteen, geen
contour van enige
bebouwing te zien. 'Als ik
omkeer', denkt de fietser,
'heb ik heerlijk kilometers
lang de wind als hulpmotor
in de rug'.
Fietsend tussen de onwaarschijnlijk nette huisjes van Bourtange.
DIRK DE MOOR
Een boer staakt zijn werk en staart naar
de vreemdeling, beukend op de trappers.
Zijn arm zwaait langzaam omhoog, als
een slagboom die omhoog gaat, en dan
klinkt zoiets als: Hoejoe! De fietser heeft
meteen een goede reden om even af te
stappen. Of het nog ver is naar Sellingen
en Vlagtwedde en of het fietspad straks
misschien afbuigt, zodat de wind wat
meer van opzij komt. „Ja hoor", zegt de
boer met opvallend hoog stemgeluid,
„da" kom waal goed hor, da kom waal
goed." En dan verzucht hij op een toon
waarin oprechte verbazing doorklinkt:
„Je bin al de daarde fietser die hier
v'daag langskom."
Dat is fietsen in Oost-Groningen. Ver
laten landschappen, bossen waarin geen
rumoer van verkeer doordringt, een net
werk van kanalen en riviertjes, boerderij
en waarvan het woongedeelte vaak de
allure heeft van een kasteel en autochto
nen die je groeten met joviaal omhoog
gestoken hand.
Een aardige fietsroute van zo'n 45 km,
die naar believen kan worden uitgebreid,
begint bij het middeleeuwse kruisheren
klooster (1464) in Ter Apel. Het museum
dient ook als beginpunt van wandelrou
tes door de Ter Apeler bossen en het
grensgebied. We huren een fiets bij
Schuiling, de enige fietsenmaker in Ter
Apel en nemen bij het uit ruwe baksteen
Iuinen-maand
londerd tuinen en parken in de provincie
Jtrecht, veelal gelegen bij kastelen en bui
enplaatsen, zijn in de maand juni voor het
mbliek toegankelijk. In en rond de.tuinen
vorden rondleidingen, exposities, wande-
ingen, fietstochten en markten gehouden.
omplete evenementen-agenda van Ju
li Tuinen-maand is gratis verkrijgbaar bij
W-kantoren en bibliotheken in de provin-
Utrecht.
'oeristische informatie over treinreizen op
iet traject Amersfoort-Zwolle is te vinden in
nieuwe boekje 'Veluwelijn', uitgegeven
loor de NS. De brochure bevat onder meer
uggesties voor een dagje uit, wandelingen
de boswachters, speciale evenementen,
lezienswaardigheden, kastelen, treintaxi en
ietsverhuur. Dat gebeurt per stationsge-
>ied. Vanaf het station Nunspeet is het mo-
[elijk een fietstocht met picknick te maken.
)e lunchmand kan gelijktijdig met een
luurfiets worden gereserveerd. De brochu-
ligt klaar bij alle VW-kantoren en NS-lo-
;etten langs de Veluwelijn.
Fietsen en
wandelen in
landschap van
eigenzinnige
schoonheid
opgetrokken klooster eerst m;
even de speciale rijwielpet af
honderden jaren oude plataan,
grillige delen worden gestut; nestor der
platanen van Nederland en nog altijd
bewoond door trollen en verdoemden.
De fietser rijdt vandaag de 'Ruiten A-
route' die telkens weer dat gelijknamige
riviertje kruist. Het eerste deel van de
route, van het klooster naar Sellingen,
voert door een wat een
tonig akkerlandschap. De
stemming komt er pas in
als het bos van Wester-
wolde de fietser liefderijk
opneemt en beschermt
tegen de meedogenloze
wind. Even uitrustend op
een boomstronk leest hij
met instemming in een
folder dat de 'Heerlijk
heid Westerwolde' mis
schien wel de meest on
derschatte landstreek van
Nederland is. Staatsbos
beheer heeft er een 'gele
paaltjes-wandeling' van 9 kilometer in
uitgezet.
De Ruiten A-route, keurig aangegeven
met de bekende zeshoekige bordjes van
de ANWB, kruist allerlei andere fiets- en
wandelroutes en de verleiding is dan ook
groot om onderweg het dagplan te ver
anderen. Het is bijvoorbeeld maar 8 km
van de boswachterij Westerwolde bij Sel
lingen (dat zich op borden aanprijst als
'parel van Oost-Groningen, een kern
waar pit in zit') naar de vestingsplaats
Bourtange. Ophaalbruggen, natuur-
steentjes als bestrating, een net-echt
dorpskroegje ('t Oal Kroegie), kruitmaga
zijn, kazernes, barakken, schooltje en ka
nonnen, dit alles keurig gevat in een ge-
bastioneerde vijfhoek op een gange of
zandrug.
Bourtange staat in de dagtochten-pro-
gramma's van vele touringcarbedrijven.
Horden bezoekers tellen drie rijksdaal
ders neer om een poosje vestinggast te
zijn. Busjes vol ouderen en invaliden los
sen hun lading in het overigens autovrije
fort, waar omheen ook rondvaarten wor
den gehouden. De bewoners van de on
waarschijnlijk nette oude huisjes moeten
er wel tegen kunnen dat bezoekers ge
woon bij hen door de ramen naar bin
nen staan te loeren.
Van Bourtange fiets je zo de grens
over, Duitsland in. Maar het landschap
van Emsland verschilt weinig van dat
aan de Nederlandse kant van de grens.
Voor je het weet, zit je ineens in het
Duitse Ems-gebied. De Ruiten A-fiets-
route brengt je dan onder meer naar de
plaats Dorpen, waar Eems en Kustenka-
naal elkaar ontmoeten. Attractie van
Dorpen is de futuristische magneet-
zweeftrein Transrapid die zich over een
proefbaan spoedt. Ook het vlakbij gele
FOTO WV GRONINGEN
gen jachtslot Clemens Werth in Sögel is
best een bezoekje vanuit Nederland
waard.
De Ruiten A-route keert via Duitsland
terug in Ter Apel en dan heb je een aar
dig hoekje van Oost-Groningen bekeken.
Maar in meer noordelijke richting liggen
nog legio andere 'struunroutes' per fiets,
te voet of per auto: kerken- en kerkorgel-
tochten bijvoorbeeld, of de speciale
boerderijenroute door het
Oldambster landschap.
Vooral in Bellingwolde
noopt de deftigheid die
oude boerenhoeves uit
stralen tot afstappen. Vil
la's zijn het, vastgebouwd
aan brede stallen van rode
steen; rijke huizen in ver
schillende stijlen, zoals
Italiaanse renaissance,
neo-rococo, Jugendstil en
Amsterdamse School. In
het rustige, voorname Bel
lingwolde staan aan de
Dorpsstraat ook 'losse' vil
la's waaraan vroeger een schuur heeft
vastgezeten.
De fietser, afgeweken van de route,
ontmoet op zijn kruistocht door het ge
bied van Eems en Dollard allerlei musea
(in Nieuwolda zelfs een kinderwagen
museum), pittoreske molens en kerkjes,
maar op het gebied van eten en drinken
dient hij zich beperkingen op te leggen.
Dorpscafés en hotels van het ouderwetse
soort, no-nonsense bedrijven met
pluche kleedjes op de tafels en restau
rants die het op biefstuk en schnitzels
houden. En dan zijn ze nog dun gezaaid
ook.
Maar, de eigenzinnige schoonheid en
bijna brute stoerheid van het uitgestrek
te landschap worden ontdekt. Het aantal
campings groeit en de mogelijkheden
van de vele wateren worden in hoog
tempo ontwikkeld. De fietser, van het
eenzame Nieuwe Statenzijl op de weg
terug naar Ter Apel, stapt ergens boven
Sellingen af en beziet een project waar
over diverse Groningers hem met merk
waardig enthousiasme hebben doorge
zaagd: Pare (met prestige verhogende c
dus) Emslandermeer. Een recreatiepro
ject dat 750 villaatjes, een golfbaan, surf-
meer, jachthaven, winkelplaza, congres
centrum, appartementenhotel en het
onvermijdelijke subtropische zwempara
dijs omvat. Pare Emslandermeer moet
Oost-Groningen een impuls geven, een
injectie. De fietser wordt even somber en
hoopt dat de loslopende Schotse runde
ren, de boompieper, specht, eekhoorn
en driehoorn mestkever gespaard mogen
blijven.
E t SB 0 EKEN
Beste Boek van de Weg
Sinds 1969 verschijnt met een zekere regel
maat, het geactualiseerde, door Reader's
Digest uitgegeven 'Beste Boek voor de
Weg'. Ook in de zojuist verschenen editie
1995 vormt kaartwerk (schaal 1 1.000.000)
van het Europese wegennet het belangrijk
ste bestanddeel, maar wie wil weten wat hij
moet doen als z'n auto het onderweg be
geeft, kan eveneens terecht in deze steeds
dikker wordende pil. De samenwerking met
de ANWB leidde er verder toe dat alle 42
toeristische routes in Nederland opnieuw
zijn opgenomen. Het hoofdstuk
'Routeplanning' maakt z'n debuut;
'Herkennen Onderweg' werd aanzienlijk
uitgebreid.
Het Beste Boek voor de Weg, uitgever
Reader's Digest, prijs 98 gulden.
Portugal
Volgens een door het ANWB-magazine
'Reizen' samengestelde jury is de Trotter
Reisgidsen-reeks de beste onder haar gelij
ken. De van oorsprong Franse serie (Guide
du Routard) ontving naast die eer ook nog
een trofee (De Reizende Zon) en zal daar in
de toekomst ongetwijfeld goede sier mee
gaan maken. Terecht, want de no-nonsense
boekjes met de onvervalste 'Hallo Trotters-
stijl' mogen er dan weinig gelikt uitzien (fo
to's ontbreken geheel), het informatie-ge-
halte is van een onwaarschijnlijk hoog ni
veau. Het enige wat je je kunt afvragen is of
de tekst zijn actualiteit lang behoudt. Wat
gisteren een uitstekende lip was ('Restau
rant Manel, bestel de espetada mista, heer
lijk'.) kan morgen alweer achterhaald zijn.
Portugal (Trotter-gidsen voorde ivereld-
reiziger), Uitgeverij Lannoo, prijs 23,50
gidden. In dezelfde serie verschenetu India
(27,50gulden), Turkije (27,50gulden) en
het Reishandboek (27,50gidden).
Alleen nog raften
met licentie
In Tirol, in het ötztal, mag van nu af aan al
leen nog worden geraft (wild watertochten
in een rubberboot) onder leiding van een
stuurman, die is voorzien van een zoge
noemd 'Schiffsführerlizenz'. Dit besluit
werd genomen na een aantal ongelukken,
waarvan sommige met dodelijke afloop. De
licenties worden verstrekt na een examen
dat van staatswege wordt afgenomen. In Ti-
rol namen vorig jaar ongeveer 100.000 va
kantiegangers aan een rafttocht deel.
Meer interesse
voor Kenya
Na een sterke teruggang in het begin van de
jaren negentig, neemt de interesse voor Ke
nya als vakantieland nu weer toe. In verge
lijking met 1993 steeg het aantal toeristen
vorig jaar zelfs met twintig procent tot ne
genhonderdduizend. Jennifer Opondo, van
het Kenyase Verkeersbureau in Frankfurt
(Duitsland), wijt die come-back aan de sterk
verbeterde veiligheidsmaat regelen
Globe reisburo
'Globe reisburo' wordt de nieuwe naam van
de zestig reisbureaus van de reisgroep Oad.
Tot nu opereerden de bureaus onder negen
verschillende namen. Ook het Oad-reislabel
verdwijnt. Op het drukwerk komt wel de
toevoeging 'onderdeel van de Oad Reizen
Groep' te staan. De omzet van de betrokken
reisbureaus wordt dit jaar geraamd op 200
miljoen gulden. De Oad-keten moet 100
reisbureaus omvatten in het jaar 2000.
Fantasiereizen
in zand uitgevoerd
Reizen rond de wereld, is dit jaar het thema
van het internationale zandsculpturen festi
val op het Scheveningse strand. Vanaf vori
ge week zaterdag zijn twaalf professionele
teams uit Europa bezig geweest met hun ei
gen fantasiereizen naar exotische oorden in
zand. Vandaag moeten de zandkastelen
klaar zijn. De creaties blijven tot 25 juni te
bezichtigen, 's Avonds zijn ze verlicht. Het
evenement trok vorig jaar 700.000 bezoe
kers.
Info: 06-34 03 50 51.
Nieuwe fietsgidsen
De Stichting Landelijk Fietsplatform heeft
twee totaal vernieuwde basisgidsen uitgege
ven, met daarin de beschrijving van het
complete nationale netwerk (6.000 km) van
Landelijke Fietsroutes. Vrijwilligers hebben
alle routes nauwkeurig gecontroleerd. Ook
ovemachtingsmogelijkheden (in hotels,
trekkershutten, NJHC-herbergen en logies-
/ontbijtadressen) zijn aangegeven. Er is een
gids voor de noordelijke en een gids voor de
zuidelijke helft (inclusief Vlaanderen) van
het land. De gidsen kosten 31,50 gulden per
deel (gespiraliseerd 37,50 gulden) en zijn
verkrijgbaar bij ANWB-kantoren en ruim
gesorteerde boekhandels.
In de prehistorische tijden, vóór Barbie en Bart
Smit, speelde de jeugd met bikkels, garenklosjes of -
maar dan kwam je uit bevoorrechte milieus - met
tinnen soldaatjes. Tegenwoordig zijn Barbiepoppen
nog net geen artikelen van cultuurhistorische waar
de. Dat zijn die tinnen soldaatjes wel. Tenminste
volgens 'De Tinnen Tafelronde', een stichting 'ter
Bevordering van de Toepassing van Cultuurhistori
sche Tinnen Figuren'. De organisatie is in 1995
veertig jaar oud geworden en heeft ter viering en
herdenking een tentoonstelling ingericht in het
Vestingmuseum in Naarden. Die is nog tot 5 juni te
bezichtigen.
Ze hebben er iets moois van gemaakt, de leden
van de Tinnen Tafelronde. Een slagveld van Grie
ken en Macedoniërs is de moeite waard, maar de
afbeelding van een Frans stadje dat in 1944 werd
bevrijd, mag er ook wezen. Heel natuurgetrouw is
het geestig afgebeelde hoertje dat haar diensten
aanbiedt aan de tussen de puinhopen marcherende
soldaatjes. Een vleugje vrolijkheid bij een bloedseri
euze hobby.
Het Nederlands Vestingmuseum is onderge
bracht in een bastion van de vroegere vesting Naar
den. Naarden was een sterk verdedigingspunt dat
moest voorkomen dat de rijke stad Amsterdam uit
het oosten kon worden aangevallen. Het was de
enige vestingstad in Europa die voorzien was van
twee rijen verdedigingsgordels. Overigens was dat
architectonische moois met de dubbele gracht er in
1572 en in 1672 nog niet, zodat eerst de Spanjaar
den en een eeuw later de Fransen het stadje kon
den innemen. Bij een volgende buitenlandse aan
val, die van de Duitsers in 1940, waren vestigingen
als Naarden allang niet meer zinvol tegen nieuwe
X° Expositie De
Tinnen Tafelronde
t/m 5 juni in Neder-
ids Vestingmuseum,
walstraat 6, 1411 PB
1. Telefoon Vestingmu-
21 59 - 45 45 9. Iedere
:ondag van de maand
14 en 16 uur geven in
che uniformen geklede
rs een demonstratie
laden en afvuren
k geschut. Stichting De
Tafelronde: secretariaat
i 13. 3121 XA Schie
dam.
Naarden, de enige
vestingstad in Euro
pa. die was voorzien
van twee rijen verde
digingsgordels.
FOTO GPD
strijdwijzen. Het waren echt, zoals F. B. Hotz dat
noemde, 'dode weermiddelen' geworden, verdedi
gingsmiddelen die in een moderne oorlog tot een
passieve rol waren veroordeeld.
Niettemin blijft de vesting Naarden een levend
monument. Afgezien van die tijdelijke tinnen sol
daten, biedt het Nederlands Vestingmuseum per
manent veel meer. Soms, op een verloren zondag
middag, wordt er zelfs een van de antieke kanon
nen afgeschoten.
