JEen vrolijke rebellie tegen alles wat braaf is Natte sponzen en bloemen voor Moeders Mooiste Cultuur Kunst ire Originaliteit bij Grote rijs is ver te zoeken Spirit of Gamba zet Huys Dever in vuur en vlam Murray haalt beste uit jonge musici Maaspop commerciële strop Ls lAANDAG 22 MEM 995 \nnie M. G. Schmidt overleden y ris geen Nederlander, niet één, die geen regel van haar it zijn hoofd kent, die geen liedje kan meezingen waar j de tekst voor schreef. En er zullen maar heel weinig rierlanders zijn die nooit een kinderboek van haar iben gelezen of voorgelezen. Annie M.G. Schmidt is ld. is °Pi„, bleek jevere de grootmoeder van {1 lezend Nederland, de gees- moeder van Dikkertje Jip en Janneke, Pluk van l'Pettellet, de familie Door- ^e, Ja Zuster, Nee Zuster, het Nee Willem Nee, iilala, Otje, de spin Sebasti- i, het Fluitketeltje en pension geciteerd is de uitspraak Willem Kloos, die al in 1926 de poëzie van de toen 16- i Annie Schmidt schreef 'diep in haar hart, zoals men iets zingt'. Hij sprak an een 'waarachtigen lieg'. De moeder van Annie >d versjes van haar dochter ar de oude tachtiger opge- lurd, met een vraag om com- entaar. Kloos heeft gelijk ge- ;n, ook al zou dat nog niet en blijken. Als schrijfster Annie Schmidt een laat- oeister. Haar produktie begon inlijk pas goed op gang te ten na de Tweede Wereld- arlog, toen ze als chef docu- atie bij het dagblad Het J werkte. Op aandringen van Wim Ho- Adema publiceerde zij haar dichten op de kinderpagina. 1 later ging ze deel uit- aken van het journalistenca- iret De Inktvis, waar ook men- als Simon Carmiggelt, Ton m Duinhoven, Eli Asser. Jean- Roos. Wim Bijnoer en Wil- Wittkampf deel van uit- iakten. Ze kwam in contact Wim Sonneveld en Wim n, en vanaf dat moment is de am van Annie M.G. Schmidt ;t meer weg te denken uit het jaret en de liedjescultuur van sland. Vreemdeling aria Geertruida Schmidt werd P boren op 20 mei 1911, in het Zeeuwse Kapelle, als dochter van een Nederlands Hervormde dominee. „Ik was daar een vreemdeling", zou ze later over haar Zeeuwse jeugd zeggen. Ze voelde zich geïsoleerd tussen de plattelandskinderen. ,,Ik was de enige die een hoedje op had en polkahaar droeg, met gewone, stadse kleertjes aan tussen alle maal kinderen in klederdracht en op klompen." In de boekenkast van haar va der, tegen wiens ontwikkeling en belezenheid ze enorm op zag, zocht ze tevergeefs naar boeken die haar bevielen en die haar rijke fantasie konden voe den. Van haar moeder erfde ze naar eigen zeggen de spotlust, de ironie, maar ook het plezier in lezen, en de overtuiging dat werken, onafhankelijkheid, voor een vrouw belangrijker was dan stof afnemen. Haar behoefte aan glitter, aan plezier en fees telijkheid, leidde ze zelf in inter views terug op haar sombere, calvinistische jeugd, en op de middelbare schooltijd, waar ze weinig goede woorden voor over had. Annie Schmidts leeshonger leidde ertoe dat ze bibliotheca resse werd. In 1941 werd ze di rectrice van de Openbare Lees zaal in Vlissingen, en op haar 35ste pas maakte ze de overstap naar het schrijversvak, via de documentatieafdeling van het Parool. Anarchisme Het talent van- Annie M.G. Schmidt (de initialen tussen voor- en achternaam dienden aanvankelijk om haar te onder scheiden van een andere, in middels in de vergetelheid ge raakte auteur A. Schmidt) is door en door Hollands. Bij de Hollandse jaren vijftig hoort de familie Doorsnee, bij de jaren zestig hoort 'Ja zuster, nee zus- Annie M. G. Schmidt. Ze had een hevige afkeer van kouwe kak, loze pretenties, schijnheiligheid en hol fatsoen. Maar niet alleen bloeien de clivia's en geraniums in tal van haar liedjes - werd er in haar gedichten getearoomd en ge kletst - de band gaat veel die per. Het huiselijke, kleinschalige in haar werk, het relativerende vooral ook, mag je typisch Hol lands noemen. Maar belangrij ker is, als tegenhanger van deze Hollandse dagelijksheid, de puur anarchistische inslag die praktisch alles wat Annie Schmidt geschreven heeft, ken merkt. Dat is de rode draad in haar werk en in haar persoon. Een vrolijke rebellie tegen en een sarcastische afwijzing van alles wat fatsoenlijk, voorge schreven, netjes, saai, braaf en deugdzaam is. Een hevige af keer van kouwe kak, loze pre tenties, schijnheiligheid en hol fatsoen. Dat was Annie Schmidts belangrijkste karak tereigenschap. Die karakterei genschap, gecombineerd met een pen die toegesneden was op het 'gewone' taalgebruik, en een fantastische vorm- en vak- beheersing, maakt waarschijn lijk dat zoveel van haar werk fris is gebleven, en zich met net zo veel plezier laat lezen als op de dag dat het geschreven was. Ze had zelf zoveel plezier in het schrijven, en dat blijkt uit iedere letter van haar hand. Dat ze geen proza voor volwas senen schreef, maar alleen voor kinderen, verklaarde ze zelf uit het feit dat ze zelf altijd kinder lijk was gebleven. Niet in de zin van onvolwassen, maar wel in de betekenis van een blijvende verbazing over en interesse in over alles om zich heen. niet blasé worden, niet fatsoenlijk zijn, en vooral: lachen. De laatste jaren is Annie M.G. Schmidt geleidelijk aan ingelijfd bij de officiële literatuur. Een opstapje daartoe was het opne men van enkele van haar ge dichten in een bundeltje van Van Oorschot. Zwaarder woog het feit dat ze voor haar gehele oeuvre (dus niet alleen de kin derboeken) in 1987 de Constan- tijn Huygensprijs kreeg toege kend. In 1988 kwam daar nog de belangrijke internationale Hans Christian Andersen-prijs voor kinderliteratuur bovenop. En dat terwijl ze al in 1983 had opgemerkt: „Prijzen wil ik nooit meer hebben. In Nederland waren er eerder al bekroningen geweest voor Minoes (Zilveren Griffel 1971), Pluk van de Petteflet (Zilveren Griffel 1972) en een Gouden gehi kaart ISTERDAM MONIQUE BRANDT Jongens, organiseer jezelf. Ga ervoor, 24 uur per dag!' Met deze vijze raad reikte the band '20 Brothers' afgelopen zaterdag in Paradiso de elfde Grote Prijs van Nederland-trofee plus een che- liefst 25.000 gulden uit aan de Amersfoortse band iaise the Red Roof. De band brengt, met begeleiding van een sterke blazerssectie, een krachtige en swingende com binatie brengt van jazzy funk. De Amsterdamse componist Jaco van der Steen sleepte in de ge lijktijdig gehouden 'Songs-finale' een prijs van 10.000 gulden in de wacht met het nummer 'Until summer has gone'. De prijs de beste 'dance'-band - 25.000 gulden - ging in een zinde- ende en druk bezochte finale, die tot vier uur 's nachts duurde, laar Hole in One uit Capelle aan de IJssel. Borstlap, Christine Brelowski, Ceesje Liedmeiei da gamba en David van Ooijen, luit en theorbe Ge hoord 20 mei in't Huys Dever te Lisse. In de Kapelzaal van Huys Dever stijgt de temperatuur zo'n tien graden tijdens het optreden van The Spirit of Gambo. Geen wonder: dit viertal speelt steeds vuriger en hartstochtelijker in een kleine ruimte die tot de allerlaatste stoel en traptree bezet is. Door de temperatuurverschillen zijn de spelers genoopt na elk program ma punt hun 'archibudelli' darmsnarige bij te stemmen, dat heb je zo bij authentiek organisch materiaal. Voor de pauze zitten we nog helemaal in de Italiaanse Renaissance, waarin het gezongen woord aanvankelijk nog hoog tij viert. Langzaamaan komt er meer waardering voor het instrument en wordt er instrumentale muziek geschre ven, die voortkomt uit het vocale idioom, mét of zonder cantus firmus. Welbekende madrigalen, wereldlijke lie deren a capella gezongen, geschreven naar voorbeelden van Dante en Petrarca, dienden vaak als basis voor de instru mentale muziek. De eerste Ricercares van Pietro Vinei (1570) en Diego Ortiz (1550) zijn louter droefenis vol van melancholisch dalende melodielijnen. Aan het einde van het eerste deel slaat de vlam in de pan als Vicenzo Ruffo (1508-1587) en opnieuw Ortiz aan bod komen met variaties over 'la Gamba', een bekend liedje toender- tijd. Virtuositeit, speelvreugde en muzi kaliteit botten nu uit, voorheen nog in de kiem gesmoord. Wie mocht denken dat zo'n viola da gamba consort snel verveelt of slaap ver wekkend is, moet deze avond zijn idee radicaal veranderen. Na de pauze barst dit viertal los in een fantastische Suite in a van John Jenkins, we zijn dan drie kwart eeuw verder en in Engeland. Ho- mofone en polyfone episoden wisselen elkaar af, grillige harmonieën worden een middel om poëtische expressie te onderstrepen. De luit treedt nu ook op als solo instrument in een compositie van Thomas Tallis naar nata Lux'. Ch romatiek, schilderachtige klankkleuren, razendsnelle loopjes, een rijk gescha keerde dynamiek en geraffineerde ti ming in 'the Seasons: Winter' van Christopher Simpson laten zien dat wij te doen hebben met muzikanten pur sang. MUZIEK RECENSIE KEN VOS iss onder leiding van David Mur- i Jan Kuiper en concert door David brray Jan Kuiper Trio Gezien op za- u nei bij Hot House in het LAK- Theater, Leiden het jubileumjaar van het podium Hot House worden de vroegere locaties igedaan, zodat het afgelopen lerdag de beurt was aan het "tgebreid pro- jmma. Oorspronkelijk aange- digd als een 'masterclass' leid door Cornell Rochester, k de workshop te beginnen geïmproviseerde voor in de Groningse gitarist Kuiper die helder uitlegde zoal mogelijk is aan bij- idere technieken op de ver- irkte gitaar. De reden was de frtraagde aankomst van de be ende New Yorkse rietblazer Murray die, eenmaal ingekomen, de zaken opval- voortvarend ter hand nam. Iets meer dan een dozijn lo- muzikanten had zich opge- tan voor de masterclass, bij- op iallen conservatoriumstuden- ie ondanks de aanvankelij- tnervositeit snel begrepen wat on 'urraV van hen verlangde. Een dt In 'Rische noot was er in het be- 'Jarijl 1 t°en Murray een van de ummers vroeg een ritmisch troon te spelen 'als van Eddie [qke ackwell' (een van de belang- e jol kte slagwerkers van de Jts,e decennia) en eerst een n hu Ogende blik als antwoord ierd. *eg. De atmosfeer werd gaande eg steeds gemoedelijker, om- Murrav buitengewoon snel k end I ïvii Het publiek heeft het nieuwe Nederlandse mu ziekfestival Maaspop '95, afgelopen weekend op de Müllerpier in Rotterdam, volledig links laten liggen. De naar schatting zesduizend mensen die wel een kaartje kochten, kunnen navertellen dat zij de geboorte van een nieuw, terugkerend ziekfestijn hebben bijgewoond. En een bui tengewone serie optredens van popveteranen als Elton John, Paul Young, Toto en Stevie Won der. Vooral deze laatste stak zaterdagavond in buitenwone vorm, waarin hij werd bijgestaan door de strijk- en blazerssectie van het Rotter dams Philharmonisch Orkest. Volgens ingewijden is Maaspop '95 gereali seerd met een budget van zo'n vijf miljoen gul den. „Wij zien dit festival als een investering in de toekomst," zegt organistor van Rij. „Van de fouten die we nu in onze onervarenheid hebben gemaakt, moeten we leren voor het volgend jaar. David Murray (I). resultaten wist te verkrijgen uit de groep getalenteerde en op lettende jongeren en hen alleen in het ensemble- en ritmewerk bijstuurde. De leider blies zelf alleen als hij daarmee aanwij zingen kon geven. De middag was ongetwijfeld een leuke er varing voor de Leidse musici, maar bijzonder veel amuse mentswaarde had het niet. Aanzienlijker spannender werd het later op de dag, toen hetzelfde trio muzikanten met contrabassist Pablo Nahar, be kend als leider van het Surinam Music Ensemble, voor een volle zaal optrad. David Murray en het Jan Kuiper Trio speelden twee lange sets, die vooral door het compacte groepsgeluid en de krachtige muzikale persoon lijkheden van begin tot eind boeiden. De stukken, meest van Murray en Kuiper, kregen door de krachtige backbeat van de zeer precies en snel reagerende Cornell Rochester en het mooie, ontspannen basgeluid van Pa- blo Nahar voornamelijk een na tuurlijk, funky geluid. Het soms nerveuze, maar altijd goed gear ticuleerde gitaarwerk van Kui per contrasteerde fraai met de aardse vibrato van Murray's te norsax. Murray, die met de ja ren een nog grotere controle lijkt te krijgen over zijn karakte- FOTO HOLVAST/MARK LAMERS ristieke overblaastonen, was in goede vorm en benadrukte dat met de meestal spannende op bouw van zijn solo's. Gezien het hoge niveau is het moeilijk om hoogtepunten aan te wijzen, maar de meeste indruk maakte op mij Murray's spel op baskla rinet in het stemmige When The Monarchs Come To Town, dat qua toonvorming en be heersing (onder meer prachtige pizzicati) op dit moment uniek is in de jazzwereld. Want dat Cornell Rochester bijvoorbeeld met één pedaal op de bassdrum meer kan dan veel van zijn col lega's met twee stokken wisten we natuurlijk al jaren. LEIDEN ERNA STRAATSMA Bij de ingang krijgt het publiek natte sponzen, bloemen en stemkaarten in de hand ge drukt. Materialen waarmee je je bewondering of afkeuring voor de toneelspelers kunt tonen. In alle opzichten is de finale van studentenkampioenschappen theatersport een 'interactief evenement. In het Leidse cultu reel centrum X werd gistermid dag luid gejoeld, gegooid en ge floten. Sparring partners - die na de halve finale eerder op de mid dag - zijn overgebleven, zijn de gezelschappen Moeders Mooi ste uit Leiden en Pro Deo uit Enschede. Na een afvalsysteem hebben beide viertallen een uur de tijd om in het bezit te komen van de felbegeerde 'duck', de wisseltrofee in de vorm van een speelgoedeendje. De gekste opdrachten krijgen ze, om te laten zien dat ze hele goede toneelspelers zijn. Het publiek bepaalt de rollen van de spelers, locaties waar scènes zich afspelen en wat ze moeten uitbeelden. Zo moeten de En- schedese spelers bijvoorbeeld het krantebericht 'Man bijt hond uit' uitbeelden en doen de Leidenaars een 'graaf-scène' in de Sahara, op New-Age-muziek. Het is allemaal heel melig, maar wel leuk. De mafste com binaties worden bedacht en uit gevoerd. Bloemen en sponzen vliegen door de zaal, om de ac teurs respectievelijk aan te moedigen of te berispen. Een jolige boel. De jury zit er stoïcijns bij, ver momd als streng rechtersollege. Wanneer het de scheidsrechters niet bevalt wordt er op een toe ter of fluitje geblazen. Onmid dellijk dienen de acteurs dan hun spel te staken en op com mando aan te passen. Een an der thema, een andere hoofd rolspeler of wat dan ook. De puntentelling is eigenlijk bijzaak. Het wedstrijdelement is meer een noodzakelijk kwaad, want als de groene of rode kaar- BIOSCOPEN Griffel voor Otje (1981). In 1964 was Annie Schmidt de eerste auteur die de Nederlandse Staatsprijs voor Kinder- en Jeugdliteratuur toegekend kreeg. Met het verschijnen van een omvangrijke bloemlezing uit haar volwassen gedichten en liedteksten in het boek 'Tot hier toe' (1986) en alle kinderliedjes in 'Ziezo' (1987) werd het lite raire belang van het werk van Annie M.G. Schmidt nog eens onderstreept en officieel ge maakt. Haar lezers hadden dat officiële stempel uiteraad niet nodig. Vakmens En zelf hoefde ze er niet zo no dig bij te horen, bij de letter kundigen: „Ik voel me niet bij de literatuur horen, ik ben een vakmens," zei ze eens. En: „Als ik het over het vak heb bedoel ik, journalisten, fotografen, fil mers, toneelspelers, regisseurs. Ik word ingedeeld bij het amu sement. Daar hoor ik ook bij. Letterkundige heb ik altijd een vreselijk woord gevonden." Over de Nederlandse roman, een genre overigens waar ze zich nooit aan gewaagd heeft, maakte Annie Schmidt nog niet zo lang geleden de volgende do delijke opmerking: „De Neder landse roman is als een lustelo- Uit de wereld van het amuse ment is Annie M.G. Schmidt net zomin weg te denken als uit die van de kinderliteratuur en het cabaret. De Nederlandse musi cal bestond eigenlijk niet voor dat zij op dat gebied debuteerde met Heerlijk duurt het langst, in 1965. Er volgden er nog heel wat: En nu naar bed (1971), Wat een planeet (1973), Foxtrot (1977), Madam (1981), De da der heeft het gedaan (1984), en recent, de kindermusical De naam van de maan (1988). Tal loze liedjes hebben de musicals opgeleverd die de opvoeringen van de musicals nog wel met ja ren zullen overleven. Denk al leen maar aan 'Vluchten kan niet meer', een liedje dat spreekwoordelijk is geworden voor het doemdenken. 124130/133210, Steenstraat 39. LI DO 1 Outbreak 16 jr., dag. 18.45 en 21.15. 101 Dalmatiërs al., t/m zo en woe 14.30 uur. LI DO 2 Richie Rich al., t/m zo 14.30. Pret-a-Porteral., dag. 18.45 en 21.15. LI DO 3 Stargate 12 jr., dag 18.45; vr t/m zo 14 15 Pulp Fiction 16 jr., dag. 20.45. LIDO 4 Dumb and Dumber 12 jr., dag 18.45; t/m zo 14.30. Forrest Gump aldag. 20.45. STUDIO Boys on the Side 12 jr.. dag 18.45en21 15; t/m zo 14.15. LUXOR teL 071-121239, Stations- Streetfighter 12 jr., dag. 19.00, 21 30; zoook 14.30. TRIANON tel: 071-123875, Bree- straat 31. Don Juan t/m woe 19.30, 21.45 Bullets over Broadway t/m woe 19.30,21.45. KIJKHUIS tel: 071-142895, Vrou wenkerksteeg 10. 22 15. True Romance ma 20.00, 22.15 Death and the Maiden di 20.00, 22,15. Fiorile woe 20.00, 22.15 uur, LAK CINEMA tel: 071-124890, Cle veringaplaats 1. Kiss of the spider woman ma Once were Warriors t/m zo 20.00 DE X tel: 071 -123568, Haarlem merstraat 52. Love at first sight woe 20.30. Miss Blanche do 20.00 ALPHEN AAN DEN RUN EUROCINEMA tel: 01720-20800, Van Boetzelaerstraat 6 Ace Ventura: Pet Detective al dag. 18.45, 21.15; zaen zoook 14.00; zoook 16.15. Nell al., dag. 18.45,21.15. Outbreak 12 jr., dag. 18.45, 21.30; za zo ook 13.45; zo ook 16.15. Forrest Gump al., dag. 20.30. 101 Dalmatiërs al., dag. 18.30; za zo ook 14.00; zo ook 16.15. PARKFILMHUIS tel: 01720- 93737, Corn. Geellaan 2. VOORSCHOTEN KINDERBIOSCOOP CC tel: 071 790698, Prinses Marijkelaan 4. Duimelijntjeal za zo woe 14.00. Kuifje en het Haaienmeer al., Ne derl gespr.; zo woe 15.30. 27. Don Juan al., dag. 13.15, 16.00, 18.45,21.30. ASTA2 Legends of the Fall 12 jr., dag. 13.15, 16.00, 18.45,21.30. ASTA3 Malice 12 jr., dag. 13.15, 16.00, 18.45,21.30. BABYLON 1 tel 070-3471656, naast Centraal Station. Pret-a-porteral., dag. 13.15, 16.00. 18 45,21.30. BABYLON 2 Forrest Gump 12 jr., dag. 13.15, 16.30,20.30. BABYLON 3 Immortal Beloved 12 jr., dag 18.45. 21 30; ma di ook 13 15. 16.00. De Tasjesdief al., za zo 13.15, 16.00. METROPOLE 1 tel. 070-3456756, Carnegielaan 15. Boys on the Side 12 jr.dag. 13.15, 16.00, 18.45,21.30. METROPOLE 2 De Vliegende Hollander 16 jr dag. 13.15, 16.15,21.15 METROPOLE 3 Outbreak 12 jr., dag. 16.00, 18.45, 21.30; madi ook 13.15. 101 Dalmatiërs al., za zo 13.15. METROPOLE4 Muriel's Wedding al., dag. 16.00, 18.45. 21.30. ma di ook 13.15. Richie Rich al., za zo 13.15. METROPOLE 5 Pulp Fiction 16 jr., dag. 21.15. 101 Dalmatians al., dag. 13.15, 16 00. 18.45. MOVIEWORLD tel. 070-3515778, Kurhausweg 2. Disclosure 'Sex is macht' 12 jr., dag. 22.00 The Jungle Book al za 21.55 Don Juan al., dag. 13.30, 16.20, 18.55.21.20. Stargate 12 jr., dag. (beh woe) 13.20 16.10, 19.05; ma di ook 21 55 Pret-a-porter 12 jr., dag. (beh woe) 18.20, 21.10; ma di ook 12.40, 15.30. Malice 16 jr., dag. 114.00, 16.50, 19 15,21.45. Outbreak 12 jr., dag. 13.10, 16.00, 18.45, 21.30. Highlander 3, the final conflict 12 jr., dag. (beh woe) 16.40, 1935; ma di ook 13.50. Streetfighter 12 jr., dag. 13.40, ten in het publiek omhoog gaan waordt er nauwlijks geteld. Met een vluchtige blik bepalen de presentatoren welke kleur in de meerderheid is. De bijbehoren de groep krijgt vervolgens vijf punten extra. Die worden opge teld bij de punten van de jury, die niet de pretentie heeft om een goed beargumenteerd oor deel te geven. Moeders Mooiste staat vanaf het begin af aan op grote voor sprong, maar halverwege lijkt Pro Deo alsnog eens kans te maken op de eerste prijs. Uit eindelijk zijn het de Leidenaars met 49 tegen 42 punten met de eer mogen strijken. Moeders Mooiste heeft de mazzel gehad van een thuiswedstrijd. Verlie zer Pro Deo, die vorig jaar de 'duck' bemachtigde door te winnen van Moeders Mooiste, maakt volgend jaar de meeste kans op een titel. Want dan worden de nationale theater sportkampioenschappen in En schede gehouden. 13.00, 15.50, 18.30,21 00 101 Dalmatiërs al., za zo 13.35, 15 40. Dumb and Dumber al., za zo 13 50. Richie Rich al.. 13.20, 16.10 ODEON 1 tel 070- 3462400/3462401. Herengracht 13 Tales from the crypt Demon Knight dag .13.15. 16.00, 18.45,21.30. ODEON 3 Street Fighter 12 jr., dag. 16.00, 18 45,21.30; ma di ook 13.15 101 Dalmatiërs al., za zo 13.15. ODEON 4 Riksbioscoop Four Weddings and a Funeral al., dag 11.45, 14.15, 16.45, 19.15. 21 45. HAAGS FILMHUIS tel. 070- 3656030, Spui 191. Killing Zoe 16 jr., dag. 21.45. Trés Irmaos 16 jr., dag. 19.30; zo ook 16.15. Lamerica 16 jr., dag. 19.30; zo ook 14.00. Ludwig 1881 16 jr.. dag. 21.45; zo 16 15. Ludwig 16 jr.. dag. 20.30. Vier Two Reelers met Laurel en Hardy dag., 16.15. De Notenkraker al., zo wo 14.00.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1995 | | pagina 11