Manhattan aan de
Noordzee
4
Den Haag, beter bekend als de
Residentie. Woonplaats van
koningin Beatrix.
Vestigingsplaats van deStaten-
Generaal. Maar ook beroemd,
of berucht, vanwege de
onbereikbaarheid van de
binnenstad, de planologische
chaos, de Schilderswijk, de
lokale FC, de matjes, plat
Haags en Golden Earring. Den
Haag: een stad van uitersten.
Die stad krijgt de komende vijf
jaar een compleet nieuw
gezicht. Prijskaartje: 2,6
miljard gulden. Kosten voor de
gemeente zelf: 100 miljoen.
Een blik in de toekomst.
Oud en nieuw Den Haag in spiegelbeeld.
FOTO GPD
ZATERDAG 20 ME11995
tKCter"'
- a i
OTth!
5'\
ciale verkeerstoezichthouders voor in. Bo
vendien zijn er scherpe afspraken gemaakt
over de straten die open mogen, wanneer en
hoe lang", meent Meijer.
„Maar zo'n uur oponthoud, dat is te lang.
De bereikbaarheid is een probleem. Wij zijn
nu bezig met het omleggen van leidingen en
kabels. Het zal de komende jaren een pro
bleem blijven. Dat onderschatten wij niet.
Maar ja, sommige zaken zijn seizoengebon
den, zoals de herplant van bomen of werk
zaamheden aan de stadsverwarming. Dat
kan niet in de winter. Wij proberen er gilles
aan te doen, maar ik zeg niet dat het perfect
wordt."
Banen
De plannen moeten ook zorgen voor een
nieuwe werkgelegenheidsimpuls. Duizenden
banen erbij, hogere omzetten voor dé detail
handel, meer bezoekers van buiten de stad.
Nieuwe ondernemingen en winkels die straks
hoge prijzen voor hun toplokatie zullen moe
ten neertellen. Net als degenen die in het
nieuwe Haagse centrum willen gaan wonen.
Dat 'genot' zal alleen weggelegd zijn voor
mensen met een dikke beurs. Die een flatje
van zo'n 300.000 gulden kunnen betalen.
Voor sociale woningbouw is eigenlijk geen
plaats.
Hoe het straks allemaal uitpakt, moet blij
ken. Vooralsnog zijn de betrokkenen wild-en-
thousiast. „Den Haag is buiten Rotterdam,
maar daar lag na de Tweede Wereldoorlog
het hele centrum plat, de enige stad in Ne
derland waar een oud centrum de concur
rentie aangaat met nieuwe ontwikkelingen',',
zegt de Rotterdamse architect Dijkstra, ver
bonden aan het bureau van Rem Koolhaas.
De Spaanse architect Busquets spreekt van
een heel speciaal project in vergelijking met
andere Europese steden. „Het is niet één ge
bouw plus één gebouw, maar het vermenig
vuldigt zich als het ware", meent de Italiaan
se bouwkundige Natalini. „Je ontwerpt ei
genlijk een stuk van eep stad met een eigen
innerlijk leven", stelt de Oostenrijker Krier.
En de Britse architect Leventhal doet Den
Haag-centrum in één woord af: 'marvellous'
(fantastisch).
De Centrale, een kantoorkolos
van 107 meter hoog, zal straks
boven alles aan de Haagse hori
zon uittorenen. 'Compacte hoogbouw', heet
dat in vaktermen. Den Haag gaat op de
schop. Niet voor het eerst, maar de komende
jaren gaat het om een integrale facelift. Soci
aal, cultureel en economisch moet Den Haag
worden opgewaardeerd. Verval, verloedering
en afbraak moeten worden gestopt.
De plannen omvatten 33 grote, en 350 klei
nere projecten. Er komt ruimte bij voor kan
toren (620.000 vierkante meter), winkels en
horeca (80.000 vierkante meter), voor cultu
rele instellingen (21.000 vierkante meter). Bo
vendien komen er ruim 3.000 extra woningen
in het centrum, om de binnenstad 'bewoon
baar' te houden. Daartoe komen er trouwens
ook meer groen, sfeervolle verlichting, nieu
we bestrating, fonteinen, standbeelden,
kunstwerken. En minder auto's, onder meer
Den Haag ondergaat de komende jaren een metamorfose
door de aanleg van twee tunnels: naast het
centraal station en dwars door het 'oude'
centrum* Meer dan dertig bouwmeesters uit
binnen- en buitenland werken aan de projec
ten mee.
Oude plannen
Plannen maken is niet nieuw in Den Haag. Al
in de jaren zeventig had de stad grootse plan
nen. De Italiaanse architect Nervi ontwierp
een fraai plan voor een semi-metro, die het
centrum autoluw moest maken. Het enige
resultaat was dat Den Haag de duurste tram
halte van Nederland kreeg. Tachtig miljoen
gulden werd eraan besteed, op een stukje lijn
nog geen 500 meter van het Centraal Station.
Het oude station Staatsspoor verdween. De
rest van de voornemens verdween in de prul
lenbak. Her en der verrees in de loop der ja
ren wel wat nieuwbouw zoals het nieuwe CS,
winkelcentrum Babyion, de kantoortorens
van Binnenlandse Zaken en Justitie, de
nieuwbouw van de Tweede Kamer en Bui
tenlandse Zaken plus een sociale woonflat
met de bijnaam Zwarte Madonna. Maar het
was allemaal hap-snap, zonder veel 'beleid'.
Het is nu tijd voor een nieuwe start waarbij
volgens wethouder Meijer niet meer wordt
gedaan dan écht nodig is. „Wij bouwen voort
op de kwaliteit die er al is." Daarbij probeert
de gemeente een subtiel evenwicht te behou
den tussen de 'massa' van de nieuwbouw en
bestaande monumentale panden in de bin
nenstad. Meijer: „Wij hebben het idee dat wij
een goed evenwicht gevonden hebben. Maar
het blijft een punt van discussie. De een vindt
dat wij te ver gaan, de ander roept dat het
nog veel hoger kan."
De gemeente is trots op de facelift. Van de
2,6 miljard gulden hoeft Den Haag zelf, een
malig, maar 100 miljoen op te hoesten. De
rest komt van de rijksoverheid, particuliere
investeerders en beleggers. Meijer verwoordt
het einddoel: „Ik ben zeer tevreden als wij
straks het centrum van de provincie Haag
landen zijn. Als het kwaliteitsniveau door ie
dereen wordt erkend. Als wij de concurren
tiestrijd met de andere grote steden in de
Randstad aankunnen. En wij de meest aan
trekkelijke vestigingsplaats voor bedrijven
zijn, met een binnenstad waar niemand aan
kan tippen. De Hagenaars en mensen in de
regio moeten weer het gevoel krijgen dat het
him stad is. Een vergelijking met Manhattan
gaat denk ik mank. Maar met Düsseldorf
moeten wij toch wel kunnen concurreren."
Kritiek
Kritiek is er ook. Niet alleen op de hoogbouw
maar ook op het feit dat er zoveel kantoor
ruimte bij komt terwijl die markt verzadigd
lijkt. Meijer: „Het moment waarop je besluit
kantoren te gaan bouwen en de situatie op
de markt als ze klaar zijn, sluiten nooit op el
kaar aan. In het nieuwe centrum zijn'de ge
bruikers van de kantoren over het algemeen
al bekend. De ministeries van VWS en Onder
wijs komen terug uit Rijswijk en Zoetermeer.
Dat staat vast. Wij bouwen dus weinig voor
de markt. Alleen De Centrale is nog een pro
bleem. Maar dat is op zich een speciaal pro-
dukt."
De bereikbaarheid van de stad is een ander
punt van zorg. Nu al liggen vrijwel alle straten
naar het Haagse centrum open. Elke ochtend
zijn er lange files, waardoor de automobilist
soms een uur nodig heeft om van de rand
van de stad naar het centrum te komen. „Wij
moeten het centrum bereikbaar houden tij
dens de bouwwerkzaamheden. De mensen
moeten blijven komen. Daar zetten wij spe-
De Haagsche Poort. Onder: De Utrechtse baan in Den Haag.
