Gewapende vrede, maar er wordtf
veel onder de gordel geslagen
u misschien een koe adopteren?'
'Wilt
Feiten &Meningen
Jet Nijpels kan
AOV nog redden
als ze zelf opstapt
VRIJDAG 19 MEI 1995 152 IIJD/6
OPINIE
Ruim 350.000 mensen hebben hen gekozen als
volksvertegenwoordigers: de geroyeerde hofnar
Theo Hendriks, de meeloper Leo Boogaard, de al
leenheerseres Jet Nijpels, de verstoten Wil Ver
kerk, de zich generende Liesbeth Aiking en de ge
schorste Cees van Wingerden. Het Algemeen Ou
deren Verbond. De partij die meer energie steekt
in achterklap, komplotten en vendetta's dan in de
vertegenwoordiging van de 65-plussers onder
Wie op hen gestemd heeft, moet zich inmid
dels flink bekocht voelen. Wie dacht dat wijsheid
met de jaren komt, is een stuk wijzer geworden.
Hoever is een partij heen, als familie en kennis
sen het AOV-kamerlidmaatschap een smet op de
reputatie vinden. Hoeveel waarde hoeft een par
tij, als iemand 'm ten einde raad een 'interessant
sociologisch experiment' noemt. Hoever is de
aderverkalking ingezet als kamerleden niet meer
te overtuigen zijn van hun ongelijk. Hoe diep kan
een partij nog vallen, als kamerleden elkaar
openlijk afmaken.
Hopelijk heft het AOV zich op, voordat de ver
toning nog gênanter wordt. De kans dat het AOV
nog een kabinetsperiode in de Tweede Kamer
meemaakt, is overigens uitermate klein. De histo
rie leert dat nieuwe bewegingen die door interne
twisten en scheuringen worden geteisterd, het
voortbestaan wel op hun buik kunnen schrijven.
Voorbeelden daarvan zijn de Nederlandse Mid
denstands Partij, DS'70 en de Boerenpartij.
De kijvende senioren hoeven dat niet in de ge
schiedenisboekjes op te zoeken, zij zijn oud ge
noeg om het in de jaren zeventig bewust te heb
ben meegemaakt. Het heeft hen er niet van weer
houden de oorlog aan elkaar te verklaren.
De strubbelingen in de Boerenpartij vertonen
de meeste gelijkenissen met het AOV. Net als het
AOV was de Boerenpartij een politieke beweging
geboren uit een groepsbelang en tegelijkertijd
een protestpartij. Het verzet tegen de macht van
het Landbouwschap en de overheid sprak in de
jaren zestig een deel van het electoraat aan. Bij de
verkiezingen in 1967 kwam de Boerenpartij onder
leiding van boer Koekoek met maar liefst zeven
zetels in de Kamer.
Wissel de boeren in voor ouderen, boer Koe
koek voor Iet Nijpels en het resultaat is net zo'n
gistend geheel. Het grootste probleem van een
belangenpartij is het gebrek aan eenduidigheid
over politieke stellingnames. Lang niet alle poli
tieke onderwerpen zijn immers terug te brengen
tot het belang van de 65-plusser of de boer. Je
hebt milieubewuste senioren en ouderen die
Wars zijn van elke ingreep in het autoverkeer.
Er ontbreekt bovendien een beginsel (liberalis
me, socialisme, evangelie) waaraan standpunten
kunnen worden getoetst. Dat levert conflictstof
op. Zo betichtte de geschorste AOV'er Van Win
gerden zijn fractiegenoot Aiking er openlijk van
het zesde Groen Links-kamerlid te zijn'omdat ze
naar zijn smaak te 'groen' dacht.
Die haarden van mogelijke onenigheid hoeven
een politieke beweging niet per se op te breken.
Belangrijk is de rol van de leider. Er is iemand no
dig die de partij bijeenhoudt ondanks vleugels,
bloedgroepen of andere onenigheid. Daar waar
het een partij ontbreekt aan een 'isme', neemt
het belang van leiderschap toe. Ook hier hebben
Boerenpartij en. AOV iets gemeen: een zeer eigen
gereide fractievoorzitter.
Voor elke nieuwe organisatie is prioriteit num
mer een: lijfsbehoud. De club bij elkaar houden.
De belangrijkste taak van Jet Nijpels was haar
fractie om te smeden tot een eenheid. Daarin is
ze niet geslaagd. De fractievoorzitter was te veel
bezig met andere dingen: genieten van haar
nieuwe macht en het parlementaire bestaan.
Het toppunt deed zich deze week voor. Ze ging
met een groep kamerleden naar Engeland om
daar de problemen van grote steden te bekijken
terwijl ze wist dat haar fractie op het punt stond
nog verder uiteen te vallen. Daarmee is ze als lei
der van de fractie ernstig tekort geschoten.
De Boerenpartij spatte uiteen door het eigen
machtige optreden van Koekoek, maar de be
kendste boer van Nederland wist niet van wijken.
Flij bleef nog jaren, meestal als eenling, in de
Tweede Kamer zitten. Misschien kan Jet Nijpels
de ouderenpartij nog redden. Maar dan dient ze
wel zelf op te stappen.
den haag ans bouwmans
STEVENHAGEN
Algemeen Ouderen Verbond gaat ten onder aan intern geruzie jch<
Ruim 20.000 hindoes waren
naar de tempel gekomen om de
geboortedag van ICrisjna te vie
ren. De zon scheen ongenadig,
maar onder de bomen in de tui
nen stonden tenten waar het
gratis voedsel in alle koelte ge
nuttigd kon worden. Sommige
gelovigen hadden zich in het
gras gevlijd en zongen, anderen
baden tot God. Kaalgeschoren
mannen in saffraankleurige ge
waden liepen in een processie
over het uitgestrekte terrein, dat
begrensd werd door een weide
waar de koeien kransen van ge
le bloemen droegen. Uit hun
j
De ene rel is nog niet achter de rug of de volgende dient zich aan. De nog korte geschiedenis van het Algemeen Ouderen Verbond (AOV) is er eei
van intriges, geheime bijeenkomsten, anonieme brieven en openlijk geruzie. Nu beraadt zelfs fractieleider Jet Nijpels zich op haar positie. De teloi ><-■'
gang van een experiment.
„Meneer Van Wingerden komt
uit het bedrijfsleven en is opge
voed met het idee dat vrouwen
wezens zijn die je via een dicta-
foon toespreekt of vraagt een
kopje koffie te halen".
De uitspraak wordt gedaan zon
der een spoortje ironie. Volgens
de fractiemedewerkster van het
AOV is dit misschien een verkla
ring voor het functioneren van
het deze week geschorste Twee
de-Kamerlid Van Wingerden.
De AOV-fractie immers wordt
geleid door een vrouw, Jet Nij-
pels-Hezemans.
Van Wingerden is het volgende
slachtoffer geworden van het
geruzie in de partij, nadat eer
der zijn onhandelbare collega
Hendriks werd gedwongen de
fractie te verlaten. Hij schreef
een brief van 24 velletjes waarin
hij zijn ongenoegen uitte over
Nijpels, andere collega's en en
kele fractiemedewerkers. In een
andere brief sprak hij van
'vriendjespolitiek, ellebogen
werk en leeftijdsdiscriminatie'
bij de selectie van de kandida
ten voor de Eerste Kamer. Voor
het hoofdbestuur ging dat stap
te ver: Van Wingerden werd ge
schorst.
In feite, vertellen partijleden die
anoniem willen blijven, is Van
Wingerden mede-slachtoffer
van de richtingenstrijd in de
partij. Aan de ene kant is er het
'kamp-Batenburg', vernoemd
naar de oprichter en kandidaat
senator. Aan de andere kant het
'kamp-Nijpels', vernoemd naar
de fractievoorzitter. De kloof
tussen beide kampen is ogen
schijnlijk onoverbrugbaar en
loopt dwars door fractie en par
tij.
Naar buiten toe is er een gewa
pende vrede, maar intern wordt
er vooral onder de gordel gesla
gen. In Eindhoven, de thuisba
sis van de partij, circlileren ano
nieme, uit kranteletters samen
gestelde brieven waarin over de
ontvanger hel en verdoemenis
wordt afgeroepen, omdat hij
aan de verkeerde kant van de
kloof staat. Van Wingerden is
een van de vier kamerleden die
indertijd door oprichter Martin
Batenburg persoonlijk is ge
vraagd voor deze positie. De an
dere drie waren Nijpels, Hen
driks en Verkerk. „De heer Ba
tenburg heeft een weinig geluk
kige hand van kiezen: Hendriks
kwam al vlak na zijn plaatsing
op de kieslijst met onfrisse idee
ën, Van Wingerden zoekt met
iedereen ruzie en Verkerk is ook
niet de makkelijkste figuur. Al
leen Nijpels is eigenlijk onom
streden", meent een aanhanger
van het kamp-Nijpels.
De twee andere fractieleden,
Boogaard en Aiking, werden
uitgekozen door een selectie
commissie. Ze kunnen het uit
stekend vinden met fractieleid
ster Nijpels en vertegenwoordi
gen met haar in de fractie het
ene kamp. Van Wingerden en
Verkerk zijn loyaal aan de man
die hen aannam, Batenburg.
Beide kampen werden van am
munitie voorzien door de ruzie
over de kandidaatstelling voor
de Eerste-Kamerverkiezingen.
Geheel tegen de verwachting in
koos de selectiecommissie niet
voor Martin Batenburg als lijst
trekker. Sterker nog, aanvanke
lijk kwam hij helemaal niet op
de lijst voor. Het verleidde Van
Wingerden tot zijn omstreden
brief over vriendjespolitiek en
Batenburg tot enkele kernachti
ge uitspraken, die hem zelfs op
een nog steeds niet tot uitvoe
ring gebracht royement door
het hoofdbestuur kwamen te
staan. Nijpels koos de kant van
het hoofdbestuur.
Geen geplaagder voorlichter in
de Tweede Kamer dan Annelou
van Egmond, woordvoerster
van de AOV-fractie. Met lede
ogen ziet ze toe hoe vrijwel da
gelijks fractieleden hun onge
noegen over de situatie etale
ren, ondanks dat er een 'radios
tilte' is afgesproken.
„Ik heb wel eens gedacht: Zou
het komen omdat het allemaal
oudere mensen zijn? Maar dat
'Vriendjespolitiek, ellebogenwerken leeftijdsdiscriminatie', schrijft Van
Wingerden over zijn partij. tekening tom eyzenbach
zou betekenen dat het per defi
nitie onmogelijk is een partij als
het AOV te hebben. Dat kan ik
me niet voorstellen".
En toch, gevraagd riaar de oor
zaken van het voortdurende ge
ruzie, komt ook Van Egmond
niet met een betere verklaring.
De koppigheid van Van Winger
den bijvoorbeeld. „Van Winger
den sluit misschien niet uit dat
het ooit in zijn leven is gebeurd
dat hij ongelijk had, maar acht
het zéér onwaarschijnlijk", zegt
Ze is er doodongelukkig mee,
omdat de andere fracties het
AOV steeds minder serieus zul
len nemen. „De kans dat andere
partijen je opzoeken om bij on
derwerpen samen te wérken
wordt kleiner als je zelf constant
met elkaar overhoop ligt
Ook Leo Serto, een van de drie
leden van de selectiecommissie
voor de Eerste-Kamerfractie,
vreest dat het geruzie zijn partij
geen goed zal doen. Serto is
bang dat 'het interne geteute-
mereut' de kiezers zal afschrik
ken. De opiniepeilingen staven
die angst overigens nog niet,
want die laten nog steeds een
stijgende lijn zien.
„Politiek is voor de meeste
mensen een ondoorzichtig iets.
Toch, als we elkaar zo openlijk
blijven afmaken, kan dat niet
zonder gevolgen blijven. Het is
schandalig dat het gebeurt". Al
leen harde maatregelen kunnen
volgens hem rust brengen.
Mensen die openlijk andere
partijleden beledigen, zoals op
richter Batenburg en kamerlid
Van Wingerden deden, moeten
weg. „Ik laat me niet beledi
gen", zegt Serto.
Hij constateert dat in de kamer
fractie in ieder geval een aantal
mensen zit „dat er niet hoort".
„Juist daarom hebben we bij de
selectie voor de Eerste Kamer
de grootst mogelijke zorgvuldig
heid betracht. Van de 43 aange
melde kandidaten hebben we er
negentien opgeroepen voor een
gesprek, onder wie Batenburg.
Een van de leden van de selec
tie-commissie wilde Batenburg
op de eerste plaats zetten, maar
de andere twee, onder wie ik,
wilden dat niet. Gewoon uit
menselijke bezorgdheid: zijn
vrouw sukkelt een beetje en Zelf
heeft hij ook vergaderingen
moeten missen om gezond
heidsredenen. Maar dat heeft
dus niets te maken met vriend
jespolitiek ofleeftijdsdiscrimi-
Batenburg belandde op de
achtste plaats. Met steun van
anderen is hij inmiddels een ac
tie gestart om zichzelf alsnog in
de Senaat te krijgen. Ten on
rechte, vindt Serto nog steeds.
„De aanhang van Batenburg
heeft hem op het schild gehe
ven en ziet niet wat er allemaal
fout gaat. Het bedrijf-AOV heeft
zo'n snelle ontwikkeling door
gemaakt dat hij het niet meer
kan bijbenen".
Cees van Wingerden (67) is de
dag waarop zijn schorsing be
kend wordt gemaakt strijdbaar
der dan ooit. Volgens hem is
fractieleider Nijpels de c
van alles: zij zoekt met iedere
ruzie, blokkeert pogingen dë y
sfeer te klaren, speelt mensei
tegen elkaar uit ei
op één ding: de heerschappij "c
binnen het AOV.
Er is geen sprake van dat hij j
voldoen aan de roep om op t
stappen. Nee, hij kiest de aar anp2
val; hij heeft het gerenomme ers
de advocatenkantoor Nauta jt
Dutilh inmiddels opdracht g( iaj x
geven de schorsing in kort ge e jo*
ding aan te vechten. En daan
„Er is maar één definitieve oi
lossing en dat is dat Nijpels c
stapt. Ik zie geen mogelijkhei
meer tot samenwerking. Maa
ik blijf Tweede-Kamerlid voo f
het AOV".
AOV-oprichter Batenburg, di lf'ëe
op de algemene ledenvergad ff
ring van 10 juni opnieuw tot
voorzitter hoopt te worden g('a
kozen, staat 'vierkant' achter
Van Wingerden. „Die m.
geweldig werk verricht ii
mer en heeft nooit iemand o^n h/
maar enig kwaad gedaan. Da jj he
zou hij moeten vertrekken oi elijk
dat men er niet tegen kan da oor!
hij met zijn grieven naar vore rei
komt? Dat druist in tegen mij an d
principes".
Het doet Batenburg verdriet
zijn partij langzaam r
uiteenvalt. „Niets kan mij op j
moment nog verbazen, maai TC
niemand had kunnen voorzii
dat het deze kant op z
Het stelt me teleur. Maar als
doorzet, moetje concluderei
dat de tijd nog niet rijp is voc r'!
een ouderenverbond zoals ike,
dat voor ogen had. Experime3
mislukt, jammer. En als ik n
word herkozen, dan houd ik
voor gezien. Als men mij niet'
wil, dan stop ik gewoon. Eveijr
goede vrienden."
den haag koos van wees
H! listig
rordc
C ;W'
(el
am
ngl
ien i<
ei
midden klonken de ritmische
geluiden van trommels op.
Het tafereeltje had in India kun
nen zijn, land van miljoenen
hindoes. Maar het speelde zich
vorig jaar augustus af in een pit
toresk gehucht onder de rook
van Londen.
Het gehucht, Letchmore Heath,
telt misschien honderd huisjes,
voornamelijk cottages met rie
ten daken. Er staat ook een
landhuis dat 22 jaar geleden
werd gekocht door Beatle Geor
ge Harrison, die het prompt
schonk aan de Hare-Krisjnabe-
weging. Piggots Manor heet nu
gewoon Bhaktivedanta Manor
en is een bedevaartsoord ge
worden voor tienduizenden
Britse hindoes.
In de dorpspub, vlakbij het
landgoed, worden soms bizarre
types gezien. Tot de stamgasten
van de Three Horseshoes hoort
een oude heer met Wehrmacht-
helm. Op warme zomeravon
den parkeert hij zijn motor
met-zijspan voor de pub en
schrijdt in zijn paarse korte
broek de uitspanning binnen.
Soms gaat hij vergezeld van een
man in cowboykleding, die fier
te paard naast de motor-met
zijspan galoppeert.
De dorpelingen zijn verdraag
zaam en lezen gewoon verder
als de Wehrmacht-helm en de
cowboy op het terras voor de
pub neerstrijken. Maar ruim
20.000 hindoes, van wie velen in
oranje jurken, is zelfs voor de
spreekwoordelijke Engelse tole
rantie iets te veel van het goede.
„Wij zijn een klein dorp met 200
inwoners, niet een voetbalsta
dion", klaagt de eigenaar van de
pub. „Als hier 25.000 mensen
samenkomen, kunt u zich wel
voorstellen wat het effect is. En
ze weigeren zich aan het dorps
leven aan te passen met die ver
vloekte jurken aan."
Bhaktivedanta Manor is al twee
decennia de inzet van een vete.
Die begon destijds met het
luchtige protest van een aantal
dorpelingen, maar is inmiddels
ontaard in een rel van interna
tionale dimensies. Nadat de
kleine gemeenteraad van het
dorpje ernstig verdeeld bleek
over de kwestie, zal dit jaar het
Britse ministerie van binnen
landse zaken de vierschaar
spannen.
George Harrison had het land
huis geschonken aan de Inter
national Society of Krisjna Con
sciousness, opdat deze daarin
een opleidingsinstituut voor
priesters kon vestigen. Dat was
geen probleem, want daarvoor
had het gebouw een school
voor verpleegsters gehuisvest
een vestigingsvergunning was
niet nodig. Maar wat was be
gonnen als een school voor
priesters, werd weldra een tem
pel.
Hindoes uit het hele land be
gonnen toe te stromen. Door de
week bleef het aantal tempel-
gangers nog beperkt, maar op
zomerse zondagen waren het er
vaak vele honderden. En op
feestdagen kwamen er duizen
den hindoes. Janmashtami, de
geboortedag van Krisjna in au
gustus, lokte wel 25.000 gelovi
gen naar het pittoreske gehucht.
Een enkele onnozele hals in
Londen dacht aanvankelijk dat
de kwestie met wat pennestre-
ken op te lossen was. Maar dan
had het ministerie buiten de
publieke opinie in India gere
kend.
De Indiase cricketspeler Sunil
Gavaskar, de beste slagman ter
wereld, kwam naar Engeland
om deel te nemen aan een pro
test tegen de eventuele sluiting
van de tempel. En verscheidene
Indiase ministers maakten hun
oude koloniale heersers duide
lijk dat zij ernstig rekening
moesten houden met handels
sancties als de godsdienstvrij
heid van de hindoes niet werd
gerespecteerd.
„India is een der tolerantste
landen ter wereld", zegt Zijne
Heiligheid Atmanivedan Swami,
priester in Bhaktivedanta Ma-
nor. „Hoewel christenen in In
dia een kleine minderheid vor
men, is Kerstmis er een natio
nale vrije dag. We verwachten
dan wel dezelfde tolerantie van
Engeland".
Als de hindoetempel in Letch
more Heath wordt gesloten,
staat Swami niet in voor de ge
volgen. „Saisu Sama, een orga
nisatie van heiligen in India,
heeft al gedreigd met vergel
dingsmaatregelen tegen de
Leden van Hare Krisjna in Bhaktivedanta Manor.
christelijke kerken in het land",
legt de priester uit. „En dat is
een dreigement datje ernstig
moet nemen; Saisu Sama zat
enkele jaren geleden ook achter
de vernietiging van de moskee
die op de geboortegrond van
Lord Rama was gebouwd." (die
e leidde tot ernstige gods-
dienstrellen die aan velen het
leven kostten).
Alsof het Hogere Wezen zijn
woorden kracht bij wil zetten,
gaat de telefoon zodra Zijne
Heiligheid is uitgesproken. Swa
mi spreekt enige zinnen in het
Gujarati, legt dan de hoorn neer
t zegt achteloos: „Dat was het
Indiase Hoge Commissariaat in
Londen. Ze bellen geregeld op,
om te horen wat de laatste ont
wikkelingen zijn."
De tempel-annex-school wordt
bewoond door een vijftigtal ge
lovigen, die elke ochtend om
vier uur opstaan voor zang en
gebed. Als ongehuwd priester is
ieder vleselijk genot aan Atma
nivedan Swami verboden. Maar
niet voor alle bewoners van
Bhaktivedanta Manor is het le-
i zo Spartaans. Wie gehuwd
is, mag eens per maand de lief
de bedrijven. Maar uitsluitend
met de eigen partner.
De Hare Krisjna's beseffen dat
hun saffraankleurige gewaden
en beschilderde gezichten
enigszins contrasteren met het
decor van pittoreske cottages,
maar zij doen er alles aan om
zich gastvrij en begripvol op te
stellen. „Wilt u misschien een
koe adopteren?", vraagt het
vriendelijke meisje-in-geel in de
ontvangstkamer; een verzoek
dat wij moeten afwijzen omdat
onze stadstuin zich niet hele
maal leent voor een veestapel.
Maar ondanks onze bruuske
weigering blijft de glimlach
rond haar mond spelen.
„Neemt u dan Indisch snoep
goed", zegt ze en reikt een
schotel met veelkleurige brok
ken aan.
Atmanivedan Swami meent dat
de overlast wel meevalt, omdat
niet iedereen tegelijk komt. „De
religieuze plechtigheden begin
nen om vier uur in de ochtend",
bezweert hij. „En tegen tweeën
de volgende morgen, is ieder
een weer verdwenen
Ruim twintig jaar geleden was
Bhaktivedanta Manor een van
de weinige hindoetempels ir
Engeland. Thans zijn er veel
r, maar die in Letchmore
Heath blijft voor veel hindoes
de belangrijkste. „Mensen di
hier jaren achtereen zijn geke
hebben een persoonlijl ^Ec
relatie met de tempel hier op
bouwd", zo verklaart de pries
dit fenomeen. „Het is moeilij^
dat op te geven. U geeft toch
ook niet zomaar uw vrouw o]
Deze argumenten sneden ho
bij sommige* plaatselijke polii
Desondanks zouden de Hare
Krisjna's vorig jaar de slag
hun tempel hebben verloren
als zij niet een briljante zet hi e
den gedaan: zij boden gewoo
aan een weg aan te leggen do ln'
de weilanden, waarover gelos tre
gen naar de tempel konden
trekken zonder nog het plave lu
het dorp te moeten te fet'e
teren.
De koeien, zo zeiden zij, za
zeker geen aanstoot nemei
een processie van hindoes. j
ebt
