KLM doet eerste vlucht over
PEUGEOT
KLM 75 JAAR
DONDERDAG 18 ME! 1995 343 )0N
Het was een bescheiden feestje, gisteren op het Londense vliegveld Croydon. In het voormalige sta
tionsgebouw werd door een paar hoge KLM'ers, een aantal eregasten en enkele genodigden uit het Ne
derlandse bedrijfsleven een toast uitgebracht. In Croydon begon namelijk precies 75 jaar eerder het
operationele leven van de Koninklijke Luchtvaartmaatschappij, met een vlucht naar Amsterdam. Om
dat de oprichting van de maatschappij een half jaar geleden al uitbundig was gevierd, hield de KLM het
gisteren klein. De tocht werd in omgekeerde richting nog eens overgedaan met de historische
Douglas DC 3 van de Dutch Dakota Association.
PATRICK VAN DEN HURK
De KLM-dlenst tussen Schiphol
en de Britse hoofdstad Is de
oudste, nog bestaande lijn
dienst ter wereld. Op 17 mei
1920 was het een De Havilland
Dl1-16 die twee Britse journalis
ten, eert pak kranten en een
brief van de burgemeester van
Londen aan zijn Amsterdamse
ambtsgenoot van Croydon naar
Nederland vloog. Het toestelle
tje landde in de zompige klei
van de Haarlemmermeer, op
het doornatte veldje dat in die
beginjaren door Franse piloten
nog wel eens spottend Schip-
hoï-les-Bains 'Badplaats
Schiphol' werd genöemd.
Die eerste landing betekende
meer dan wie dan ook toen kon
vermoeden. 1 let was de geboor
te van de KLM als carriersn van
Schiphol als luchthaven. Een
dag later, op 18 mei, keerde de
DH-16 terug naar Londen, nu
met de eerste betalende Neder
landse passagier aan boord:
journalist Maarten van den Blg-
gelaar, die voor De Maasbode
een lyrisch verslag maakte. Zijn
zoon Ernst van den Blggelaar
behoorde gisteren tot de geno
digden die de herdenöngs-
vlucht meemaakten.
„We vieren de triomf van het
menselijk kunnen, van de tech
niek. Alle moeilijkheden worden
overwonnen en je wantrouwt
bestuurder en machine geen
ogenblik meer", schreef Van
den Blggelaar senior in 1920 in
zijn krant. En verderop: „Als in
een droom ging Ik door de city,
ongeveer vier uur na mijn ver
trek uit Amsterdam. Dit was het
succes van de nieuwe lucht-
dlelist, de laatste ontwikkeling
van het moderne luchttrans
port, de triomf der aviatiek!"
Helemaal zonder angst stapte
de journalist overigens niet in.
„Tenslotte Is het vliegtuig toch
nog geen algemeen vervoer
middel", schreef hij. Om zich
Bijna zestig jaar verschil: een De Havilland DH 98 uit de begintijd van de KLM voor een Boeing 747 uit de jaren zeventig.
daarna met vooruitziende blik
af te vragen „hoe er over vijftig
jaar zal worden gelachen om
deze regels, als de een of andere
snuffelaar ze toevalligerwijze in
de vergeelde Maasbodeleggers
onder het oog krijgt. Juist zoals
we nu lachen om de bezorgd
heid van oom Elie uit Jetje Ge-
bert, die voor een kleine hon
derd jaren zijn neef Salomon
lichtzinnigheid verwiltte omdat
hij zomaar met die nieuwe
stoomwagen naar Berlijn reisde
NU BIJ ONS IN DE SCHIJNWERPERS:
DE PEUGEOT 106 ACCENT. AL VANAF F 21.990,-.
TIJDELIJK: NU HALEN, 1 JANUARI 1996 PAS BETALEN.
Een bijzonder sportieve verschijning, Met extra's als getint glas, ln twee
delen neerklapbare achterbank, onderzijde bumpers in carrosseriekleur,
ruitewisser/sproeier achter, uitklapbare achterzijruiten (3-deurs), brede
stootstrips, sportieve wielplateli en achterspoiler. Leverbaar met pittige
1.0 of 11 benzlne-injectietnotor of met krachtige 1.5 liter dieselmotor.
3- en 5-deurs. Ga snel bij de Peugeot-dealer langs voor een prbefrit.
Kijk voor zijn adres in de Gouden Gids of bel 06 - 022 41 21.
IE VOELT JE LEKKERDER IN EEN PEUGEOT.
in plaats van de veilige post
koets te gebruiken."
Financiën
Dat de eerste vlucht van de
kersverse Nederlandse maat
schappij vanuit de Engelse
hoofdstad vertrok, had overi
gens vooral een financiële oor
zaak. De 'Koninklijke' huurde
de De Havilland van een Britse
maatschappij, en KLM-oprich-
ter Plesman vond het pure geld
verspilling om het dure vliegtuig
eerst leeg naar Amsterdam te
laten vliegen. Daarom werd de
Blitse vakbroeders van Van den
Blggelaar de primeur gegund,
mits ze betaalden. ZIJ telden
voor hun enkeltje ln 1920 150
gulden neer. Omgerekend naar
ae koers van vandaag zou dat
ruim 1200 gulden zijn.
De eerste KLM-vlucht was
niet alleen duur, hij duurde
naar hedendaagse begrippen
ook erg lang. Wordt de afstand
Londen-Amsterdam vandaag de
dag ruim binnen het uur afge
legd, op 17 mei 1920 deden de
pioniers er nog 2 uur en 25 mi
nuten over. De vlucht van Van
den Blggelaar had een dag later
nog ruim een uur meer nodig:
er stond een halve westerstorm,
waarbij „de motor ln een par
oxisme van razernij tegen de
straffe wind optornde en
frenetiek op de lucht in boorde
De machine zwaaide als een
dronken schutter, viel keer op
keer, klom weer tegen de wind
op om opnieuw te worden
neergesttiakL"
Niet alleen de harde wind
zorgde overigens voor de lange
reisduur. Omdat de De Havil
land slechts één motor had,
meed men de onveilige Noord
zee. Het toestel volgde de Hol
landse, Belgische en Franse
kusten tot Calais, en stak dadr
pas het smalle Kanaal over naar
Dover. Van den Blggelaar:
„Daarmede begint het niet on
gevaarlijkste deel van de tocht,
'n Noodlanding betekent hier
toch voor ons landvliegtulg naar
de kelder gaan als een bak
steen." Na Dover ging het weer
over land naar het vliegveld
Croydon, ten zuiden van Lon
den. Die luchthaven is nog tot
1939 de Britse basis van de KLM
geweest.
Snel
Niemand weet of er inderdaad
ooit iemand gierend van het la
chen boven de Maasbode heeft
gehangen, maar hetr staat on
omstotelijk vast dat Van den
Biggelaar gelijk heeft gekregen.
De eerste. KLM-passagier werd
op de dienst naar Londen nog
in hetzelfde jaar gevolgd door
344 anderen, die met de kleine
De Havilland „de ongelooflijke
vier-landentocht" in een paar
uur maakten. Daarna schoot
het aantal passagiers en het
aantal vluchten omhoog, tot
aan dé acht KLM-retourvluch-
ten per dag op Londen van van
daag de dag. Het vliegtuig is in
die 75 jaar zonder meer een al
gemeen vervoermiddel gewor
den.
Het is na die gedenkwaardige
17de mei 1920 aan ook snel ge
gaan met de KLM, héél snel.
Nog in het eerste operationele
jaar bestelde de maatschappij
het eerste echte passagiersvlieg
tuig, de Fokker F 2. De vier pas
sagiers zaten ln rieten stoelen in
een gesloten cabine, in tegen
stelling tot de vlieger. Die deed
zijn werk nog gewoon in de
open lucht, en communiceerde
met de Inzittenden door hen
briefjes aan te reiken. Daarna
volgden de F 7 en de F 8, grote
re vliegtuigen die verdere be
stemmingen binnën bereik
brachten.
Zoals bijvoorbeeld het toen
malige Nederlands Indië. Met
een F 7 werd de tocht naar Ba
tavia (Jakarta), een oude droom
van Plesman, in 1924 voor het
eerst ondernomen. Reistijd: 55
dagen! Bijna vijfjaar later kwam
de eerste geregelde dienst op
'de Oost' tot stand, eelst nog af
jon
tali;
aar
ïetl
an
Misschien wel het beroemdste toestel uit de geschiedenis van de k !C^6
de Douglas DC 2 PH-AJU, ofwel de 'Ulver'. Het toestel op de fotol
overigens niet het oorspronkelijke record-vliegtuig. Dat verongeluk ^Ei-
de jaren dertig In de Syrische woestijn. foto AERoif
leen voor post, later met de
Fokkers F 12 en F 18 ook voor
een viertal passagiers per
vlucht. De vluchtduur was in
middels teruggebracht tot ne
gen dagen, toen een aanzienlij
ke winst vergeleken met de 30
dagen die de tocht per schip
kostte. Voor die 'korte reisduur'
moest de passagier overigens
wel wat over hebben: Een en
keltje Batavia kostte in 1931
1.750 gulden, vergelijkbaar met
20.000 hedendaagse guldens.
De jaren dertig waren ook de
jaren van de records en de nieu
we routes. De Fokker F 18 'Peli
kaan' vloog in vier dagen naar
Jakarta, en het zustertoestel
'Snip' maakte de eerste transat
lantische KLM-vlucht naar Cu
rasao. En natuurlijk was er de
legendarische 'Ulver', de Doug
las DC 2 die onder gezagvoerder
Parmentier de luchtrace Lon-
den-MelboUrne woh. Om te be
wijzen dat een geregelde ver
binding met Australië mogelijk
was, stuurde Plesman op deze
tocht ook vier passagiers mee.
Die verbinding liet echter nog
17 jaar op zich wachten.
Dakota
De hetdenkingsvlucht van giste
ren werd niet voor niets uitge
voerd met de beroemde Doug
las DC 3, beter bekend als
Dakota. Dit toestel vormde van
af halverwege de jaren dertig de
ruggegraat van de KLM-vloot.
Het was voor die tijd met een
capaciteit van dertig passagiers
erg groot en met een kruissnel
heid van 265 kilometer per uur
erg snel. Ter vergelijking: de
nieuwste Boeing 747, het type
400, heeft een kruissnelheid van
1.020 kilometer per'uur en kan
424 passagiers vervoeren. Uit
gedrukt in ton-kilonieters heeft
deze Jumbo een jaarlijkse pro-
dtlktiviteit die gelijk staat aan
die van 220 Dakota's.
Toch heeft juist de Dakota de
KLM er na de Tweede Wereld
oorlog grotendeels bovenop ge
holpen. Tussen 1940 en 1945
lag de maatschappij zo goed als
stil. Er werd alleen maar gevlo
gen in 'de West' en in opdracht
van de Britse maatschappij
BOAC tussen Engeland en Por
tugal. Van de 43 vliegtuigen uit
de vooroorlogse vloot gingen er
in de oorlog 29 verloren. Ples
man trok daarom direct na de
bevrijding naar de Verenigde
Staten, verschafte zich met veel
moeite een onderhoud met pre
sident Truman, en kwam terug
met een koopcontract voor '17
Douglas DC 4 Skymasters en 30
DC 3 Dakota's uit overtolll |(eu'
worden Amerikaanse legeti |ieai
raden. vc
ln september 1945 vlood...
KLM alweer. De Dakota's d )p 2
de Europse routes, voor hel
gere werk werden de Sk\' p d
ters en de nieuwe Lock jp 2
Constellation Ingezet. Zoagrsc
1946 op de eerste lijndiens
een Europese luchtvaarttt
schappij op New York.
1.900 gulden retour vlooi
ln 25 uur naar the Big
Dat zou nu zo'n 14.000 giigjj
zijn geweest. Kort daarna
den ook diensten op Zuid-
rika en Zuid-Afrlka, terwi
pan en Australië in 1951
dienstregeling kwamen,
man maakte die verwez
king van zijn droom, het
relaomvattend luchtruim,
net mee. Hij overleed ln 19!
De volgende belangrijke
was de komst van het sl™r'j
vliegtuig, dat bij de KLM in
zijn intrede deed. De Do
DC 8 ging de Noordatlant
route onderhouden. De tec
logische revolutie van de s
motor, die grote passagier!
tallen en laadgewlchten njP^
lijk maakte, deed veel 1
schappijen overigens nog
de das om. De capaciteit
zo snel ten opzichte va
vraag dat ook de KLM In cJ'
de cijfers kwam. Omdat
straalvliegtuig vliegen e
veel goedkoper, sneller er
ciënter maakte, was reizen
de lucht niet langer meer
De prijzen daalden, de
steeg sterk, en er werd
winst gemaakt.
Met de komst van de
bodies, kolossale toestellen
de eerste Boelrtg 747, de D
las DC 10 en hun opvolgers
het plaatje van de moe
luchtvaart af. Van den Bigg
had dan wel voorzien dat
later om zijn angst voot
luchtverkeer zou lachen, hl
nooit kunnen vermoeden
zijn 'vier-landentocht' ooIIl
lelden tot een maatschappi.
met 102 vliegtuigen 11,2
joen passagiers en 471.000
vracht naar 150 steden lj^
landen op 6 continenten
En dat diezelfde KLM nu
ziet dat Amsterdam-Lol
binnen afzienbare tijd een
deldienst zal zijn geworden
of het een trein betreft: elk
heen, elk uur terug. En
Schiphol betreft, het zal
mand zijn ontgaan dat de li
haven al héél fang badplas ééi
Kc
De geboorte vah de KLM en van 5chlph~oL Ëëh van de twee Britse Journalisten aan boord van de eerste vlucht stapt op 17 mei 1920 uit of
slge weilandje dat de luchthaven dan nog Is. De man met hoed links Is KLM-oprlchter Albert Plesman.
'We vieren de triomf van het menselijk kunnen, van de techniek'
