'Succes is een dood pad'
>D
ZATERDAG 6 ME11995
uitengewoon fascinerend",
noemt Jeroen Krabbé de
krachtmeting in 'Farinelli', de
füm waarin hij de belangrijke rol vertolkt van
de componist Handel. Er is sprake van een
jongetje dat op tienjarige leeftijd wordt ge
castreerd omdat hij goud heeft in zijn keeltje.
Hij wordt inderdaad de meest gevierde zan
ger van zijn eeuw en komt dan terecht in
competitie met de grote componist Handel.
Die moet zich met zijn muziek dusdanig
commercieel forceren dat hij nadien geen
enkel werk van betekenis meer kan schrijven.
„Door het conflict met Farinelli is eigenlijk
ook Handel gecastreerd geraakt", zegt Krab
bé. „En Farinelli verdwijnt naar het hof van
de Spaanse Koning Philips V om er 3000 keer
hetzelfde liedje te zingen. Een heel interes
sante les over het verwoestende effect van
succes. Soms heb je dat met een script dat je
nietsvermoedend begint te lezen. Ineens krijg
je het gevoel: Dit slaat dus op mij!"
'Immortal Beloved' speelt in de negentien
de eeuw, 'Farinelli' in de achttiende eeuw.
Als er iets is wat Jeroen Krabbé heeft gefrap
peerd aan de stof van deze twee historische
muziekfilms, dan zijn het de lijnen die te
trekken zijn naar de muziek van nu. „Een
castraatzanger als Farinelli had een stembe-
reik van meer dan drie octaven. Tegenwoor
dig zijn er geen castraten meer, is mij verteld.
De muziek-die je hoort in de film is een digi
tale samenvoeging van een countertenor en
een sopraan. Dat samenvoegen, heeft Corbi-
au me verteld, diende telkens te gebeuren op
exact die ene noot die ze gelijk zingen. Er zit
ten meer dan drieduizend lassen in die zang
partijen. Het heeft meer dan een jaar ge
duurd voor ze dat klaar hadden. Het moest
gebeuren voorafgaand aan de film, want an
ders had Stefano Dionisi, die Farinelli speelt
en verondersteld wordt het allemaal te zin
gen, het nooit kunnen playbacken.
Ik vind het zo'n fascinerende stem, want
het is androgyn. Het is eigenlijk wat Prince en
Michael Jackson een beetje hebben. Het ver
schil is dat zij wel die grote hoogte halen,
maar dan weer niet zo veel diepte bereiken.
De link naar nu, de popsterren van nu, is ont
zettend snel gelegd met die Farinelli. Hij
wordt ook gelegd in 'Immortal Beloved', met
Beethoven. Dat verhaal speelt in zo'n tuttige
tijd, de periode van de poederpruiken en
theekopjes. En dan komt ineens die idioot
Beethoven, die zich voortdurend misdraagt,
met niemand sociale aansluiting heeft en
dan muziek schrijft die ongekend revolutio
nair is. Oudere mensen reageren daar afwij
zend op, maar jongeren pikken het op."
Het is zoiets als wat nu mooi wordt gevon
den door mijn zoontje, Jacob. Die is gek van
'heavy metalIk vind het hard en ik vind het
lelijk; zo erg. Ik word daar krankzinnig van,
maar wie weet wat daar van over blijft. Want
toen ik dweepte met The Beatles in de zesti
ger jaren, was ook het hele establishment
daartegen, moet je ook niet vergeten. Net als
bij concerten van The Beatles, zie je in de
film dat ook bij een optreden van Farinelli
links en rechts de jongedames flauwvallen in
de zaal. Aardig aan de intrige van 'Immortal
Beloved' vind ik de oplossing die Bernard Ro
se heeft bedacht voor die geheime geliefde
van Beethoven. Zoals ook nooit iemand heeft
begrepen waarom de grote Beethoven zijn
schoonzus zo rot heeft behandeld en zo ei
genaardig is omgesprongen met zijn neefje.
En dan komt in deze Film als in een goede
detective een oplossing die op het eerste
gezicht minder waarschijnlijk is en om die
reden altijd over het hoofd werd gezien. Ter
wijl, als je er goed over nadenkt, het best
plausibel is. Ik vind die oplossing leuk en in
teressant. Of het echt allemaal waar is, dat
doet er niet zo toe. Wetenschappelijke pre
tentie hoeft de film niet te hebben."
„Ook in 'Farinelli' zit een interessant raad
sel. Daar ontdekt Handel hoe het is gekomen
dat die jongen, die zo mooi kon zingen, des
tijds tegen zijn wil in werd gecastreerd. Het
gaat over twee broers. Riccardo is componist,
Carlo is de zanger Farinelli. Als die voor el
kaar blijven werken, kunnen ze samen de
wereld veroveren. Uiteindelijk verwijt de zan
ger zijn broer de componist dat die al
leen maar commerciële onzin schrijft. Dat
zijn stem beter verdient en veel meer kan.
Die broer bedrijft enkel commercie. En dat is
een eeuwig dilemma voor een kunstenaar.
Zodra een kunstenaar succes heeft, kan hij
het pad opgaan van het gemakkelijke geld.
Dan is het zo verschrikkelijk moeilijk om
naar nieuwe wegen te blijven zoeken. Succes
werkt verslavend, maar het is een dood pad.
'Geen weg terug'
Dat herken ik ook. Met mijn schilderen, maar
ook als acteur. Want je kunt met een bepaald
type rol zo beroemd worden dat er bijna
geen weg terug meer is. Dan moet je denken
aan vroeger iemand als Edward G. Robinson.
Of iemand als tegenwoordig Harisson Ford;
als die nu zou gaan afwijken van het soort
rollen dat hij altijd speelt, dan wordt dat niet
meer door het publiek geaccepteerd. Picasso
ging, toen hij eindelijk succes kreeg in zijn
blauwe en roze periode, opeens mensen
schilderen met neuzen opzij en vier ogen. En
niemand begreep het meer. Dat is je eigen
succes tarten. Maar dat is wat Picasso heeft
gedurfd en gedaan.
,Ik moest voor 'Farinelli' een boek lezen
over Handel. Een slaapverwekkend boek
waaruit je niks te weten komt over de inner
lijke beweegredenen van die man. Toen be
dacht ik dat ik het maar moest zien te halen
uit zijn muziek. Ik ben alles van Handel gaan
draaien. Echt elke dag, in mijn atelier, terwijl
ik stond te schilderen. Er zitten een paar
mooie dingen bij. Maar het begon me toch
zo te vervelen! Het is maakmuziek, heel vaak.
Je hoort er bijna de opdrachten doorheen. Zo
van: 'Ik heb van de week een feestje, Georg
Friedrich, kun je niet een leuk muziekstukje
maken?' En dan kwam er weer zo'n riedeltje.
Ja, ik ben ook maar een leek, maar dat is mis
schien ook beter. Er zitten zeker grootse mo
menten in het werk van Handel, maar hij is
voor mij geen Bach, of Mozart en al helemaal
geen Beethoven. Het is een echelon minder.
Toen ik daar achter kwam, dacht ik: Ik moet
hem spelen als een opgeblazen kikker. Als ie
mand die zichzelf veel belangrijker vindt dan
hij is.
Hij had een positie in Europa die ongekend
was. Hij was een gevierd componist. De En
gelse koning subsidieerde Covent Garden
zwaar. Als de koning een feest had, dan
kwam Handel met zijn Watermusic, of zijn
Firework Music. Toen kwam Farinelli naar
Londen en ging zingen in het Theatre de la
Noblesse. Ineens bleef Covent Garden leeg
en ging Handel bijna failliet. Ik redeneerde:
waarom bleef het leeg? Waarschijnlijk omdat
het toch niet zo bijzonder was wat die Han-
defvoorschotelde."
Speciaal genoegen
„Mooi in de Film vind ik dan de scène waar
hij zelf ook zoiets aanvoelt. Hij zet dan zijn
pruik af en zegt: 'Ik heb te veel hoogmoed'.
Daar zie je ineens wie hij is. En dan besluit
hij zich in dienst te'stellen van Farinelli, in
plaats van dat de zanger zich in dienst stelt
van hem. Kijk, dèt is interessant! Dan kun je
een tegenstelling spelen. Dan kun je laten
zien hoe iemand echt is, in zijn huiskamer.
En hoe hij anders is als er andere mensen in
de buurt zijn. Dat vind ik hartstikke mooi om
te spelen. En dan vind ik het extra mooi dat
ik zoiets via de muziek heb ontdekt. En ik
vind het helemaal niet belangrijk of ik me
mischien in die muziek vergis, want wat dan
voor jou als acteur telt is dat je een handvat
hebt gevonden voor hoe je die man kunt spe
len en geloofwaardig maken. En regisseur
Gérard Corbiau vond het goed dat ik het zo
deed."
Een speciaal genoegen aan meespelen in
'Immortal Beloved' was voor Jeroen Krabbé
dat hij zo veel oude kennissen terugzag. „Isa
bella Rosselini ken ik al heel lang. In 1985
heb ik met haar gewerkt op het Sundance In
stitute, van Robert Redford. Isabella is een
engel èn een hele goede vriendin. Maar ook
met Gary Oldman was het een hernieuwde
kennismaking. Ik kende hem uit de tijd dat ik
die Robin Hood-Film maakte, want daarin
was Uma Thurman mijn tegenspeelster; zij
was toen met Gary getrouwd. Gary kwam al
tijd op de set. Valeria Golino kende ik niet,
maar Johanna ter Steege, die Johanna
Beethoven-Reiss speelde, had ik in Neder
land wel eens ontmoet.
Leuk waren de verschillende speelstijlen
van die drie vrouwen, want ik bekijk zoiets
heel professioneel. Volstrekt andere benade
ringen, alle drie. Isabella is volledig horig aan
het script en de rol. Stelt zich volledig dienst
baar op en begrijpt alles heel snel, want als
dochter van Ingrid Bergman en Roberto Ros
selini is die gewoon opgegroeid in het vak.
Valeria Golino is erg gefocust op hoe het er
allemaal uit ziet en vooral hoe zij eruit ziet.
Niet erg toegankelijk, vind ik. En Johanna is
veel meer een improviserend iemand, die het
naadje van de kous moet weten, moeizaam
tot een resultaat komt, maar die je weet te
verrassen in een scène. Wat ik leuk vind.
Daar houd ik erg van."
Dat Jeroen Krabbé in twee internationale
filmproducties pal achter elkaar te zien is in
rollen als artistieke zwaargewicht, berust vol
gens de Amsterdammer niet op toeval. „Het
is een keuze van mij. De achterliggende stof
van beide films, daar bezat ik heel weinig
kennis over. Dan krijg je die scripts aangebo
den en moet je aan het werk. Voor 'Immortal
Beloved' was het aanvankelijk de bedoeling
dat ik Beethoven zou spelen. Dèt is door
allemaal gedoe niet doorgegaan, waar ik
alleen maar blij mee ben, want ik kan niet
piano spelen. Gary Oldman doet dat uitste
kend. Maar ik ben heel blij met die Schindler;
een betere rol bijna.... Maar goed. Ik vind het
enig dat er bij mij als acteur iets op mijn pad
komt, waar ik nooit aan ben toegekomen in
mijn leven. Zoals het bestuderen van een
componist. Ik stel dan mezelf als taak alles te
lezen wat er over zo iemand is geschreven en
ik luister naar alle muziek. Ik lees over de tijd.
Dat is buitengewoon leuk. Vervolgens komt
dan 'Farinelli' op mijn bord; de Hèndel-rol
en dat achttiende eeuwse Europa. Kan ik
daar weer induiken. Meesterlijk; het verrijkt
mijn leven."
„Meteen na de opnamen van 'Farinelli',
die eindigden in juli, kon ik door jin een Ame
rikaanse actiefilm. Grote rol, grotp film, groot
geld. En ik lees het, maar bij pagina tien denk
ik al: 'Nee, dit voegt niets aan mijn leven toe'.
Ja, het voegt alleen erg veel aan tiiijn bankre
kening toe. Maar ik vind het zo'n zonde van
mijn tijd. Moet ik dan tegenover Steven
Seagal, wat ik een verderfelijk soort type vind,
weer zo'n slechterik gaan spelen? Wat heb ik
daaraan? Die tijd kan ik beter gebruiken."
Die tijd gebruikt Krabbé liever om te schil
deren en rustig te werken aan de voorberei
dingen van 'Twee Koffers Vol', ^le film naar
een boek van Carl Friedman, waarmee hij
volgend jaar als regisseur hoopt té debuteren.
„Het speelt in de jaren zeventig èn gaat over
een meisje met joodse ouders die beiden de
concentratiekampen hebben overleefd. Het
meisje ontkent alles wat haar verleden is,
haar afkomst, haar wortels. Ze denkt: 'Ik ben
jong en ik ben vrij. Ik heb er niets mee te ma
ken'. Ze gaat werken, uit financiële nood ge
dreven, als kinderoppas bij een orthodoxe
joodse familie in Antwerpen en krijgt een
zeer speciale band met een jongetje van vier.
En dan doet zich een aantal gebeurtenissen
voor waardoor een einde komt aan haar vrij
blijvende opstelling in het leven."
„Ik denk dat ik deze film aan zal kunnen
omdat het onderwerp ontzettend dichtbij
ligt. Omdat het ook mijn eigen probleem is.
Ik heb ervaring met theaterregie en ik heb in
middels bij zo veel films de kat uit de boom
kunnen kijken dat ik onderhand wel een
beetje meen te weten hoe het medium werkt.
Maar dat wil nog niet echt zeggen dat ik het
ook werkelijk kan. Ik word soms badend in
het zweet wakker bij de gedachte dat ik heb
besloten om die film te Maar ik ga het zéker
doen en de rest merken we vanzelf."
Jeroen Krabbé:
hoofdrollen in films
over Beethoven en Handel
n en|
e Gri
nger
1VOU
9h9|
'Immortal Beloved' en 'Farinelli' zijn twee grote
internationale speelfilms die niet alleen een
muziekonderwerp gemeen hebben, maar tevens
Jeroen Krabbé in een hoofdrol. De Amerikaanse
produktie 'Immortal Beloved', vorige week in
Nederland in roulatie gebracht, voert Krabbé op als
Anton Felix Schindler, de violist-secretaris die na
Beethovens overlijden gaat uitzoeken wie de
geheime liefde van de fameuze componist is
geweest.
In Gérard Corbiau's film 'Farinelli' speelt Krabbé
een fameuze componist: Georg Friedrich Handel.
Die komt in het achttiende eeuwse Londen in een
dramatisch conflict terecht met de Italiaanse
castraatzanger Carlo Broschi die wereldberoemd
werd onder de naam Farinelli. Handel zocht de
medewerking van Farinelli als de best denkbare
zanger voor zijn opera's in Covent Garden. Maar de
Italiaan, hoewel beseffend dat hij via Handels
muziek artistiek hoger kan reiken, wil zich niet laten
scheiden van Ricardo Broschi, zijn componerende
broer die muziek schrijft waarmee het gewone volk
makkelijker te verbluffen is. De broers laten zich
engageren voor optredens bij een ander Londens
muziektheater dat al het publiek wegzuigt bij
Covent Garden, waarna Handel zich gedwongen
voelt muziek te gaan schrijven die commerciëler i$,
aldus zijn artistieke integriteit verkwanselend.
De film 'Farinelli' is een lust voor oog en oor. In
Frankrijk werden er twee Césars mee gewonnen, in
Amerika een Golden Globe en een Oscar-nominatie
voor de beste niet-Engels gesproken film. 'Farinelli'
krijgt komende maand zijn Nederlandse première.
ichin éne uit 'Farinelli'. Links Jeroen Krabbé als Georg Friedrich Handel,
dits Stefano Dionisi in zijn rol van Farinelli.
