Klusjesman uit Oost-Europa:
razendsnel en weinig praatjes
iCV
Consument
Vrouwen denken
aan meer dan seks
'Consument beslist welke pretparken overleven'
[V
DINSDAG 2 MEI 1995
REDACTIE: SASKIA STOELINGA 023-150265
SASKIA STOELINGA.
Het 'glossy magazine' Marie
Claire prijst op de cover van
het mei-nummer de grote ju
bileum-enquête aan over
vrouwen en hun verboden
verlangens. In navolging van
de Amerikaanse schrijfster en
feministe Nancy Friday, die
daar vijftien! jaar geleden al
een onthullend boek over
schreef, ontwikkelde Christien
Brinkgreve, hoogleraar en co
lumniste, een vrouwen-en
quête naar (Nederlandse) ver
boden gedachten. De redactie
van Marie Claire wilde te we
ten komen hoeveel ruimte
vrouwen zichzelf toestaan in
hun gevoelsleven. Welke gebo
den willen ze (zelfs niet in ge
dachten) overtreden.
Het verboden rijk blijkt groter
te zijn dan seks en agressie. Er
zijn meer gebieden die niet
echt geoorloofd zijn in deze
samenleving, gedachten die
niet gepast worden gevonden,
of zondig, dingen die men niet
mag denken en voelen. Con
fronterende vragen als: 'Heb je
wel een gewild dat iemand
dood was?' en 'Houd je van al
le kinderen evenveel?', werk
ten daaraan mee.
Christien Brinkgreve maakte
van de antwoorden van ruim
800 vrouwen een boeiend ver
slag en kwam tot tenminste
één opmerkelijke conclusie
dat jonge en hoger opgeleide
vrouwen zichzelf meer verbo
den fantasieën veroorloven.
Verder in dit nummer een ge
sprek met bestsellerschrijver
Tessa de Loo en ex-verzets-
vrouw Lien Laauwen. Bij Tessa
de Loo wordt duidelijk dat ze
een 'vervloekt' estheet is die
niet van skai bankstellen
houdt en nooit meer het aan
biddende vrouwtje wil spelen.
Lien Laauwen vertelt haar
dochter en kleindochter, vijftig
jaar na de bevrijding, eindelijk
hoe ze de oorlog heeft doorge
maakt. De nodige emoties ko
men hierbij los.
Goede greep bespaart ergernis
Brede metalen beugelgrepen met naar binnengeplaatste montagepun-
ten, afwisselend horizontaal en verticaal. Aan de horizontale kan ook
even de theedoek hangen. foto op,
Niemand houdt bij hoe vaak we
per dag in de keuken een kast-
deurtje of een lade open en
dicht doen. Deeltijdwerkers in
de keuken benaderen zeker de
honderd. Een fulltimer haalt
een veelvoud daarvan. Bij de
aankoop van een keuken wordt
te vaak alleen maar gelet op het
uiterlijk kleur, dessin of
vormgeving van de fronten
en veel minder op de praktische
hanteerbaarheid van grepen en
knoppen.
Het maakt een heel verschil of
een greeplijst, een ingelaten
schaalgreep, een knop of een
beugelgreep wordt gekozen.
Een ergonomisch gevormde
knop bij voorbeeld heeft een
grijpvlak dat vloeiend uitloopt
in een 'steel'. Dat geeft houvast.
Op trendy staafgreepjes in op-
vaUqnde,kJ^t"fep,ofiïiaterialen
daarentegen krijgen natte of
vette vingers geen vat. Dat geeft
ergernis.
De meeste keukenfabrikanten
bieden niet alleen een enorme
keus in fronten, maar tevens in
grepen en knoppen. Dat biedt
de gelegenheid om het een en
ander uit te proberen. Probeer
eerst eens alle deuren achter el
kaar open en dicht te doen. Ga
ervan uit dat in de knel komen-
de of wegglijdende vingers op
den duur tot ergernis leiden.
6
9
5
2
10
2
10
2
1
9
10
9
5
7
1
9
9
10
2
3
4
5
2
10
9
4
7
9
10
2
10
5
2
2
9
9
3
2
7
7
4
5
9
10
5
7
8
9
1
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
OPGAVE
OPLOSSING
SLEUTELWOORD
In sommige vakjes staat een ge
tal dat correspondeert met een
getal in de balk onderaan. De let
ters die ingevuld worden in de
vakjes met een getal, kunnen ook
op de balk worden ingevuld. Ver
ticaal vormen de letters in de
eerste en derde kolom ook een
woord. Hoe luidt het sleutel
woord?
Horizontaal:
1. demonstratie: 2. inwisselen;
3. uitstallen; 4. koers; 5. bescha
digd; 6. innerlijk gevoel; 7. bij
zonder; 8. vangarm.
WOORDZOEKER
Overgebleven woord:
OMGOOIEN
De betere klusjesman komt
tegenwoordig uit Oost-Eu
ropa. Met name Tsjechen
en Polen trekken in hun
westerse auto voor bouw
werk naar Nederland. Ze
zijn uitgerust met twee su
per-rechterhanden en wer
ken razendsnel voor een
gunstig uurloon. ,,Ze heb
ben bovendien niet zoveel
praatjes als de Nederlandse
beunhaas", luidt het com
mentaar van veel 'werkge
vers'.
UTRECHT MARGREET FOGTELOO
Het kan toeval zijn, maar de
laatste tijd hoor je steeds vaker
mensen zeggen dat 'de Polen
even een keuken aan het plaat
sen zijn' of 'de Tsjechische klus
jesman bezig is een mozaïek
parketvloer aan te leggen'.
Klusjesman is eigenlijk wat
zacht uitgedrukt, want de naar
schatting enkele duizenden
Oosteuropese bouwmannen die
jaarlijks naar Nederland trek
ken, werken volgens hun op
drachtgevers uiterst professio
neel en zijn vooral veelzijdig. Ze
pleisteren en schilderen de mu
ren net zo makkelijk als dat ze
complete keukens en badka
mers aanleggen, waarvoor ze en
passant ook even de water- en
gasleiding hebben vernieuwd.
En dan te bedenken dat velen
van hen autodidact zijn, een
van de weinige positieve uit
vloeisels van het oude commu
nistische systeem waarin verder
niet veel talenten in de mensen
werden geprikkeld. De nood
zaak om vroeger alles zelf te
moeten doen op het Oost
europese platteland, waaruit
hele, door amateurs gebouwde
woonhuizen herrezen, wordt nu
te gelde gemaakt in het Westen.
Zoals de twee Polen Martin en
Janoc, die niet zouden weten
hoe ze het zonder hun Holland
se opdrachten zouden moeten
redden.
Martin, 45 jaar, was vroeger
elektricien en werkt sinds een
Oosteuropese klusjesmannen: „We weten goed wat we op de markt
waard zijn." foto gpd
jaar of drie enkele maanden per
jaar in Nederland, samen met
Janec, die van oorsprong taal
wetenschapper is. „We zijn eind
jaren tachtig begonnen in
Duitsland. Via-via zijn we in
Nederland terechtgekomen. En
dat bevalt ons erg goed."
Het via-via-circuit houdt hen
permanent aan het werk. „Uit
de ene klus komt de volgende
voort. Vrienden en familieleden
van onze opdrachtgever zien
hoe we werken en vragen ons
ook. We kunnen soms het werk
gewoon niet aan."
De twee Polen zijn na drie jaar
behoorlijkgeprofessionaliseerd.
Ze zijn in het bezit van de beste
materialen alles gekocht in
Nederland en vragen niet
meer zoals in het begin een
tientje per uur, maar twintig
gulden. „Nee, niet zo veel min
der dan onze zwartwerkende
Nederlandse collega's. Maar we
weten inmiddels goed wat we
op de markt waard zijn. Wij
kunnen echt alles, dat is ons
grote voordeel, zo horen we
vaak. Laatst hebben we een
compleet huis van binnen ver
bouwd. Alleen de buitenmuren
hadden ze voor ons laten
staan."
De reis naar Nederland duurt
tegenwoordig nog maar 'een
uur of acht', want door het extra
inkomen van 60.000 a 70.000
gulden per jaar ('de Poolse au
toriteiten vragen nooit iets') zijn
de heren in goeden doen ge
raakt. Vroeger kachelden ze in
een Ladaatje, nu scheuren ze
over de Dujtse Autobahn in een
Ford Scorpio, die behalve vol zit
met gereedschap ('we zijn een
bedrijfje op wielen'), ook tot de
nok toe is gevuld met etenswa
ren, flesjes sterke drank en naar
knoflook riekende vette wor
sten. „Als we logeren bij onze
opdrachtgever zorgen we in
principe voor ons eigen kostje.
Maar meestal eten we wat de
pot schaft."
Oude dag
Weer terug naar vrouw en kin
deren, zit de auto vol met 'wes
terse schatten', zoals mooie ca
deautjes om het thuisfront te
sussen. „We zijn soms dertig
weken per jaar van huis. Maar
ja, onze vrouwen willen graag
goed leven. Zij porren ons op te
werken, dus ze mogen niet
mopperen." Er wordt ook ge
spaard voor de oude dag, want
in Polen is weinig sociale zeker
heid.
„Een deel van de harde valuta
ruilen we in zloty om in Polen
beter te kunnen leven en een
deel wordt gespaard." Ze wer
ken er keihard voor, vaEik twaalf
uur per dag en alleen op zondag
rust. „Maar", zegt Janec som-
bertjes, „in ons land is de oude
dag erg kort. Wij zullen niet ou
der worden dan 65."
Er komt 'oorlog' tussen de grote Europese
pretparken. Door de komst van Ameri
kaanse giganten als Disneyland en Warner
Brothers zal de concurrentie toenemen. De
tijd is voorbij dat elk land zijn eigen grote
park heeft. Met deze mening kwam direc
tielid E. Mongon van het Franse Pare Aste-
rlx op een bijeenkomst in de Efteling ter
voorbereiding van een internationale con
ferentie in Maastricht.
Mongon kreeg bijval van R. van Assendelft
de Coningh, adjunct-directeur van de Efte
ling. „De komende tien tot vijftien jaar zal
de consument in Europa gaan beslissen
welke pretparken gaan overleven. Je krijgt
de global-spelers: de Universals, Disney's,
Warners en de Paramounts. De nationale
en zelfs regionale spelers. Dit betekent dat
er nogal wat promoties en degradaties in
de rangorde van de pretparken zullen
plaatshebben"aldus Van Assendelft.
Naast de tendens van steeds groter wor
dende pretparken in Europa is er bij het
publiek, zeker het Nederlandse, zo voor
spelde Van Assendelft, ook een toenemen
de behoefte aan kleinschalige centra voor
„edutainment" waar amusement en op
voeding hand in hand gaan.
DE RECHTER
Mr. Jesse van Muylwijck
iK VAJ&&T HET, 'T i-S
6ROOT
PRO
BLEEM
De ACHTER-STAND i/J
R.BCMTS ~ZJ\ K.6TJ
wordt
STEBDS
groter
KU(J JE iEMAMP WEKKEN DiE ZéT
LEKK.ER EiST TE SLAPENJ
PJDUMOE
MOET JE HOU
HOgEH:
je had EEN
WOLLEN PETJE OP
EN JE ZON& DE
HEPS AVO NO
POPEVE thé 9AILOR-
MAN"
„IK WIL JE &PAA6
NO& EEN KEEK
ZIEN"
weeom DE HOEK
MOET HET zrjH.
HOU IK BEN
BEN/euWP
BOES
H
T
W
R
Weersvooruitzicht
WOENSDAG 3 MEI
DOOR HANS VAN ES
De basis voor het stabiele voorzo
merweer van deze week werd tij
dens het voorbije weekeinde bo
ven het noorden van Europa ge
legd. Daar haalde de winter nog
eventjes flink uit met 's nachts
hier en daar zelfs strenge vorst.
De koude, zware lucht bevorder
de het ontstaan van hogedrukge-
bied boven dit gebied. In de win
termaanden zou zo'n ontwikke
ling tot een vorstinval boven de
Lage Landen hebben geleid. Als
de zon in deze tijd van het jaar in
de gelegenheid wordt gesteld
'lange dagen' te maken, betekent
dat meestal een snelle opwar
ming. De nawinter boven Scan
dinavië is inmiddels opgelost. De
van oorsprong koude lucht, die
uit het noorden over West-en
Midden-Europa is uitgestroomd,
wordt geleidelijk omgevormd tot
een luchtmassa met zomerse ei
genschappen. Aan het begin van
de reeks lange zonnige dagen is de aanwarming alleen in de ondersede
niveaus merkbaar. Zoals op maandag, toen de relatief koude boven
lucht boven Duitsland en het zuiden van ons land voor de vorming
typische mooi-weerbewolking van het type cumulus zorgde, die teg za
zonsondergang weer oploste. In de loop van deze week wordt de lui
binnen het hogedrukgebied ook in de hogere lagen verder opge
warmd; vanaf het warme aardoppervlak, maar ook via de dalende
luchtbeging hogerop in de atmosfeer. Hierdoor wordt de lucht een
beetje samengeperst, wat tot verwarming leidt. Natuurlijk speelt oc^ai
de positie van het luchtdrukmaximum en de bijbehorende windrich
ting een belangrijke rol bij het opwarmingsproces. Voorlopig blijft
wind aflandig, tussen oost en zuidoost, zodat de invloed van het na eE,
bije zeewater (10 graden) nog gering is. Bij aanhoudend zonnig we>kon
en aflandige wind kan het kwik morgen tot op het strand oplopen ti
22 a 23 graden. Vanaf donderdag, als het hogedrukgebied zijn zwaft(
tepunt van Polen naar de Noordzee verlegt, kan de kuststrook ten
prooi vallen aan een invallende zeewind, vooral in de namiddag. Vh jeVi
aan zee is het dan al gauw zo'n 10 graden kouder dan in het binnei
land, waar de zomergrens van 25 graden in zicht komt. Voor het ova'
ge blijft het meest zonnig en droog.
irijf
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
dinsdag.
wolkenvelden en vooral in
midden- en noord-Noorwe-
gen van tijd tot tijd regen.
Middagtemperatuur tussen
10 en 15 graden, maar in
de omgeving van Oslo mor
gen nog enkele graden ho
ger.
Zweden:
In het zuiden droog en
flinke zonnige perioden; in t
het midden en noorden
zon afgewisseld met wol
kenvelden en plaatselijk
regen. Middagtempera
tuur van 8 graden in het
noorden tot 19 in het zui
den. Vandaag in het zui
den ongeveer 15 graden.
Denemarken:
Vrij zonnig en droog. Mid-
dagtemperatuurlussenJ.6
en 20 graden.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Wolkenvelden en vooral in Engeland ook
perioden met zon. In Ierland en Schot
land vooral vandaag af en toe regen of
motregen. Maxima 14 tot 17 graden in
de bewolkte gebieden en rond 20 gra
den daar waar de zon enige tijd schijnt.
België en Luxemburg:
Vrij zonnig en droog. Middagtempera
tuur rond 20graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Vrij zonnig, maar in het westen ook en
kele wolkenvelden. Middagtemperatuur
tussen 17 en 25 graden.
Portugal:
Flinke zonnige perioden, maar ook enke
le wolkenvelden. Overwegend droog.
Middagtemperatuur variërend van 22
graden in het noorden tot 28 in het zui-
Madeira:
Wolkenvelden, afgewisseld door zon.
Nauwelijks neerslag. Middagtempera
tuur ongeveer 22 graden.
Spanje:
Veel zon, maar toch ook wolkenvelden.
Misschien in het noorden een enkele
bui. Middagtemperatuur aan de stran
den tussen 20 en 25 graden, in het bin
nenland oplopend tot plaatselijk 30 gra-
Canarische Eilanden:
Flinke périoden met zon en droog. Maxi
ma circa 24 graden, aan de zuidstran-
den enkele graden hoger.
Marokko:
Westkust: overwegend zonnig en warm.
Middagtemperatuur van 25 graden in
het noorden tot 30 in het zuiden.
Tunesië:
Vrij zonnig. Middagtemperatuur vlak aan
zee ongeveer 24 graden.
Zuid-Frankrijk:
Droog en zonnig weer. Morgen mogelijk
ook enkele wolkenvelden. Middagtem
peratuur ongeveer 25 graden.
Mallorca en Ibiza:
Zonnig, morgen mogelijk enkele wolken
velden. Maxima van ongeveer 23 gra
den.
Italië:
Stapelwolken, ook flinke zonnige perio
den. Vandaag nog een enkele lokale re-
gen- of onweersbui, verder overwegend
droog. Middagtemperatuur tussen 18 en
23 graden.
Corsica en Sardinië:
Flinke wat zon en droog. Middagtempe
ratuur ongeveer 23 graden.
Malta:
Flink zonnig en droog. Middagtempera
tuur circa 23 graden.
Griekenland en Kreta:
Wisselend bewolkt en een enkele regen-
of onweersbui. Ook perioden met zon.
Middagtemperatuur schommelend rond
20 graden.
Turkije en Cyprus:
Veel stapelwolken en enkele regen- of
onweersbuien. Middagtemperatuur tus
sen 17 en 20 graden.
Duitsland:
Overwegend zonnig en droog. In het zui
den vandaag mogelijk nog enkele wol
kenvelden. Middagtemperatuur 18 tot
23 graden.
Zwitserland:
Perioden met zon en vrijwel overal
droog. Middagtemperatuur rond 20 gra-
Oostenrijk:
Wolkenvelden en hier en daar wat lichte
regen. Vanuit het westen en noorden ge
leidelijk meer zon en hogere temperatu
ren. Middagtemperatuur tijdens bewol
king rond 17 graden, bij zon oplopend
tot 20 graden.
Polen:
Perioden met zon, maar ook nog enkele
wolkenvelden. Vrijwel overal droog. Mor
gen meer zon. Middagtemperatuur rond
12 graden, morgen oplopend naar 16
graden.
WOENSDAG 3 MEI 1995
Zon- en maanstanden
Zon op 06.07 Zon onder
Maan op 08.31 MaanonderOt
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 06.38 19.06 06.11
Laag 02.30* 14.44 02.11
Weerrapporten 02 mei 08 u
Amsterdam onbew.
De Bilt onbew
Deelen onbew
Vlissingen
Maastricht
Aberdeen
Dublin
Frankfurt
Genève
Helsinki
Innsbruck
Istanbul
Klagenfurt
Kopenhagen
Londen
Madrid
Malaga
Mallorca
Malta
Warschau halfbew.
Bangkok halfbew
Buenos Aires onbew.
Casablanca zwaar bei
Los Angeles zwaar bew.
New Orleans halfbew.
New York zwaar bew.
TelAviv licht bew
Tokyo onbew.
19 9 4 Cl
3 4 26tiag,
22 enti
25 16
16 13
19 14
30 19
17
Vancouver regenbui
Tsjechië en Slowakije:
Vandaag wolkenvelden afgewisselt )m
zon. Op de meeste plaatsen droog, jq,
gen meer zon en in Slowakije iet: |ej|
mer. Temperatuur circa 16 graden ^Jd
daag in Slowakije 12 graden.
Hongarije:
Eerst wolkenvelden en kans op eef
Geleidelijk meer zon en droog. Mil an'
temperatuur omstreeks 16 graden.
eel
1-01
