Buisjes niet altijd nodig
voor kind met slij moren
>y.
v%
n
v v i
mr
Gezondheid
MAANDAG 1 MEI 1995
REDACTIE: SASKIASTOELINGA 023-150265
SPREEKUUR
Te langzaam
De heer Pronk had zonder al te veel problemen de
respectabele leeftijd van 78 jaar weten te bereiken.
Kwiek en zelfstandig was hij gebleven, ook nadat
zijn vrouw was overleden. „Maar nu begint hij wel
af te takelen", zei een van zijn dochters. ,,Hij komt
tot niets meer, heeft geen zin meer om naar buiten
te gaan, eigenlijk zit hij de hele dag bij de kachel
een beetje te suffen."
Verdere navraag leerde dat meneer Pronk het
laatste half jaar uitgesproken kouwelijk was gewor
den en inderdaad niet bij de kachel was weg te
slaan. Daarnaast was hij dikker geworden en had
hij een echte oude-mannetjes-kraakstem gekregen
(terwijl hij een paar jaar geleden nog op het koor
zat). Al met al waren de dochters bang dat vader
niet lang meer in zijn huis zou kunnen blijven wo
nen, en dat de achteruitgang die zij waarnamen
het begin was van dementie.
Lichamelijke en geestelijke achteruitgang. Vrij
wel iedereen die ouder wordt, krijgt ermee te ma
ken, hetzij bij zichzelf, hetzij bij de partner of bij
(één van) de ouders. Met name geestelijke achter
uitgang is voor veel mensen een schrikbeeld. Het
beeld van 'de demente bejaarde' die met een luier
om in een verpleeghuis zit te wachten. Op wat ei
genlijk? Op de kinderen, op de dood, op het eten?
Dit beeld is schril gekleurd en het is ook niet juist.
Dè demente bejaarde bestaat niet, net zomin als
dè hartpatiënt bestaat of dè dokter. Waarmee ik ui
teraard niet het verdriet wil bagatelliseren dat de
geestelijke achteruitgang van een geliefde bij zijn
naasten veroorzaakt.
Het beeld dat de dochter had geschetst van haar
vader deed mij niet in eerste instantie denken aan
een beginnende dementie, hoewel de oude heer
ook geheugenproblemen had. De verschijnselen
wezen eerder in de richting van een te langzaam
werkende schildklier (hypothyreoidie), dan op een
beginnende dementie. De schildklier is een klein
orgaantje dat zich bevindt daar waar de hals met
een kuiltje overgaat in het borstbeen. Als u daar de
vingers legt en u slikt, kunt u soms een randje
weefsel heen en weer voelen gaan. Dat is dan de
schildklier.
De functie van het orgaantje ligt in de regulatie
van de stofwisseling. Het maakt daartoe een twee
tal hormonen, die meestal worden afgekort als T3
en T4. Voor de aanmaak van deze hormonen is jo
dium nodig. Onvoldoende hoeveelheid van de
schildklierhormonen leidt ertoe dat de stofwisse
ling vertraagd gaat verlopen. De patiënt krijgt ver
schijnselen zoals meneer Pronk: moeheid, suffig
heid, kouwelijkheid, schorre stem, toename van
gewicht en achteruitgang van het geheugen. Daar
bij kunnen ook nog optreden: obstipatie, opzwel
len van handen, voeten en gezicht en uitdroging
van de huid.
Een veelheid aan klachten en verschijnselen die
zijn terug te voeren op tekort aan schildklierhor
moon en die, uiteraard vooral als ze bij oude men
sen optreden, gemakkelijk worden afgedaan onder
de veronderstelling dat het enerzijds de leeftijd is
en anderzijds een beginnende dementie. Dat is
uitgesproken jammer, want een hypothyreoidie is
gemakkelijk te behandelen door het in tabletvorm
geven van het ontbrekende hormoon.
Meneer Pronk werd doorverwezen naar een in
ternist om de schildklierfuncties te laten bepalen
en na enkele maanden be-
handeling voelde hij zich
alsherbgcep.
Lichamelijke en geeste
lijke achteruitgang. Vaak is
het de leeftijd, vaak is het
inderdaad zo dat dementie
al heeft toegeslagen, vaak
is er niet veel aan te doen,
maar behandelbare ziek
ten die een 'pseudo-de-
mentie' kunnen geven,
dienen te worden uitgeslo
ten. Een te langzaam wer
kende schildklier is een
van die ziekten.
MARISKA KOSTER
Nieuw instrument huisartsen voorkomt operatie
Buisjes zijn tot nu
toe voor honderd
duizenden kinderen
die last hebben van
oorontstekingen en
vocht in de oren dè
remedie tegen
slechthorendheid.
Volgens de Utrecht
se huisarts Frank
van Balen, die on
langs is gepromo
veerd op slijmoren,
is zo'n ingreep niet
altijd nodig. Dank
zij een nieuw soort
'oorkijker' kan beter
worden vastgesteld
hoe groot de over
last is; hierdoor kan
operatief plaatsen
van buisjes worden
voorkomen.
utrecht gerry van der lit
Hoe meer kennis een
dokter heeft over een
bepaalde aandoening,
hoe minder zijn behan
deling aan mode onder
hevig is. Dat stelt de
Utrechtse huisarts
Frank van Balen. ,,In de
jaren vijftig, zestig was
het 'mode' om, als een
kind vaak verkouden
was, de keelamandelen
te verwijderen. Later beseften we
dat die goed werk doen. In de jaren
zeventig raakten trommelvliesbuis
jes in de mode. Ik denk dat die
spoedig verleden tijd zijn."
Van Balen heeft goede reden te
denken dat binnen niet al te lange
tijd een eind komt aan de 'buisjes
mode'. Hij heeft weliswaar géén on
derzoek naar buisjes gedaan, maar
naar slijmoren. Van Balen onder
zocht het gebruik van een nieuw
soort oorkijker, de micro-tympano-
meter, voor huisartsen.
Een van zijn conclusies is dat colle
ga's met behulp hiervan kinderen
met oorontstekingen en slijmoren
langer zelf kunnen begeleiden. Dan
hoeven minder kinderen te worden
verwezen naar de specialist en wor
den mogelijk alleen nog maar buis
jes geplaatst als het écht nodig is.
Trommelvliesbuisjes zijn sinds een
jaar of twintig 'mode'. Via een ope
ratie wordt, onder narcose, een
buisje dwars door het trommelvlies
gestoken. Het buisje voert overtollig
vocht achterliet trommelvlies af. In
1975 kregen 18.000 kinderen in Ne
derland buisjes in hun oren gezet,
in 1991 was dat aantal opgelopen
tot 52.000 operaties.
Steeds meer onderzoekers plaatsen
vraagtekens bij het inplanten van
Trommelvlies met beenketen, hamer, aambeeld en stijgbeugel.
buisjes. Er is immers een operatie
onder narcose voor nodig en dat is
nooit prettig voor kleine kinderen.
Zo'n buisje gaat maar een maand of
acht, negen mee. Bij een kwart van
de buisjeskinderen is een tweede
buisje nodig, bij tien procent nog
een derde operatie.
Slijmoren zijn een doodgewoon
verschijnsel. Vrijwel alle kleine kin
deren krijgen ermee te maken. Vijf
ennegentig procent van alle baby's,
peuters en kleuters heeft weieens
een oorontsteking, de ene keer er
ger dan de andere. Vrijwel altijd, bij
80 procent van alle kinderen, is
daarbij ook sprake van vocht achter
het trommelvlies, ofwel een slij-
moor. Niet erg, want meestal ver
dwijnt dat vocht vanzelf. Volgens
Van Balen is vocht achter het trom
melvlies bij kleine kinderen zo nor
maal, dat hij het zelfs een natuurlijk
verschijnsel noemt.
„Er wordt zoveel aandacht aan ge
schonken, omdat de kinderen juist
in de periode dat slijmoren en mid
denoorontstekingen veel voorko
men, tussen de zes maanden en de
drie jaar, een belangrijk deel van
hun taalontwikkeling doormaken.
Dan is het belangrijk goed te kun
nen horen. Bij slijmoren treedt ge-
hoorverlies op. Beginjaren '80
bleek uit onderzoek dat kinderen
daardoor taalachterstand opliepen,
maar als ze een jaar of acht verder
zijn, is die achterstand verdwenen."
Toch vindt Van Balen het essentieel
kleine kinderen met slijmoren te
behandelen. Ze horen slechter dan
hun leeftijdgenoten en zijn vooral
Oostindisch doof. Het is een ken
merk van slijmoren; soms verdwijnt
het vocht, dan is het weer terug.
Soms zit er ineens een luchtbel in
het oor en hoort het kind goed.
Van Balen: „Kinderen met slijmo
ren zijn vaak druk, ongehoorzaam,
hebben de naam vervelende kinde
ren te zijn. Ze worden al gauw een
zondebok, en dat draag je je hele le
ven mee. Heel intelligente kinderen
zullen het wel redden, maar de rest
heeft het moeilijk."
Kindvriendelijk
Hoogleraar huisartsgeneeskunde
R.A. de Melker nam in 1989 vanuit
de Verenigde Staten een micro-ty-
mpanometer mee naar de Utrecht
se universiteit. Het was een mini-
versie van een log en onhandelbaar
apparaat dat al jaren wordt gebruikt
door oorartsen, waarmee de be
weeglijkheid van het trommelvlies
kan worden gemeten.
De microtymp ziet er voor een leek
P
U
Z
Z
E
L
N
D
1
E
H
G
1
L
L
E
Z
E
G
E
D
T
A
A
T
L
U
S
E
R
N
N
T
G
N
E
N
E
0
H
C
S
E
E
N
N
U
N
E
N
1
A
R
T
L
S
E
0
U
E
G
N
M
1
U
D
L
S
R
R
E
P
J
i
R
E
M
G
A
E
E
E
0
1
R
N
R
0
E
R
B
L
T
G
T
C
T
E
E
E
D
0
G
0
0
N
G
R
S
1
M
R
1
N
B
G
N
I
N
0
0
0
T
E
E
Z
A
0
U
V
1
N
1
P
N
E
N
B
E
T
E
L
L
D
V
E
S
E
P
L
0
L
S
E
R
E
C
N
G
s
S
M
E
R
P
D
E
Y
B
B
0
H
N
s
0
E
P
D
D
N
E
N
E
F
E
0
1
C
D
1
N
G
N
1
N
E
F
E
0
M
R
M
0
G
N
1
N
N
A
P
S
T
N
.0
Ballen
Middelvinger
Resultaat
Club
Missen
Ringvinger
Compititie
Noteren
Ronde
Deelnemer
Oefenen
Schoenen
Duim
Oefening
Score
Gezelligheid
Onderling
Senioren
Gooien
Ontspanning
Sport
Hobby
Plezierig
Stand
Jeugd
Proberen
Trainen
Lessen
Punten
OPGAVE
OPLOSSING
WOORDZOEKER
In deze mengelmoes van letters
zijn al de genoemde woorden ver
stopt. Ze zijn te lezen van links
naar rechts, van reqhts naar
links, van boven naar beneden of
omgekeerd of schuin. Sommige
letters worden dubbel gebruikt.
Streep alle woorden door. De res
terende letters vormen dan regel
voor regel van boven naar bene
den nog een woord.
CRYPTOGRAM
opslag
k-p-y-o-e
april-e-r
a-o-erica
lever-e-m
1brod
visser
a-io
toeven
I'M Fope/e n
DÉSAILPEMA^ j.
hetzelfde uit als de gebruikelijke
'oorkijker', die iedere huisarts in
zijn praktijk heeft. Alleen nu kan de
dokter objectief meten of er vocht
in het oor zit. En dat is een welko
me verandering, want met de gewo
ne othoscoop lojkt de arts tegen het
nauwelijks doorzichtige trommel
vlies aan. Van Balen schat dat zo'n
200 van de 6.000 Nederlandse huis
artsen inmiddels een microtymp
gebruiken.
Deze kindvriendelijke microtymp
werkt prima als controlemiddel.
„Eigenlijk vind ik dat iedere huisarts
die een goede diagnose wil stellen
zo'n instrument moet hebben. Ik
kan slijmoren nu veel beter opspo
ren. Het gevaar is echter dat daar
door juist méér kinderen naar de
specialist worden doorgestuurd."
Dat is niet de bedoeling. De tweede
stap in Van Balens onderzoek is dan
ook het in kaart brengen van de ri
sicofactoren. Het is immers zo dat
in negentig procent van de gevallen
kinderen 'vanzelf genezen van slij
moren. Het is zaak die vijf tot tien
procent op te sporen die chronisch
last van slijmoren heeft.
Van Balen ontdekte dat vooral de
kinderen die al op heel jonge leef
tijd oorontstekingen oplopen, het
risico lopen blijvend last te houden
van slijmoren. Ook kinderen die
acht tot tien keer per jaar flink ver
kouden zijn, wekenlang snotneuzen
hebben, vormen een risicogroep.
De derde stap in Van Balens onder
zoek vormt de behandeling van slij
moren. Buisjes plaatsen heeft nade
len. In de Verenigde Staten wordt
kinderen penicilline gegeven en uit
Van Balens onderzoek blijkt dat een
lange, twee weken durende kuur
met penicilline, kinderen afhelpt
van slijmoren. Helaas, zegt Van Ba
len, slechts tijdelijk. Penicilline is
dus ook geen afdoende remedie in
alle gevallen.
De huisarts pleit ervoor dat kinde
ren uit risicogroepen worden door
gestuurd naar de specialist. Is een
kind slim en gemakkelijk in de om
gang, dan liever niet doorverwijzen.
Heeft een kind last van zijn doof
heid, dan wel. Voor Van Balen hoeft
een kind pas na zes tot negen
maanden naar de specialist. „Met
de microtymp kan de huisarts een
kind geregeld volgen door de aan
wezigheid van slijm elke zés weken
te controleren."
pOPEY£ 0£
BOES
fH lJA
(O
r>
H
E T
W
R
Weersvooruitzicht
DINSDAG 02 MEI
DOOR HANS VAN ES
April 1995 heeft overwegend
droog en zacht weer opgeleverd.
Meteen landelijk gemiddelde
van 30 millimeter werd de reeks
van regenrijke maanden - sinds
december 1994 - doorbroken.
Station Twente was nog één van
de natste plaatsen met 55 milli
meter, maar op diverse locaties
in Noord- en Zuid-Holland werd
amper 20 millimeter gemeten.
Zo noteerde Haarlem slechts 22
millimeter; de waarneemster in
Voorhout ving 24 millimeter op,
terwijl station Santpoort een
maandtotaal optekende van 34
millimeter.
Voor de vijfde achtereenvolgende
keer bleef de grasmaand te
warm. De gemiddelde tempera
tuur bedroeg 9.5 graden tegen
normaal 8.0. De maand startte
zeer zacht en droog. Pas op 10
april viel er enige neerslag van
betekenis. Rond de 20e werd
arctische lucht naar ons land gevoerd. Daarbij vielen nog enkele gurejn
buien met hagel en hier en daar sneeuw. De nachtvorsten waren pit- lan
tig. Woensdrecht noteerde op de 21e -3.8 graden en vlak boven het j
gras haalde Gilze Rijen zelfs -6.9 graden. In de dagen daarna maakte
het kwik een reuzesprong. In grote delen van het land werd het op de|
24e zelfs zomers warm met een absolute top van 26.5 graden in jVe
Soesterberg. rin
De zon scheen in april 145 uur tegen normaal 155 uur. Na een fraaiéwe
koninginnedag viel er op zondagochtend wat regen, maar in de loop \üe
van de dag klaarde het schitterend op en steeg het kwik naar circa 1<P
graden. L
De meimaand start volop lenteachtig en het zou mij niet verbazen alsoe
we in de loop van deze week weer met zomerse temperaturen verwenjbe
worden. Boven Scandinavië heeft zich een hogedrukgebied genestekba
en dat lijkt er eentje van een stabiele soort. Vandaag en morgen word^
er met een oostelijke stroming droge en betrekkelijk koele lucht bin- v
nengevoerd, waarbij de maxima niet verder oplopen dan 15 tot 18
graden. Zon is er overigens volop. Vooral de komende twee nachten
zijn nog fris met plaatselijk vorst aan de grond.
Vanaf woensdag verplaatst het hoog zich naar Midden-Europa; de
wind wordt zuidoost en de lucht warmt verder op. Woensdag wordt d Lo|
20 graden gehaald en zoals het er nu naar uitziet, gaat het kwik tegeca
het einde van de week bij veel zon nog wat verder omhoog.
u
R
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
dinsdag.
Noorwegen:
Vandaag perioden met zon
en droog. Morgen vooral
aan de kusten bewolkt en
in het noorden regen of
sneeuw. Middagtempera-
tuur van 5 in het noorden
tot iets boven de 10 in het
zuiden. Morgen in de wij
de omgeving van Oslo te
gen de 15 graden.
Zweden:
Droog en flink wat zon.
Morgen in het noorden en
midden toenemende be
wolking. Maxima van 4
graden in het noorden tot
13 in het zuiden.
Denemarken:
Zonnige perioden en
droog. Vandaag ook nog
enkele wolkenvelden. War
mer met maxima op. mor
gen van 15 graden.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Rustig weer met wolkenvelden en vooral
in het zuiden ook af en toe zon. Droog
maar in Ierland en Schotland kans op
regen. Middagtemperatuur ongeveer 17
graden, irr Engeland morgen tegen de
20 graden.
België en Luxemburg:
Zonnige perioden en droog. Middagtem
peratuur fors oplopend naar ongeveer
20 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Flink wat zon en droog. Morgen in
Bretagne kans op wolkenvelden. Mid
dagtemperatuur van bijna 20 graden in
het noorden tot 23 in de zuidelijke de
partementen.
Portugal:
Tamelijk zonnig, maar in het noordwes
ten ook wel wolkenvelden. Droog. Mid
dagtemperatuur van 19 graden aan de
Costa Verde tot 25 graden in de Algarve.
Madeira:
Perioden met zon en droog. Morgen
meer bewolking en kans op een bui.
Middagtemperatuur ongeveer 22 gra-
Spanje:
Vrij zonnig. Langs de Golf van Biscaje en
later in het uiterste noorden kans op en
kele wolkenvelden. Warmer met maxima
van ongeveer 25 graden, maar in het
noordwesten koeler en in Andalusië war-
Canarische Eilanden:
Overwegend zonnig. Middagtempera
tuur ongeveer 25 graden, aan de zuids-
tranden enkele graden hoger.
Marokko:
Westkust: Zonnig en warm. Middagtem
peratuur van 25 in het noorden tot 30 in
het zuiden. Morgen nog iets warmer
Tunesië:
Tamelijk zonnig. Middagtemperatuur
vlak aan zee ongeveer 24 graden.
Zuid-Frankrijk:
Droog en veelal zonnig weer. Warmer
met maxima van ongeveer 22 graden, in
het zuidoosten 25 graden.
Mallorca en Ibiza:
Zonnig. Maxima van ongeveer 25 gra-
Italië:
Geleidelijk steeds meer zonnige perio
den. Vandaag vooral in de zuidelijke
helft nog een enkele regen- of onweers
bui, verder overwegend droog. Middag
temperatuur ongeveer 20 graden, mor
gen op veel plaatsen iets hoger.
Corsica en Sardinië:
Flinke perioden met zon en droog. Mid
dagtemperatuur ongeveer 22 graden.
Malta:
Steeds meer zon en alleen op vandaag
nog een enkele regen- of onweersbui.
Middagtemperatuur ongeveer 23 gra-
Griekenland en Kreta:
Aan de bewolkte kant en op veel plaat
sen een enkele regen- of onweersbui. Op
de Egeïsche zee soms een stevige noor
denwind. Op Kreta iets droger en wat
meer zon. Middagtemperatuur ongeveer
20 graden.
Turkije en Cyprus:
Toenemende bewolking en toenemende
kans op een regen- of onweersbui. Min
der warm met morgen maxima rond de
20 graden.
Duitsland:
Vandaag in het midden en zuiden nog
wat regen, in het noorden al opklaringen
en droog. Morgen overal perioden met
zon en droog. Middagtemperatuur flink
hoger en morgen ongeveer 20 graden, in
het uiterste noorden frisser.
Zwitserland:
Wolkenvelden en eerst nog wat regen.
Morgen van het westen uit droog en van
tijd tot tijd zon. Middagtemperatuur
eerst ongeveer 18 graden, morgen enke
le graden hoger.
Oostenrijk:
Wolkenvelden en vooral vandaag ni
een enkele bui. Morgen ook af en t
zon. Middagtemperatuur ongeveer j
graden, in Vorarlberg iets warmer. |lv
Polen: p
Vandaag vooral in het midden en zuidL
nog enige tijd regen. Verder droog en f
leidelijk steeds meer zon. Middagtere'"
peratuur ongeveer 10 graden, vand^at
in het zuiden en midden nog 15 graden
(tel
Tsjechië en Slowakije:
Vandaag nog regenachtig. Morgen a
opklaringen en op de meeste plaatsPel
droog. Middagtemperatuur ongeveer gel
graden.iel
op
éei
an
DINSDAG 2 MEI 1995 elc
Zon- en maanstanden en
Zon op 05.09 Zon onder 21.
Maan op 07.47 Maanonder23.
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 06.07 18.29 05.40 18
Laag 01.44 14.25 01.25 14.|
Weerrapporten 01 mei 08 uur:
Eelde
Eindhoven
Den Helder'
Rotterdam
Vlissingen
Maastricht
Aberdeen
Boedapest
Bordeaux
Cyprus
Dublin
Frankfurt
Genève
Helsinki
Innsbruck
Istanbul
Klagenfurt
Kopenhagen
Las Palmas
Luxemburg
Madrid
Malaga
Mallorca
licht bew. r
mistbanken v
Malta
Rome
Split
Stockholm
Warschau
Wénen
Bangkok
Buenos Aires
Casablanca
Johannesburg
Los Angeles
New Orleans
New York
Tel Aviv
Tokyo
Toronto
half bew.
19 H
16 8 |-0.
36 26 T.
13 nl
22 15 ,ar
17 13
19 14
31 15
BUI
es.
12 o 1.1!
22 12 1.31
16 10 em
DE RECHTER
Mr. Jesse van Muylwijck
j A hü is Her...
